Schorzenia internistyczne
Schorzenia internistyczne
wymagające intensywnej
wymagające intensywnej
terapii
terapii
Jakub Wątrobiński
Przewlekła obturacyjna choroba płuc
Przewlekła obturacyjna choroba płuc
(POCHP)
(POCHP)
-
-
to stan
to stan
postępującego słaboodwracalnego ograniczenia drożności
postępującego słaboodwracalnego ograniczenia drożności
dróg oddechowych (oskrzeliki, płuca) spowodowane
dróg oddechowych (oskrzeliki, płuca) spowodowane
zapaleniem przewlekłym oskrzeli, lub/i rozedmą płuc
zapaleniem przewlekłym oskrzeli, lub/i rozedmą płuc
któremu może towarzyszyć nadreaktywność oskrzeli
któremu może towarzyszyć nadreaktywność oskrzeli
( nadwrażliwość). POCHP ma charakter przewlekły,
( nadwrażliwość). POCHP ma charakter przewlekły,
postępujący, prowadzi do stałego zmniejszenia rezerwy
postępujący, prowadzi do stałego zmniejszenia rezerwy
wentylacyjnej oraz przewlekłej niewydolności oddechowej.
wentylacyjnej oraz przewlekłej niewydolności oddechowej.
Czynniki ryzyka:
Czynniki ryzyka:
›
›
palenie papierosów
palenie papierosów
›
›
zanieczyszczenia powietrza
zanieczyszczenia powietrza
›
›
alkoholizm
alkoholizm
›
›
ubóstwo( osłabienie mechanizmów odpornościowych)
ubóstwo( osłabienie mechanizmów odpornościowych)
›
›
mała masa urodzeniowa
mała masa urodzeniowa
›
›
nadreaktywność oskrzeli
nadreaktywność oskrzeli
›
›
atopia ( odczyn alergiczny na białko)
atopia ( odczyn alergiczny na białko)
›
›
częste w dzieciństwie zakażenia górnych dróg oddechowych
częste w dzieciństwie zakażenia górnych dróg oddechowych
Mechanizm POCHP:
Mechanizm POCHP:
Uszkodzenie nabłonka dróg oddechowych
Uszkodzenie nabłonka dróg oddechowych
↓
↓
Nacieki zapalne w oskrzelach
Nacieki zapalne w oskrzelach
↓
↓
Zmiany strukturalne ich ścian
Zmiany strukturalne ich ścian
↓
↓
Upośledzenie sprężystego napięcia dróg
Upośledzenie sprężystego napięcia dróg
oddechowych
oddechowych
Zmiany zapalne w drogach oddechowych powoduje
Zmiany zapalne w drogach oddechowych powoduje
trwałe zwężenie czego zjawiskiem jest hipoksemia,
trwałe zwężenie czego zjawiskiem jest hipoksemia,
która może prowadzić do zwężenia naczyń
która może prowadzić do zwężenia naczyń
płucnych.
płucnych.
Objawy przewlekłe POCHP
Objawy przewlekłe POCHP
- kaszel
- kaszel
- narastająca stopniowo w czasie
- narastająca stopniowo w czasie
duszność
duszność
- świsty w płucach
- świsty w płucach
- objawy prawokomorowej niewydolności
- objawy prawokomorowej niewydolności
- krążenia
- krążenia
- zmniejszenie masy ciała
- zmniejszenie masy ciała
Objawy zaostrzenia POCHP
Objawy zaostrzenia POCHP
- są trudne do diagnozy ze względu
- są trudne do diagnozy ze względu
na różnorodność przyczyn
na różnorodność przyczyn
- odksztuszanie ropnej wydzieliny
- odksztuszanie ropnej wydzieliny
- nasilające się świsty
- nasilające się świsty
- tachykardia
- tachykardia
- tachypnoe (przyspieszenie oddechu >
- tachypnoe (przyspieszenie oddechu >
20
20
- u dorosłych)
- u dorosłych)
- dodatkowe szmery oddechowe
- dodatkowe szmery oddechowe
- pojawia się lub nasila sinica centralna
- pojawia się lub nasila sinica centralna
- objawy wysiłku oddechowego
- objawy wysiłku oddechowego
- zaburzenia świadomości
- zaburzenia świadomości
- może wystąpić gorączka i obrzęki
- może wystąpić gorączka i obrzęki
podudzi
podudzi
Objawy nieswoiste POCHP:
Objawy nieswoiste POCHP:
- bezsenność
- bezsenność
- trudności koncentracji
- trudności koncentracji
- złe samopoczucie
- złe samopoczucie
- przygnębienie
- przygnębienie
Objawy stanu zagrożenia
Objawy stanu zagrożenia
życia POCHP:
życia POCHP:
- splątanie
- splątanie
- śpiączka
- śpiączka
- bezdech
- bezdech
- pH < 7,3
- pH < 7,3
- PaO2 <6,7
- PaO2 <6,7
- PaCO2> 9,3
- PaCO2> 9,3
Postępowanie w POCHP
Postępowanie w POCHP
- leczenie hipoksemii
- leczenie hipoksemii
- rozpoznanie i leczenie przyczyn zaostrzenia stanu chorobowego
- rozpoznanie i leczenie przyczyn zaostrzenia stanu chorobowego
- ocena ciężkości niewydolności oddechowej
- ocena ciężkości niewydolności oddechowej
- monitorowanie reakcji na leczenie
- monitorowanie reakcji na leczenie
Hipoksemia może prowadzić do zgonu, dlatego pacjent musi
Hipoksemia może prowadzić do zgonu, dlatego pacjent musi
otrzymać
otrzymać
tlen
tlen
o wysokim przepływie, zwłaszcza gdy pierwotna
o wysokim przepływie, zwłaszcza gdy pierwotna
przyczyna duszności nie jest znana. Głowna przyczyną hiperkapnii
przyczyna duszności nie jest znana. Głowna przyczyną hiperkapnii
u pacjentów z POCHP jest zaburzenie stosunku wentylacji do
u pacjentów z POCHP jest zaburzenie stosunku wentylacji do
perfuzji w płucach. Chorzy próbują to wyrównać zwiększając
perfuzji w płucach. Chorzy próbują to wyrównać zwiększając
częstość oddychania lecz to nasila pracę oddychania.
częstość oddychania lecz to nasila pracę oddychania.
Przyczyną pogorszenia stanu klinicznego jest skurcz oskrzeli
Przyczyną pogorszenia stanu klinicznego jest skurcz oskrzeli
pogłębiający zaburzenia wentylacji. Podania wziewnych
pogłębiający zaburzenia wentylacji. Podania wziewnych
leków
leków
beta-2- adrenergicznych powinno zmniejszyć to obciążenie,
beta-2- adrenergicznych powinno zmniejszyć to obciążenie,
podobnie jak
podobnie jak
steroidy
steroidy
i
i
antybiotyki
antybiotyki
, które pomagają też
, które pomagają też
zahamować reakcję zapalną w świetle oskrzeli i zmniejszyć
zahamować reakcję zapalną w świetle oskrzeli i zmniejszyć
wydzielanie wydzieliny. Często bywa korzystne podanie amiofiliny
wydzielanie wydzieliny. Często bywa korzystne podanie amiofiliny
chorym z zaostrzeniem POCHP. Ten lek rozszerzający oskrzela ma
chorym z zaostrzeniem POCHP. Ten lek rozszerzający oskrzela ma
inne korzystne działania: stymulacja izotropowa, zwiększenie rzutu
inne korzystne działania: stymulacja izotropowa, zwiększenie rzutu
sera, poprawa przepływu nerkowego. Jest to szczególnie korzystne
sera, poprawa przepływu nerkowego. Jest to szczególnie korzystne
u chorego ze współistniejącą niewydolnością serca.
u chorego ze współistniejącą niewydolnością serca.
Choroba wieńcowa
Choroba wieńcowa
(
(
choroba niedokrwienna mięśnia
choroba niedokrwienna mięśnia
sercowego)
sercowego)
-
-
jest to zespół objawów klinicznych spowodowanych
jest to zespół objawów klinicznych spowodowanych
zaburzeniem równowagi między dowozem tlenu i innych substancji
zaburzeniem równowagi między dowozem tlenu i innych substancji
energetycznych a aktualnym zapotrzebowaniem mięśnia sercowego
energetycznych a aktualnym zapotrzebowaniem mięśnia sercowego
na tlen i substancje energetyczne.
na tlen i substancje energetyczne.
Przyczyny
Przyczyny
:
:
- 99% to miażdżyca tętnic wieńcowych
- 99% to miażdżyca tętnic wieńcowych
- inne przyczyny:
- inne przyczyny:
*
*
zapalenie tętnic wieńcowych
zapalenie tętnic wieńcowych
*
*
zwłóknienie tętnic
zwłóknienie tętnic
*
*
wrodzone wady tętnic
wrodzone wady tętnic
Objawy
Objawy
:
:
-
ból dławicowy ( wieńcowy)-
ból dławicowy ( wieńcowy)-
może być wyrazem nie tylko niedokrwienia
może być wyrazem nie tylko niedokrwienia
ale również objawem zle kontrolowanego nadciśnienia,
ale również objawem zle kontrolowanego nadciśnienia,
niedokrwistości, wad zastawek serca i zwyrodnienia mięśnia
niedokrwistości, wad zastawek serca i zwyrodnienia mięśnia
sercowego.
sercowego.
