UCZENIE SIĘ- przebiega w postaci pojedynczych aktów (okazjonalnych lub

UCZENIE SIĘ- przebiega w postaci pojedynczych aktów (okazjonalnych lub

zamierzonych) lub ich zbioru

zamierzonych) lub ich zbioru

NAUCZANIE- polega na kierowaniu pojedynczymi aktami lub procesem uczenia się

NAUCZANIE- polega na kierowaniu pojedynczymi aktami lub procesem uczenia się

PROCES NAUCZANIA- UCZENIA SIĘ obejmuje wiele podporządkowanych

PROCES NAUCZANIA- UCZENIA SIĘ obejmuje wiele podporządkowanych

wspólnemu celowi par aktów nauczania- uczenia się (czynność nauczyciela- czynność

wspólnemu celowi par aktów nauczania- uczenia się (czynność nauczyciela- czynność

ucznia), a nawet ich zbiorów (czynności nauczyciela- czynności uczniów). Są to takie

ucznia), a nawet ich zbiorów (czynności nauczyciela- czynności uczniów). Są to takie

czynności jak:

czynności jak:

uczniowie

uczniowie

nauczyciel

nauczyciel

słuchanie opowiadań czy

słuchanie opowiadań czy

wykładów,

wykładów,

lektura podręczników,

lektura podręczników,

obserwowanie różnorakich

obserwowanie różnorakich

rzeczy i zjawisk,

rzeczy i zjawisk,

sporządzanie notatek,

sporządzanie notatek,

odpowiadanie na pytania,

odpowiadanie na pytania,

rozwiązywanie zadań,

rozwiązywanie zadań,

wykonywanie ćwiczeń,

wykonywanie ćwiczeń,

eksperymentowanie,

eksperymentowanie,

formułowanie i rozwiązywanie

formułowanie i rozwiązywanie

problemów itd.

problemów itd.

wykład,

wykład,

opowiadanie,

opowiadanie,

odpytywanie,

odpytywanie,

demonstrowanie,

demonstrowanie,

kontrolowanie,

kontrolowanie,

ocenianie,

ocenianie,

formułowanie i stawianie zadań,

formułowanie i stawianie zadań,

wyjaśnianie itd.

wyjaśnianie itd.

Proces nauczania- uczenia się

Proces nauczania- uczenia się

charakteryzuje się tym, że:

charakteryzuje się tym, że:



Składa się z mniej lub bardziej

Składa się z mniej lub bardziej

obszernych zbiorów czynności

obszernych zbiorów czynności

(aktów) nauczania- uczenia się;

(aktów) nauczania- uczenia się;



Uczenie się jest ściśle sprzężone z

Uczenie się jest ściśle sprzężone z

nauczaniem, co powoduje, że

nauczaniem, co powoduje, że

czynności uczenia się, inspirowane i

czynności uczenia się, inspirowane i

oceniane przez nauczyciela,

oceniane przez nauczyciela,

równocześnie same modyfikują jego

równocześnie same modyfikują jego

postępowanie

postępowanie



W przeciwieństwie do

W przeciwieństwie do

jednorazowych aktów proces

jednorazowych aktów proces

nauczania- uczenia się jest

nauczania- uczenia się jest

systematyczny , zamierzony i

systematyczny , zamierzony i

długotrwały;

długotrwały;



Zmierza do osiągnięcia wcześniej

Zmierza do osiągnięcia wcześniej

zaplanowanych rezultatów,

zaplanowanych rezultatów,

postulowanych przez programy

postulowanych przez programy

nauczania.

nauczania.

W wyniku procesu nauczania-

W wyniku procesu nauczania-

uczenia się uczniowie, pracując pod

uczenia się uczniowie, pracując pod

kierunkiem nauczyciela, osiągają w

kierunkiem nauczyciela, osiągają w

mniejszym lub większym stopniu

mniejszym lub większym stopniu

cele kształcenia wyznaczone przez

cele kształcenia wyznaczone przez

program, tzn. zdobywają

program, tzn. zdobywają

wiadomości, umiejętności, nawyki,

wiadomości, umiejętności, nawyki,

przyswajają sobie określone

przyswajają sobie określone

poglądy, przekonania i postawy,

poglądy, przekonania i postawy,

rozwijają zainteresowania i

rozwijają zainteresowania i

zdolności poznawcze oraz wdrażają

zdolności poznawcze oraz wdrażają

się do samokształcenia.

się do samokształcenia.

