Radiologia

Układ mięśniowo-szkieletowy

Właściwości promieniowania

rentgenowskiego

• zmniejsza swoje natężenie z

kwadrantem odległości,

• ulega osłabieniu przenikając

przez materię,

• wywołuje jonizację materii,
• wywołuje zjawisko luminescencji,
• działa na emulsję fotograficzną,
• ma działanie biologiczne.

Obraz radiologiczny

• Błona fotograficzna poddana działaniu promieni

RTG staje się ciemna; obszary nie wystawione na

działanie promieni pozostają białe lub blade

• Tkanki na drodze promieniowania pochłaniają lub

blokują przejście promieni w różnym stopniu :

• Kości zatrzymują większą część wiązki i dlatego są

białe

• Tkanki miękkie częściowo pochłaniają i są szare
• Tkanka tłuszczowa jeszcze słabiej co daje

ciemniejszy odcień szarości

• Tkanki zawierające powietrze pochłaniają bardzo

słabo co daje najciemniejsze obszary na zdjęciu

Podstawowe pojęcia

radiologiczne

• AP-antero-posterior, projekcja przenio-tylna:

wskazuje kierunek przebiegu wiązki
promieni X przechodzących przez pacjenta

• Chrząstkozrost- połączenie między dwiema

kośćmi za pośrednictwem płytki chrzęstnej,
w którym brak jest ruchomości

• Odczyn okostnowy- cienka biała linia

biegnąca równolegle do powierzchni kości,
oddzielona od istoty korowej wąska
przestrzenią

c.d

• PA-postero-anterior określenie

kierunku przebiegu wiązki promieni X
w projekcji tylno-przedniej

• Przejrzysty-oznacza ciemną linię lub

ciemny obszar na zdjęciu Rtg. Termin
ten najczęściej ma zastosowanie w
opisie szczeliny złamania jako
widocznej przejrzystej linii lub obszaru
przejaśnienia

c.d

• Zdjęcie pionowym promieniem- określa

orientacje wiązki promieni jako
prostopadłą do podłoża

• Zdjęcie poziomym promieniem-wiązka

biegnie poziomo. Technika ta ma
zastosowanie w wykazaniu poziomu płynu
np. w czaszce, stawie kolanowym a także
wtedy gdy pacjent nie powinien być
pionizowany np.zdjęcie boczne kręgosłupa
szyjnego po urazie

c.d

• Zdjęcie w projekcji osiowej- wiązka

promieni jest skierowana wzdłuż
płaszczyzny równoległej do osi długiej
ciała np. osiowe zdjęcie barku lub
kości pietowej

• Zdjęcie w projekcji osiowej rzepek-

styczne zdjęcie kolana, które
przedstawia górno-dolną projekcję
rzepki i stawu rzepkowo udowego

Złamania

• Awulsyjne- fragment kości zostaje

oderwany od kości

• Typu zielonej gałązki- złamanie jednej

strony istoty korowej trzonu kości zwykle z

towarzyszącym kątowym ustawieniem w

miejscu złamania

• Wieloodłamowe- złamanie z powstaniem

trzech lub więcej odłamów

• Typu torus- podokostnowe z

charakterystycznym wybrzuszeniem

powierzchni trzonu dziecięcej kości długiej

c.d

• Typu Benneta- złamanie dłoniowej części

podstawy pierwszej kości śródręcza zwykle z

przemieszczeniem w stawie nadgarstkowo-

śródręcznym

• Typu Galeazzi- złamanie kości promieniowej z

towarzyszącym zwichnięciem głowy kości łokciowej

• Typu Monteggia- złamanie kości łokciowej ze

zwichnięciem głowy kości promieniowej

• Typu Bankarta- złamanie przedniej części

obrąbka stawowego obejmujące kość , chrząstkę

lub oba te elementy. Może być powikłaniem

przedniego zwichnięcia w stawie barkowym

Czaszka

• Boczne projekcje wykonuje się techniką

poziomego promienia

• Zapoznaj się z wyglądem wszystkich

prawidłowych szwów, wycisków i rowków

naczyniowych

• Szukaj: trzech ważnych nieprawidłowości-

szczeliny złamania, wgłobienia-

zagęszczenie na zdjęciu, poziomu płynu w

zatoce klinowatej

• Dwóch bardzo rzadkich nieprawidłowosci-

powietrze wewnątrzczaszakowe

,przemieszczenie szyszynki

Staw barkowy

• Należy wykonać zdjęcia w dwóch projekcjach
• Rozumieć stosunki anatomiczne
• Przednie zwichnięcie95% , rozpoznawanie jest

proste , zawsze należy wykonać zdjęcie

dodatkowe po wykonaniu nastawienia stawu

barkowego

• Zwichnięcie tylne 5% często jest niewykrywalne
• Staw barkowo obojczykowy- dolna krawędż

wyrostka barkowego łopatki i obojczyka

powinna być w linii prostej na zdjęciu w

projekcji przednio tynej

c.d

• Złamania najczęściej dotyczą :

szyjki kości ramiennej oraz guzka
większego, głowy kości ramiennej
oraz obrąbka stawowego,
obojczyka-jest ot jedna z niewielu
projekcji w przypadku której niw
wykonuje się rutynowo zdjęć w
dwóch projekcjach.

