Leki wpływające na naczynia
krwionośne

Stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego oraz w

zaburzeniach ukrwienia obwodowego mogą wpływać na
stan czynnościowy tętniczek i minutową objętość
wyrzutową serca przez działanie na:



Ośrodkowy układ nerwowy: ośrodek sercowy, ośrodek
naczynioruchowy,



Odruchy neurohumoralne, za które odpowiedzialne są:
aminy katecholowe, wazopresyna, angiotensyna



Miejscowe mechanizmy regulujące, które rozszerzają lub
kurczą naczynia

Nadciśnienie tętnicze

- choroba układu krążenia, która charakteryzuje się stale
lub okresowo podwyższonym ciśnieniem tętniczym krwi.

Leczenie farmakologiczne

1.

Leki moczopędne

2.

Leki β-adrenolityczne

3.

Inhibitory konwertazy angiotensyny I i
antagoniści receptora angiotensynowego AT1

4.

Leki blokujące kanały wapniowe

5.

Leki hipotensyjne działające na ośrodkowy
układ nerwowy

6.

Leki sympatykoliczne

7. Leki adrenolityczne blokujące

receptory α1

8. Leki rozkurczające mięśnie gładkie

naczyń

9. Leki pobudzające kanały potasowe
10. Inne leki hipotensyjne

Leki moczopędne

Leki moczopędne są pomocne w

leczeniu:



nadciśnienia tętniczego,



marskości wątroby,



niewydolności krążenia,



niewydolność nerek,



obrzęków (czyli nadmiernego nagromadzenia wody i sodu w
tkankach),



bakteryjnych zakażeń dróg moczowych,



zatruć substancjami wydalanymi przez nerki, oraz wielu innych
chorób.

Głównymi lekami moczopędnymi w

leczeniu nadciśnienia są:

- tiazydy (hydrochlorotiazyd,

cyklotiazyd)

- tiazydy heterocykliczne (chlortalidon,

klopamid, indapamid)

Ich działanie polega na:



Zmniejszaniu objętości płynów krążących w naczyniach,



Spadku pojemności minutowej serca,



Działaniu zwiotczającemu mięsni gładkich naczyń kwionośnych

Działania niepożądane:



Zmniejszenie stężenia potasu we krwi (hipokaliemia)



Zwiększenie stężenia wapnia we krwi (hiperkalcemia)



Zwiększenie stężenia glukozy we krwi (hiperglikemia)



Zwiększenie stężenia kwasu moczowego, cholesterolu, triglicerydów we krwi

Leki β-adrenolityczne

Są skuteczne w leczeniu łagodnego nadciśnienia

tętniczego połączonego z chorobą niedokrwienną

lub zaburzeniami rytmu serca u osób młodych.

Wyróżniamy:

•

Leki blokujące receptory β1 w sercu, czyli kardioselektywne (np.
atenolol, betaksolol)

•

Leki nieselektywne blokujące receptory β1 i β2 (np. nadolol, sotalol)

•

Leki blokujące receptory β z dodatkowym działaniem α1-
adrenolitycznym (np. labetalol, karwedilol)

Ich działanie polega na:

•

Zwolnieniu częstości skurczów serca oraz zmniejszeniu
pojemności wyrzutowej i minutowej serca,

•

Hamowaniu wydzielania reniny,

•

Zmniejszeniu reaktywności baroreceptorów,
powodujących skurcz naczyń krwionośnych i wzrost
ciśnienia krwi

Przeciwwskazania:

•

Hiperlipoproteinemia (nadmierny wzrost stężenia cholesterolu
we krwi)

•

Astma oskrzelowa

•

Zaawansowana cukrzyca

•

Choroby naczyń obwodowych

Działania niepożądane:

•

Skurcz oskrzeli

•

Zwiększenie oporu naczyniowego

•

Niekorzystny wpływ na gospodarkę węglowodanową i lipidową

Leki hamujące aktywność enzymu
konwertującego angiotensynę I

Inhibitory konwertazy angiotensyny –

grupa leków stosowanych w terapii nadciśnienia
tętniczego, niewydolności serca, choroby niedokrwiennej
serca oraz cukrzycy i zespołu metabolicznego.

