Substancje naturalne jako

potencjalne leki w chorobie

nowotworowej

.

Dr Jadwiga Nartowska

Choroba nowotworowa - rak

• Nazwa nadana przez Hipokratesa
• Współczesna chemoterapia to ostatnie

40 lat ubiegłego wieku

• Olbrzymie nakłady, liczne badania – do

lecznictwa wprowadzono kilkadziesiąt

leków – żaden nie jest idealny.

• Leki te – nie są selektywne, mają mały

wskażnik terapeutyczny, zwykle dość

toksyczne.

Substancje naturalne – poszukiwania i

ich efekty

Catharanthus roseus

- barwinek różowy
- Apocynaceae
- Madagaskar

Catharanthus roseus

• W terapii schorzeń nowotworowych –

dimeryczne alkaloidy indolowe:
winblastyna i winkrystyna

• Hamowanie mitozy komórek

nowotworowych

• Silne działanie neurotoksyczne,

negatywny wpływ na parametry
hematologiczne

.

Catharanthus roseus

• II generacja leków –pochodne

winblastyny windezyna i winorelbina

• III generacji -winflumina
• Większy wskażnik
terapeutyczny

• Aktywność anty-angiogenna

Podophyllum peltatum L.

• Berberidaceae
• Am. Półn.
• Stopkowiec
• tarczowaty

Podophyllum peltatum

L.

• Żywica –
podofilina

• Kłącze
stopkowca

Podophyllum peltatum

Lignany –głównie podofilotoksyna
Stała się związkiem matrycowym dla etopozydu i

tenipozydu

Etopozyd –wchłania się z przewodu pokarmowego

-dobre efekty w

leczeniu drobnokomórkowego
raka płuc i ostrej białaczki
problemy z rozpuszczalnością
Tenipozyd – tylko dożylnie,
w leczeniu chłoniaków, ziarnicy
złośliwej i guzów mózgu.

Taxus brevifolia Nutt. – cis

krótkoigłowy

rośnie na wybrzeżu Pacyfiku

Z kory otrzymano
- paklitaksel (taksol) - pseudoalkaloid
Tricykliczny diterpenowy alkohol

zestryfikowany kwasem 3-dimetyloamino-

3-fenylopropionowym.

Działa antymitotycznie -stosowany
w leczeniu nowotworów
narządowych-głównie raka
sutka i raka jajnika

Paklitaksel

•

wydajność izolacji paklitakselu z

kory

T. brevifolia bardzo mała -0,005%
• Kuracja jednego pacjenta – kora z 3-

6 100 letnich drzew

Paklitaksel

• Przemysłowo otrzymywany z 10-

deacetylobakkatyny III, izolowanej z igieł T.

baccata –cisu pospolitego

• Rozgałęziony podstawnik z resztą

benzoiloaminową przy węglu 13- warunkuje w

znacznym stopniu aktywność taksoidów

• Modyfikacja podstawnika C 13 - docetaksel
lek II generacji, pochodna półsyntetyczna o

lepszej rozpuszczalności, działający dwa razy

silniej niż paklitaksel.

• Aktywność pro-apoptotyczna, inhibitor

angiogenezy.

Paklitaksel i docetaksel -

struktura

Taxus baccata L.

Viscum album L.

• Jemioła pospolita - Lorantaceae

Viscum album

• Lektyny – związki o charakterze

glikoprotein

• Badania na zwierzętach wskazują na

hamowanie powstawania metastaz

• Preparaty stosowane w paliatywnej

terapii nowotworów

Viscum album

• Lektinol

Viscum

– poprawia jakość życia

chorych

Poprawiał apetyt,
zmniejszał
uczucie depresji,
wpływał
korzystnie
na sferę
seksualną.

Viscum album

• Wyciągi z jemioły i same lektyny –

stymulacja aktywności grup
leukocytów i uwalniania interleukin –
stymulacja układu odpornościowego.

• Wyniki badań klinicznych - nie

zawsze zgodne - wskazują na
przedłużanie czasu przeżycia

Viscum album - Helixor –

standaryzowany wyciąg z

jemioły

Badanie kliniczne – wieloośrodkowe
741pacjentek z rakiem piersi z 53

praktyk lekarskich

Ocena skuteczności i bezpieczeństwa

stosowania preparatu w okresie
pooperacyjnym przez około 5 lat po
zakończeniu zalecanej
standardowej terapii.