Osiągniecie tych celów zależy nie

Osiągniecie tych celów zależy nie

tylko od jakości samego procesu

tylko od jakości samego procesu

nauczania- uczenia się, lecz również

nauczania- uczenia się, lecz również

od wielu innych czynników (wieku

od wielu innych czynników (wieku

uczniów, z którymi wiąże się poziom

uczniów, z którymi wiąże się poziom

ich psychofizycznego rozwoju, a

ich psychofizycznego rozwoju, a

także od jakości pracy szkoły i jej

także od jakości pracy szkoły i jej

współpracy z rodzicami dzieci i

współpracy z rodzicami dzieci i

młodzieży).

młodzieży).

Rozpoczęcie nauki szkolnej przez dzieci 6- 7- letnie

Rozpoczęcie nauki szkolnej przez dzieci 6- 7- letnie

zmienia w istotny sposób ich dotychczasowy tryb życia:

zmienia w istotny sposób ich dotychczasowy tryb życia:

uczenie się staje się czynnością najważniejszą, wzrasta

uczenie się staje się czynnością najważniejszą, wzrasta

rola wychowawcza osób spoza kręgu rodzinnego,

rola wychowawcza osób spoza kręgu rodzinnego,

głównie nauczycieli, rozwija się zainteresowanie treścią

głównie nauczycieli, rozwija się zainteresowanie treścią

uczenia się, aczkolwiek dominuje tendencja do

uczenia się, aczkolwiek dominuje tendencja do

naśladownictwa i uczenia się pamięciowego, przede

naśladownictwa i uczenia się pamięciowego, przede

wszystkim poprzez wielokrotne powtarzania

wszystkim poprzez wielokrotne powtarzania

określonych zwrotów językowych i czynności.

określonych zwrotów językowych i czynności.

Od

Od

jakości pracy dydaktyczno- wychowawczej w

jakości pracy dydaktyczno- wychowawczej w

najniższych klasach szkoły zależy nie tylko

najniższych klasach szkoły zależy nie tylko

przezwyciężenie owej tendencji do naśladownictwa i

przezwyciężenie owej tendencji do naśladownictwa i

uczenia się pamięciowego, a więc pełny rozwój

uczenia się pamięciowego, a więc pełny rozwój

intelektualny dzieci, lecz również ich rozwój

intelektualny dzieci, lecz również ich rozwój

emocjonalny, wyrażający się m.in. w nastawieniu do

emocjonalny, wyrażający się m.in. w nastawieniu do

szkoły, do poszczególnych przedmiotów nauczania oraz

szkoły, do poszczególnych przedmiotów nauczania oraz

do siebie samych jako uczniów. To zaś nastawienie

do siebie samych jako uczniów. To zaś nastawienie

rzutuje na dalsze losy szkolne dzieci, a niejednokrotnie

rzutuje na dalsze losy szkolne dzieci, a niejednokrotnie

wręcz o nich przesądza.

wręcz o nich przesądza.

Należy zatem zmierzać do tego, aby proces

Należy zatem zmierzać do tego, aby proces

nauczania- uczenia się miał zawsze charakter

nauczania- uczenia się miał zawsze charakter

wychowujący, aby służył zarówno intelektualnemu, jak

wychowujący, aby służył zarówno intelektualnemu, jak

wolicjonalnemu i emocjonalnemu rozwojowi uczniów.

wolicjonalnemu i emocjonalnemu rozwojowi uczniów.

