BIEGUNKI U CIELĄT

BIEGUNKI U CIELĄT

Biegunka – schorzenie u cieląt

Biegunka – schorzenie u cieląt

występujące najczęściej

występujące najczęściej



Biegunka występuje zarówno u nowonarodzonych,

Biegunka występuje zarówno u nowonarodzonych,

jak i starszych cieląt. Jest to zaburzenie

jak i starszych cieląt. Jest to zaburzenie

polietiologiczne, czyli wywołane wieloma czynnikami.

polietiologiczne, czyli wywołane wieloma czynnikami.

Objawy biegunki występujące zaraz po urodzeniu

Objawy biegunki występujące zaraz po urodzeniu

wskazują na stan HIPOWITAMINOZY A już w okresie

wskazują na stan HIPOWITAMINOZY A już w okresie

porodu. Dodatkowo niektóre cielęta giną już w kilka

porodu. Dodatkowo niektóre cielęta giną już w kilka

godzin po porodzie z wyraźnymi objawami biegunki,

godzin po porodzie z wyraźnymi objawami biegunki,

bez dającego się stwierdzic czynnika bakteryjnego.

bez dającego się stwierdzic czynnika bakteryjnego.

Korelacja między pobieraniem witaminy A przez

Korelacja między pobieraniem witaminy A przez

krowy jest bezsporna.

krowy jest bezsporna.

Niski poziom karotenu zarówno we krwi jak i w siarze

Niski poziom karotenu zarówno we krwi jak i w siarze

wyraźnie pokazują związek między awitaminozą A i

wyraźnie pokazują związek między awitaminozą A i

zachorowaniami oraz padnięciami noworodków.

zachorowaniami oraz padnięciami noworodków.

Do głównych przyczyn

Do głównych przyczyn

powstawania biegunek

powstawania biegunek

zaliczamy:

zaliczamy:

Błędy żywieniowe takie jak

Błędy żywieniowe takie jak

: przekarmianie, podawanie mleka i mlekozastępczych

: przekarmianie, podawanie mleka i mlekozastępczych

preparatów o nieodpowiedniej temperaturze, niepoprawnie rozcieńczone i

preparatów o nieodpowiedniej temperaturze, niepoprawnie rozcieńczone i

wymieszane preparaty mlekozastępcze.

wymieszane preparaty mlekozastępcze.

Czynniki infekcyjne

Czynniki infekcyjne

:

:

enterotoksyczne E.Coli

enterotoksyczne E.Coli

mogące powodować już biegunki w pierwszych 12-18

mogące powodować już biegunki w pierwszych 12-18

godzinach po porodzie, oraz duże upadki cieląt;

godzinach po porodzie, oraz duże upadki cieląt;

koronawirusy

koronawirusy

(są bardzo

(są bardzo

niebezpieczne bo wirus namnaża się w kosmkach nabłonka śluzówki jelit

niebezpieczne bo wirus namnaża się w kosmkach nabłonka śluzówki jelit

powodując ich uszkodzenie. Śmiertelność nie jest wysoka, jeżeli nie dojdzie do

powodując ich uszkodzenie. Śmiertelność nie jest wysoka, jeżeli nie dojdzie do

wtórnych zakażeń bakteryjnych, ale cielęta po przebytej chorobie wykazują

wtórnych zakażeń bakteryjnych, ale cielęta po przebytej chorobie wykazują

mniejszy apetyt, oraz słabsze trawienie i wchłanianie składników pokarmowych,

mniejszy apetyt, oraz słabsze trawienie i wchłanianie składników pokarmowych,

ciele słabiej się rozwija, są mniejsze przyrosty wagowe).

ciele słabiej się rozwija, są mniejsze przyrosty wagowe).

rotawirusy, salmonelle, parwowirusy a także wirus BVD/MD).

rotawirusy, salmonelle, parwowirusy a także wirus BVD/MD).

Czynniki inwazyjne

Czynniki inwazyjne

:

:

kryptosporidia i kokcydia - Jest coraz więcej doniesień, że mogą być one przyczyną

kryptosporidia i kokcydia - Jest coraz więcej doniesień, że mogą być one przyczyną

kilku procent biegunek u cieląt.

kilku procent biegunek u cieląt.

Inne

Inne

: brak higieny tj. dezynfekcji i mycia wiader służących do odpajania,

: brak higieny tj. dezynfekcji i mycia wiader służących do odpajania,

podawanie mleka od krów chorych na mastity, niedobór wapnia Ca w mleku krowy

podawanie mleka od krów chorych na mastity, niedobór wapnia Ca w mleku krowy

po porodzie, co powoduje wydłużenie czasu krzepnięcia kazeiny w trawieńcu, tzw.

po porodzie, co powoduje wydłużenie czasu krzepnięcia kazeiny w trawieńcu, tzw.

biegunka pełnego brzucha, brak higieny pomieszczeń, kojców, w których

biegunka pełnego brzucha, brak higieny pomieszczeń, kojców, w których

przebywają cielęta.

przebywają cielęta.

Klinicznie trudno jest odróżnić

Klinicznie trudno jest odróżnić

poszczególne formy i przyczyny biegunek.

poszczególne formy i przyczyny biegunek.

Cechy wspólne choroby to

Cechy wspólne choroby to

: biegunka o

: biegunka o

różnym nasileniu i barwie, postępujące

różnym nasileniu i barwie, postępujące

odwodnienie, które objawia się suchością

odwodnienie, które objawia się suchością

błon śluzowych, utratą elastyczności skóry

błon śluzowych, utratą elastyczności skóry

no i oczywiście osłabionym apetytem, aż do

no i oczywiście osłabionym apetytem, aż do

jego zaniku. Biegunka to zespół wspólnych

jego zaniku. Biegunka to zespół wspólnych

charakterystycznych objawów dla różnych

charakterystycznych objawów dla różnych

czynników i jednostek chorobowych.

czynników i jednostek chorobowych.



