Zalecenia dietetyczne w

chorobach trzustki i

wątroby

Choroby trzustki

• Ból po spożyciu posiłku
• Nudności, wzdęcia
• Biegunka tłuszczowa
• Utrata apetytu
• Spadek masy ciała, niedożywienie
• Wtórny zespół złego wchłaniania
• Cukrzyca

Przewlekłe zapalenie

trzustki

Dieta łatwostrawna, wysokobiałkowa, wysokokaloryczna z

ograniczeniem

tłuszczu

•

Pokarmy dozwolone

1.

Białko 1,0-1,5g/kg/dobę ( do 110g/dobę), chudy ser, białko jaj,

maślaka kefir, gotowane mięsa ( drób, cielęcina), chude ryby,

2.

Tłuszcze do 30% zapotrzebowania energetycznego (70-100g/dobę, w

niektórych sytuacjach 40-50g/dobę)

3.

Węglowodany, łatwoprzyswajalne, ubogobłonnikowe, kasze, ryż, miód,

drobne makarony, owoce bezpestkowe (gotowane, pieczone, soki

owocowe.

•

Potrawy niedozwolone - alkohole, napoje gazowane, ciasta

z kremem, żółtka jaj, tłuste sery, sery żółte, smalec słonina, majonez,

wieprzowina, tłuste ryby, produkty wędzone, konserwowane, podroby,

Przewlekłe zapalenie

trzustki

• Leczenie dietetyczne cukrzycy
1. Terapia enzymatyczna poprawia

trawienie i wchłanianie składników
pokarmowych, przyczynia się do
zmniejszenia dolegliwości bólowych oraz
lepszej kontroli cukrzycy

2. Stosowanie przeciwutleniaczy (witamina

C, E, metionina, selen, β karoten)

3. Uzupełnianie witamin rozpuszczalnych w

tłuszczach (Witaminy A,D,E,K)

Choroby wątroby

• Przemiany metaboliczne

• Białka ustrojowe z aminokwasów

• Nadmiar aminokwasów przekształcany jest w

glukozę i kwasy tłuszczowe

• Synteza mocznika z amoniaku

• Synteza fosfolipidów, tłuszczów obojętnych,

lipoprotein, ciał ketonowych z kwasów tłuszczowych

• Synteza glikogenu

• Regulacja gospodarki wodno elektrolitowej

• Przemiana żelaza miedzi cynku i molibdenu

• Magazynowanie witamin

• Produkcja żółci

Choroby wątroby

• W przewlekłych chorobach wątroby

częste jest niedożywienie białkowo
energetyczne oraz ujemny bilans
składników odżywczych z powodu
niedostatecznej podaży

• Zapewnienie odpowiedniego

dostarczania energii, azotu i
mikroelementów

Choroby wątroby

• Aminokwasy, których organizm nie może sam

wytworzyć: lizyna, metionina, treonina

• Aminokwasy rozgałęzione: leucyna, izoleucyna,

walina

• Aminokwasy pierścieniowe: tryptofan i fenyloalanina
Aminokwasy egzogenne niezbędne
Histydyna wytwarzana przez organizm
w zbyt małej ilości
Aminokwasy gliko i ketogenne
Z leucyny, izoleucyny, waliny, tyrozyny, fenyloalaniny-
mogą powstać ciała ketonowe

Choroby wątroby

• Wpływ diety na choroby wątroby
1. Alkohol – stłuszczenie wątroby, zapalenie

wątroby, marskość wątroby, niewydolność

wątroby

2. Przekarmianie i otyłość – stłuszczenie wątroby,

NASH

3. Głodzenie, niedożywienie (jadłowstręt

psychiczny, nieracjonalne odchudzanie się,

alkoholizm) – stłuszczenie wątroby. Aspekt

jakościowy i ilościowy

4. Zaburzenia wchłaniania i trawienia ( PZT,

choroby zapalne jelit, choroba trzewna)

5. Cukrzyca
6. Długotrwałe żywienie pozajelitowe

Choroby wątroby

• Leczenie dietetyczne w chorobach

wątroby - zależy od wydolności narządu

1. Rodzaj choroby np. ostre zapalenie,

przewlekłe zapalenie

2. Stadium choroby, wyrównanie
3. Przyczyna choroby
4. Choroby współistniejące np. cukrzyca
5. Stan pacjenta i jego odżywienia
6. Sposób przygotowania diety

(konsystencja, temperatura)

Choroby wątroby

•

Ostra niewydolność wątroby

1. Ograniczenie lub wyłączenie z diety białka
2. Ograniczenie kaloryczności diety
3. Podstawowe źródło energii- węglowodany (70%

zapotrzebowania energetycznego)

4. Ograniczenie podaży tłuszczów ( 10-20%

zapotrzebowania energetycznego)

5. Stany zdrowienia dieta bogatobiałkowa,

wysokokaloryczna

•

Stany przewlekłe, żywienie podobne jak u ludzi

zdrowych

•

Suplementacja witaminowa- witaminy z grupy B,

witaminy A i D, kwas foliowy

Choroby wątroby

Szczególne zalecenia dietetyczne
1. Ograniczenie tłuszczów i węglowodanów w

chorobach stłuszczeniowych wątroby

2. Zakaz picia alkoholu
3. Hemochromatoza-ograniczenie pokarmów

bogatych w żelazo hemowe (podroby,
mięso, przetwory mięsne, ryby) i żelazo
niehemowe (żółtka jaj, ziarna zbóż, zielone
warzywa, korzeń pietruszki, drożdże,
kakao)

Choroby wątroby

Marskość wątroby- zasady diety
1. Utrzymanie sprawnej czynności wątroby
2. Pokrycie zapotrzebowania energetycznego 35-45

kcal/kg/dobę. Większe przy niedożywieniu.

