Profilaktyka swoista

Szczepienia ochronne

Profilaktyka nieswoista



Karmienie naturalne;



Karminie sztuczne



Aktywność fizyczna



Hartowanie organizmu



Stwarzanie odpowiednich warunków do
rozwoju;



Edukacja zdrowotna dzieci i młodzieży

Profilaktyka swoista



Szczepienia ochronne;



Zapobieganie wypadkom, urazom i

zatruciom,



Zapobieganie krzywicy



Zmniejszenie ryzyka wystąpienia zespołu

nagłego niemowląt;



Zapobieganie zaburzeniom

spowodowanym niedoborem jodu;



Zapobieganie wadom wrodzonym cewy

nerwowej;

Profilaktyka swoista



Zapobieganie próchnicy zębów i chorobom

przyzębia oraz układu ruchowego narządu

żucia;



Zapobieganie zaburzeniom oddychania

przez nos u niemowląt;



Zapobieganie przedwczesnemu rozwojowi

miażdżycy



Zapobieganie nadmiernemu

nasłonecznieniu



Zapobieganie używaniu przez młodzież

środków uzależniających;



Zapobieganie zakażeniom wirusem HIV

Szczepienia ochronne



Uodpornienie (naturalne, sztuczne (bierne,
czynne)



Podział szczepionki w zależności od postaci
antygenu (żywe, inaktywowane,
rekombinowane), anatoksyny



Swoistość szczepionki (monowalentne,
poliwalentne)



Cel szczepień, odczyny poszczepienne,
organizacja szczepień, przeciwwskazania

Rodzaje odporności



Naturalna:

- czynna (zakażenie, przebyte choroby),
- bierna (przejście przeciwciał IgG przez

łożysko)



Sztuczna:

- czynna (szczepienie)
- adoptowana – podanie swoistych

limfocytów Tc;

- bierna - dożylnie podanie immunoglobulin

;

- czynno-bierna – szczepienie +podanie

immunoglobulin

Szczepionka

Produkt pochodzenia biologicznego

zawierające substancje zdolne do indukcji
określonych procesów immunologicznych,
warunkujących powstanie trwałej odporności
bez wywołania toksycznych działań

Szczepionka



Żywa (atenuowana), pozbawiona cech
wirulencji – namnaża się u osoby szczepionej
- imituje naturalne zakażenie i wywołuje
optymalna odporność



Zabita (inaktywowana) nie ma zdolności
namnażania i zakażania, nie powoduje
objawów choroby, przeciwko której jest
zastosowana

Podział szczepionki ze względu na
czynnik etiologiczny



Przeciwbakteryjna - BCG, pałeczki krztuśca,
przeciw bakteriom otoczkowym błonicy,
tężcowi;



Przeciwwirusowe – poliomyelitis, ospa
wietrzna, odra, świnka , różyczka, grypa, wzw
(A i B), wścieklizna

„Szczepionka idealna”



Uzyskanie w wyniku szczepienia wysokiej
seroprotekcji (immugenności szczepionki);



Schemat szczepień składający się z jak
najmniejszej ilości dawek (najlepiej jedna);



Bez konieczności podawania dawek
przypominających;



Całkowicie bezpieczna – nie wywołująca
niepożądanych odczynów poszczepiennych
(NOP)

Nie istnieje

Szczepionka całkowicie bezpieczna

To jest nie wywołująca niepożądanych
odczynów poszczepiennych (NOP) oraz w
100% skuteczna

Prawidłowe szczepienie

1.

Prawidłowy transport i przechowywanie
szczepionek;

1.

Prawidłowa kwalifikacja;

1.

Właściwa technika przeprowadzenia
szczepienia

Szczepionki



Dopuszczone do użycia w kraju (

rejestr, atest

);



Stosowane wg zaleceń producenta; (

ulotka,

schemat i miejsce podania, wiek, dawki)



Właściwe przechowywanie (

temp +2ºC +8 ºC

)



Prawidłowa dokumentacja szczepienia

Zasada kwalifikacji



Wywiad;



Ocena aktualnego stanu zdrowia;



Ocena korzyści ze szczepienia w porównaniu z
zachorowaniem naturalnym (

przy uwzględnieniu

niepożądanych odczynów poszczepiennych

)

Przeciwwskazania do szczepień



Reakcja anafilaktyczna na poprzednie
szczepienie;



Ciężkie, niepożądane odczyny
poszczepienne;



Poważne zaburzenia immunologiczne (

nie

stosuje się szczepionek żywych)



Przeciwwskazania okresowe:

- ostra choroba infekcyjna;
- zaostrzenie choroby przewlekłej

Sposób podania
(zgodnie z instrukcją producenta)



Doustnie;



Domięśniowo;



Podskórnie;



Śródskórnie

Technika szczepienia



Iniekcje domięśniowe – długość igły

- u noworodków i niemowląt –

22-25 mm

- u dzieci starszych i młodzieży –

25 mm



Iniekcje podskórne –

długość igły 16 mm



Szczepionka doustna –

jeśli nie została przyjęta

lub do 10 minut po szczepieniu wystąpiły wymioty

to

należy szczepienie powtórzyć

Obserwacja po szczepieniu 15-20
minut

1. Reakcje alergiczne

2. Omdlenia

40% u

pacjentów w wieku 10-18 lat

43%

w ciągu 5 minut po szczepieniu

89%

do 15 minut po szczepieniu

W uzyskaniu dobrej odpowiedzi na
podany antygen mają znaczenie



Wiek (każda dawka podana o 5 lub więcej
dni za wcześnie w stosunku do wskazanego
wieku powinna być powtórzona)



Okres pomiędzy kolejnymi dawkami tego
samego antygenu



po szczepionce zabitej (inaktywowanej)

inna

szczepionka zabita lub żywa (atenuowana)

4 tygodnie



po szczepionce żywej (atenuowanej)

inna

szczepionka atenuowana (żywa)

6 tygodni,

s

zczepionka zabita (inaktywowana)

4 tygodnie

Odstępy między szczepieniami



Skracanie odstępów pomiędzy szczepieniami

obniża skuteczność uodpornienia;



Wydłużanie odstępów pomiędzy szczepieniami

nie upośledza odpowiedzi immunologicznej

Szczepienia równoczasowe

(podawane w ciągu 24 godzin

)



Różne miejsca podania;



Nie należy łączyć szczepionek w tej samej
strzykawce (chyba że szczepionka ma
zarejestrowaną możliwość podania)

Odczyny poszczepienne



Miejscowe: odczyn miejscowy po szczepieniu

BCG, obrzęk, powiększenie węzłów chłonnych,

ropień w miejscu wkłucia



Ze strony OUN: encefalopatia, drgawki

gorączkowe i niegorączkwe, porażenie

poliomyelitis wywołane wirusem

szczepionkowym, zapalenie mózgu, zapalenie

opon mózgowo-rdzeniowych, zespół Guillain-

Barre



Inne: bóle stawowe, epizody hipotensyjno-

hiporeaktywne, gorączka powyżej 39 ºC,

małopłytkowość, nieutulony ciągły płacz,

posocznica, reakcja anafilaktyczna, reakcja

alergiczna, uogólnione zakażenie BCG, wstrząs

anafilaktyczny, zapalenie jąder, zapalenie

ślinianek inne poważne odczyny występujące

do 4 tyg po szczepieniu