Hodowcy dośc często utożsamiają biegunkę

Hodowcy dośc często utożsamiają biegunkę

cieląt z kolibakteriozą – dawniej to właśnie

cieląt z kolibakteriozą – dawniej to właśnie

bakterie

bakterie

coli

coli

w znacznym stopniu

w znacznym stopniu

odpowiadały za powstawanie biegunek u

odpowiadały za powstawanie biegunek u

młodych zwierząt. Przeprowadzone badania

młodych zwierząt. Przeprowadzone badania

wykazały jednak, że obecnie bakteria coli nie

wykazały jednak, że obecnie bakteria coli nie

odgrywa istotnej roli w patogenezie w

odgrywa istotnej roli w patogenezie w

większości gospodarstw. Wykazano ponadto,

większości gospodarstw. Wykazano ponadto,

że największe znaczenie mają rota-,

że największe znaczenie mają rota-,

koronawirusy oraz kryptosporidia. Bardzo

koronawirusy oraz kryptosporidia. Bardzo

często stwierdza się mieszane zakażenia

często stwierdza się mieszane zakażenia

(jednoczesne występowanie kilku parazytów).

(jednoczesne występowanie kilku parazytów).

Główne infekcyjne przyczyny biegunek

Główne infekcyjne przyczyny biegunek

w okresie neonatalnym cieląt

w okresie neonatalnym cieląt

PATOGEN

PATOGEN

OKRES AKTYWNOŚCI

OKRES AKTYWNOŚCI

Enterotoksyczna E.

Enterotoksyczna E.

coli

coli

Od urodzenia do 3-5

Od urodzenia do 3-5

dnia życia

dnia życia

Rotawirusy

Rotawirusy

4 – 10 dzień życia

4 – 10 dzień życia

Koronawirusy

Koronawirusy

10 – 30 dzień życia

10 – 30 dzień życia

Cryptosporidium sp.

Cryptosporidium sp.

7 – 14 dzień życia

7 – 14 dzień życia

Salmonella sp.

Salmonella sp.

Powyżej 7 dnia,

Powyżej 7 dnia,

zwykle

zwykle

kilkutygodniowe

kilkutygodniowe

cielęta

cielęta

Eimeria Sp.

Eimeria Sp.

(

(

kokcydioza)

kokcydioza)

7 dzień – 4-6 miesiąc

7 dzień – 4-6 miesiąc

Giardia Sp.

Giardia Sp.

14 – 21 dzień

14 – 21 dzień



Z punktu widzenia klinicznego u cieląt największe znaczenie mają

Z punktu widzenia klinicznego u cieląt największe znaczenie mają

dwa podstawowe mechanizmy patofizjologiczne prowadzące do

dwa podstawowe mechanizmy patofizjologiczne prowadzące do

wystąpienia biegunki:

wystąpienia biegunki:

-    nadmierne wydzielanie –

-    nadmierne wydzielanie –

biegunka sekrecyjna

biegunka sekrecyjna

-    zaburzenia wchłaniania –

-    zaburzenia wchłaniania –

biegunka osmotyczna

biegunka osmotyczna

Typowym przykładem biegunki

Typowym przykładem biegunki

sekrecyjnej

sekrecyjnej

są zaburzenia jelitowe

są zaburzenia jelitowe

wywoływane przez bakterie

wywoływane przez bakterie

E. coli

E. coli

, które wytwarzając

, które wytwarzając

enterotoksyny mogą wpływać na międzynabłonkowy transport

enterotoksyny mogą wpływać na międzynabłonkowy transport

elektrolitów. Patogenne szczepy E. coli mogą uwalniać w jelitach

elektrolitów. Patogenne szczepy E. coli mogą uwalniać w jelitach

czynniki toksyczne  trojakiego rodzaju:

czynniki toksyczne  trojakiego rodzaju:

-   

-   

klasyczne enterotoksyny

klasyczne enterotoksyny

, które uwalniane przez patogenne

, które uwalniane przez patogenne

bakterie prowadzą do rozwoju biegunki bez widocznego badaniem

bakterie prowadzą do rozwoju biegunki bez widocznego badaniem

histopatologicznym wpływu na zmiany strukturalne komórek

histopatologicznym wpływu na zmiany strukturalne komórek

nabłonka jelitowego (enterocytów)

nabłonka jelitowego (enterocytów)

-  

-  

  cytotoksyny

  cytotoksyny

– powodujące różnego stopnia uszkodzenia

– powodujące różnego stopnia uszkodzenia

komórek nabłonka jelitowego

komórek nabłonka jelitowego

-   

-   

neurotoksyny

neurotoksyny

– uwalniające neurotransmitery przez komórki

– uwalniające neurotransmitery przez komórki

układu nerwowego jelit lub bezpośrednio wpływające na

układu nerwowego jelit lub bezpośrednio wpływające na

mięśniówkę gładką przewodu pokarmowego.

mięśniówkę gładką przewodu pokarmowego.