3. Podaż białka 1-1,5g/kg/dobę, w okresie niewyrównania

marskości 0,6-0,8 g/kg/dobę

4. Podaż białka zwierzęcego (50-75% ogólnej ilości białka)
5. Tłuszcze 1,0g/kg/dobę. W cholestazie zmniejszenie

ilości tłuszczu do 30-50 g/dobę, a marskości

niewyrównanej z żółtaczką 0,6-0,8 g/kg/dobę

6. Pozostałą część zapotrzebowania energetycznego

pokrywają węglowodany.

7. W marskości niewyrównanej należy ograniczyć ilość

cukrów prostych do 50g/dobę

Choroby wątroby

Marskość wątroby- zasady diety cd
1. W okresie encephalopatii wątrobowej

ograniczenie ilości białka do 0,2-0,4
g/kg/dobę

2. Preferowane jest białko roślinne
3. Pozajelitowe roztwory białka o

zwiększonej zawartości aminokwasów
rozgałęzionych

4. Elektrolity ( obrzęki )
5. Sole mineralne, witaminy, Zn

Choroby dróg żółciowych i

pęcherzyka żółciowego

Rola diety w etiopatogenezie kamicy
żółciowej
1.

Przekarmianie

2.

Spożywanie dużej ilości tłuszczu

3.

Otyłość

4.

Gwałtowny spadek masy ciała np.
przy odchudzaniu

5.

Nawyki żywieniowe

Choroby dróg żółciowych i

pęcherzyka żółciowego

Kolka żółciowa- nagły atak bólu w przebiegu
kamicy żółciowej lub dyskinezy hypertonicznej
po tzw błędzie dietetycznym
Żółtka jaj, śmietana, kremy, tłuste mięso,
pokarmy pieczone, smażone, słodycze,
potrawy w oleju
Leczenie:
1.głodówka do 48 godzin, płyny
2.dieta półpłynna- kleiki, potrawy przecierane,
ziemniaki puree
3.dieta lekkostrawna

Choroby dróg żółciowych i

pęcherzyka żółciowego

Przewlekłe stany chorobowe
1. Dieta lekkostrawna
2. Unikanie pokarmów obkurczających pęcherzyk

żółciowy

3. Ograniczenie tłuszczu, przewaga węglowodanów
4. Pokarmy duszone, gotowane, pieczone w

folii

5. Unikanie nadmiernej ilości cukru, czekolady,

miodu, błonnika

6. Dieta indywidualnie dostosowana do potrzeb

pacjenta

Żywienie po zabiegach

chirurgicznych w zakresie

przewodu pokarmowego

• Dieta lekkostrawna przed zabiegiem,

hyperalimentacja u osób
niedożywionych

• Żywienie droga doustna po zabiegu

wprowadzamy po pojawieniu się
perystaltyki, po odejściu gazów –dieta
kleikowa, po oddaniu stolca dieta
papkowata

• Dieta łatwo strawna, bogatobiałkowa

Żywienie w zespołach

poresekcyjnych

Dieta łatwo strawna, bogatobiałkowa,

niskoresztkowa, bogata w tłuszcze łatwo

strawne z ograniczeniem jedno

i dwucukrów

• Zespół małego żołądka
• Zaburzenia trawienia i wchłaniania
• Niedożywienie
• Niedokrwistość
• 6-8 małych objętościowo posiłków, płyny

między posiłkami, leżenie po posiłku

Nietolerancja laktozy

• 10% populacji europejskiej, 75%

czarnej, 90% azjatyckiej

• Wtórna nietolerancja laktozy:

choroba trzewna, po resekcjach, po
radio i chemioterapii

• Stopniowe wzbogacenie diety w

laktozę doprowadza do przywrócenia
tolerancji

Nietolerancja laktozy

• Laktoza - główny węglowodan mleka

• Niedobór laktazy, enzymu hydrolizującego laktozę do

glukozy i galaktozy doprowadza do nietolerancji mleka

• Objawy: biegunka, wzdęcia, bóle brzucha

• Tolerancja jest indywidualna a małe dawki zwiększają

aktywność laktazy

• Objawy wynikaja z wewnątrzjelitowej fermentacji

niestrawionej laktozy( dwutlenek węgla, wodór, kwas

mlekowy) oraz z jej hiperosmolarności

• Test tolerancji laktozy – doustne podanie 50g laktozy i

ocena zmian stężenia glukozy we krwi, spłaszczenie krzywej

• Testy oddechowy, wykrywa wodór

• Efekt diety eliminacyjnej

Nietolerancja laktozy

• Ograniczenie lub wykluczenie produktów

z zawartością laktozy : mleko i
przetwory mleczne

• Pokarmy zalecane: jogurty z żywymi

kulturami bakterii

• Środek ubogolaktozowy poniżej 2g

laktozy

• Preparaty laktazy
• Suplementacja wapna i witaminy D3