NEUROFIZJOLOGI

A

Podstawowe zespoły chorobowe

związane

ze strukturami podkorowymi

ośrodkowego układu nerwowego

Ośrodkowy układ
nerwowy



Kresomózgowie - telencephalon



Międzymózgowie – diencephalon

- wzgórze, zawzgórze,

- nadwzgórze,

- podwzgórze,

- niskowzgórze



Śródmózgowie – mesencephalon



Tyłomózgowie – metencephalon

- most,

- rdzeń przedłużony

- móżdżek



Rdzeń kręgowy – medulla spinalis

Jądra kresomózgowia
(podkorowe)



Przedmurze



Ciało prążkowane
- jądro ogoniaste
- jądro soczewkowate



Skorupa – część boczna



Gałka blada – część przyśrodkowa

Ze względu na podobną budowę i połączenia jądro
ogoniaste wraz ze skorupą zwane jest -

prążkowiem



Ciało migdałowate

Kresomózgowie – jądra
podkorowe

Jądra kresomózgowia

PRZEDMURZE
Połączenia:

- liczne zwrotne połączenia z wieloma okolicami z kory, również z korą ruchową
- z korą węchową
- ze wzgórzem
- z istotą czarną
- z nakrywką sródmózgowia (jadro czerwienne)
- z jądrem soczewkowatymi i ciałem migdałowatym (układ pozapiramidowy i limbiczny)

Funkcje:

- u zwierząt, te struktury łącznie, pełnią zasadniczą rolę w odruchach związanych z wieloma
popędami dotyczącymi zachowania życia osobniczego (zdobywanie pokarmu, prokreacja)
- u ludzi, kontroluje popędy i integruje czynności ruchowe, naczynioruchowe i oddechowe

CIAŁO PRĄŻKOWANE

(JĄDRO OGONIASTE + JĄDRO SOCZWKOWATE lub GAŁKA BLADA + PRĄŻKOWIE )

Połączenia:

- z przedmurzem
- z istota czarną
- ze wzgórzem
- z korą ruchową, czuciową i kojarzeniową oraz z płatem limbicznym

Funkcje:

- kontroluje czynności mimowolne i dowolne
- integruje czynności ruchowe czuciowe i emocjonalne

Jądra kresomózgowia

CIAŁO MIGDAŁOWATE
Połączenia:

- z podwzgórzem
- z korą nową (płat czołowy i skroniowy)

Funkcje:

- odpowiada za stany emocjonalne i popędy (napędy)
- istotna rola w procesach uczenia się i zapamiętywania

PODSUMOWUJĄC

Jądra kresomózgowia pomagają w wyzwalaniu niektórych

ruchów ciągłych i przerywanych (np.: ruch wahadłowy

rąk w trakcie chodu i biegu) oraz kontrolują postawę

ciała i napięcie mięśniowe.

Ośrodkowy układ
nerwowy



Kresomózgowie - telencephalon



Międzymózgowie – diencephalon

- wzgórze, zawzgórze,

- nadwzgórze,

- podwzgórze,

- niskowzgórze



Śródmózgowie – mesencephalon



Tyłomózgowie – metencephalon

- most,

- móżdżek

- rdzeń przedłużony



Rdzeń kręgowy – medulla spinalis

Położenie wzgórza

Międzymózgowie – wzgórze,
zawzgórze, podwzgórze, niskowzgórze

Jądra wzgórza

JĄDRA PRZEDNIE I PRZYŚRODKOWE
Połączenia:

- liczne obukierunkowe połączenia z korą czołową (część przednia – przedruchowa)
- z układem limbicznym
- z podwzgórzem

Funkcje:

- pełnią funkcję kontrolną nad informacjami afektywnymi zdążającymi do kory mózgu oraz nad reakcjami

na nie

JĄDRA BOCZE (boczne grzbietowe, poduszki)
Połączenia:

- połączenia z korą asocjacyjną (płatów ciemieniowego, skroniowego, potylicznego)
- ze wzgórzem

Funkcje:

- funkcje scalające informacje z obwodu z informacjami z pól asocjacyjnych

JĄDRA BRZUSZNE
Połączenia:

- jądro brzuszne tylno-boczne odbiera - informacje z dróg rdzeniowo-wzgórzowych
- jądro brzuszne tylno-przyśrodkowe - odbiera informacje z jąder czuciowych nerwu trójdzielnego
- jądro brzuszne pośrednie - do tego jądra dochodzą włókna komórek przeciwstronnego jądra zębatego

móżdżku oraz zgodnostronnego jądra czerwiennego oraz gałki bladej

- jądro brzuszne przednie - dwukierunkowo łączy się z korą przedruchową i ciałem prążkowanym

Funkcje:

- jądro brzuszne tylno-boczne i brzuszne tylno-przyśrodkowe - włókna wychodzące z tych jąder dochodzą

do pól rzutowych kory czuciowej zapewniając dopływ informacji czuciowej do kory mózgu

- jądro brzuszne pośrednie spełnia funkcję przekaźnikową do kory ruchowej i przedruchowej i pełni dużą rolę

w kontroli czynności ruchowych mimowolnych i motoryki celu

- jądro brzuszne przednie – odgrywa istotna rolę w utrzymaniu napięcia mięśni (drażnienie → drżenie jak w

PD)

Jądra zawzgórza i niskowzgórza

JĄDRO CIAŁA KOLANKOWATEGO BOCZNEGO
Połączenia:

- z włóknami drogi wzrokowej
- z korą mózgową (odkorowe)

Funkcje:

- podkorowy ośrodek wzroku

JĄDRO CIAŁA KOLANKOWATEGO PRZYŚRODKOWEGO
Połączenia:

- z włóknami drogi słuchowej
- z korą mózgową (odkorowe)

Funkcje:

- podkorowy ośrodek słuchu

JĄDRO NISKOWZGÓRZOWE, WARSTWA NIEPEWNA, JADRO FORELA
Połączenia:

- ze wzgórzem
- z ciałem prążkowanym (gałka blada)
- z podwzgórzem
- z śródmózgowiem (jądro czerwienne i istota czarna)

Funkcje:

- ośrodek ruchowy międzymózgowia (należy do układu pozapiramidowego), jego zniszczenie

powoduje
zaburzenia podczas wykonywania ruchów

Podwzgórze

JĄDRA RUCHOWE PODWZGÓRZA (część boczna i tylna podwzgórza)
Połączenia:

- obukierunkowo z układem limbicznym
- obukierunkowo ze wzgórzem

Funkcje:

- kontroluje stany emocjonalne podczas wykonywania ruchów: jeśli wpływy są pobudzające

to ruchy są szybsze i rozleglejsze oraz generowana jest większa siła, a gdy hamujące to

ruchy

są spowolnione

POZOSTAŁE STRUKTURY PODWZGÓRZA
Połączenia:

- z przysadką, której hormony oddziałują na wiele gruczołów dokrewnych

Funkcje:

- odpowiedzialne za utrzymanie homeostazy poprzez regulowanie prawie wszystkich
procesów,

które mają wpływ na środowisko wewnętrzne organizmu

Ośrodkowy układ
nerwowy



Kresomózgowie - telencephalon



Międzymózgowie – diencephalon

- wzgórze, zawzgórze,

- nadwzgórze,

- podwzgórze,

- niskowzgórze



Śródmózgowie – mesencephalon



Tyłomózgowie – metencephalon

- most,

- móżdżek

- rdzeń przedłużony



Rdzeń kręgowy – medulla spinalis

W śródmózgowiu wyróżniamy:

-

Odnogi mózgu

-

Nakrywkę

-

Pokrywę śródmózgowia

Jądra śródmózgowia:

-

Istota czarna

-

Jądro czerwienne

-

Istota szara środkowa

-

Jądro śródmiąższowe

-

Jądra nerwów czaszkowych

Śródmózgowie

Konary
mózgu

Śródmózgowie

Jądra śródmózgowia

ISTOTA CZARNA
Połączenia:

- z prążkowiem (gałka blada)
- wzgórze
- kora mózgu
- wzgórki górne pokrywy śródmózgowia

Funkcje:

- odpowiada za napięcie mięśniowe i hamowanie pewnych typów ruchów mimowolnych

JĄDRO CZERWIENNE
Połączenia:

- z prążkowiem
- z rdzeniem kręgowym
- z móżdżkiem

TWÓR SIATKOWATY (szcz.

jądro śrudmiąższowe

)

Połączenia:

- z móżdżkiem
- z jądrami oliwy
- z korą wzrokową
- z rdzeniem kręgowym
- z jądrem przedsionkowym
- z jadrami ruchowymi nerwów czaskowych (III, IV, IV)

Funkcje:

- wszystkie te struktury współdziałają z układem piramidowym w wykonywaniu czynności ruchowych

mimowolnych

Ośrodkowy układ
nerwowy



Kresomózgowie - telencephalon



Międzymózgowie – diencephalon

- wzgórze, zawzgórze,

- nadwzgórze,

- podwzgórze,

- niskowzgórze



Śródmózgowie – mesencephalon



Tyłomózgowie – metencephalon

- most,

- rdzeń przedłużony

- móżdżek



Rdzeń kręgowy – medulla spinalis

Tyłomózgowie - Most

Most dzielimy na część brzuszną i grzbietową (nakrywkę).
Część brzuszna zawiera głównie pęczki włókien dróg

zstępujących, które grzbietowo i brzusznie otoczone są

przez włókna poprzeczne tworzące konary środkowe

móżdżku. Te włókna poprzeczne to wypustki

jąder

mostu

, które prowadzą informacje z kory mózgu do

kory móżdżku.

Część grzbietowa to głównie twór siatkowaty

, a w nim

jądro olbrzymiokomórkowe, jądro

miejsca sinawego, jądra grzbietowe i brzuszne

nakrywki oraz jądra szwu

(motoryka, sen, czuwanie,

percepcja

bodźców

czuciowych,

czynności

wegetatywne) i jądra

nerwów czaszkowych

. W tej

części

mostu

znajduje

się

również

wstęga

przyśrodkowa, czyli droga czuciowa.

Tyłomózgowie - Most

Ośrodkowy układ
nerwowy



Kresomózgowie - telencephalon



Międzymózgowie – diencephalon

- wzgórze, zawzgórze,

- nadwzgórze,

- podwzgórze,

- niskowzgórze



Śródmózgowie – mesencephalon



Tyłomózgowie – metencephalon

- most,

- rdzeń przedłużony

- móżdżek



Rdzeń kręgowy – medulla spinalis

Jądra rdzenia przedłużonego

DOLNE OLIWKI I DODATKOWE OLIWKI
Połączenia:

- z jadrem przedsionkowym
- móżdżkiem
- z jądrem śródmiąższowym
- z rdzeniem kręgowym
- śródmózgowiem

Funkcje:

- korekcja ruchów dowolnych i mimowolnych

JĄDRO SMUKŁE I KLINOWATE
Połączenia:

- z prążkowiem
- z korą czuciową
- z rdzeniem kręgowym

Funkcje:

- informuje o czuciu dotyku, ucisku i propriorecepcja

TWÓR SIATKOWATY RDZENIA PRZEDŁUŻONEGO

Tyłomózgowie - Rdzeń
przedłużony

Tyłomózgowie - Rdzeń
przedłużony

jądro dwuznaczne

wstęga przyśrodkowa

jądro dolnej oliwy

droga rdzeniowo-
móżdżkowa przednia

jądro dodatkowe oliwy
grzbietowe

piramida

jądro nerwu trójdzielnego

droga pokrywkowo rdzeniowa

jądro ślimakowe
tylne

jądro przedsionkowe
przyśrodkowe

jama komory
czwartej

pęczek podłużny
przyśrodkowy

jądro n. podjęzykowego

jądro przedsionkowe
dolne

konar dolny
mózgu

twór siatkowaty

jądro przedsionkowe
przyśrodkowe

nerw błędny

droga rdzeniowo
wzgórzowa boczna

jądro dodatkowe oliwy
przysrodkowe

oliwa

nerw
podjęzykowy

szczelina przyśrodkowa
przednia

jądro łukowate

Tyłomózgowie - Rdzeń
przedłużony

pęczek klinowaty

pęczek
smukły

włókna łukowate
wewnętrzne

droga rdzeniowo
-móżdżkowa tylna

droga rdzeniowo
- wzgórzowa boczna

droga rdzeniowo
- wzgórzowa przednia

nerw podjęzykowy

pęczek
podłużny
przyśrodkowy

skrzyżowanie wstęg
przyśrodkowych

piramida

jądro dolnej
oliwy

rdzeniowe jądro
nerwu trójdzielnego

rdzeniowa droga
nerwu trójdzielnego

jądro klinowate

jądro smukłe

Ośrodkowy układ
nerwowy



Kresomózgowie - telencephalon



Międzymózgowie – diencephalon

- wzgórze, zawzgórze,

- nadwzgórze,

- podwzgórze,

- niskowzgórze



Śródmózgowie – mesencephalon



Tyłomózgowie – metencephalon

- most,

- rdzeń przedłużony

- móżdżek



Rdzeń kręgowy – medulla spinalis

Tyłomózgowie - móżdżek

Rdzeń
przedłuzony

Płat tylny

Płat grudkowo-
łaczkowy

Płat przedni

Most

Płat tylny

Płat grudkowo-
łaczkowy

Płat przedni

Roba
k

Roba
k

Półkul
a

Strefa
boczna
półkuli

Strefa
pośrednia

półkuli

Jądra móżdżku

- jądro wierzchu (

robak

)

- jądro kulkowate i czopowate
(

strefa pośrednia

)

- jądro zębate (

strefa boczna

półkuli móżdżku

)

Połączenia aferentne i eferentne

móżdżku

KONAR GÓRNY
Aferentne:

- pień mózgu
- rdzeń kręgowy (droga rdzeniowo-móżdżkowa przednia)

Eferentne:

- jadro czerwienne (droga móżdżkowo-czerwienno-rdzeniowa)
- wzgórze (jądro brzuszno-boczne i jądro środkowo-pośrodkowe)
- twór siatkowaty (droga móżdżkowo-siatkowo-rdzeniowa)

KONAR ŚRODKOWY
Aferentne:

- z jąder mostu (droga mostowo-móżdżkowa)

Eferentne:

- brak

KONAR DOLNY
Aferentne:

- rdzeń kręgowy (droga rdzeniowo-móżdżkowa tylna)
- rdzeń przedłużony (droga oliwkowo-móżdżkowa i przdsionkowo-móżdżkowa)

Eferentne :

- rdzeń przedłużony (droga móżdżkowo-przedsionkowo-rdzeniowa)

Połączenia
móżdżku -
aferentne

Połączenia
móżdżku -
eferentne

Istota biała

Warstwa
ziarnista

Warstwa
zwojowa

Warstwa
drobinowa

Komórki
Purkinieg
o

Komórka
Golgiego

Komórka
Gwiaździs
ta

Komórka
Koszyczkowat
a

Włókna
Równoległe

Komórk
a
Ziarnist
a

Włókn

a

Pnące

Włókna

Kiciaste

Kora móżdżku

Pętla hamująca
kory móżdżku

Główna
pętla pobudzająca

Komórka
Gwiaździs
ta

Komórka
Koszyczkowat
a

Komórka
Golgiego

Komórk
a
Ziarnist
a

Komórki
Purkinieg
o

Włókna
Równoległe

Włókna

Pnące

Włókna

Kiciaste

Systemy
ruchowe

zstępujące

Jądra

móżdżku

Neurony

jądra

dolnego

oliwy

Neurony przed-

móżdżkowych jąder

(drogi rdzeniowo-

móżdżkowe, jądra:
pnia mózgu, tworu

siatkowego, mostu)

Neurony przedmóżdżkowych
jąder (drogi rdzeniowo-
móżdżkowe, jądra: pnia mózgu,
tworu siatkowego, mostu)

kontrola

wzrokow

a

ruchu

Kora czuciowo-ruchowa

INFORMACJE EFERENTNE

INFORMACJE AFERENTNE

WZGÓRZE

MOST

MOST

RDZEŃ KR

.

MÓŻDŻEK

Móżdżek

nowy

Móżdżek

stary

Móżdżek

dawny

jądro

przedsionkow

e

droga

pirami-

dowa

rdzeń

krę-

gowy

Labirynt

Kora kojarzeniowa

jądro zębate

jądro czopowate

jądro wierzchu

JĄDRA MÓŻDŻKU

pień

mózgu

jądro czerwienne

twór siatkowaty

jądro przedsionkowe

Programowanie ruchów

celowych.