Mechanizm działania enterotoksyn polega na

Mechanizm działania enterotoksyn polega na

wnikaniu ich do wnętrza enterocytów i pobudzanie

wnikaniu ich do wnętrza enterocytów i pobudzanie

komórek nabłonkowych jelit do wydalania jonów

komórek nabłonkowych jelit do wydalania jonów

chloru i potasu oraz hamowaniu absorpcji jonów

chloru i potasu oraz hamowaniu absorpcji jonów

sodu z przewodu pokarmowego, co w efekcie

sodu z przewodu pokarmowego, co w efekcie

prowadzi do gromadzenia się wody w świetle jelita

prowadzi do gromadzenia się wody w świetle jelita

i w konsekwencji do wystąpienia biegunki.  Istotne

i w konsekwencji do wystąpienia biegunki.  Istotne

jest to, że w tak powstałej biegunce sekrecyjnej

jest to, że w tak powstałej biegunce sekrecyjnej

zaburzona jest jedynie resorpcja jonów sodu i

zaburzona jest jedynie resorpcja jonów sodu i

chloru, natomiast możliwe jest przenikanie przez

chloru, natomiast możliwe jest przenikanie przez

błonę śluzową jelita glukozy i aminokwasów, co

błonę śluzową jelita glukozy i aminokwasów, co

stwarza w tym przypadku możliwość prowadzenia

stwarza w tym przypadku możliwość prowadzenia

leczenia przez nawadnianie doustne.

leczenia przez nawadnianie doustne.



Biegunka

Biegunka

osmotyczna

osmotyczna

może powstawać wskutek defektów

może powstawać wskutek defektów

enzymatycznych, najczęściej niedoboru

enzymatycznych, najczęściej niedoboru

laktazy

laktazy

co

co

prowadzi, do niedostatecznego zaopatrzenia organizmu w

prowadzi, do niedostatecznego zaopatrzenia organizmu w

glukozę. Głównym objawem jest biegunka powstająca

glukozę. Głównym objawem jest biegunka powstająca

wskutek niemożności wchłonięcia przez organizm nie

wskutek niemożności wchłonięcia przez organizm nie

rozłożonych dwucukrów, które gromadząc się w świetle

rozłożonych dwucukrów, które gromadząc się w świetle

jelita zwiększają tam ciśnienie osmotyczne prowadzące do

jelita zwiększają tam ciśnienie osmotyczne prowadzące do

ściągnięcia wody. Innym przykładem biegunki osmotycznej

ściągnięcia wody. Innym przykładem biegunki osmotycznej

są przypadki wywoływane

są przypadki wywoływane

przez zakażenia wirusowe

przez zakażenia wirusowe

(rotawirusy, koronawirusy czy parwowirusy).

(rotawirusy, koronawirusy czy parwowirusy).

Uszkadzają

Uszkadzają

one enterocyty kosmków jelitowych przyspieszając ich

one enterocyty kosmków jelitowych przyspieszając ich

złuszczenie i prowadząc do atrofii. W ten sposób dochodzi

złuszczenie i prowadząc do atrofii. W ten sposób dochodzi

do zaburzeń funkcji trawiennych i absorpcyjnych oraz do

do zaburzeń funkcji trawiennych i absorpcyjnych oraz do

akumulacji w świetle jelita substancji odżywczych, wody i

akumulacji w świetle jelita substancji odżywczych, wody i

elektrolitów, a w konsekwencji do wystąpienia biegunki. 

elektrolitów, a w konsekwencji do wystąpienia biegunki. 

Objawy kliniczne biegunki:

Objawy kliniczne biegunki:

Są stałe ale różnią się intensywnością.

Są stałe ale różnią się intensywnością.

Typowe objawy to

Typowe objawy to

:

:

rozluźnienie kału, brak apetytu i bolesność okolicy jamy

rozluźnienie kału, brak apetytu i bolesność okolicy jamy

brzusznej. Przy dłużej utrzymującej się biegunce

brzusznej. Przy dłużej utrzymującej się biegunce

stwierdzane jest odwodnienie, znaczne osłabienie i

stwierdzane jest odwodnienie, znaczne osłabienie i

stopniowa utrata odruchu ssania.  Mechanizmy prowadzące

stopniowa utrata odruchu ssania.  Mechanizmy prowadzące

do zejść śmiertelnych w trakcie biegunki są bardzo różne.

do zejść śmiertelnych w trakcie biegunki są bardzo różne.

Odwodnienie i endotoksemia mogą powodować szok

Odwodnienie i endotoksemia mogą powodować szok

prowadzący do zaburzeń metabolizmu komórek i w

prowadzący do zaburzeń metabolizmu komórek i w

konsekwencji do zejścia śmiertelnego. Częstą przyczyną

konsekwencji do zejścia śmiertelnego. Częstą przyczyną

upadków może być towarzysząca biegunce hypotermia.

upadków może być towarzysząca biegunce hypotermia.

Niektóre cielęta padają wskutek arytmii związanej z

Niektóre cielęta padają wskutek arytmii związanej z

zaburzeniem koncentracji potasu w komórkach i przestrzeni

zaburzeniem koncentracji potasu w komórkach i przestrzeni

pozakomórkowej oraz towarzyszącemu odwodnieniu i

pozakomórkowej oraz towarzyszącemu odwodnieniu i

kwasicy metabolicznej. Długotrwała biegunka może

kwasicy metabolicznej. Długotrwała biegunka może

doprowadzać do wyniszczenia i wtórnych stanów

doprowadzać do wyniszczenia i wtórnych stanów

posocznicowych.

posocznicowych.