Poczynając od 10- 11 roku życia, uczniowie w coraz

Poczynając od 10- 11 roku życia, uczniowie w coraz

większym stopniu zdobywają różnorakie wiadomości i

większym stopniu zdobywają różnorakie wiadomości i

umiejętności także poza szkołą, głównie dzięki środkom

umiejętności także poza szkołą, głównie dzięki środkom

masowego przekazu i rozszerzającym się stopniowo

masowego przekazu i rozszerzającym się stopniowo

kontaktom z rówieśnikami.

kontaktom z rówieśnikami.

Pojawia się i rozwija zdolność do myślenia hipotetyczno-

Pojawia się i rozwija zdolność do myślenia hipotetyczno-

dedukcyjnego, wzrasta zakres wiedzy zdobywanej w drodze

dedukcyjnego, wzrasta zakres wiedzy zdobywanej w drodze

samodzielnego wysiłku poznawczego, a próby przyczynowo-

samodzielnego wysiłku poznawczego, a próby przyczynowo-

skutkowego wyjaśniania obserwowanych rzeczy i zjawisk

skutkowego wyjaśniania obserwowanych rzeczy i zjawisk

stają się coraz liczniejsze i bardziej pogłębione.

stają się coraz liczniejsze i bardziej pogłębione.

Równocześnie jednak tendencja do uczenia się

Równocześnie jednak tendencja do uczenia się

pamięciowego, nie korygowana w porę przez nauczycieli,

pamięciowego, nie korygowana w porę przez nauczycieli,

nadal może rzutować na wszechstronny rozwój intelektualny

nadal może rzutować na wszechstronny rozwój intelektualny

uczniów, a zwłaszcza na ich umiejętność samodzielnego,

uczniów, a zwłaszcza na ich umiejętność samodzielnego,

krytycznego myślenia.

krytycznego myślenia.

Wiek młodzieńczy, którego początek przypada

Wiek młodzieńczy, którego początek przypada

na 15- 16 rok życia, wiąże się przeważnie z szybko

na 15- 16 rok życia, wiąże się przeważnie z szybko

postępującym procesem dojrzewania społecznego.

postępującym procesem dojrzewania społecznego.

Zainteresowanie problematyką społeczno-

Zainteresowanie problematyką społeczno-

moralną rozszerza się i pogłębia. Pytanie: „Kim

moralną rozszerza się i pogłębia. Pytanie: „Kim

być?” oraz „Jak żyć?” stają się pytaniami

być?” oraz „Jak żyć?” stają się pytaniami

podstawowymi.

podstawowymi.

Rosną też umiejętności

Rosną też umiejętności

a zarazem potrzeby samokształceniowe,

a zarazem potrzeby samokształceniowe,

pojawiają się i umacniają autoteliczne

pojawiają się i umacniają autoteliczne

motywy uczenia się.

motywy uczenia się.

Nasila się również krytycyzm

Nasila się również krytycyzm

uczniów, rozszerza się krąg ich zainteresowań,

uczniów, rozszerza się krąg ich zainteresowań,

pogłębiają się różnice indywidualne.

pogłębiają się różnice indywidualne.

Wszystko to nie pozostaje bez wpływu na

Wszystko to nie pozostaje bez wpływu na

treść i organizację procesu nauczania- uczenia się,

treść i organizację procesu nauczania- uczenia się,

w którym zajęcia fakultatywne oraz indywidualne

w którym zajęcia fakultatywne oraz indywidualne

podejście do poszczególnych uczniów powinny

podejście do poszczególnych uczniów powinny

zajmować poczesne miejsce.

zajmować poczesne miejsce.