Umiejscowienie
Umiejscowienie
okolica zamostkowa lub/ i lewa połowa klatki
okolica zamostkowa lub/ i lewa połowa klatki
piersiowej promieniowanie może nie wystąpić, jeśli występuje to do
piersiowej promieniowanie może nie wystąpić, jeśli występuje to do
żuchwy i szyi , do barków najczęściej lewego, kończyn górnych
żuchwy i szyi , do barków najczęściej lewego, kończyn górnych
częściej lewej do karku i nadbrzusza.
częściej lewej do karku i nadbrzusza.
Charakter bólu:
Charakter bólu:
trzewny, odczuwalny przez pacjenta jako
trzewny, odczuwalny przez pacjenta jako
ściskający, uciskający, duszący, piekący i mieszany.
ściskający, uciskający, duszący, piekący i mieszany.
Czynniki wywołujące:
Czynniki wywołujące:
- wysiłek fizyczny
- wysiłek fizyczny
- stres psychiczny
- stres psychiczny
- obfity posiłek
- obfity posiłek
- chłód
- chłód
- wiatr
- wiatr
- mróz
- mróz
- gorączka
- gorączka
- Tachykardia
- Tachykardia
Okoliczności ustąpienia bólu:
Okoliczności ustąpienia bólu:
- najczęściej samoistnie po zaprzestaniu działania czynnika
- najczęściej samoistnie po zaprzestaniu działania czynnika
wywołującego
wywołującego
Lub po farmakologii
Lub po farmakologii
Klasyfikacja dławicy piersiowej
Klasyfikacja dławicy piersiowej
I
I
bóle spowodowane przez znaczny wysiłek długi i szybki
bóle spowodowane przez znaczny wysiłek długi i szybki
II
II
ból występuje podczas szybkiego spaceru, wchodzenia pod górkę, po
ból występuje podczas szybkiego spaceru, wchodzenia pod górkę, po
posiłkach, podczas wietrznej pogody, podczas zimna, pod wpływem
posiłkach, podczas wietrznej pogody, podczas zimna, pod wpływem
stresu psychicznego, przejście 200 metrów na płaskim terenie lub
stresu psychicznego, przejście 200 metrów na płaskim terenie lub
więcej niż półpiętro
więcej niż półpiętro
III
III
znaczne ograniczenie zwykłej aktywności fizycznej
znaczne ograniczenie zwykłej aktywności fizycznej
IV
IV
bóle towarzyszące każdemu wysiłkowi nawet w spoczynku
bóle towarzyszące każdemu wysiłkowi nawet w spoczynku
Postępowanie w chorobie wieńcowej
Postępowanie w chorobie wieńcowej
Każdy chory z bólami w klatce piersiowej
Każdy chory z bólami w klatce piersiowej
pochodzenia sercowego powinien otrzymać
pochodzenia sercowego powinien otrzymać
aspirynę
aspirynę
oraz
oraz
leki przeciwbólowe
leki przeciwbólowe
.
.
Leczenie
Leczenie
przeciwzakrzepowe
przeciwzakrzepowe
należy rozpocząć w przypadku
należy rozpocząć w przypadku
pacjentów z niestabilną dławicą piersiową lub z
pacjentów z niestabilną dławicą piersiową lub z
zawałem bez załamka Q.
zawałem bez załamka Q.
Heparyny
Heparyny
drobnocząsteczkowe
drobnocząsteczkowe
są bardziej skuteczne niż
są bardziej skuteczne niż
heparyna niefrakcjonowana w razie konieczności
heparyna niefrakcjonowana w razie konieczności
zmniejszenia częstości epizodów wieńcowych oraz
zmniejszenia częstości epizodów wieńcowych oraz
zabiegu rewaskularyzacyjnego. Częstość występowania
zabiegu rewaskularyzacyjnego. Częstość występowania
poważnego krwawienia jest taka sama w przypadku
poważnego krwawienia jest taka sama w przypadku
obydwu heparyn dlatego też wszyscy chorzy którzy nie
obydwu heparyn dlatego też wszyscy chorzy którzy nie
mogą być poddani leczeniu fibrynolitycznemu powinni
mogą być poddani leczeniu fibrynolitycznemu powinni
zostać zakwalifikowani do leczenia
zostać zakwalifikowani do leczenia
heparyną
heparyną
drobnocząsteczkową
drobnocząsteczkową
.
.
Zawał mięśnia sercowego
Zawał mięśnia sercowego
-
-
jest to ograniczona
jest to ograniczona
martwica mięśnia sercowego spowodowana najczęściej
martwica mięśnia sercowego spowodowana najczęściej
zamknięciem światła tętnicy przez zakrzep( 95%)
zamknięciem światła tętnicy przez zakrzep( 95%)
Zmiany w EKG
Św
ieży
zaw
ał
Zawał rozpoznany
Nowe
niedokrwienie
Wysokie ryzyko
Nie
Czynniki ryzyka
>
=
2
Istotny wywiad
Średnie ryzyko
Tak
<=
1
Niskie ryzyko
Nie
Algorytm postępowania przy ocenie ryzyka zawału serca
Objawy wegetatywne
Objawy wegetatywne
- poty
- poty
- bladość
- bladość
- tachykardia lub bradykardia ( rzadziej)
- tachykardia lub bradykardia ( rzadziej)
Objawy zawału
Objawy zawału
- ból w klatce piersiowej u 80% chorych
- ból w klatce piersiowej u 80% chorych
- objawy j/w o znacznym nasileniu
- objawy j/w o znacznym nasileniu
- natężenie nie zależy od fazy oddychania i pozycji ciała
- natężenie nie zależy od fazy oddychania i pozycji ciała
- nie zmniejsza się po podaniu nitrogliceryny podjęzykowo
- nie zmniejsza się po podaniu nitrogliceryny podjęzykowo
- duszność u 40% chorych
- duszność u 40% chorych
- osłabienie
- osłabienie
- zawroty głowy
- zawroty głowy
- stan przedomdleniowy i omdlenie
- stan przedomdleniowy i omdlenie
- kołatania serca( tachyarytmia)
- kołatania serca( tachyarytmia)
- ból w środkowym nadbrzuszu z towarzyszącymi nudnościami a
- ból w środkowym nadbrzuszu z towarzyszącymi nudnościami a
nawet wymiotami- jest to objaw zawału ściany dolnej, podrażnienie
nawet wymiotami- jest to objaw zawału ściany dolnej, podrażnienie
przepony
przepony
- niepokój lub lęk strach przed śmiercią
- niepokój lub lęk strach przed śmiercią
Postępowanie przedszpitalne
- Unieruchomienie
- reżim łóżkowy- w pozycji leżącej bądź jeżeli występuje
silna duszność i objawy obrzęku płuc w pozycji siedzącej
- Tlenoterapia
na maskę lub wąsy
- Farmakoterapia
- morfina 5mg w ciągu 2min następnie w dawce 2mg co5
min- dożylnie ,jeśli nie ma efektów podajemy fentanyl- iv 0,05-0,1 mg
następnie droperidolem 2,5-5mg dawki te powtarzamy po 5-10 min
- ewentualnie podajemy mieszane lityczną ( petydyna 50mg,
chloropromazyna 25mg + promatazyna 50mg ) leki te podajemy w 20 ml
0,9% NaCl lub 5% glukozie
- podajemy leki
betaadrenolityczne: propranolol 5-10mg, atenolol 5-10mg,
metoprolol 15mg
- nitrogliceryna
iv rozpoczynamy od 10mg zwiększając stopniowo do 80mg
( przez okres kilku dni)
- leczenie trombolityczne
streptokinaza, iv 2500 j. m.n. -6000 j.m.n. heparyna
500 j.m.n., kwas acetylosalicylowy początkowa dawka uderzeniowa 150-
300mg w czasie 24h przez 2-3 dni
Powikłania zawału:
- ostra niewydolność serca głównie lewokomorowa
-nawrót ostrego niedokrwienia lub ponowny zawał
- pęknięcie wolnej ściany serca
- pęknięcie przegrody międzykomorowej
- pęknięcie mięśnia brodawkowego
- zaburzenie rytmu i przewodzenia-migotanie komór
- tętniak serca
Następstwem zaburzeń gospodarki węglowodanowej są
Następstwem zaburzeń gospodarki węglowodanowej są
zaburzenia gospodarki lipidowej oraz białkowej.
zaburzenia gospodarki lipidowej oraz białkowej.
Rodzaje cukrzycy:
Rodzaje cukrzycy:
Typ I
Typ I
Cukrzyca młodzieńcza, insulino-zależna (konieczne jest podawanie
Cukrzyca młodzieńcza, insulino-zależna (konieczne jest podawanie
insuliny)
insuliny)
Typ II
Typ II
Wieku starczego (otyłość) częściowy niedobór insuliny lub inne
Wieku starczego (otyłość) częściowy niedobór insuliny lub inne
czynniki zaburzające jej działanie.
czynniki zaburzające jej działanie.