Następstwa biegunki

Następstwa biegunki

    Głównym problemem zdrowotnym w przypadku

    Głównym problemem zdrowotnym w przypadku

biegunki cieląt, jak i u innych zwierząt, jest

biegunki cieląt, jak i u innych zwierząt, jest

odwodnienie spowodowane zwiększoną utratą

odwodnienie spowodowane zwiększoną utratą

płynów z kałem i ograniczeniem ich podawania z

płynów z kałem i ograniczeniem ich podawania z

mlekiem. Odwodnieniu towarzyszy spadek

mlekiem. Odwodnieniu towarzyszy spadek

objętości surowicy oraz płynów

objętości surowicy oraz płynów

pozakomórkowych, co skutkuje - zmniejszeniem

pozakomórkowych, co skutkuje - zmniejszeniem

objętości wyrzutowej serca, słabszym

objętości wyrzutowej serca, słabszym

utlenowaniem tkanek  i szokiem

utlenowaniem tkanek  i szokiem

hipowolemicznym. Noworodek nawet po krótko

hipowolemicznym. Noworodek nawet po krótko

trwającej biegunce jest pozbawiony zapasów

trwającej biegunce jest pozbawiony zapasów

wody, a utrata 10 – 15 % doprowadza do zgonu.

wody, a utrata 10 – 15 % doprowadza do zgonu.

Innym zaburzeniem homeostazy organizmu

Innym zaburzeniem homeostazy organizmu

spowodowanym długotrwałą biegunką jest

spowodowanym długotrwałą biegunką jest

kwasica

kwasica

metaboliczna

metaboliczna

powstająca głównie w wyniku jelitowej utraty

powstająca głównie w wyniku jelitowej utraty

węglowodanów i żołądkowej lub jelitowej fermentacji

węglowodanów i żołądkowej lub jelitowej fermentacji

laktozy i glukozy do krótkołańcuchowych kwasów

laktozy i glukozy do krótkołańcuchowych kwasów

tłuszczowych i mleczanów. Stan jej zaawansowania nie jest

tłuszczowych i mleczanów. Stan jej zaawansowania nie jest

ściśle skorelowany ze stopniem  odwodnienia, ale można

ściśle skorelowany ze stopniem  odwodnienia, ale można

powiedzieć, że spotykana  jest  częściej u cieląt powyżej 7

powiedzieć, że spotykana  jest  częściej u cieląt powyżej 7

dnia życia niż u cieląt młodszych z takim samym stopniem

dnia życia niż u cieląt młodszych z takim samym stopniem

odwodnienia. Jedną z podstawowych przyczyn narastania

odwodnienia. Jedną z podstawowych przyczyn narastania

stanu kwasicy jest synteza kwasu mlekowego podczas

stanu kwasicy jest synteza kwasu mlekowego podczas

beztlenowego procesu glikolizy zachodzącego w

beztlenowego procesu glikolizy zachodzącego w

niedotlenionych tkankach u cieląt z biegunką. W ostatnich

niedotlenionych tkankach u cieląt z biegunką. W ostatnich

latach zwrócono szczególną uwagę na kwas D-mlekowy jako

latach zwrócono szczególną uwagę na kwas D-mlekowy jako

ważny czynnik w patogenezie kwasicy metabolicznej

ważny czynnik w patogenezie kwasicy metabolicznej

powstającej podczas biegunki cieląt.

powstającej podczas biegunki cieląt.

Okazuje się, że przy powstawaniu dużych

Okazuje się, że przy powstawaniu dużych

ilości tego kwasu, wyrównywanie stanu

ilości tego kwasu, wyrównywanie stanu

kwasicy jest dużo trudniejsze i wymaga

kwasicy jest dużo trudniejsze i wymaga

stosowania większych ilości substancji

stosowania większych ilości substancji

alkalizujących, niż to wynika z prostych

alkalizujących, niż to wynika z prostych

wyliczeń matematycznych. Zwiększone

wyliczeń matematycznych. Zwiększone

stężenie kwasu D-mlekowego we krwi

stężenie kwasu D-mlekowego we krwi

powoduje łatwe przenikanie jonu D-

powoduje łatwe przenikanie jonu D-

mleczanowego prze barierę krew mózg i

mleczanowego prze barierę krew mózg i

wywołuje objawy nerwowe jak niezborność,

wywołuje objawy nerwowe jak niezborność,

zaleganie, utrata odruchu ssania i śpiączka

zaleganie, utrata odruchu ssania i śpiączka

oraz stanowi częstą przyczynę zejść

oraz stanowi częstą przyczynę zejść

śmiertelnych cieląt z biegunką.

śmiertelnych cieląt z biegunką.

W schorzeniach z objawami biegunki

W schorzeniach z objawami biegunki

dochodzi w organizmie do niedoboru jonów

dochodzi w organizmie do niedoboru jonów

sodu, chloru czy potasu, spowodowanego ich

sodu, chloru czy potasu, spowodowanego ich

utratą poprzez jelita i zmniejszonym

utratą poprzez jelita i zmniejszonym

pobieraniem z mlekiem. Poziom Na+ i Cl- w

pobieraniem z mlekiem. Poziom Na+ i Cl- w

surowicy odzwierciedla ich całkowitą

surowicy odzwierciedla ich całkowitą

zawartość w organizmie i w przypadku

zawartość w organizmie i w przypadku

biegunki ulega z reguły zmniejszeniu,

biegunki ulega z reguły zmniejszeniu,

natomiast zawartość potasu w surowicy jest

natomiast zawartość potasu w surowicy jest

zróżnicowana i nie jest odzwierciedleniem

zróżnicowana i nie jest odzwierciedleniem

jego ogólnej zawartości, gdyż K+ jest głównie

jego ogólnej zawartości, gdyż K+ jest głównie

jonem wewnątrzkomórkowym.

jonem wewnątrzkomórkowym.

