DOBRE ŻYCIE

Szczęście

LUDZIE …….

AMERYKAŃSKA DEKLARACJA

NIEPODLEGŁOŚCI (1776)

„Do niezbywalnych ludzkich Praw należą

Życie, Wolność i Dążenie do Szczęścia.”

OPINIA SPOŁECZNA

WIELKIEJ BRYTANII

Lider opozycji David Cameron

(2006):

„Przyszedł czas, abyśmy zrozumieli, że

w życiu chodzi o coś więcej niż

pieniądze, przyszedł czas, abyśmy

zamiast na GDP (gross domestic product)

skoncentrowali się na GWB (general well-

being).”

Easton (2006):

81% obywateli Wielkiej Brytanii

uważa, że najważniejszym

obowiązkiem rządu jest zapewnianie

społeczeństwu szczęścia, a nie

bogactwa.

TRADYCYJNI KLINICYŚCI …….

Thomas Szasz (ur. 1920)

"Humanist of the Year” 1973

„Szczęście to wymyślony stan,
kiedyś często przypisywany
umarłym przez żyjących, a
obecnie przypisywany zwykle
dzieciom przez dorosłych i
dorosłym przez dzieci.”

SZCZĘŚCIE, czyli SUBIEKTYWNY DOBROSTAN

(

SWB; subjective well being

)

OPERACYJNA DEFINICJA SZCZĘŚCIA
na podstawie Satisfaction With Life Scale (Diener,
Emmons, Larsen i Griffin, 1985; polska adaptacja Z.
Juczyński):
 mieć życie bliskie idealnemu
 mieć wspaniałe życie
 być usatysfakcjonowanym z własnego życia
 dostać od życia to, czego się chciało
 nie chcieć (prawie) nic zmienić w swoim życiu

Podsumowanie wyników badań nad

SWB

Diener, Lucas i Napa Scolon, 2006

SWP to odczucie OGÓLNEGO SZCZĘŚCIA uwarunkowane

przez:

 BILANS AFEKTYWNY, czyli ilość pozytywnych i

negatywnych emocji przeżywanych na przestrzeni

życia

 SATYSFAKCJĘ Z ŻYCIA, czyli ocenę własnych

życiowych osiągnięć na tle posiadanych standardów

Jest słabo lub nawet negatywnie związany z tym, co

ludzie najbardziej cenią (np. z młodością) i z tym, o

co najbardziej zabiegają (np. pieniądze, zdrowie

fizyczne)

Jest bardzo łatwy do osiągnięcia (ok. 80% badanych

określa siebie jako „szczęśliwy” lub „bardzo

szczęśliwy”, 2/3 badanych – szczęśliwy przez większą

część życia)

1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997
2000 2003 2005 2007 2009

Wspaniałe 1,1 1,2 0,9 1,2 1,4 1,8 1,5
2,7 3,0 2,7 3,5 4,0

Udane 22,4 19,5 18,9 22,9 24,1 24,5 24,3
30,0 31,3 33,5 36,9 38,7

Dosyć dobre 34,6 34,7 33,3 34,7 35,5 31,9 35,8
35,9 34,7 35,9 35,8 33,9

Ani dobre, ani złe 30,9 32,0 33,5 30,2 29,8 31,1 27,6
24,6 22,2 19,9 17,2 16,4

Niezbyt udane 9,6 10,3 10,9 8,3 7,4 8,6 9,0
7,1 6,7 6,3 5,3 5,4

Nieszczęśliwe 1,8 1,7 1,6 2,3 1,5 1,5 1,5
0,9 1,3 1,2 0,8 1,1

Okropne 0,7 0,6 0,9 0,5 0,3 0,6 0,3
0,7 0,7 0,5 0,5 0,5

źródło: Diagnoza społeczna 2009

% ROZKŁAD ODPOWIEDZI POLAKÓW NA PYTANIE:

„Jak ocenia Pan(i) swoje dotychczasowe życie jako

całość?”

2003 2005 2007
2009
Bardzo szczęśliwy 5,2 5,8
7,7 9,1
Dosyć szczęśliwy 59,8 63,0
68,0 66,5
Niezbyt szczęśliwy 30,5 27,9
22,1 21,9
Nieszczęśliwy 4,5 3,3
2,2 2,4

Źródło danych: Diagnoza Społeczna

.

% ROZKŁAD ODPOWIEDZI POLAKÓW NA

PYTANIE:

„Biorąc wszystko razem pod uwagę, jak

oceniłby(-aby) Pan(i) swoje życie w tych

dniach – czy mógłby(mogłaby) Pan(i)

powiedzieć, że jest ….”