Koordynacja motoryki

postawnej i motoryki celu.
Korekcja kierunku ruchów

celowych.

Optymalizacja i korekcja moto-

ryki postawnej i ruchu gałek

ocznych (napięcie mięśniowe

i równowaga ciała).

Układ pozapiramidowy

Drogi układu ruchu



Układ piramidowy
- droga korowo-rdzeniowa (piramidowa)
- droga korowo-jądrowa



Układ pozapiramidowy

- droga korowo-mostowa
- droga korowo-siatkowa
- droga korowo-prążkowiowa
- droga korowo-czerwienna
- droga korowo-czarna
- droga korowo-niskowzgórzowa

Zaburzenia czynności
ruchowych



Niedowłady, porażenia (spastyczne i
wiotkie - różnice)



Ataksja



Ruchy mimowolne



Bezruch i spowolnienie

Ataksja

Bezład

lub

niezborność.

Upośledzenie

dokładnego

i

sprawnego

wykonywania

ruchów przy braku niedowładu, ruchów
mimowolnych lub apraksji

Rozróżnia się dwa typy ataksji:

• móżdżkowa
• tylnosznurowa (tylnopowrózkowa)

Ataksja
próba palec-
nos

Chód ataktyczny móżdżkowy

Chód ataktyczny tylnopowrózkowy

Ruchy mimowolne

Należą do objawów uszkodzeń układu
pozapiramidowego

Nazwa

Opis

Ruchy

pląsawicze

Szybkie, nieregularne, obszerne ruchy kończyn, grymasy

twarzy, karykaturalnie naśladujące ruchy dowolne

Ruchy

atetotyczne

Powolne ruchy palców rąk lub stóp, doprowadzające do

niezwykłych ułożeń

Dystonie
(ruchy torsyjne)

Istota tych ruchów polega na nawarstwianiu na ruch

dowolny mimowolnych skurczów zarówno mięśni

agonistów, jak i antagonistów, przez co powstaje wrażenie

bolesnego wysiłku.

Ruchy baliczne

Obszerne gwałtowne ruchy kończyn, zwykle połowicze

(hemibalizm) o charakterze wyrzucania

Drżenie

Rytmiczne, najczęściej nieregularne ruchy oscylujące,

dotyczy głównie dalszych odcinków kończyn, głowy

Tiki

Stereotypowe, krótkotrwałe ruchy określonej części ciała

np. wzruszanie ramion, mrużenie oka

Atetoza

Pląsawica

Dystonia

Hemibalizm

Pląsawica Huntingtona

Patofizjologia połączeń w układzie

pozapiramidowym w chorobie

Huntingtona

Zaburzenia w strukturach
podkorowych



Zespół parkinsonowski



Zespół wzgórzowy



Zespół móżdżkowy



Zespoły naprzemienne



Zespół opuszkowy



Zespół rzekomoopuszkowy

Zespół Parkinsonowski



Znamienmny dla uszkodzeń okładu

pozapiramidowego, a zwłaszca istoty czarnej

- spowolnienie ruchów lub bezruch
- hipomimia lub amimia
- drżenie spoczynkowe
- wzmożone napięcie mięśniowe
- pochylona postawa ciała
- brak współruchów
- monotonna mowa

Przyczyny: po śpiaczkowy zapaleniu mózgu; zatrucie

tlenkiem węgla lub manganem; miażdżyca naczyń

mózgowych (bez drżenia); przedawkowanie

neuroleptykami; urazy czaszki.

Bezruch (akinesis) i spowolnienie
(hypokinesis)

Są to objawy, które występują w

niektórych przypadkach

uszkodzeń pozapiramidowych

(np. choroba Parkinsona)

Patofizjologia połączeń w układzie

pozapiramidowym w chorobie

Parkinsona

Zespół wzgórzowy



Znamienny w uszkodzeniach wzgórza

- połowicza niedoczulica (zwłaszcza w zakresie czucia

głębokiego)

- połowicze bóle (hiperpatia)
- ataksja połowicza
- ruchy atetotyczne i pląsawicze po jednej stronie ciała
- szybko przemijający niedowład połowiczy
- ręka wzgórzowa (zgięcie palców w stawach śródręczno-

paliczowych)

- niedowidzenie połowicze

Przyczyny: uszkodzenia wzgórza na tle naczyniowym.