Łokieć

• Podstawowe zdjęcia –AP i boczna
• Większość złamań jest łatwa do

rozpoznania

• Niektóre złamania są trudne do

rozpoznania, szukaj:
nieprawidłowego przebiegu
przedniej linii ramiennej oraz linii
promieniowo-główkowej

Nadgarstek i obwodowa

część przedramienia

• Najczęstsze zwichnięcia w nadgarstku sa

łatwe do oceny na zdjęciu w projekcji
bocznej , zastosuj regułę: zagłębienie kości
ksieżycowatej nigdy nie może być puste

• Każde z więzadeł nadgarstka może peknąć

powodując niestabilność i ból. Jeżeli staw
w nadgarstku ma szerokość większa niż 2
mm to można podejrzewać zerwanie
wiezadła

Ręka i palce

• Łatwe do wykrycia

• Podstawowe zdjęcia : urazy kości śródręcza

lub paliczków –projekcja PA i skośna całej

reki, , urazy pojedynczego palca –PA i

boczna

• Ważne jest poszukiwanie drobnych

fragmentów kostnych oderwanych od

brzegu stawu

• Urazy więzadeł bez złamań zdarzają się

często ale nie dają objawów

radiologicznych. Rozpoznanie ich jest

możliwe po dokładnym zbadaniu klinicznym

Miednica

• Projekcja AP
Miednica zbudowana jest z trzech kostnych

pierścieni. Pierścień kostny łamie się zwykle w

dwóch miejscach

• Poszerzenie szpary stawu krzyżowo –

biodrowego lub/i spojenia łonowego może być

miejscem drugiego złamania

• Złamania panewki są bardzo ważne ale mogą

być trudne do wykrycia tak jak i złamania

kości krzyżowej i guzicznej

Biodro i odcinek bliższy kości

udowej

•

Zdjęcie miednicy w projekcji AP jest

podstawa diagnostyki ponieważ: złamanie

kości łonowej może powodować ból

sugerujący złamanie szyjki kości udowej,

zdjęcie całej miednicy umożliwia porównanie

obu stawów biodrowych

•

Projekcja boczna także jest konieczna

(szyjka, krętarze)

•

Zwichnięcia (przednie, centralne, tylne 80%),

często towarzyszy im złamanie panewki

•

Złamania szyjki kości udowej i bliższego

odcinka udowej są częste

Kolano

• Jeśli na zdjęciu w projekcji bocznej widać

poziom płyn/tłuszcz w kaletce nadrzepkowej
to jest to dowód istnienia złamania
sródstawowego

• Złamania rzepki- dodatkowe zdjęcia w

projekcji skośnej i osiowej

• Śródstawowe wolne fragmenty kostne mogą

sugerować poważny uraz , np. oderwanie
przyczepów więzadeł krzyżowych

Staw skokowy górny i tylna

część stopy

• Zdjęcie w projekcji AP na widełki ( rotacji

wewnętrznej) tak aby strzałka nie nakładała
się na kość piszczelową oraz zdjęcie w
projekcji bocznej

• Złamania kości piętowej-zdjęcie w projekcji

osiowej

• Złamania podstawy 5 kości śródstopia jest

częste u pacjentów po skręceniu w stawie
skokowym. Wynika to z mechanizmu
awulsyjnego

c.d

• Złamanie typu Masissoneuve –staw

skokowy jest pierścieniem kostnym, który

czasami sięga do stawu kolanowego

• Uraz wynikający z zewnętrznej rotacji w

stawie skokowym może spowodować

złamanie bliższego odcinka trzonu strzałki

• Złamanie to można podejrzewać wtedy gdy

stwierdzi się pozorne izolowane złamanie

kośtki przyśrodkowej lub tylnej( tylna część

nasady kości piszczelowej) z towrzyszącym

poszerzeniem szpary stawu skokowego

Stopa - część środkowa i

przednia

• Projekcja AP i skośna

• Patologia w stawie Lisfranca może być

bardzo dyskretna , należy wiec ocenić

stosunki anatomiczne: przyśrodkowa

krawędź 2 kości śródstopia powinna leżeć

w jednej linii z przyśrodkową krawędzią

pośredniej kości klinowatej na zdjęciu w

projekcji AP oraz przyśrodkowa krawędź

podstawy 3 kości śródstopia powinna leżeć

w jednej linii z przyśrodkową krawędzią

bocznej kości klinowatej na zdjęciu w

projekcji skośnej