LICZBA PRZYJACIÓŁ

136

Im więcej przyjaciół, tym lepszy dobrostan

WIEK

125

Im młodszy wiek, tym lepszy dobrostan

BEZROBOCIE

108

U bezrobotnych gorszy dobrostan

DOCHÓD NA OSOBĘ

106

Im wyższy dochód, tym lepszy dobrostan

NADUŻYWANIE ALKOHOLU

94

Niższy dobrostan u nadużywających

alkoholu
BYCIE INNYM lub BIERNYM ZAWODOWO

83

Inność/bierność

zawodowa gorszy dobrostan
BYCIE RENCISTĄ

80

U rencistów gorszy dobrostan

MAŁŻEŃSTWO

76

U żyjących w związku małżeńskim lepszy

dobrostan
PŁEĆ

71

Kobiety mają niższe niektóre wskaźniki dobrostanu

WYKSZTAŁCENIE

65

Związek pozytywny

PRACA W SEKTORZE PRYWATNYM

60

Związek negatywny

BYCIE ROLNIKIEM

56

Związek negatywny

PRAKTYKI RELIGIJNE

54

Lepszy dobrostan u częściej

praktykujących
PRACA W SEKTORZE PUBLICZNYM

50

Związek negatywny

MIEJSCOWOŚĆ ZAMIESZKANIA

48

Im mniejsza miejscowość, tym

lepsze wskaźniki
BYCIE EMERYTEM

45

Związek negatywny

WARUNKI MIESZKANIOWE

42

Im lepsze warunki, tym lepszy

dobrostan
DZIECI NA UTRZYMANIU

39

Związek negatywny

PALENIE PAPIEROSÓW

35

Związek negatywny

BYCIE PRZEDSIĘBIORCĄ

18

Związek negatywny

NARKOTYZOWANIE SIĘ

11

Związek negatywny

ŹRÓDŁO: Diagnoza społeczna 2009

KORELATY DOBROSTANU U POLAKÓW

(w kolejności wg siły związku)

Składniki szczęścia ogólnego :
 bilans afektywny
 poziom satysfakcji
 poczucie sensu
 zaangażowanie

Prawdziwe szczęście:
 występuje w różnych postaciach
 nie zawsze jest przyjemne

SWB

PRAWDZIWE SZCZĘŚCIE

(Seligman i in. 2004)

Zwiększanie

szczęścia

Czy warto?

Czy to możliwe?

Jak to robić?

SKUTKI SZCZĘŚCIA

wyniki metaanalizy danych z 229 prób badawczych obejmujących łącznie

ok. 275 000 osób (Lyubomirsky, King i Diener, 2005)

Somatyczne

Większa aktywność systemu immunologicznego

Wyższy poziom energii i witalności

Mniej zachorowań

Lepszy przebieg leczenia i rekonwalescencji

Długowieczność

Psychiczne

Skuteczniejsza samokontrola impulsów

Skuteczniejsza regulacja emocji

Skuteczniejsze radzenie sobie ze stresem

Większy poziom zaangażowania

Większa aktywność

Większa twórczość i produktywność

Większa łatwość znajdowania i utrzymania pracy

Lepsza pozycja zawodowa i wyższe zarobki

Więcej przyjaciół i bardziej aktywne kontakty

towarzyskie

Więcej sympatii ze strony innych, mniej

konfliktów

Większe wsparcie społeczne

Większe szansy zawarcia małżeństwa

Mniejsze prawdopodobieństwo rozpadu

małżeństwa

Społeczne

Większa kooperatywność

Większa prospołeczność i hojność

Większe uwzględnianie innych ludzi we własnych

działaniach

ZWIĘKSZANIE SZCZĘŚCIA

Figure 1. Three primary factors influencing

the chronic happiness level.

Źródło: Lyubomirsky, Sheldon i Schkade (2005)

Trudności:

 STAŁY PUNKT SZCZĘŚCIA

 „HEDONISTYCZNY

KOŁOWRÓT”

Możliwości:
WŁASNA AKTYWNOŚĆ

prowadząca do

poprawienia:

• bilansu afektywnego

 poziomu zadowolenia z

życia

 poczucia sensu

 zaangażowania

POPRAWIANIE BILANSU AFEKTYWNEGO

PODWYŻSZANIE POZYTYWNEGO AFEKTU: Jak oszukać
„hedonistyczny młyn” (Lyubomirsky, Sheldon i Schkade,
2005; Seligman, Steen, Park i Peterson, 2006):
 różne pozytywne emocje
 wyraziste pozytywne emocje
 pozytywne emocje przeżywane w innowacyjny sposób

OBNIŻANIE NEGATYWNEGO AFEKTU:
 emocje negatywne w pozytywnym kontekście (Smith,
Larsen,
Chartrand, Cacioppo, Katafiasz, i Moran, 2006)
 „stosowne emocje” negatywne (Fredrickson i Losada,
2005)

Pozytywne emocje

(Fredrickson, 2008)