Cukrzyca
Cukrzyca
–
–
Zaburzenia metabolizmu glukozy, spowodowanym
Zaburzenia metabolizmu glukozy, spowodowanym
całkowitym lub częściowym spadkiem produkcji insuliny bądź
całkowitym lub częściowym spadkiem produkcji insuliny bądź
zaburzeniem oddziaływania na insulinę tkanek lub wpływ czynników
zaburzeniem oddziaływania na insulinę tkanek lub wpływ czynników
antagonistycznych na insulinę. Prawidłowa glikemia wynosi od 80-120
antagonistycznych na insulinę. Prawidłowa glikemia wynosi od 80-120
mg % lub 3,6- 5,8 mmol/l.
mg % lub 3,6- 5,8 mmol/l.
Objawy Cukrzycy:
Objawy Cukrzycy:
-zmiany poziomu glikemii
-zmiany poziomu glikemii
-hiperglikemia
-hiperglikemia
-cukromocz (glikozuria)
-cukromocz (glikozuria)
-wielomocz
-wielomocz
-wzmożone pragnienie
-wzmożone pragnienie
-wysychanie błon śluzowych i skóry
-wysychanie błon śluzowych i skóry
-wzmożone łaknienie
-wzmożone łaknienie
Dla cukrzycy Typu I:
Dla cukrzycy Typu I:
-objawy zaburzeń przemiany tłuszczowej i białkowej
-objawy zaburzeń przemiany tłuszczowej i białkowej
-chudnięcie
-chudnięcie
-niedorozwój fizyczny
-niedorozwój fizyczny
-stłuczenie i powiększenie wątroby
-stłuczenie i powiększenie wątroby
Dla cukrzycy Typu II:
Dla cukrzycy Typu II:
-objawy cukrzycy nie wyrównanej
-objawy cukrzycy nie wyrównanej
-czyrakowatość (owrzodzenie)
-czyrakowatość (owrzodzenie)
-uszkodzenie naczyń oka (uszkodzenia naczyń krwionośnych oka -
-uszkodzenie naczyń oka (uszkodzenia naczyń krwionośnych oka -
retinopatia)
retinopatia)
-uszkodzenie naczyń wieńcowych (wzmożenie procesu
-uszkodzenie naczyń wieńcowych (wzmożenie procesu
miażdżycowego)
miażdżycowego)
-nefropatia - uszkodzenie naczyń nerkowych (niewydolność nerek
-nefropatia - uszkodzenie naczyń nerkowych (niewydolność nerek
cukrzycowa)
cukrzycowa)
-uszkodzenie naczyń kończyn dolnych tzw. stopa cukrzycowa
-uszkodzenie naczyń kończyn dolnych tzw. stopa cukrzycowa
(parastezje, niedokrwienie oraz zgorzel dystalnych części kończyn)
(parastezje, niedokrwienie oraz zgorzel dystalnych części kończyn)
[ efekt niedokrwienia]
[ efekt niedokrwienia]
Hipoglikemia
Hipoglikemia
– to zespół kliniczny charakteryzujący się
– to zespół kliniczny charakteryzujący się
występowaniem trzech objawów (Triada Whipple’a):
występowaniem trzech objawów (Triada Whipple’a):
1.
Obniżenie stężenia glukozy we krwi poniżej 2.2 mmol/l
lub poniżej 40 mg%
2.
Ustąpienie objawów po podaniu glukozy.
3.
Wystąpienie objawów klinicznych:
-tachykardia
-bladość
-poty
-wilczy głód
-drżenie mięśniowe
-zaburzenia koncentracji, pamięci i mowy
-nieracjonalne zachowanie lub agresja
-utrata przytomności
-drgawki
-rozszerzenie źrenic
-objawy występują nagle.
Przyczyny
Przyczyny
:
:
-niedostateczna podaż węglowodanów w pokarmach
-niedostateczna podaż węglowodanów w pokarmach
(jadłowstręt)
(jadłowstręt)
-upośledzone zużycie glukozy z przewodu pokarmowego
-upośledzone zużycie glukozy z przewodu pokarmowego
-nadmierna utrata glukozy z moczem
-nadmierna utrata glukozy z moczem
-nadmierne zużycie glukozy (wzmożony wysiłek fizyczny,
-nadmierne zużycie glukozy (wzmożony wysiłek fizyczny,
zużycie glukozy przez niektóre nowotwory)
zużycie glukozy przez niektóre nowotwory)
-upośledzona glukoneogeneza (uszkodzenia miąższu wątroby,
-upośledzona glukoneogeneza (uszkodzenia miąższu wątroby,
niedoborom tarczycy-hormonu wzrostu)
niedoborom tarczycy-hormonu wzrostu)
-upośledzona glikogenoliza
-upośledzona glikogenoliza
-wzmożona glukoneogeneza (przedawkowanie insuliny, stan
-wzmożona glukoneogeneza (przedawkowanie insuliny, stan
przed cukrzycowy)
przed cukrzycowy)
-wrodzone defekty metaboliczne
-wrodzone defekty metaboliczne
Postępowanie:
Postępowanie:
W przypadku przytomnych
W przypadku przytomnych
podanie mocno słodzonych
podanie mocno słodzonych
płynów. W przypadku nieprzytomnego podanie dożylnie
płynów. W przypadku nieprzytomnego podanie dożylnie
glukozy około 0,2 g/kg mc.
glukozy około 0,2 g/kg mc.
W przypadku trudności iv
W przypadku trudności iv
. domięśniowo lub podskórnie
. domięśniowo lub podskórnie
Glukagon od 1-2 mg
Glukagon od 1-2 mg
U alkoholików i osób niedożywionych
U alkoholików i osób niedożywionych
dodatkowo podajemy
dodatkowo podajemy
Tiaminę 100 mg (witamina B2)
Tiaminę 100 mg (witamina B2)
Hiperglikemia
Hiperglikemia
- s
- s
tan, w którym stężenie
tan, w którym stężenie
glukozy przekracza 11 mmol/l.
glukozy przekracza 11 mmol/l.
Wyróżniamy postacie:
Wyróżniamy postacie:
-Cukrzycowa kwasica ketonowa.
-Cukrzycowa kwasica ketonowa.
-Hiperosmolarna śpiączka nieketonowa.
-Hiperosmolarna śpiączka nieketonowa.
-Śpiączka mleczanowa.
-Śpiączka mleczanowa.
Czynniki
Czynniki
wywołujące
wywołujące
:
:
-ostre zakażenie bakteryjne lub wirusowe
-ostre zakażenie bakteryjne lub wirusowe
-opóźnione rozpoznanie nowych przypadków cukrzycy
-opóźnione rozpoznanie nowych przypadków cukrzycy
-błędy w leczeniu (przerwanie lub błędy w insulinoterapii)
-błędy w leczeniu (przerwanie lub błędy w insulinoterapii)
Cechy kliniczne:
Cechy kliniczne:
-wzmożone pragnienie, wielomocz
-wzmożone pragnienie, wielomocz
-suchość w jamie ustnej
-suchość w jamie ustnej
-ogólne osłabienie i uczucie zmęczenia
-ogólne osłabienie i uczucie zmęczenia
-nudności i wymioty
-nudności i wymioty
-szybkie zmniejszenie masy ciała
-szybkie zmniejszenie masy ciała
-oddech kwasiczy (Kussmaula)
-oddech kwasiczy (Kussmaula)
-bóle brzucha mogące naśladować zapalenie otrzewnej
-bóle brzucha mogące naśladować zapalenie otrzewnej
-zawroty głowy
-zawroty głowy
-splątanie
-splątanie
-senność
-senność
-śpiączka
-śpiączka
-zaburzenia widzenia
-zaburzenia widzenia
Śpiączka hiperglikemiczna ketonowa
Śpiączka hiperglikemiczna ketonowa
–
–
ostre
ostre
zaburzenie przemiany glukozy, białek, tłuszczów, równowagi wodno-
zaburzenie przemiany glukozy, białek, tłuszczów, równowagi wodno-
elektrolitowej oraz kwasowo-zasadowej wynikające z bezwzględnego
elektrolitowej oraz kwasowo-zasadowej wynikające z bezwzględnego
lub względnego niedoboru insuliny.
lub względnego niedoboru insuliny.