Mechanizm działania:

•

Hamuje wytwarzanie angiotensyny II,

•

Hamuje rozkład endogennych peptydów rozszerzających naczynia
krwionośne, co objawia się znaczącym obniżeniem ciśnienia krwi

Działania niepożądane:

•

Suchy kaszel

•

Hiperkaliemia

•

Zaburzenia smaku

•

Skórne reakcje alergiczne

•

Uogólnione reakcje nadwrażliwości

•

Zaostrzenie przebiegu chorób o podłożu

immunologicznym

•

Niewydolność nerek (u osób ze zwężeniem

tętnicy nerkowej)

Wyróżniamy:



Inhibitory klasy Ia

(bezpośrednio hamują aktywność konwertazy

angiotensyny I i są metabolizowane w organizmie)

,

np. kaptopril

(wskazania: leczenie nadciśnienia głównie u noworodków i dzieci)



Inhibitory klasy Ib

(bezpośrednio hamują aktywność konwertazy

angiotensyny I i nie są metabolizowane w organizmie)

,np. lizynopril

(wskazania: w leczeniu nadciśnienia jako środek hipotensyjny oraz w
sercowej niewydolności krążenia)



Inhibitory klasy II

(są to proleki i ulegają w organizmie przemianie do

ubstancji aktywnych)

, np. enalapril

Antagoniści receptora
angiotensywnego AT1

Zaliczamy do nich, np. losartan, walsartan.

Leki te w wyniku blokowania receptora AT1 antagonizują

krążeniowe skutki działania angiotensyny II. Są nowymi

lekami wprowadzonymi do leczenia choroby

nadciśnieniowej, wykazującymi działanie po podaniu

doustnym. Ich działania niepożądane nie są do końca

poznane.

Leki blokujące kanały wapniowe

Podział ze względu na:

a) Wybiórczość blokowania kanałów wapniowych i budowy

chemicznej:



Leki blokujące wybiórczo powolne (L) kanały wapniowe,
np. werapamil, felodipina -

Są to leki kardioselektywne (działają na

komórki mięśnia sercowego)



Leki blokujące niewybiórczo powolne kanały wapniowe,
np. flunarizyna, molsidomina -

Działają głównie na kanały

wapniowe zlokalizowane w naczyniach krwionośnych, są stosowane między
innymi w leczeniu miażdżycy.

b) Działanie farmakologiczne leków

blokujących kanały wapniowe:



Leki blokujące kanały wapniowe, działające na układ
bodźcowo-przewodzący serca, mięsień sercowy i
naczynia krwionośne (grupa werapamilu)

– hamują

czynność węzła zatokowego, stosowane w leczeniu arytmii
sercowych z nadpobudliwości



Leki blokujące kanały wapniowe działające głownie na
naczynia krwionośne (grupa nifedipiny)

- działają przede

wszystkim na mięśnie gładkie naczyń krwionośnych.



Leki blokujące kanały wapniowe działające na obwodowe
naczynia krwionośne (grupa flunarizyny)



Leki blokujące kanały wapniowe o zróżnicowanym
działaniu farmakologicznym (molsidomina

)

Blokery kanału wapniowego stosuje się

przede wszystkim w leczeniu chorób
układu krążenia, w których korzystne
jest obniżenie ciśnienia tętniczego.
Leki z tej grupy są używane w terapii
nadciśnienia, dusznicy bolesnej,
arytmii oraz w migrenie.

Działania niepożądane występują na początku leczenia:



Uczucie gorąca



Bóle głowy



Obrzęki nóg



Bole w klatce piersiowej



Przy stosowaniu 1-9 miesięcy może wystąpić zapalenie i
przerost dziąseł

Leki hipotensyjne działające na
ośrodkowy układ nerwowy

Leki hipotensyjne (leki obniżające ciśnienie tętnicze krwi)

stosuje się w chorobie nadciśnieniowej, niedokrwiennej
serca i w niewydolności krążenia oraz w trakcie
niektórych zabiegów chirurgicznych.

Leki te, w ogólnym ujęciu, mogą działać na dwa sposoby:

mogą hamować skurcz mięśni naczyń krwionośnych albo
zmniejszać objętość płynów ustrojowych, w tym krwi.

a) Leki hipotensyjne pobudzające w

śródmózgowiu receptory α2

Mechanizm działania:



Zmniejszają przekazywanie do ośrodka sercowo-naczyniowego
impulsów zwiększających częstość akcji serca i powodują
skurcz naczyń krwionośnych. W ośrodku tym następuje
przewaga układu przywspółczulnego, powodująca
przekazywanie bodźców rozszerzających naczynia krwionośne i
zwalniających czynność serca.



Obniżają ciśnienie krwi



Zmniejszają opór w tętniczkach

Obecnie stosuje się jedynie klonidynę, która wskazuje także

działanie:



uspokajające,



przeciwlękowe



przeciwbólowe.