LECZENIE:

LECZENIE:

Mając na uwadze polietiologiczny charakter

Mając na uwadze polietiologiczny charakter

biegunek musimy zastosowac kompleksowe

biegunek musimy zastosowac kompleksowe

leczenie obejmujące:

leczenie obejmujące:

- 

- 

    uzupełnienie niedoboru płynów

    uzupełnienie niedoboru płynów

ustrojowych

ustrojowych

-

-

     skorygowanie zaburzeń elektrolitowych i

     skorygowanie zaburzeń elektrolitowych i

kwasowo-zasadowych

kwasowo-zasadowych

-

-

    zapewnienie dowozu energii

    zapewnienie dowozu energii

- 

- 

   ułatwienie procesu regeneracji

   ułatwienie procesu regeneracji

uszkodzonego nabłonka

uszkodzonego nabłonka

- 

- 

   w przypadku zakażeń bakteryjnych –

   w przypadku zakażeń bakteryjnych –

zmniejszenie ilości bakterii w przednich

zmniejszenie ilości bakterii w przednich

odcinkach jelit oraz ich eliminacja z krwi

odcinkach jelit oraz ich eliminacja z krwi

Istotną i jedną z najważniejszych ról odgrywa

Istotną i jedną z najważniejszych ról odgrywa

nawadnianie chorych zwierząt. Nawadnianie

nawadnianie chorych zwierząt. Nawadnianie

można wykonywać doustnie lub

można wykonywać doustnie lub

parenteralnie (dożylnie, dootrzewnowo).

parenteralnie (dożylnie, dootrzewnowo).

Wskazaniem do podawania płynów

Wskazaniem do podawania płynów

dożylnych jest

dożylnych jest

ponad 6-procentowy stopień

ponad 6-procentowy stopień

odwodnienia z jednoczesnym

odwodnienia z jednoczesnym

zmniejszeniem lub brakiem łaknienia. W

zmniejszeniem lub brakiem łaknienia. W

przypadku, gdy zachowany jest odruch

przypadku, gdy zachowany jest odruch

ssania, zalecane są płyny doustne.

ssania, zalecane są płyny doustne.

Optymalny płyn do nawadniania doustnego powinien

Optymalny płyn do nawadniania doustnego powinien

być osmolarny, zawierać sód, być źródłem

być osmolarny, zawierać sód, być źródłem

substancji alkalizujących i energetycznych oraz

substancji alkalizujących i energetycznych oraz

zawierać dodatek substancji stymulujących odnowę

zawierać dodatek substancji stymulujących odnowę

nabłonka jelitowego – np. glutaminianów. Zawartość

nabłonka jelitowego – np. glutaminianów. Zawartość

sodu w płynie powinna mieścić się w granicach 90-

sodu w płynie powinna mieścić się w granicach 90-

130 mmol/l, a w celu dostarczania energii i

130 mmol/l, a w celu dostarczania energii i

zwiększenia absorpcji wody płyny doustne powinny

zwiększenia absorpcji wody płyny doustne powinny

zawierać glukozę, octany lub propioniany. Stosunek

zawierać glukozę, octany lub propioniany. Stosunek

glukozy do sodu w płynach wieloelektrolitowych

glukozy do sodu w płynach wieloelektrolitowych

powinien wynosić jak 1:1 do 1:3. Doustne płyny

powinien wynosić jak 1:1 do 1:3. Doustne płyny

nawadniające powinny być stosowane równolegle z

nawadniające powinny być stosowane równolegle z

żywieniem mlekiem – nie zaś jako jego odpowiednik.

żywieniem mlekiem – nie zaś jako jego odpowiednik.

Takim przykładowym płynem nawadniającym może

Takim przykładowym płynem nawadniającym może

być preparat o następującym składzie:

być preparat o następującym składzie:

40g NaCl,

40g NaCl,

30g KHCO3, 20g propionianu sodu, 200g glukozy

30g KHCO3, 20g propionianu sodu, 200g glukozy

oraz woda do 10 litrów

oraz woda do 10 litrów

. Plan pojenia

. Plan pojenia

przygotowanym w ten sposób płynem jest

przygotowanym w ten sposób płynem jest

następujący:

następujący:

-    rano – 1.5-2.0 l mleka pelnego

-    rano – 1.5-2.0 l mleka pelnego

-     pomiędzy pojeniami – 1-2 l płynu

-     pomiędzy pojeniami – 1-2 l płynu

-     w południe - 1.5-2.0 l mleka pelnego

-     w południe - 1.5-2.0 l mleka pelnego

-     pomiędzy pojeniami – 1-2 l płynu

-     pomiędzy pojeniami – 1-2 l płynu

-     wieczorem – podobnie

-     wieczorem – podobnie

Leczenie cieląt o dużym stopniu odwodnienia

Leczenie cieląt o dużym stopniu odwodnienia

wymaga dożylnego podawania znacznych objętości

wymaga dożylnego podawania znacznych objętości

roztworów izotonicznych np.: 1.3% roztwór NAHCO3

roztworów izotonicznych np.: 1.3% roztwór NAHCO3

czy płynu Ringera z mleczanami lub octanami.

czy płynu Ringera z mleczanami lub octanami.



Konieczną do podania ilość płynu można obliczyć z wzoru:

Konieczną do podania ilość płynu można obliczyć z wzoru:

ilość płynu w litrach = masa ciała zdrowego zwierzęcia w kg x

ilość płynu w litrach = masa ciała zdrowego zwierzęcia w kg x

% odwodnienia/100

% odwodnienia/100



Np.: cielę o masie ciała 40 kg, które straciło 7% płynów – 40

Np.: cielę o masie ciała 40 kg, które straciło 7% płynów – 40

x 7/100 = 2.8 l izotonicznego płynu do uzupełnienia tego

x 7/100 = 2.8 l izotonicznego płynu do uzupełnienia tego

niedoboru.

niedoboru.