GENEZA I ROZWÓJ NOWOCZESNEGO

GENEZA I ROZWÓJ NOWOCZESNEGO

MODELU KSZTAŁCENIA

MODELU KSZTAŁCENIA



Tradycyjny model procesu

Tradycyjny model procesu

nauczania- uczenia się

nauczania- uczenia się



Model progresywistyczny

Model progresywistyczny



Nowoczesny model procesu

Nowoczesny model procesu

nauczania- uczenia się

nauczania- uczenia się

Tradycyjny model procesu nauczania- uczenia się

Tradycyjny model procesu nauczania- uczenia się



opracowany przez dydaktykę herbartowską

opracowany przez dydaktykę herbartowską



zasadnicze znaczenie przywiązywano do czynności

zasadnicze znaczenie przywiązywano do czynności

wykonywanych przez nauczyciela

wykonywanych przez nauczyciela



herbartyści zajmowali się przede wszystkim tzw. stopniowaniem

herbartyści zajmowali się przede wszystkim tzw. stopniowaniem

formalnym nauczania

formalnym nauczania



nauczyciel ma podawać uczniom gotowe wiadomości

nauczyciel ma podawać uczniom gotowe wiadomości

Model progresywistyczny

Model progresywistyczny



Główny akcent kładziono na czynności uczenia się a więc na

Główny akcent kładziono na czynności uczenia się a więc na

działalność uczniów tworząc zarazem teorię stopni formalnych

działalność uczniów tworząc zarazem teorię stopni formalnych

uczenia się, opartą- w przypadku Deweya – na analizie „pełnego

uczenia się, opartą- w przypadku Deweya – na analizie „pełnego

aktu myślenia”

aktu myślenia”



Wychowawca jako obserwator pracy dzieci i młodzieży

Wychowawca jako obserwator pracy dzieci i młodzieży

Nowoczesny model procesu nauczania- uczenia się

Nowoczesny model procesu nauczania- uczenia się



Autor Wincenty Okoń („Proces nauczania”)

Autor Wincenty Okoń („Proces nauczania”)



Wskazywał na ścisły związek miedzy czynnościami nauczania i

Wskazywał na ścisły związek miedzy czynnościami nauczania i

uczenia się w pracy dydaktyczno- wychowawczej i dlatego

uczenia się w pracy dydaktyczno- wychowawczej i dlatego

oprócz tzw.

oprócz tzw.

ogniw

ogniw

lub

lub

momentów

momentów

nauczania

nauczania

wyróżnił

wyróżnił

odpowiadające im

odpowiadające im

ogniwa

ogniwa

(

(

momenty

momenty

)

)

uczenia się

uczenia się

.

.

Ogniwa lub momenty nauczania i uczenia się w

Ogniwa lub momenty nauczania i uczenia się w

nowoczesnym modelu:

nowoczesnym modelu:

1.

1.

uświadomienie uczniom celów i zadań dydaktycznych,

uświadomienie uczniom celów i zadań dydaktycznych,

stawianie problemów- czemu powinno odpowiadać

stawianie problemów- czemu powinno odpowiadać

powstanie u uczniów odpowiednich motywów uczenia się,

powstanie u uczniów odpowiednich motywów uczenia się,

odpowiedniego „ładu wewnętrznego”

odpowiedniego „ładu wewnętrznego”

2.

2.

zaznajamianie uczniów z nowym materiałem poprzez użycie

zaznajamianie uczniów z nowym materiałem poprzez użycie

odpowiednich środków techniczno- poglądowych i słowa

odpowiednich środków techniczno- poglądowych i słowa

żywego lub drukowanego- czemu ze strony uczniów

żywego lub drukowanego- czemu ze strony uczniów

powinna odpowiadać określona działalność praktyczna,

powinna odpowiadać określona działalność praktyczna,

obserwacja, gromadzenie materiału do rozwiązywania

obserwacja, gromadzenie materiału do rozwiązywania

problemów i przyswajanie gotowych wiadomości

problemów i przyswajanie gotowych wiadomości

3.

3.

kierowanie procesami uogólniania- ze strony zaś uczniów

kierowanie procesami uogólniania- ze strony zaś uczniów

opanowanie pojęć i sądów ogólnych poprzez odpowiednie

opanowanie pojęć i sądów ogólnych poprzez odpowiednie

operacje myślowe, rozwiązywanie problemów

operacje myślowe, rozwiązywanie problemów

4.

4.

utrwalanie widomości uczniów

utrwalanie widomości uczniów

5.

5.

kształtowanie umiejętności, nawyków i przyzwyczajeń

kształtowanie umiejętności, nawyków i przyzwyczajeń

6.

6.

wiązanie teorii z praktyką

wiązanie teorii z praktyką

7.