Działania niepożądane:



Suchość w jamie ustnej



Senność



Bóle głowy



Osłabienie potencji

b) leki hipotensyjne pobudzające receptory I1 w

ośrodkowym układzie nerwowym
(moksonidyna, rilmenidyna)



Zmniejszają opór obwodowy tętniczek, nie wywierając
wpływu na częstość skurczów serca



Hamują i odwracają proces przerostu lewej komory w
nadciśnieniu spowodowanym nadmierną aktywacją
układu współczulnego

Działania niepożądane:



Suchość w jamie ustnej



Zawroty głowy



Objawy zmęczenia

Leki blokujące zwoje układu
współczulnego

Powodują:



Rozszerzenie obwodowych naczyń krwionośnych



Zmniejszenie oporu obwodowego i objętości wyrzutowej
serca



Zmniejszenie przepływu krwi przez nerki, mózg i
naczynia trzewne



silne objawy hipotonii ortostatycznej



Zakrzep naczyń mózgowych



Porażenie perystaltyki jelit



Niewydolność nerek

Stosowane są:



W przełomach nadciśnieniowych



w złośliwych postaciach nadciśnienia



W operacjach chirurgicznych wykonywanych w czasie
hibernacji

Zaliczamy do nich: czwartorzędowe sole amoniowe

(heksametonium), drugorzędowe i trzeciorzędowe aminy
(mekamelanina) oraz czwartorzędową sól tioninową
(trimetafan)

Leki hipotensyjne działające przez
blokowanie receptorów α1-adrenergicznych

Leki te korzystnie wpływają na gospodarkę lipidową, co

uzasadnia stosowanie ich w leczeniu nadciśnienia
tętniczego ze współistniejącą hiperlipoproteinemią.
Zaliczmy do nich np. prazosynę i terazosynę.

Powodują:



silny rozkurcz mięśni gładkich drobnych tętniczek co

powoduje skuteczne obniżenie ciśnienia tętniczego krwi



Doksazosyna- wywiera korzystny wpływ na gospodarkę

lipidową i jest stosowana w leczeniu łagodnego przerostu

gruczołu krokowego

Mogą wystąpić działania niepożądane:



Bóle głowy



Wymioty



Kołatanie serca



Stany depresyjne

Leki rozkurczające mięśnie gładkie
naczyń

Należą do nich: dihydralazyna i todralazyna.

Działanie:

•

Rozszerzają mięśnie gładkie naczyń,

•

Zmniejszają opór tętniczek wieńcowych, opon mózgowych,
nerek, trzewi

•

Uaktywniają układ renina-angiotensyna-aldosteron, co
doprowadza do zatrzymania sodu i wody

•

W obrębie naczyń skórnych mogą powodować skurcz blednięcie
pleców

Przeciwwskazania:

•

Ciąża (wnikają przez łożysko i mogą spowodować uszkodzenie
płodu

Działania niepożądane:

•

Bóle głowy,

•

Nudności

•

Objawy zapalenia stawów

•

Przy stosowaniu przez dłuższy czas uszkadzają układ
immunologiczny

Leki pobudzające kanały potasowe

Należą do nich:

•

Pinacidil –

obniża ciśnienie krwi, otwiera kanały potasowe,

rozkurcza naczynia krwionośne

•

Diazoksyd-

pobudza otwieranie kanałów potasowych w

mięśniach gładkich naczyń oraz trzustce, przyśpiesza czynności
serca, zwiększa wydzielanie reniny

•

Minoksidil –

rozkurcza mięśnie gładkie naczyń tętniczych,

osłabia działanie noradrenaliny, silnie osłabia ciśnienie
skurczowe i rozkurczowe krwi

Działania niepożądane:

•

Podciśnienie

•

Zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego

•

Senność

•

Częstoskurcz

•

Obrzęki

•

Nadmierne owłosienie twarzy i ciała

•

Niedokrwienie serca i mózgu

Inne leki hipotensyjne

Katenseryna –

obniża ciśnienie krwi,

blokuje receptory

α-adrenergiczne,

poprawia przepływ krwi przez serce i nerki

Działania niepożądane:

Ból głowy

Zaczerwienienia twarzy

Senność

Nudności

Może być stosowana u chorych z niewydolnością nerek, chorobą

wieńcową i zaburzeniami krążenia obwodowego.

Bibliografia

1.

Waldemar Janiec i Jolanta Krupińska (red.),

Farmakodynamika. Podręcznik dla studentów farmacji,
wyd. Lekarskie PZWL, 2005 wydanie V

2.

Waldemar Janiec (red.), Kompendium farmakologii, wyd.
Lekarskie PZWL, 2005

Przygotowały:

Karpińska Karolina

Szmidt Marlena