Cechy biochemiczne:
Cechy biochemiczne:
-glikemia powyżej 300 mg/mmol
-glikemia powyżej 300 mg/mmol
-acetonuria
-acetonuria
-pH poniżej 7,3
-pH poniżej 7,3
-stężenie HCO3 poniżej 15 mmol/l
-stężenie HCO3 poniżej 15 mmol/l
Postępowanie:
Postępowanie:
-podaż insuliny:
-podaż insuliny:
*
*
dożylny, ciągły wlew za pomocą pompy insulinowej
dożylny, ciągły wlew za pomocą pompy insulinowej
*
*
częste dożylne wstrzykiwanie małych dawek insuliny krótko
częste dożylne wstrzykiwanie małych dawek insuliny krótko
działającej
działającej
*
*
częste domięśniowe wstrzykiwanie małych dawek insuliny krótko
częste domięśniowe wstrzykiwanie małych dawek insuliny krótko
działającej
działającej
-nawodnienie parenteralne
-nawodnienie parenteralne
(0,45% lub 0,9% NaCl gdy glikemia obniży
(0,45% lub 0,9% NaCl gdy glikemia obniży
się do wartości poniżej 250 mg/mmol, roztwór NaCl zmienia się na 5%
się do wartości poniżej 250 mg/mmol, roztwór NaCl zmienia się na 5%
roztwór glukozy)
roztwór glukozy)
-wyrównywanie niedoboru potasu
-wyrównywanie niedoboru potasu
-podawanie węglowodanu sodu
-podawanie węglowodanu sodu
Śpiączka nieketonowa Hiperosmolarna
Śpiączka nieketonowa Hiperosmolarna
–
–
występuje u osób starszych, przeważnie z cukrzycą Typu II o
występuje u osób starszych, przeważnie z cukrzycą Typu II o
dotychczas łagodnym przebiegu. Ze względu na wolno rozwijający się
dotychczas łagodnym przebiegu. Ze względu na wolno rozwijający się
niedobór insuliny efekt znacznej hiperglikemii i towarzyszącej jej
niedobór insuliny efekt znacznej hiperglikemii i towarzyszącej jej
diurezy osmotycznej dominują nad ektogenezą. Śmiertelność w
diurezy osmotycznej dominują nad ektogenezą. Śmiertelność w
przypadkach pełnoobjawowej śpiączki nieketonowej wynosi 40-60%.
przypadkach pełnoobjawowej śpiączki nieketonowej wynosi 40-60%.
Czynniki wywołujące:
Czynniki wywołujące:
-Zakażenie
-Zakażenie
-uboczne działanie leków (np. Fenytoina, Glikokortykosteroidy, leki
-uboczne działanie leków (np. Fenytoina, Glikokortykosteroidy, leki
immunosupresyjne, Diuretyki tiazydowe)
immunosupresyjne, Diuretyki tiazydowe)
-niekontrolowane żywienie pozajelitowe
-niekontrolowane żywienie pozajelitowe
Czynniki kliniczne:
Czynniki kliniczne:
-zaburzenia świadomości
-zaburzenia świadomości
-wielomocz
-wielomocz
-znaczne pragnienie
-znaczne pragnienie
-cechy nasilonego odwodnienia
-cechy nasilonego odwodnienia
-brak kwasicy
-brak kwasicy
-ciężki stan ogólny
-ciężki stan ogólny
-może wystąpić stan hipowolemiczny
-może wystąpić stan hipowolemiczny
Postępowanie:
Postępowanie:
-Podaż insuliny:
-Podaż insuliny:
*
*
dożylny ciągły wlew za pomocą pompy
dożylny ciągły wlew za pomocą pompy
insulinowej
insulinowej
*
*
częste dożylne wstrzykiwanie małych dawek
częste dożylne wstrzykiwanie małych dawek
insuliny krótko działającej
insuliny krótko działającej
*
*
częste domięśniowe wstrzykiwanie małych
częste domięśniowe wstrzykiwanie małych
dawek insuliny krótko działającej
dawek insuliny krótko działającej
-kontrola glikemia co godzina
-kontrola glikemia co godzina
-podawanie
-podawanie
0,45 (hipotonicznego) roztworu NaCl
0,45 (hipotonicznego) roztworu NaCl
w szybkim wlewie i.v.
w szybkim wlewie i.v.
-monitorowanie OCŻ
-monitorowanie OCŻ
w przypadku obniżenia
w przypadku obniżenia
stosuje się wlew 0,9 (izotonicznego) roztworu
stosuje się wlew 0,9 (izotonicznego) roztworu
NaCl
NaCl
-gdy glikemia obniży się
-gdy glikemia obniży się
do wartości poniżej 250
do wartości poniżej 250
mg/mmol roztworu NaCl zamienia się na 5%
mg/mmol roztworu NaCl zamienia się na 5%
roztwór glukozy
roztwór glukozy
-wyrównanie niedoboru potasu
-wyrównanie niedoboru potasu
Kwasica mleczanowa
Kwasica mleczanowa
– prawidłowe stężenie mleczanów we
– prawidłowe stężenie mleczanów we
krwi wynosi 0,5 -1,5 mmol/l . Kwasica mleczanowa to zespół objawów
krwi wynosi 0,5 -1,5 mmol/l . Kwasica mleczanowa to zespół objawów
spowodowanym nagromadzeniem się mleczanów i jonów
spowodowanym nagromadzeniem się mleczanów i jonów
wodorowych w ilości przekraczającej 2 mmol/l. Jest ona konsekwencją
wodorowych w ilości przekraczającej 2 mmol/l. Jest ona konsekwencją
zaburzeń równowagi między wytwarzaniem mleczanu przez komórki i
zaburzeń równowagi między wytwarzaniem mleczanu przez komórki i
zużywaniem go w wątrobie i nerkach. Śmiertelność wynosi 30-70% i
zużywaniem go w wątrobie i nerkach. Śmiertelność wynosi 30-70% i
zależy od nasilenia choroby podstawowej jak i nasilenia samej
zależy od nasilenia choroby podstawowej jak i nasilenia samej
kwasicy.
kwasicy.
Cechy kliniczne:
Cechy kliniczne:
-objawy występują gwałtownie w ciągu kilku godzin
-objawy występują gwałtownie w ciągu kilku godzin
-zwiększa się częstość i głębokość oddechów
-zwiększa się częstość i głębokość oddechów
-narastają zaburzenia świadomości do całkowitej utraty przytomności
-narastają zaburzenia świadomości do całkowitej utraty przytomności
Objawy biochemiczne:
Objawy biochemiczne:
-stężenie mleczanów powyżej 2 mmol/l
-stężenie mleczanów powyżej 2 mmol/l
-pH poniżej 7,3
-pH poniżej 7,3
-stężenie HCO3 poniżej 15 mmol/l
-stężenie HCO3 poniżej 15 mmol/l
Postępowanie:
Postępowanie:
-przeciwdziałanie hipoksemii i hipoksji
-przeciwdziałanie hipoksemii i hipoksji
-nawodnienie parenteralne pod kontrolą OCŻ
-nawodnienie parenteralne pod kontrolą OCŻ
-przeciwdziałanie nadmiernemu wytwarzaniu kwasu mlekowego
-przeciwdziałanie nadmiernemu wytwarzaniu kwasu mlekowego
-zwiększenie wydalania mleczanów np. diureza wymuszona,
-zwiększenie wydalania mleczanów np. diureza wymuszona,
dializoterapia
dializoterapia
-podaż węglowodanów sodu.
-podaż węglowodanów sodu.
Zatrucia
Zatrucia
1.
1.
Objawy ogólne:
Objawy ogólne:
Nagłe i nieoczekiwane wystąpienie objawów choroby w sytuacji
Nagłe i nieoczekiwane wystąpienie objawów choroby w sytuacji
zupełnego zdrowia, z tendencją do ostrego narastania
zupełnego zdrowia, z tendencją do ostrego narastania
symptomatologii, powinno zawsze nasuwać podejrzenia zatrucia,
symptomatologii, powinno zawsze nasuwać podejrzenia zatrucia,
zwłaszcza jeśli występują następujące zaburzenia:
zwłaszcza jeśli występują następujące zaburzenia:
OUN:
OUN:
Zaburzenia świadomości, utrata przytomności, drgawki,
Zaburzenia świadomości, utrata przytomności, drgawki,
porażenie
porażenie
Psychiczne:
Psychiczne:
Agresywność, euforia, majaczenie
Agresywność, euforia, majaczenie
Ukł. Oddechowego i krążenia:
Ukł. Oddechowego i krążenia:
Przyśpieszony lub zwolniony
Przyśpieszony lub zwolniony
oddech, zaburzenia rytmu pracy serca, nadciśnienie,
oddech, zaburzenia rytmu pracy serca, nadciśnienie,
hipotonia
hipotonia
Żołądkowo-jelitowe:
Żołądkowo-jelitowe:
Nudności, wymioty, biegunka
Nudności, wymioty, biegunka
Inne:
Inne:
Zaczerwienienie skóry, powstawanie pęcherzy
Zaczerwienienie skóry, powstawanie pęcherzy
skórnych, woń z ust, owrzodzenia, zwężenie lub
skórnych, woń z ust, owrzodzenia, zwężenie lub
rozszerzenie źrenic, porażenie mięśni okoruchowych,
rozszerzenie źrenic, porażenie mięśni okoruchowych,
ślinotok.
ślinotok.