7.

kontrola i ocena wyników nauczania, w procesie zaś

kontrola i ocena wyników nauczania, w procesie zaś

uczenia się samokontrola.

uczenia się samokontrola.

Czynności nauczania- uczenia się prowadzą do

Czynności nauczania- uczenia się prowadzą do

pozytywnych wyników, kiedy:

pozytywnych wyników, kiedy:

•

są przystosowane do poziomu i możliwości

są przystosowane do poziomu i możliwości

poszczególnych uczniów

poszczególnych uczniów

•

przebiegają planowo i systematycznie

przebiegają planowo i systematycznie

•

podlegają ustawicznej kontroli i samokontroli

podlegają ustawicznej kontroli i samokontroli

oraz ewentualnej korekcie

oraz ewentualnej korekcie

CECHY NOWOCZESNEGO MODELU KSZTAŁCENIA

CECHY NOWOCZESNEGO MODELU KSZTAŁCENIA

1)

1)

jedność uczenia się i nauczania

jedność uczenia się i nauczania

2)

2)

jedność oddziaływań dydaktycznych i

jedność oddziaływań dydaktycznych i

wychowawczych

wychowawczych

3)

3)

wszechstronność

wszechstronność

4)

4)

możliwość obejmowania działalnością dydaktyczno-

możliwość obejmowania działalnością dydaktyczno-

wychowawczą dzieci i młodzieży o zbliżonym wieku

wychowawczą dzieci i młodzieży o zbliżonym wieku

życia, ale o różnym zasobie wiedzy wyjściowej (tj. o

życia, ale o różnym zasobie wiedzy wyjściowej (tj. o

różnym stopniu zaawansowania w danym

różnym stopniu zaawansowania w danym

przedmiocie, jakościowych i ilościowych różnicach

przedmiocie, jakościowych i ilościowych różnicach

uzdolnień oraz różnym tempie uczenia się)

uzdolnień oraz różnym tempie uczenia się)

5)

5)

elastyczność metodyczna i organizacyjna

elastyczność metodyczna i organizacyjna

Nowoczesny model procesu nauczania-

Nowoczesny model procesu nauczania-

uczenia się musi być przystosowany do

uczenia się musi być przystosowany do

realizacji różnorakich zadań dydaktyczno-

realizacji różnorakich zadań dydaktyczno-

wychowawczych, takich jak:

wychowawczych, takich jak:

•

Samodzielne zdobywanie przez uczniów

Samodzielne zdobywanie przez uczniów

określonych wiadomości i umiejętności w

określonych wiadomości i umiejętności w

drodze wysiłków zarówno indywidualnych

drodze wysiłków zarówno indywidualnych

jak i zespołowych

jak i zespołowych

•

Nabywanie przez uczniów wiedzy w drodze

Nabywanie przez uczniów wiedzy w drodze

poznania bezpośredniego, np. w wyniku

poznania bezpośredniego, np. w wyniku

prowadzonych obserwacji, eksperymentów,

prowadzonych obserwacji, eksperymentów,

wywiadów itd., przy równoczesnym

wywiadów itd., przy równoczesnym

zapewnieniu im warunków i środków

zapewnieniu im warunków i środków

umożliwiających wzbogacenie już

umożliwiających wzbogacenie już

posiadanych wiadomości i umiejętności za

posiadanych wiadomości i umiejętności za

pomocą poznania pośredniego

pomocą poznania pośredniego

•

Częste a zarazem systematyczne

Częste a zarazem systematyczne

wykorzystywanie uczniowskiej kontroli i

wykorzystywanie uczniowskiej kontroli i

oceny własnych wyników uczenia się, tzn.

oceny własnych wyników uczenia się, tzn.

samokontroli i samooceny, przy

samokontroli i samooceny, przy

równoczesnym włączeniu tych czynności do

równoczesnym włączeniu tych czynności do

organizowanego przez szkołę systemu

organizowanego przez szkołę systemu

kontroli i oceny końcowych efektów pracy

kontroli i oceny końcowych efektów pracy

dydaktycznej itp.

dydaktycznej itp.