Maksymalna ilość podanego płynu izotonicznego nie może

Maksymalna ilość podanego płynu izotonicznego nie może

przekraczać 80ml/kg mc/godzinę. Cielętom z biegunką

przekraczać 80ml/kg mc/godzinę. Cielętom z biegunką

należy zapewnić ilość płynu potrzebną do funkcjonowania

należy zapewnić ilość płynu potrzebną do funkcjonowania

organizmu – ok. 60-80ml/kg mc/24 h i jednocześnie

organizmu – ok. 60-80ml/kg mc/24 h i jednocześnie

uzupełnić straty wynikające w trakcie biegunki – 20-60

uzupełnić straty wynikające w trakcie biegunki – 20-60

ml/kg mc/24 h. W przypadku bardzo ciężkiej biegunki

ml/kg mc/24 h. W przypadku bardzo ciężkiej biegunki

powodującej śpiączkę zaleca się szybkie nawodnienie

powodującej śpiączkę zaleca się szybkie nawodnienie

poprzez podanie hipertonicznego roztworu soli: 4-5ml/kg

poprzez podanie hipertonicznego roztworu soli: 4-5ml/kg

mc przez 4-5 min. 7.2% roztworu NaCl.

mc przez 4-5 min. 7.2% roztworu NaCl.

Jednym z istotnych elementów leczenia zaburzeń

Jednym z istotnych elementów leczenia zaburzeń

homeostazy ustroju powstających w trakcie biegunki

homeostazy ustroju powstających w trakcie biegunki

jest zapobieganie stanom kwasicy metabolicznej.

jest zapobieganie stanom kwasicy metabolicznej.

Polecanym sposobem jest dożylna aplikacja

Polecanym sposobem jest dożylna aplikacja

stężonego roztworu NaHCO3 – 8,4%. Ilość

stężonego roztworu NaHCO3 – 8,4%. Ilość

podawanego roztworu można obliczyć z wzoru:

podawanego roztworu można obliczyć z wzoru:

ilość

ilość

8,4% NaHCO3 (ml) = 0,3 x mc(kg) x BE

8,4% NaHCO3 (ml) = 0,3 x mc(kg) x BE

(mmol/l)

(mmol/l)

. W tym wzorze istotny jest wskaźnik BE

. W tym wzorze istotny jest wskaźnik BE

(base excess) odzwierciedlający nadmiar lub

(base excess) odzwierciedlający nadmiar lub

niedobór zasad w organizmie. W przebiegu kwasicy

niedobór zasad w organizmie. W przebiegu kwasicy

metabolicznej wskaźnik ten przyjmuje wartości

metabolicznej wskaźnik ten przyjmuje wartości

ujemne. Wielkość tego parametru  można

ujemne. Wielkość tego parametru  można

orientacyjnie określić na podstawie objawów

orientacyjnie określić na podstawie objawów

klinicznych i wieku chorych cieląt.

klinicznych i wieku chorych cieląt.

Konieczne jest również podanie

Konieczne jest również podanie

środków wiążących i chroniących

środków wiążących i chroniących

błonę śluzową jelita. Wybrane środki

błonę śluzową jelita. Wybrane środki

przedstawia tabela :

przedstawia tabela :

 

 

Stosowanie antybiotyków i środków

Stosowanie antybiotyków i środków

pomocniczych w trakcie biegunki

pomocniczych w trakcie biegunki

Wskazaniami do podawania antybiotyków jest

Wskazaniami do podawania antybiotyków jest

zagrożenie wystąpieniem bakteriemii lub

zagrożenie wystąpieniem bakteriemii lub

posocznicy. Takie przypadki występują

posocznicy. Takie przypadki występują

najczęściej u cieląt do 5 dnia życia, słabo

najczęściej u cieląt do 5 dnia życia, słabo

uodpornionych, zalegających lub nie

uodpornionych, zalegających lub nie

wykazaujących odruchu ssania. Przy tych

wykazaujących odruchu ssania. Przy tych

powikłaniach najbardziej polecane jest

powikłaniach najbardziej polecane jest

stosowanie

stosowanie

antybiotyków o szerokim

antybiotyków o szerokim

spektrum działania do których należą:

spektrum działania do których należą:

ceftiofur, amoksycylina lub ampicylina,

ceftiofur, amoksycylina lub ampicylina,

fluorochinolony  oraz inne środki

fluorochinolony  oraz inne środki

bakteriobójcze jak potencjonowane

bakteriobójcze jak potencjonowane

sulfonamidy.

sulfonamidy.



Dobre efekty w leczeniu biegunki

Dobre efekty w leczeniu biegunki

pochodzenia bakteryjnego uzyskiwano przy

pochodzenia bakteryjnego uzyskiwano przy

podawaniu niesterydowych środków

podawaniu niesterydowych środków

przeciwzapalnych np. megluminianu

przeciwzapalnych np. megluminianu

fluniksyny w dawce 1mg/kg m.c co 12

fluniksyny w dawce 1mg/kg m.c co 12

godzin i.m. lub i.v.

godzin i.m. lub i.v.

Do leków pomocniczych w leczeniu biegunki

Do leków pomocniczych w leczeniu biegunki

cieląt zaliczamy witaminy, szczególnie przy

cieląt zaliczamy witaminy, szczególnie przy

chronicznej biegunce wskazana jest

chronicznej biegunce wskazana jest

suplementacja witamin z grupy B.

suplementacja witamin z grupy B.