2. Diagnostyka ogólna:
2. Diagnostyka ogólna:
Wywiad zebrany od chorego i od otoczenia (okoliczności w jakich
Wywiad zebrany od chorego i od otoczenia (okoliczności w jakich
chory został znaleziony np. opróżnione pojemniki na trucizny,
chory został znaleziony np. opróżnione pojemniki na trucizny,
buteleczki po lekach, gaz, dym, list pożegnalny)
buteleczki po lekach, gaz, dym, list pożegnalny)
Jeśli to możliwe, wyjaśnienie następujących kwestii: kto
Jeśli to możliwe, wyjaśnienie następujących kwestii: kto
(tożsamość chorego), co (jaka trucizna), ile (dawka, stężenie),
(tożsamość chorego), co (jaka trucizna), ile (dawka, stężenie),
jak (droga podania), kiedy (czas działania, prawdopodobny
jak (droga podania), kiedy (czas działania, prawdopodobny
stopień resorpcji), eliminacja trucizny (wymioty), jakiej grupy
stopień resorpcji), eliminacja trucizny (wymioty), jakiej grupy
osób dotyczy (przy zatruciu zbiorowym)
osób dotyczy (przy zatruciu zbiorowym)
Potwierdzenie przypuszczalnego zatrucia przez
Potwierdzenie przypuszczalnego zatrucia przez
symptomatologie kliniczną oraz wywiad
symptomatologie kliniczną oraz wywiad
Bezpośrednie ustalenie rodzaju trucizny (np. typowa woń,
Bezpośrednie ustalenie rodzaju trucizny (np. typowa woń,
okoliczności zatrucia, stwierdzenie trucizny za pomocą
okoliczności zatrucia, stwierdzenie trucizny za pomocą
wykrywacza gazów), często jednak dopiero na podstawie
wykrywacza gazów), często jednak dopiero na podstawie
wyniku chemicznego
wyniku chemicznego
Zabezpieczenie trucizny, pojemników na leki, krwi, moczu,
Zabezpieczenie trucizny, pojemników na leki, krwi, moczu,
zawartości żołądka, ewentualnie popłuczyn
zawartości żołądka, ewentualnie popłuczyn
Odpowiednie monitorowanie (EKG, pulsoksymetria, oznaczenie
Odpowiednie monitorowanie (EKG, pulsoksymetria, oznaczenie
stężenia cukru we krwi)
stężenia cukru we krwi)
Uzyskanie informacji dotyczących diagnozowania i leczenia z:
Uzyskanie informacji dotyczących diagnozowania i leczenia z:
ośrodków toksykologicznych, informatorów o substancjach
ośrodków toksykologicznych, informatorów o substancjach
toksycznych (dostępne u służb ratowniczych)
toksycznych (dostępne u służb ratowniczych)
Wykluczenie obrażeń dodatkowych.
Wykluczenie obrażeń dodatkowych.
3. Postępowanie ogólne:
3. Postępowanie ogólne:
Udzielić pierwszej pomocy
Udzielić pierwszej pomocy
(podstawowe czynności
(podstawowe czynności
ratownicze), zebrać i zabezpieczyć substancje toksyczną,
ratownicze), zebrać i zabezpieczyć substancje toksyczną,
spowodować wydalenie trucizny, podać odtrutkę, przewieźć do
spowodować wydalenie trucizny, podać odtrutkę, przewieźć do
szpitala. Często możliwe jest wyłącznie leczenie objawowe.
szpitala. Często możliwe jest wyłącznie leczenie objawowe.
Oceniamy: wydolność podstawowych czynności życiowych,
Oceniamy: wydolność podstawowych czynności życiowych,
szerokość widzenia, zaburzenia widzenia, stan neurologiczny,
szerokość widzenia, zaburzenia widzenia, stan neurologiczny,
zmiany na skórze i błonach śluzowych, perystaltykę jelit oraz
zmiany na skórze i błonach śluzowych, perystaltykę jelit oraz
charakterystyczny zapach.
charakterystyczny zapach.
Podstawowe czynności ratownicze:
Podstawowe czynności ratownicze:
»
Przerwać ostre zagrożenie życia przez usunięcie ze strefy
Przerwać ostre zagrożenie życia przez usunięcie ze strefy
zagrożenia, zachowując bezpieczeństwo własne, w niektórych
zagrożenia, zachowując bezpieczeństwo własne, w niektórych
sytuacjach przy współdziałaniu wyspecjalizowanych służb
sytuacjach przy współdziałaniu wyspecjalizowanych służb
ratowniczych (ochrona narządu oddechowego)
ratowniczych (ochrona narządu oddechowego)
»
Ułożyć pacjenta w zależności od jego stanu (na boku, typowe dla
Ułożyć pacjenta w zależności od jego stanu (na boku, typowe dla
wstrząsu, wysoko uniesiony tułów)
wstrząsu, wysoko uniesiony tułów)
»
Zastosować wentylacje mechaniczną, w niektórych przypadkach
Zastosować wentylacje mechaniczną, w niektórych przypadkach
RKO
RKO
Eliminacja trucizny:
Eliminacja trucizny:
Usunąć skażoną odzież
Usunąć skażoną odzież
(np. ślady estrów kwasu fosforowego,
(np. ślady estrów kwasu fosforowego,
węglowodorów, gazów drażniących), obmyć skórę ciepłą wodą
węglowodorów, gazów drażniących), obmyć skórę ciepłą wodą
Przeprowadzić detoksykację
Przeprowadzić detoksykację
za pomocą prowokowanych wymiotów
za pomocą prowokowanych wymiotów
(tylko u
(tylko u
osób przytomnych): u dorosłych przez podrażnienie tylnej ściany gardła;
osób przytomnych): u dorosłych przez podrażnienie tylnej ściany gardła;
podać hipertoniczny roztwór soli kuchennej (1-2 łyżki stołowe soli w szklance
podać hipertoniczny roztwór soli kuchennej (1-2 łyżki stołowe soli w szklance
wody);powoduje to wymioty po 10-20 min, jeśli nie, to powtórzyć po 10 min
wody);powoduje to wymioty po 10-20 min, jeśli nie, to powtórzyć po 10 min
(zagrożenie hipernatremią); u dzieci przez podanie dużych ilości
(zagrożenie hipernatremią); u dzieci przez podanie dużych ilości
posłodzonych płynów i w pozycji klęczącej głęboki skłon głowy; nie podawać
posłodzonych płynów i w pozycji klęczącej głęboki skłon głowy; nie podawać
roztworu soli!
roztworu soli!
Przeprowadzić detoksykacje za pomocą wymiotów wywołanych
Przeprowadzić detoksykacje za pomocą wymiotów wywołanych
farmakologicznie:
farmakologicznie:
u dzieci syropem wymiotnicy (np. Orpec) w połączeniu z
u dzieci syropem wymiotnicy (np. Orpec) w połączeniu z
dużą ilością płynów. Dawkowanie: 10-20 ml (≤ 4 lat), 30 ml (<4 lat). Wymioty
dużą ilością płynów. Dawkowanie: 10-20 ml (≤ 4 lat), 30 ml (<4 lat). Wymioty
po 20 min; u dorosłych apomorfiną; z uwagi na obciążenie Ukł krążenia
po 20 min; u dorosłych apomorfiną; z uwagi na obciążenie Ukł krążenia
zawsze łącznie z lekami α-adrenergicznymi (np. Levonor, Novadral iv.).
zawsze łącznie z lekami α-adrenergicznymi (np. Levonor, Novadral iv.).
Dawkowanie: 0,1 mg/kg mc; środkiem antagonistycznym opioidów jest
Dawkowanie: 0,1 mg/kg mc; środkiem antagonistycznym opioidów jest
Naloxon (10µg/kg mc iv.)
Naloxon (10µg/kg mc iv.)
Przeprowadzić płukanie żołądka dużą ilością wody
Przeprowadzić płukanie żołądka dużą ilością wody
(do 20 l) wyłącznie u
(do 20 l) wyłącznie u
chorych przytomnych; u nieprzytomnych i przy braku odruchów obronnych
chorych przytomnych; u nieprzytomnych i przy braku odruchów obronnych
tylko po intubacji i założeniu pewnego dostępu iv.; nie stosować u dzieci
tylko po intubacji i założeniu pewnego dostępu iv.; nie stosować u dzieci
przytomnych
przytomnych
Zastosować hiperwentylacje
Zastosować hiperwentylacje
Jeśli to niezbędne wymusić diurezę za pomocą Furosemidu
Jeśli to niezbędne wymusić diurezę za pomocą Furosemidu
(40-60 mg iv.)
(40-60 mg iv.)