Jak działają?
 Poszerzają uwagę i przetwarzanie informacji, dzięki

czemu budują zasoby

 Unieważniają niekorzystne uboczne skutki emocji

negatywnych

Dlaczego się ich nie docenia?
 Współwystępują ze sobą i są mało specyficzne
 Mają funkcje istotne dla rozwoju człowieka, a nie dla

przetrwania

 Najważniejsze korzyści, jakie przynoszą, są ukryte,

odroczone i odległe od nich treściowo

EMOCJE NEGATYWNE (NE) vs POZYTYWNE (PE)

(Forgas, 2005; Fredrickson, 2008; Isen, 2005)

NE

PE

ORIENTACJA

Zawężenie poznawcze

Torowanie poznawcze

MOTYWOWAN

IE

Do działania

Do dostrzegania i myślenia

UKIERUNKOW

ANIE UWAGI

Informacje negatywne

Informacje z otoczenia

Informacje pozytywne

Informacje posiadane

FUNKCJA

Aktualne radzenie sobie z

trudnościami

Korzystanie z możliwości na

przyszłość

SKUTKI

Wyraźne (behawioralne)

Doraźne

Specyficzne

Ukryte (psychiczne)

Odroczone

Odległe

KORZYŚCI

Ostrożność , ochrona i

obrona

Analiza

Realizm

Otwartość, twórczość ,

plastyczność

Skuteczność decyzji

Kooperacyjność , dobroć ,

relacyjność, i tolerancja

Energia, pewność siebie

Odporność psychiczna

Zdrowie somatyczne i

psychiczne

Optymalny bilans emocjonalny

BILANS AFEKTYWNY

W ZABURZENIACH OSOBOWOŚCI

Badanie internetowe z udziałem 2 774 osób, kobiet i

mężczyzn z różnych środowisk wieku 18 - 65 lat .

Na podstawie pomiaru samoopisowym, objawowym

kwestionariuszem Styl Życia wyłonione zostały 4 grupy
osób:

 I: borderline, schizotypowe, schizoidalne i paranoiczne

 II: unikające, zależne i antyspołeczne

 III: narcystyczne, histrioniczne i obsesyjno-kompulsyjne)

 IV: bez ZO

Pomiar walencji emocji: badani wczuwają się w postaci

wyrażające emocje i wybierają określenia opisujące ich-
swoje uczucia.

WARTOŚĆ WSKAŹNIKA BSOM

W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU ZABURZEŃ OSOBOWOŚCI

Grupy z zaburzeniami osobowości (I, II i III) różnią się istotnie od grupy

bez zaburzeń (IV)

Źródło: Trzebińska i
Gabińska (2009)

WARTOŚĆ WSKAŹNIKA POZYTYWNOŚCI

W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU ZABURZEŃ OSOBOWOŚCI

Grupy z zaburzeniami osobowości (I, II i III) różnią się istotnie od grupy

bez zaburzeń (IV)

Źródło: Trzebińska i Gabińska
(2009)

PRACA DOMOWA

SPRAWDŹ, CZY MOŻNA ZMIERZYĆ SZCZĘŚCIE ON-LINE

I CZY WARTO TO ROBIĆ

Zabierz się do tego zadania, kiedy będziesz mieć możliwość
spędzić ok. 30 min w Internecie w spokoju i prywatności.
Odwiedzisz stronę w języku w języku angielskim, więc na wszelki
wypadek przygotuj słownik angielsko-polski – miej go pod ręką,
żeby sprawdzić znaczenie terminów, które okażą się niejasne.
1.

Wejdź na stronę

www.positivityratio.com

Znajdziesz tam

kwestionariusz do pomiaru pozytywności opracowany przez
Barbarę Fredrickson.
2.

Wypełnij kwestionariusz zgodnie z instrukcją, tak jak osoba

badana, czyli

Sprawdź swoją pozytywność!

3.

Zapoznaj się z uzyskanym wynikiem i jego interpretacją.

OCEŃ TO DOSWIADCZENIE

Czy jest różnica w trudności oszacowania uczuć pozytywnych i

negatywnych? Czy lista uczuć pozytywnych i negatywnych w

kwestionariuszu jest Twoim zdaniem wyczerpująca? Jakie warto

dodać i/lub pominąć w badaniu w warunkach polskich? Czy można

rzetelnie określić nasilenie uczuć przy pomocy takiego

kwestionariusza? Co w tym pomaga, a co przeszkadza? Jak można

zmierzyć bilans afektywny inaczej niż za pomocą listy uczuć? Czy

i jak wyniki pomiaru bilansu afektywnego mogą zależeć od

sposobu pomiaru? Czy i jak można wykorzystać dla osobistego

rozwoju wynik pomiar on-line bilansu afektywnego i innych

aspektów szczęścia? Jak przeprowadzić taki pomiar, aby był jak

najbardziej pożyteczny dla osobistego rozwoju?