Żywienie cieląt w trakcie

Żywienie cieląt w trakcie

biegunki

biegunki

W trakcie badań przeprowadzonych na

W trakcie badań przeprowadzonych na

dużej grupie cieląt wykazano, że te z

dużej grupie cieląt wykazano, że te z

biegunką mogą przyrastać podobnie

biegunką mogą przyrastać podobnie

do zdrowych przy normalnym żywieniu

do zdrowych przy normalnym żywieniu

i nie ma to wpływu na długość trwania

i nie ma to wpływu na długość trwania

choroby. Na podstawie tych wyników

choroby. Na podstawie tych wyników

zaleca się, aby cielętom biegunkowym

zaleca się, aby cielętom biegunkowym

podawać mleko lub preparat

podawać mleko lub preparat

mlerkozastępczy w dziennej dawce

mlerkozastępczy w dziennej dawce

sięgającej 12% masy ciała. 

sięgającej 12% masy ciała. 

Profilaktyka

Profilaktyka

Głównym czynnikiem powodującym wystąpienie biegunki

Głównym czynnikiem powodującym wystąpienie biegunki

u cieląt jest ich słabe zaopatrzenie w ciała

u cieląt jest ich słabe zaopatrzenie w ciała

odpornościowe dostarczane w siarze. Do przyczyn

odpornościowe dostarczane w siarze. Do przyczyn

niskiej odporności cieląt należy zaliczyć zbyt późne

niskiej odporności cieląt należy zaliczyć zbyt późne

odpojenie siarą, złą jej jakość i pobranie zbyt małej

odpojenie siarą, złą jej jakość i pobranie zbyt małej

ilości siary. Można powiedzieć, że siara pochodząca od

ilości siary. Można powiedzieć, że siara pochodząca od

wieloródek (mających bogatszą „przeszłość

wieloródek (mających bogatszą „przeszłość

immunologiczną” ) jest dużo lepszej jakości w

immunologiczną” ) jest dużo lepszej jakości w

porównaniu z siarą uzyskaną od pierwiastek. Liczba

porównaniu z siarą uzyskaną od pierwiastek. Liczba

przypadków biegunki może być redukowana poprzez

przypadków biegunki może być redukowana poprzez

późniejsze podawanie siary –

późniejsze podawanie siary –

0,5 litra siary dwa razy

0,5 litra siary dwa razy

dziennie do dziesiątego dnia życia

dziennie do dziesiątego dnia życia

. W ten sposób

. W ten sposób

zwiększa się lokalną odporność jelitową.

zwiększa się lokalną odporność jelitową.

Nowonarodzonym cielętom zaleca się podanie siary jak

Nowonarodzonym cielętom zaleca się podanie siary jak

najwcześniej

najwcześniej

(w ciągu trzech godzin po porodzie 2 litry

(w ciągu trzech godzin po porodzie 2 litry

siary) i następne 2 litry w ciągu kolejnych 6-9 godzin

siary) i następne 2 litry w ciągu kolejnych 6-9 godzin

.

.

CIEKAWE JEST TO, ŻE:

CIEKAWE JEST TO, ŻE:

Cielęta pozostawione przy matce z reguły nie pobierają

Cielęta pozostawione przy matce z reguły nie pobierają

wystarczającej ilości siary, dlatego też wskazany jest

wystarczającej ilości siary, dlatego też wskazany jest

ich indywidualny odpój. Inną metodą odpajania cieląt

ich indywidualny odpój. Inną metodą odpajania cieląt

jest podawanie siary za pomocą sondy przełykowej.

jest podawanie siary za pomocą sondy przełykowej.

Metoda ta wzbudza dosyć dużo kontrowersji, ale

Metoda ta wzbudza dosyć dużo kontrowersji, ale

badania wykazały, że jest to najskuteczniejszy

badania wykazały, że jest to najskuteczniejszy

sposób podania odpowiedniej ilości siary. W ten

sposób podania odpowiedniej ilości siary. W ten

sposób najłatwiej uzyskać właściwe stężenie

sposób najłatwiej uzyskać właściwe stężenie

immunoglobulin w surowicy, które powinno wynosić

immunoglobulin w surowicy, które powinno wynosić

dla IgG 10g/l. Porównując żywienie za pomocą sondy

dla IgG 10g/l. Porównując żywienie za pomocą sondy

i tradycyjne stwierdzono, że w pierwszym przypadku

i tradycyjne stwierdzono, że w pierwszym przypadku

koncentracja immunoglobulin z grupy G wynosiła

koncentracja immunoglobulin z grupy G wynosiła

19.04 g/l surowicy, natomiast w drugim ok. 17,1 g/l.

19.04 g/l surowicy, natomiast w drugim ok. 17,1 g/l.



dobra siara powinna zawierać od 50 do 100g

dobra siara powinna zawierać od 50 do 100g

immunoglobulin w jednym litrze. Krowy ras mięsnych mają

immunoglobulin w jednym litrze. Krowy ras mięsnych mają

siarę bogatszą w immunoglobuliny lecz produkują jej za

siarę bogatszą w immunoglobuliny lecz produkują jej za

mało, krowy ras mlecznych natomiast mają siarę gorszej

mało, krowy ras mlecznych natomiast mają siarę gorszej

jakości (HF do 48.2g I/litr, Jersey do 66g I/litr). Jakość siary

jakości (HF do 48.2g I/litr, Jersey do 66g I/litr). Jakość siary

wpływa na jej gęstość – im gęstsza tym zawiera więcej

wpływa na jej gęstość – im gęstsza tym zawiera więcej

immunoglobulin. Siarę można gromadzić i przechowywać –

immunoglobulin. Siarę można gromadzić i przechowywać –

w lodówce do tygodnia, w stanie zamrożenia nawet do 15

w lodówce do tygodnia, w stanie zamrożenia nawet do 15

lat..

lat..