Neutralizować substancje toksyczne za pomocą węgla aktywnego, oleju
Neutralizować substancje toksyczne za pomocą węgla aktywnego, oleju
parafinowego
parafinowego
Odtrutki zależnie od zweryfikowanego w danym przypadku
Odtrutki zależnie od zweryfikowanego w danym przypadku
Eliminacja trucizn:
Eliminacja trucizn:
a)
a)
Pierwotna
Pierwotna
jeśli dostanie się do oczu
jeśli dostanie się do oczu
– trwające do 15 min obfite płukanie worka
– trwające do 15 min obfite płukanie worka
spojówkowego wodą, a następnie fizjologicznym roztworem Na Cl
spojówkowego wodą, a następnie fizjologicznym roztworem Na Cl
jeśli skażenie skóry
jeśli skażenie skóry
– dekontaminacja wodą
– dekontaminacja wodą
prowokowanie wymiotów
prowokowanie wymiotów
(podawanie letniej wody do picia – 200-250
(podawanie letniej wody do picia – 200-250
ml i mechaniczne drażnienie tylnej ściany gardła)
ml i mechaniczne drażnienie tylnej ściany gardła)
płukanie żołądka
płukanie żołądka
(powinien być wykonywany w ciągu pierwszej
(powinien być wykonywany w ciągu pierwszej
godziny od spożycia trucizny; wykorzystuje się zgłębnik o dużym
godziny od spożycia trucizny; wykorzystuje się zgłębnik o dużym
przekroju, zakładany do żołądka przez usta)
przekroju, zakładany do żołądka przez usta)
podanie środków absorbujących substancję toksyczną
podanie środków absorbujących substancję toksyczną
(węgiel
(węgiel
aktywowany: 1-2 g/kg mc)
aktywowany: 1-2 g/kg mc)
płukanie jelit
płukanie jelit
(powinno trwać aż do uzyskania czystego płynu z
(powinno trwać aż do uzyskania czystego płynu z
odbytnicy)
odbytnicy)
b)
b)
Wtórna
Wtórna
forsowana diureza z modyfikacją pH moczu
forsowana diureza z modyfikacją pH moczu
(wskazaniem zatrucia
(wskazaniem zatrucia
związkami rozpuszczonymi w wodzie)
związkami rozpuszczonymi w wodzie)
powtarzane podawanie węgla aktywowanego
powtarzane podawanie węgla aktywowanego
– „dializa żołądkowo-
– „dializa żołądkowo-
jelitowa” (polega na podawaniu kolejnych porcji zawiesiny węgla
jelitowa” (polega na podawaniu kolejnych porcji zawiesiny węgla
aktywowanego w dawce 0,5-1,0 g/kg mc co 2-4 h)
aktywowanego w dawce 0,5-1,0 g/kg mc co 2-4 h)
hemodializa
hemodializa
, hemodiafiltracja, hemoperfuzja, plazmafereza, hiperbaria
, hemodiafiltracja, hemoperfuzja, plazmafereza, hiperbaria
tlenowa – są domeną wysoko specjalistycznych OIT i środków
tlenowa – są domeną wysoko specjalistycznych OIT i środków
toksykologicznych
toksykologicznych
podanie swoistego antidotum
podanie swoistego antidotum
:
:
Trucizny
Trucizny
Odtrutki
Odtrutki
Alkohol metylowy
Alkohol metylowy
Alkohol etylowy
Alkohol etylowy
Amfetamina
Amfetamina
Fizostygmina
Fizostygmina
Benzodiazepiny
Benzodiazepiny
Flumazenil
Flumazenil
Beta-blokery
Beta-blokery
Glukagon
Glukagon
Glikol etylenowy
Glikol etylenowy
Alkohol etylowy
Alkohol etylowy
Muchomor sromotnikowi
Muchomor sromotnikowi
Penicylina krystaliczna
Penicylina krystaliczna
Opioidy i opiaty
Opioidy i opiaty
Nalokson
Nalokson
Paracetamol
Paracetamol
N-acetylocysteina
N-acetylocysteina
Preparaty naparstnicy
Preparaty naparstnicy
Digibind,
Digibind,
Środki fosfoorganiczne
Środki fosfoorganiczne
Atropina, toksogonina
Atropina, toksogonina
Tlenek węgla
Tlenek węgla
Tlen
Tlen
Żelazo
Żelazo
Deferoksamina
Deferoksamina
4. Zatrucia lekami
4. Zatrucia lekami
a)
a)
Objawy:
Objawy:
zaburzenia układu oddechowego (spowolnienie do zatrzymania),
zaburzenia układu oddechowego (spowolnienie do zatrzymania),
zaburzenia rytmu serca, hipotermia
zaburzenia rytmu serca, hipotermia
suchość w ustach
suchość w ustach
rozszerzenie źrenic
rozszerzenie źrenic
niewyraźna mowa niepokój, omamy
niewyraźna mowa niepokój, omamy
zatrzymanie moczu
zatrzymanie moczu
b) Postępowanie
b) Postępowanie
w razie braku przytomności ułożyć na boku
w razie braku przytomności ułożyć na boku
wstępna eliminacja trucizn przez prowokowanie wymiotów lub płukanie
wstępna eliminacja trucizn przez prowokowanie wymiotów lub płukanie
żołądka (u nieprzytomnych po intubacji) oraz podawanie węgla
żołądka (u nieprzytomnych po intubacji) oraz podawanie węgla
leczniczego od 0,5 -1,0 g/kg mc
leczniczego od 0,5 -1,0 g/kg mc
utrzymanie drożności dróg oddechowych (intubacja, odsysanie)
utrzymanie drożności dróg oddechowych (intubacja, odsysanie)
podać tlen (4-6l/min)
podać tlen (4-6l/min)
dostęp dożylny (jedno-dwa pewne wkłucia)
dostęp dożylny (jedno-dwa pewne wkłucia)
płynoterapia (500 ml mleczanu Ringera); w razie potrzeby uzupełnić obj.
płynoterapia (500 ml mleczanu Ringera); w razie potrzeby uzupełnić obj.
płynów śródnaczyniowych (500 ml 6% Haes)
płynów śródnaczyniowych (500 ml 6% Haes)
W napadach drgawek pochodzenia mózgowego podać krótkodziałające
W napadach drgawek pochodzenia mózgowego podać krótkodziałające
barbiturany (np. Trapanal 200-300 mg iv)
barbiturany (np. Trapanal 200-300 mg iv)
Prowadzić stałe monitorowanie Ukł oddechowego i krążenia
Prowadzić stałe monitorowanie Ukł oddechowego i krążenia
Leczenie swoiste przy zatruciu lekami:
Leczenie swoiste przy zatruciu lekami:
Neuroleptyki
Neuroleptyki
:
:
podać Biperyden (np. Akineton 1-2 amp iv) lub Salicylan
podać Biperyden (np. Akineton 1-2 amp iv) lub Salicylan
fizostygminy (np. Fhyzostygminum salicylicum 2 mg iv) pod kontrolą EKG
fizostygminy (np. Fhyzostygminum salicylicum 2 mg iv) pod kontrolą EKG
Leki antydepresyjne:
Leki antydepresyjne:
podać Salicylan fizostygminy 2 mg iv
podać Salicylan fizostygminy 2 mg iv
Benzodiazepiny:
Benzodiazepiny:
w razie potrzeby podać Flumazenil (np. Anexate 0,1-0,2
w razie potrzeby podać Flumazenil (np. Anexate 0,1-0,2
mg/min iv aż do obudzenia)
mg/min iv aż do obudzenia)
Transport
Transport
:
:
Z reguły przewozić w pozycji leżącej
Z reguły przewozić w pozycji leżącej
5. Zatrucie grzybami
5. Zatrucie grzybami
a) Objawy
a) Objawy
zespół muchomora
zespół muchomora
plamistego: rozszerzone
plamistego: rozszerzone
źrenice, zawroty głowy,
źrenice, zawroty głowy,
omamy, drżenie
omamy, drżenie
mięśniowe, czasem
mięśniowe, czasem
śpiączka
śpiączka
zespół muskarynowy:
zespół muskarynowy:
zwężenie źrenic,
zwężenie źrenic,
zaburzenia widzenia,
zaburzenia widzenia,
ślinienie i łzawienie, zlewne
ślinienie i łzawienie, zlewne
poty, nudności i wymioty,
poty, nudności i wymioty,
biegunka, zwężenie
biegunka, zwężenie
oskrzeli, bradykardia,
oskrzeli, bradykardia,
wstrząs, czasami obrzęk
wstrząs, czasami obrzęk
płuc
płuc
zespół żołądkowo-jelitowy:
zespół żołądkowo-jelitowy:
nudność, wymioty,
nudność, wymioty,
biegunka, kolka
biegunka, kolka
zespół faloidynowy:
zespół faloidynowy:
początkowo objawy
początkowo objawy
żołądkowo-jelitowe, skaza
żołądkowo-jelitowe, skaza
krwotoczna, śpiączka,
krwotoczna, śpiączka,
drgawki, porażenie
drgawki, porażenie
oddechu
oddechu
b) Postępowanie
b) Postępowanie
Zespół muchomora plamistego
Zespół muchomora plamistego
wywołać wymioty, w razie potrzeby zastosować
wywołać wymioty, w razie potrzeby zastosować
płukanie żołądka
płukanie żołądka
zastosować leczenie czysto objawowe
zastosować leczenie czysto objawowe
w razie pobudzenia podać leki uspokajające
w razie pobudzenia podać leki uspokajające
(np.Relanium)
(np.Relanium)
w razie potrzeby zastosować intubację,
w razie potrzeby zastosować intubację,
Zespół muskarynowy
Zespół muskarynowy
wywołać wymioty, w razie potrzeby płukanie żołądka
wywołać wymioty, w razie potrzeby płukanie żołądka
dostęp dożylny
dostęp dożylny
uzupełnić objętość płynów śródnaczyniowych (np.
uzupełnić objętość płynów śródnaczyniowych (np.