Helixor – badania kliniczne

W grupie leczonej :
Znaczące zmniejszenie liczby pacjentów

uskarżających się na występowanie
towarzyszących chorobie dolegliwości –
zmęczenie, zaburzenia snu, bóle, ból głowy

- w grupie przyjmującej lek - 56, 3 %
- w grupie kontrolnej - 70,0 %
Jednoczesna, znacząca poprawa jakości

życia.

Helixor – badania kliniczne

• działania niepożądane – w większości

łagodne i samoistnie ustępujące

• Wniosek: Uzupełniające leczenie preparatem

Helixor w istotnym stopniu

poprawiało

jakość

życia

pacjentek z rakiem piersi,

zmniejszając w istotnym stopniu dolegliwości
powodowane przez chorobę w ocenianym
okresie 5 lat po operacji.

Beuth 2007

Poszukiwania

• Tabebuia impetiginosa

• Lapachol-pochodna naftochinonu
• Silna aktywność
• – wiele linii komórek
nowotworowych in vitro
i in vivo

Tabebuia impetiginosa

• Duże nadzieje

Poszukiwania-organizmy

morskie

Działania zapobiegawcze

- istotna rola prawidłowego żywienia
- dieta bogata w składniki

hepatochronne i antyoksydacyjne

Znaczenie diety.

- Badania epidemiologiczne wskazują na

znaczenie w diecie: roślin z rodziny
Brassicaceae – kalafior, brukselka,
brokuły

- zielonej herbaty –bogatej w polifenole o

wysokich aktywnosci antyoksydacyjnej

- pomidorów zawierających likopen
- roślin z rodzaju Allium - cebuli i czosnku

Immunoterapia w zwalczaniu

chorób nowotworowych

• XIX wiek - pierwsze hipotezy mówiące

o roli roli układy odpornościowego w
zwalczaniu choroby nowotworowej.

• Immunoterapia nieswoista –podawanie

prątków, cytokin, interferonów i
interleukin.

• W terapii raka ważne pobudzenie wielu

mechanizmów układu
odpornościowego.

Surowce immunotropowe w

praktyce klinicznej.

• Polisacharydy grzybowe
• Badania epidemiologiczne- Japonia, Chiny i

Korea- duże spożycie grzybów -

umieralność z powodu chorób

nowotworowych – znacząco niższa.

• Stosowanie w celach leczniczych w

medycynie ludowej wywarów z grzybów:

„reishi” –Ganoderma lucidum

• „shiitake” Lentinus edodes
• „maitake” Grifola frondosa

Surowce immunotropowe w

praktyce klinicznej.

Polisacharydy grzybowe
intensywne badania kliniczne i stosowanie

w praktyce:

Lentinan –galaktoglukomannan - Lentinus

edodes – tradycyjny lek medycyny KAMPO

podawany pozajelitowo przedłużał czas

przeżycia pacjentów z nowotworami
żołądka, jelita grubego i odbytnicy.

Polisacharydy grzybowe

• Schizophyllan - Schizophyllum

commune

Glukan - podawany w iniekcjach

domięśniowych

Przedłużenie czasu przeżycia w

niepoeracyjnym raku żołądka i szyjki
macicy.

Polisacharydy grzybowe

• PSK – krestin
Proteoglikan – izolowany z nadrzewnego

grzyba Coriolus versicolor

Stosowany w skojarzonej terapii raka

żołądka, przełyku, jelita grubego i płuc.

- Rola w hamowaniu metastaz
- Dobra tolerancja

Polisacharydy grzybowe

• PSP
Proteoglikan z kultur Coriolus versicolor
-podawany w raku żołądka, przełyku i

płuc.

Znaczący wzrost poziomu leukocytów,

neutrofili i przeciwciał IgG i IgM oraz
zahamowanie progresji.

Surowce immunotropowe - w

trakcie badań

• Olej z wątroby rekina

• Uncaria tomentosa
Willd.-vilcacora

• Aloe vera i Aloe
barbadensis -
glikoproteiny i
polisacharydy
-acemannan