Znaczącą rolę w zmniejszeniu ryzyka wystąpienia infekcji

Znaczącą rolę w zmniejszeniu ryzyka wystąpienia infekcji

powodujących biegunki odgrywa utrzymanie czystości i

powodujących biegunki odgrywa utrzymanie czystości i

higieny cielętników oraz sprzętu używanego do żywienia

higieny cielętników oraz sprzętu używanego do żywienia

cieląt. Cielęta powinny być wychowywane w ciągu

cieląt. Cielęta powinny być wychowywane w ciągu

pierwszego tygodnia życia w indywidualnych budkach

pierwszego tygodnia życia w indywidualnych budkach

(najlepiej z włókna szklanego) – przy takim systemie

(najlepiej z włókna szklanego) – przy takim systemie

utrzymania przypadki biegunki zdarzają się dużo rzadziej,

utrzymania przypadki biegunki zdarzają się dużo rzadziej,

niż przy wychowie w cielętnikach.

niż przy wychowie w cielętnikach.

Zapobiegać wystąpieniu chorób okresu neonatalnego cieląt można poprzez

Zapobiegać wystąpieniu chorób okresu neonatalnego cieląt można poprzez

czynną swoistą immunizację krów ciężarnych

czynną swoistą immunizację krów ciężarnych

. Metoda ta polega na stosowaniu

. Metoda ta polega na stosowaniu

szczepionek zawierających szczepy bakteryjne i antygeny wirusowe –

szczepionek zawierających szczepy bakteryjne i antygeny wirusowe –

wskazane jest dwukrotne sczepienie na 6 i 2 tygodnie przed porodem, a w

wskazane jest dwukrotne sczepienie na 6 i 2 tygodnie przed porodem, a w

kolejnej ciąży jednokrotne na 2-3 tygodnie przed spodziewanym porodem.

kolejnej ciąży jednokrotne na 2-3 tygodnie przed spodziewanym porodem.

Stosowana w ten sposób immunizacja krów pozwala na produkcję większej

Stosowana w ten sposób immunizacja krów pozwala na produkcję większej

ilości przeciwciał w siarze i tym samym lepsze uodpornienie cieląt.

ilości przeciwciał w siarze i tym samym lepsze uodpornienie cieląt.

PROBIOTYKI

PROBIOTYKI

(

(

gr

gr

.

.

pro bios

pro bios

– dla życia), zwane również

– dla życia), zwane również

czynnościową żywnością

czynnościową żywnością

– są

– są

to podawane doustnie wyselekcjonowane kultury bakteryjne lub drożdży,

to podawane doustnie wyselekcjonowane kultury bakteryjne lub drożdży,

najczęściej

najczęściej

pałeczki kwasu mlekowego

pałeczki kwasu mlekowego

(

(

Lactobacillus

Lactobacillus

), których zadaniem jest

), których zadaniem jest

korzystne dla zdrowia działanie w przewodzie pokarmowym, poprzez

korzystne dla zdrowia działanie w przewodzie pokarmowym, poprzez

immunomodulację oraz zachowywanie prawidłowej

immunomodulację oraz zachowywanie prawidłowej

flory fizjologicznej

flory fizjologicznej

. Ich

. Ich

korzystny wpływ na organizm cielęcia polega na:

korzystny wpływ na organizm cielęcia polega na:

-    zjawisku konkurencyjnej ekskluzji – współzawodniczenia z patogenem o

-    zjawisku konkurencyjnej ekskluzji – współzawodniczenia z patogenem o

miejsce receptorowe

miejsce receptorowe

-    obniżaniu kwasowości treści przewodu pokarmowego

-    obniżaniu kwasowości treści przewodu pokarmowego

-    aktywności bakteriobójczej

-    aktywności bakteriobójczej

-    zdolności neutralizacji enterotoksyn

-    zdolności neutralizacji enterotoksyn

-    hamowaniu syntezy toksycznych amin

-    hamowaniu syntezy toksycznych amin

-    immunostymulacji

-    immunostymulacji

-    produkcji witamin z grupy B

-    produkcji witamin z grupy B

Innym ważnym elementem postępowania profilaktycznego

Innym ważnym elementem postępowania profilaktycznego

przeciwko biegunkom cieląt jest

przeciwko biegunkom cieląt jest

dezynfekcja pomieszczeń i

dezynfekcja pomieszczeń i

ściółki dla zwierząt

ściółki dla zwierząt

. Zalecanymi środkami są: 5-10% roztwór

. Zalecanymi środkami są: 5-10% roztwór

amoniaku, 3% nadtlenek wodoru lub 10% roztwór

amoniaku, 3% nadtlenek wodoru lub 10% roztwór

formaldehydu. Z reguły przy dezynfekcji wystarcza 2-3-

formaldehydu. Z reguły przy dezynfekcji wystarcza 2-3-

godzinna ekspozycja (zakażenia bakteryjne i wirusowe),

godzinna ekspozycja (zakażenia bakteryjne i wirusowe),

lecz w przypadku występowania kryptosporidiozy działanie

lecz w przypadku występowania kryptosporidiozy działanie

środków dezynfekcyjnych musi trwać co najmniej przez 16

środków dezynfekcyjnych musi trwać co najmniej przez 16

godzin.

godzin.

PODSUMOWUJĄC KOSZTY LECZENIA:

PODSUMOWUJĄC KOSZTY LECZENIA:

TANIEJ ZAPOBIEGAĆ NIŻ LECZYĆ

TANIEJ ZAPOBIEGAĆ NIŻ LECZYĆ

!!!

!!!

DZIĘKUJĘ!

DZIĘKUJĘ!