Haes 6% 500 ml)
Haes 6% 500 ml)
podać Atropinę 0,5-2,0 mg iv
podać Atropinę 0,5-2,0 mg iv
w razie potrzeby wymusić diurezę (Furosemid 20-40
w razie potrzeby wymusić diurezę (Furosemid 20-40
mg iv)
mg iv)
Zespół żołądkowo-jelitowy
Zespół żołądkowo-jelitowy
leczenie objawowe
leczenie objawowe
dostęp dożylny
dostęp dożylny
płynoterapia (Ringer 500 ml)
płynoterapia (Ringer 500 ml)
w razie potrzeby środki przeciwwymiotne (np.
w razie potrzeby środki przeciwwymiotne (np.
Metoclopramidum 1 amp iv)
Metoclopramidum 1 amp iv)
w razie potrzeby podać węgiel leczniczy
w razie potrzeby podać węgiel leczniczy
zespół faloidynowy
zespół faloidynowy
wywołać wymioty, płukanie żołądka, podać węgiel
wywołać wymioty, płukanie żołądka, podać węgiel
aktywny
aktywny
dostęp dożylny, wyrównanie poziomu elektrolitów (np.
dostęp dożylny, wyrównanie poziomu elektrolitów (np.
PWE 500-100 ml)
PWE 500-100 ml)
wymusić diurezę Furosemidem 40 mg iv
wymusić diurezę Furosemidem 40 mg iv
w razie potrzeby duże dawki kortykosteroidów (np.
w razie potrzeby duże dawki kortykosteroidów (np.
Fortecortin 100 mg iv)
Fortecortin 100 mg iv)
6. Zatrucia gazami
6. Zatrucia gazami
a) Objawy
a) Objawy
ból głowy, wymioty
ból głowy, wymioty
kaszel
kaszel
duszność
duszność
podrażnienie błon śluzowych
podrażnienie błon śluzowych
b) Postępowanie
b) Postępowanie
usunąć z miejsca zagrożenia
usunąć z miejsca zagrożenia
odkażenia: usunięcie odzieży, opłukanie lub obmycie skóry
odkażenia: usunięcie odzieży, opłukanie lub obmycie skóry
podać tlen 4-6 l/min
podać tlen 4-6 l/min
w razie potrzeby zaintubować
w razie potrzeby zaintubować
podawać dexametazon aerozolu (np. Auxiloson w aerozolu 3-5
podawać dexametazon aerozolu (np. Auxiloson w aerozolu 3-5
rozpyleń, w razie potrzeby powtarzać co 3-5 min)
rozpyleń, w razie potrzeby powtarzać co 3-5 min)
dostęp dożylny
dostęp dożylny
mleczan Ringera
mleczan Ringera
w ciężkich zatruciach kortykosteroidy (np. Fenicort 250-1000 mg
w ciężkich zatruciach kortykosteroidy (np. Fenicort 250-1000 mg
iv)
iv)
leki uspokajające (np. Relanium 5-10 mg iv)
leki uspokajające (np. Relanium 5-10 mg iv)
stałe monitorowanie
stałe monitorowanie
7. Zatrucia alkoholem
7. Zatrucia alkoholem
a)
a)
Objawy
Objawy
Ból głowy
Ból głowy
Zawroty głowy
Zawroty głowy
Ból brzucha, nudności, wymioty
Ból brzucha, nudności, wymioty
Światłowstręt
Światłowstręt
Zaburzenia widzenia, aż do ślepoty
Zaburzenia widzenia, aż do ślepoty
Drgawki
Drgawki
Duszność
Duszność
Przyspieszenie oddechu
Przyspieszenie oddechu
b) Postępowanie
b) Postępowanie
zabezpieczyć truciznę
zabezpieczyć truciznę
tlen 4-6l/min
tlen 4-6l/min
w razie potrzeby intubacja
w razie potrzeby intubacja
dostęp dożylny
dostęp dożylny
mleczan Ringera 500ml
mleczan Ringera 500ml
wywołać wymioty (apomorfina 0,1mg/kg mc im lub iv, łącznie z
wywołać wymioty (apomorfina 0,1mg/kg mc im lub iv, łącznie z
jedną amp Novadralu)
jedną amp Novadralu)
monitoring
monitoring
Zmiany patologiczne na
Zmiany patologiczne na
skórze
skórze
-Obrzęk
-Obrzęk
naczyniowy-
naczyniowy-
podobny do pokrzywki, ale obejmuje
podobny do pokrzywki, ale obejmuje
również tkankę podskórną zwłaszcza w obrębie twarzy, ust, języka.
również tkankę podskórną zwłaszcza w obrębie twarzy, ust, języka.
Objawia się raczej w postaci obrzęku niż bąbli. Rzadko jest
Objawia się raczej w postaci obrzęku niż bąbli. Rzadko jest
niebezpieczny dla życia, ale pamiętaj o możliwych zaburzeniach
niebezpieczny dla życia, ale pamiętaj o możliwych zaburzeniach
laryngologicznych.
laryngologicznych.
Może wystąpić hipotensja/ anafilaksja ( nietypowo ) oraz
Może wystąpić hipotensja/ anafilaksja ( nietypowo ) oraz
skurcz oskrzeli i zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Podstawowe
skurcz oskrzeli i zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Podstawowe
postępowanie powinno obejmować dożylne podanie Hydrokortyzonu,
postępowanie powinno obejmować dożylne podanie Hydrokortyzonu,
domięśniowe- Adrenaliny, leków przeciwhistaminowych oraz
domięśniowe- Adrenaliny, leków przeciwhistaminowych oraz
powtórna ocenę.
powtórna ocenę.
- Pęcherze-
- Pęcherze-
wypełnione płynem, o średnicy >1cm podobnie jak w
wypełnione płynem, o średnicy >1cm podobnie jak w
pęcherzycy.
pęcherzycy.
- Zasinienie-
- Zasinienie-
siniaki, np. zlewające się wybroczyny
siniaki, np. zlewające się wybroczyny
- Owrzodzenia-
- Owrzodzenia-
częściowa utrata naskórka ( zwykle bez blizny)
częściowa utrata naskórka ( zwykle bez blizny)
- Rumień-
- Rumień-
zaczerwienienie znikające przy ucisku, wskazujące na
zaczerwienienie znikające przy ucisku, wskazujące na
poszerzone naczynie włosowate. Należy go odróżniać od plamicy,
poszerzone naczynie włosowate. Należy go odróżniać od plamicy,
która może mieć kolor czerwony, pomarańczowy, purpurowy lub
która może mieć kolor czerwony, pomarańczowy, purpurowy lub
brązowy, ale nie znika przy ucisku
brązowy, ale nie znika przy ucisku
- Erytrodermia-
- Erytrodermia-
rumień o dużym zasięgu (może zająć nawet >90%
rumień o dużym zasięgu (może zająć nawet >90%
powierzchni skóry)
powierzchni skóry)
- Plamka-
- Plamka-
zmiana tłuszczowa, o dowolne barwie, np. piegi, średnica
zmiana tłuszczowa, o dowolne barwie, np. piegi, średnica
< 5mm
< 5mm
- Objaw Nikowskiego-
- Objaw Nikowskiego-
delikatne pocieranie skóry powoduje
delikatne pocieranie skóry powoduje
oddzielanie się naskórka od skóry właściwej i następcze owrzodzenie.
oddzielanie się naskórka od skóry właściwej i następcze owrzodzenie.
- guzki
–
uwypuklone okrągławe zmiany o średnicy >1cm
- grudki-
uwypuklone, okrągławe zmiany, o średnicy< 1cm np.
znamiona
- plama-
większa plamka ( średnica >5mm)
- wybroczyny-
punktowe krwotoki
- tarczka-
wypukła plama np. tarczka łuszczycowa w okolicy
łokciowej. W związku z tym plamisto- grudkowa wysypka składa się z
wypukłych i grudkowych zmian zwykle o średnicy < 1cm np. jak w
wysypce po iniekcji penicyliny
- plamica-
zmiana o barwie czerwonej, pomarańczowej, purpurowej
lub brązowej która nie znika po ucisku( w przeciwieństwie do
rumieniu)
- krostka-
pęcherz wypełniony ropą zwykle o średnicy< 1cm jak w
czyraku
- wrzód –
utrata warstwy naskórka i części skóry właściwej (możliwa
blizna)
- pokrzywka-
zgrupowanie swędzących, przemijających (< 24h )
bąbli. Jest to duża ilość miejscowych obrzęków otoczonych przez
rumień. Objawy układowe występują rzadko.
