NOWOTWORY ZŁOŚLIWE

NOWOTWORY ZŁOŚLIWE

JAKO JEDNA Z GŁÓWNYCH

JAKO JEDNA Z GŁÓWNYCH

PRZYCZYN ZGONÓW W

PRZYCZYN ZGONÓW W

POLSCE

POLSCE

EPIDEMIOLOGIA

EPIDEMIOLOGIA



W Polsce nowotwory są przyczyną ponad 25%

W Polsce nowotwory są przyczyną ponad 25%

wszystkich zgonów u mężczyzn i 21,5% u kobiet.

wszystkich zgonów u mężczyzn i 21,5% u kobiet.



W 2000r. na nowotwory złośliwe zachorowało ok.

W 2000r. na nowotwory złośliwe zachorowało ok.

120 000 osób i zmarło z tego powodu 84 600.

120 000 osób i zmarło z tego powodu 84 600.

CZĘSTOŚĆ I TRENDY WYSTĘPOWANIA

CZĘSTOŚĆ I TRENDY WYSTĘPOWANIA

NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH W

NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH W

POLSCE

POLSCE



Druga co do częstości przyczyna zgonów po chorobach układu

Druga co do częstości przyczyna zgonów po chorobach układu

krążenia

krążenia



Populacja mężczyzn

Populacja mężczyzn

-1963r.

-1963r.

→rak żołądka, płuca, wargi, jelita

→rak żołądka, płuca, wargi, jelita

grubego, krtani, pęcherza moczowego, gruczołu krokowego i

grubego, krtani, pęcherza moczowego, gruczołu krokowego i

przełyku.

przełyku.

- 1971r.- rak płuca (1.miejsce)

- 1971r.- rak płuca (1.miejsce)

-

-

obecnie:1.RAK PŁUCA 33,2%

obecnie:1.RAK PŁUCA 33,2%

2.RAK JELITA GRUBEGO 9,1%

2.RAK JELITA GRUBEGO 9,1%

3. RAK ŻOŁĄDKA 8,1%

3. RAK ŻOŁĄDKA 8,1%

4.RAK GRUCZOŁU KROKOWEGO

4.RAK GRUCZOŁU KROKOWEGO

6,6%

6,6%

5.RAK PĘCHERZA MOCZOWEGO

5.RAK PĘCHERZA MOCZOWEGO

4,2%

4,2%

CZĘSTOŚĆ I TRENDY WYSTĘPOWANIA

CZĘSTOŚĆ I TRENDY WYSTĘPOWANIA

NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH W POLSCE c.d.

NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH W POLSCE c.d.

Kobiety:

Kobiety:

- 1963r.: rak szyjki macicy, piersi,żołądka i jajnika

- 1963r.: rak szyjki macicy, piersi,żołądka i jajnika

Obecnie raki:

Obecnie raki:

-piersi (20,7%)

-piersi (20,7%)

-jelita grubego (10%)

-jelita grubego (10%)

-płuca (7,8%)

-płuca (7,8%)

-szyjki macicy (6,8%)

-szyjki macicy (6,8%)

! Bardzo duży wzrost liczby zachorowań na raka

! Bardzo duży wzrost liczby zachorowań na raka

płuca!

płuca!

Z czego wynika przyrost zachorowań

Z czego wynika przyrost zachorowań

na nowotwory złośliwe?

na nowotwory złośliwe?



Wzrost liczby ludności

Wzrost liczby ludności



Starzenie się ludności

Starzenie się ludności



Wzrost narażenia na czynniki rakotwórcze i zmiany

Wzrost narażenia na czynniki rakotwórcze i zmiany

stylu życia sprzyjające powstawaniu nowotworów

stylu życia sprzyjające powstawaniu nowotworów

złośliwych

złośliwych



Brak populacyjnych programów badań przesiewowych

Brak populacyjnych programów badań przesiewowych



Brak wystarczającej świadomości onkologicznej

Brak wystarczającej świadomości onkologicznej

BADANIE EUROCARE-3

BADANIE EUROCARE-3

(grudzień 2003)

(grudzień 2003)

Wskaźniki pięcioletniego przeżycia:

Wskaźniki pięcioletniego przeżycia:

POLSKA- 21,9% mężczyzn, 35,3%

POLSKA- 21,9% mężczyzn, 35,3%

kobiet

kobiet

AUSTRIA- 55,0% mężczyzn, 58,2%

AUSTRIA- 55,0% mężczyzn, 58,2%

kobiet

kobiet

PROFILAKTYKA NOWOTWORÓW

PROFILAKTYKA NOWOTWORÓW

1.

1.