Zespół móżdżkowy



Uszkodzenia struktur móżdżku

- zaburzenia równowagi (padanie do tyłu lub na bok, chód na

szerokiej podstawie)

- ataksja
- drżenie zamiarowe, hipermetria
- adiadochokineza
- oczopląs
- mowa skandowana
- makrografia
- obniżenie napięcia mięśni

Przyczyny: zanik i guzy móżdżku; stwardnienie rozsiane; rzadziej

zaburzenia naczyniowe

Zespoły naprzemienne



Powstają w wyniku jednostronnego uszkodzenia mózgu. Dochodzi

wtedy do uszkodzenia nerwu czaszkowego (lub kilku) po stronie

ogniska chorobowegooraz do niedowładu piramidowego kończyny

po stronie przeciwnej.

Przyczyny: choroby naczyniowe; rzadziej guzy; niekiedy procesy

zapalne.

Do najważniejszych zespołów naprzemiennych zaliczyć można:



Zespół Webera

- uszkodzenia konaru mózgu → porażenie nerwu okoruchowego po

stronie ogniska chorobowego, a po przeciwnej niedowład połowiczy.



Zespół Millarda-Gublera

- uszkodzenia mostu → porażenie nerwu twarzowego po stronie

ogniska chorobowego, a po przeciwnej niedowład połowiczy.



Zespół Foville’a

- oprócz objawów opisanych powyżej, dołącza się po stronie ogniska

chorobowego porażenie nerwu odwodzącego lub porażenie

spojrzenia.

Zespoły naprzemienne



Zespół Wallenberga (

zespół boczy opuszki

)

- zamknięcie światła tętnicy móżdżku dolnej tylnej lub tętnicy

kręgowej tuż przed połączeniem z tętnicą podstawną → ognisko

zajmuje boczną część opuszki → po stronie ogniska: ataksja

móżdżkowa, niedowład podniebienia (zaburzenia mowy i

połykania), objaw Hornera, zaburzenia czucia bólu na twarzy,

zniesienie odruchu rogówkowego. Po przeciwnej stronie stwierdza

się zaburzenie czucia na kończynach i tułowiu.



Zespół Jacksona

- porażenie nerwu podjęzykowego po stronie ogniska (niekiedy

niedowład podniebienia i więzadła głosowego) wraz z

niedowładem połowiczym po stronie przeciwnej.



Zespół Opalskiego

- uszkodzenia (ogniska rozmiękania, SM, guzy) tuż poniżej

skrzyżowania piramid → po stronie ogniska: zaburzenia czucia bólu

na twarzy (jądro nerwu V), objaw Hornera, ataksja i lekki

niedowład piramidowy. Po stronie przeciwnej występują

rozszczepienne zaburzenia czucia na tułowiu i kończynach.

Zespół opuszkowy



Uszkodzenia jąder nerwów czaszkowych

wystapujących w rdzeniu przedłużonym (IX, X, XII) →

zanik unerwianych przez te nerwy mięśni →

niedowład podniebienia, odruchy podniebienne i

gardłowe zniesione.

-

dyzartia i zaburzenia połykania (dysphagia)

-

mowa jest niewyraźna, zamazana, chory nie

wymawia spółgłosek

Przyczyny: zaburzenia naczyniowe rdzenia

przedłużonego, ALS, jamistość opuszki, zapalenie

mózgu z lokalizacja opuszkową, guzy tej okolicy.

Zespół rzekomoopuszkowy



Obustronne uszkodzenie dróg korowo-jądrowych
biegnących od okolicy ruchowej kory do jąder
nerwów X, XI i XII (bez zaników mięśni).

-

dyzartia i zaburzenia połykania

-

Wzmożony odruch żuchwowy

-

Współistnieją objawy piramidowe

Przyczyny: miażdżyca naczyń mózgowych.

Dziękuję 

Jądra podkorowe