- pęcherzyki –
wypełnione płynem o średnicy < 1cm np. w
zakażeniu wirusem Herpes I (typ wargowy)
Inne
Czynniki fizyczne
Przyczyny układowe
Czynniki wrodzone
-Dermografizm
-Światło słoneczne
-Pobudzenie
cholinergiczne
-Zimno
-Ciepło
-Woda
Lekarstwa, pokarm
POKRZYWK
POKRZYWK
A
A
Nie
Tak
Nie
Nie
Nie
Infekcje
Przewlekła pokrzywka idiopatyczna
Nie
Tak – WZW,
mononukleoza
Tak – głównie aspiryna,
barwniki pokarmowe
Tak – kolagenoza choroby
krwi
Tak – dziedziczny obrzęk
naczyniowy
Tak – pokrzywka
kontaktowa
Tak – WZW,
mononukleoza
Nie
W każdym przypadku:
W każdym przypadku:
algorytm ABC, objaw Nikolskiego,
algorytm ABC, objaw Nikolskiego,
profilaktyka infekcji
profilaktyka infekcji
( gronkowiec, paciorkowiec)
( gronkowiec, paciorkowiec)
Zajęte> 50%
Zajęte> 50%
Bolesność obecny
Bolesność obecny
objaw Nikolskiego
objaw Nikolskiego
Systematyczna
Systematyczna
poprawa
poprawa
Zajęte
Zajęte
< 50%
< 50%
Hipotensja,
Hipotensja,
łuszczenie się
łuszczenie się
Pacjent z zaczerwioną
Pacjent z zaczerwioną
skórą
skórą
Pilna konsultacja dermatologiczna
Pilna konsultacja dermatologiczna
Wstrząs- rzadko (wyjątek
Wstrząs- rzadko (wyjątek
: zapalenie powięzi,
: zapalenie powięzi,
martwicą)
martwicą)
Łuszczenie się
Łuszczenie się
Pilna konsultacja
Pilna konsultacja
dermatologiczna
dermatologiczna
Toksyczna martwica
Toksyczna martwica
naskórka
naskórka
Przyjęcie na
Przyjęcie na
OIOM
OIOM
Zespół wstrząsu
Zespół wstrząsu
toksycznego
toksycznego
Infekcja
Infekcja
( zwykle
( zwykle
wirusowa)
wirusowa)
leki –
leki –
antybiotyki,
antybiotyki,
przeciwdrga
przeciwdrga
wkowe, oraz
wkowe, oraz
NSAIDs
NSAIDs
Zmiany plamisto-
Zmiany plamisto-
grudkowe
grudkowe
Leczenie objawowe- leki
Leczenie objawowe- leki
przeciwhistaminowe i
przeciwhistaminowe i
zewnętrznie steroidy
zewnętrznie steroidy
Jeżeli zmiany o
Jeżeli zmiany o
dużym zasięgu lub
dużym zasięgu lub
uogólniona łuszczyca
uogólniona łuszczyca
krostkowa
krostkowa
Łuszczyca, wyprysk,-
Łuszczyca, wyprysk,-
zapytaj o czynnik
zapytaj o czynnik
drażniący i czynniki
drażniący i czynniki
alergii kontaktowej,
alergii kontaktowej,
lecz z towarzyszącą
lecz z towarzyszącą
infekcją, chłoniak-
infekcją, chłoniak-
zbadaj w kierunku
zbadaj w kierunku
limfadenopatii
limfadenopatii
Czasem nie można
Czasem nie można
znaleźć przyczyn
znaleźć przyczyn
Pacjent z plamicą
Pacjent z plamicą
Algorytm ABCDE,
Algorytm ABCDE,
morfologia krwi,
morfologia krwi,
badanie Ukł krzepnięcia
badanie Ukł krzepnięcia
prewencja zakaźna
prewencja zakaźna
Trombocytopenia
Trombocytopenia
Prawidłowa liczba
Prawidłowa liczba
płytek krwi
płytek krwi
Wspomaganie naczyń
Wspomaganie naczyń
krwionośnych
krwionośnych
Uszkodzenie naczyń
Uszkodzenie naczyń
krwionośnych: zapalenie
krwionośnych: zapalenie
naczyń
naczyń
W każdym
W każdym
przypadku zbadaj
przypadku zbadaj
RR oraz mocz
RR oraz mocz
produkcja
produkcja
zużycie
zużycie
Zwykle kończyny
Zwykle kończyny
dolne :
dolne :
wyczuwalne
wyczuwalne
dotykiem
dotykiem
polimorficzne
polimorficzne
bolesne( tylko jeśli
bolesne( tylko jeśli
współistnieje
współistnieje
owrzodzenie skórne
owrzodzenie skórne
lub niewydolność
lub niewydolność
żylna)
żylna)
Przyczyny:
Przyczyny:
•
Infekcje
Infekcje
•
Plamica Schonleina- Henocha
Plamica Schonleina- Henocha
•
Leki
Leki
•
Kolagenoza
Kolagenoza
•
Choroba nowotworowa
Choroba nowotworowa
Pacjent z pęcherzykami
Pacjent z pęcherzykami
Dokładny wywiad,
Dokładny wywiad,
wymazy, algorytm ABC
wymazy, algorytm ABC
Różne
Różne
Porfiria skórna późna
Porfiria skórna późna
cukrzyca choroba
cukrzyca choroba
Behceta
Behceta
Konsultacja dermatologa
Konsultacja dermatologa
dziecięcego
dziecięcego
Pilna konsultacja
Pilna konsultacja
dermatologiczna
dermatologiczna
Ostre przypadki
Ostre przypadki
B - Leki- umiejscowione
B - Leki- umiejscowione
wykwity polekowe-
wykwity polekowe-
pozapalna
pozapalna
hiperpigmentacja
hiperpigmentacja
1. Infekcje
1. Infekcje
Gronkowiec (złociste
Gronkowiec (złociste
strupy) , świerzb
strupy) , świerzb
( dłonie/ stopy, dzieci ) ,
( dłonie/ stopy, dzieci ) ,
reakcja na ukąszenia
reakcja na ukąszenia
owadów ( linijne)
owadów ( linijne)
2. Ostry wyprysk
2. Ostry wyprysk
, jeśli
, jeśli
jest symetryczny należy
jest symetryczny należy
rozważyć grzybice
rozważyć grzybice
3. Choroby
3. Choroby
autoimmunologiczne
autoimmunologiczne
- Pęcherzyca, pemfigoid
- Pęcherzyca, pemfigoid
-Hermetyczne zapalenie
-Hermetyczne zapalenie
skóry
skóry
-Pemfigoid ciężarnych
-Pemfigoid ciężarnych
-Rumień wielopostaciowy
-Rumień wielopostaciowy
A - Ogólne: np.
A - Ogólne: np.
pęcherzowe
pęcherzowe
oddzielanie się
oddzielanie się
naskórka:
naskórka:
- dzieci
- dzieci
- nie bolesne pęcherze
- nie bolesne pęcherze
- zbierz wywiad rodzinny
- zbierz wywiad rodzinny
Przewlekłe/ nawrotowe
Przewlekłe/ nawrotowe
Bez dolegliwości bólowych
Bez dolegliwości bólowych
Pacjent z
Pacjent z
pęcherzykami
pęcherzykami
Dokładny wywiad,
wymazy, algorytm
ABC
bolesność
bolesność
rozsiane
rozsiane
ograniczone
ograniczone
Utrata skóry +/-
Utrata skóry +/-
zajęcie błon
zajęcie błon
śluzowych z
śluzowych z
objawem
objawem
Nikolskiego-
Nikolskiego-
konsultacja
konsultacja
dermatologiczna
dermatologiczna
Mętne pęcherze
Mętne pęcherze
z czerwoną
z czerwoną
podstawą
podstawą
Acyklowir
Acyklowir
doustnie
doustnie
Ostry zespół
Ostry zespół
Stevensa- Johnsona
Stevensa- Johnsona
toksyczna martwica
toksyczna martwica
naskórka
naskórka
pęcherzyca
pęcherzyca
paranowotworowa
paranowotworowa
ostry zespół
ostry zespół
„przeszczep
„przeszczep
przeciwko biorcy”
przeciwko biorcy”
Leczenie:
Leczenie:
lecz liszajec flukloksaceliną a nie ampicyliną. Lecz wszystkich członków
lecz liszajec flukloksaceliną a nie ampicyliną. Lecz wszystkich członków
rodziny jeśli podejrzewasz liszajec lub świerzb. Reakcja na ukąszenie owadów ulega
rodziny jeśli podejrzewasz liszajec lub świerzb. Reakcja na ukąszenie owadów ulega
samoistnemu wygaśnięciu jednak świąd leczy się środkami przeciwhistaminowymi.
samoistnemu wygaśnięciu jednak świąd leczy się środkami przeciwhistaminowymi.
Ostry wyprysk dobrze odpowiada na steroidy zewnętrzne. Rozsiane zakażenie lub
Ostry wyprysk dobrze odpowiada na steroidy zewnętrzne. Rozsiane zakażenie lub
półpasiec lecz acyklowirem podawanym ogólnie. Jeśli zakażenie jest zlokalizowane
półpasiec lecz acyklowirem podawanym ogólnie. Jeśli zakażenie jest zlokalizowane
blisko gałek ocznych skonsultuj się z okulistą.
blisko gałek ocznych skonsultuj się z okulistą.