PROFILAKTYKA PIERWOTNA:

PROFILAKTYKA PIERWOTNA:

-zmiana nawyków żywieniowych i zdrowy tryb życia

-zmiana nawyków żywieniowych i zdrowy tryb życia

-ocena predyspozycji genetycznych

-ocena predyspozycji genetycznych

-unikanie karcynogenów

-unikanie karcynogenów

-modyfikacja metabolizmu i efektów działania

-modyfikacja metabolizmu i efektów działania

karcynogenów

karcynogenów

-leczenie zmian przednowotworowych

-leczenie zmian przednowotworowych

2. PROFILAKTYKA WTÓRNA (screening)

2. PROFILAKTYKA WTÓRNA (screening)

3. PROFILAKTYKA TRZECIEJ FAZY

3. PROFILAKTYKA TRZECIEJ FAZY

AKTUALNE ZALECENIA

AKTUALNE ZALECENIA

DOTYCZĄCE PROFILAKTYKI

DOTYCZĄCE PROFILAKTYKI

PIERWOTNEJ I WTÓRNEJ

PIERWOTNEJ I WTÓRNEJ

NOWOTWORÓW

NOWOTWORÓW

Rak piersi

Rak piersi

21% nowotworów u kobiet.

21% nowotworów u kobiet.

Metody profilaktyki pierwotnej:

Metody profilaktyki pierwotnej:

-zmniejszenie ilości ekspozycji na prom. RTG

-zmniejszenie ilości ekspozycji na prom. RTG

-ćwiczenia fizyczne

-ćwiczenia fizyczne

-unikanie alkoholu, diety bogatej w tłuszcze nasycone,

-unikanie alkoholu, diety bogatej w tłuszcze nasycone,

wzrostu masy ciała, ekspozycji na insektycydy

wzrostu masy ciała, ekspozycji na insektycydy

-unikanie stosowania doustnych środków

-unikanie stosowania doustnych środków

antykoncepcyjnych i HTZ

antykoncepcyjnych i HTZ

-donoszona ciąża (zwłaszcza przed 20 rokiem życia)

-donoszona ciąża (zwłaszcza przed 20 rokiem życia)

-usunięcie jajników

-usunięcie jajników

-obustronna profilaktyczna mastektomia ( gdy obciążenie

-obustronna profilaktyczna mastektomia ( gdy obciążenie

rodzinne)

rodzinne)

Rak piersi

Rak piersi

Badania przesiewowe:

Badania przesiewowe:

-USG- u młodych kobiet

-USG- u młodych kobiet

-Mammografia-

coroczna

u

-Mammografia-

coroczna

u

kobiet > 40 r. życia

kobiet > 40 r. życia

-Kliniczne badanie piersi co 3

-Kliniczne badanie piersi co 3

lata u kobiet w wieku 20-39

lata u kobiet w wieku 20-39

lat i coroczne po 40 roku

lat i coroczne po 40 roku

życia

życia

-Samobadanie piersi raz w

-Samobadanie piersi raz w

miesiącu od 20 roku życia

miesiącu od 20 roku życia

Rak płuca

Rak płuca



2000r.- 19 439 zachorowań,

2000r.- 19 439 zachorowań,

19 951 zgonów

19 951 zgonów



1. miejsce u mężczyzn, 2. u

1. miejsce u mężczyzn, 2. u

kobiet

kobiet



Czynniki ryzyka: palenie

Czynniki ryzyka: palenie

tytoniu, narażenie na azbest,

tytoniu, narażenie na azbest,

radon, dym tytoniowy

radon, dym tytoniowy



Obecnie największy wysiłek

Obecnie największy wysiłek

powinien być położony na

powinien być położony na

profilaktykę pierwotną

profilaktykę pierwotną

Rak jelita grubego

Rak jelita grubego

Ok. 10% nowotworów złośliwych w Polsce.

Ok. 10% nowotworów złośliwych w Polsce.

Czynniki ryzyka:

Czynniki ryzyka:

-dieta bogata w tłuszcz, białko, kalorie, alkohol i mięso

-dieta bogata w tłuszcz, białko, kalorie, alkohol i mięso

-palenie papierosów, siedzący tryb życia

-palenie papierosów, siedzący tryb życia

-polipy jelita grubego

-polipy jelita grubego

Metody profilaktyki:

Metody profilaktyki:

-kolonoskopia

-kolonoskopia

-NLPZ

-NLPZ

-spożywanie błonnika, wapnia, witaminy E,D, kwasu

-spożywanie błonnika, wapnia, witaminy E,D, kwasu

foliowego

foliowego

Rak jelita grubego- badania

Rak jelita grubego- badania

przesiewowe

przesiewowe

Powinny być wykonywane systematycznie

Powinny być wykonywane systematycznie

od 50-tego r.życia wg schematów:

od 50-tego r.życia wg schematów:

-coroczne badanie kału na krew utajoną

-coroczne badanie kału na krew utajoną

-fiberosigmoidoskopia co 5 lat

-fiberosigmoidoskopia co 5 lat

-wlew doodbytniczy z podwójnym

-wlew doodbytniczy z podwójnym

kontrastem co 5-10 lat

kontrastem co 5-10 lat

-kolonoskopia co 10 lat

-kolonoskopia co 10 lat

-coroczne badanie kału na krew utajoną

-coroczne badanie kału na krew utajoną

połączone z fiberosigmoidoskopią co 5 lat

połączone z fiberosigmoidoskopią co 5 lat

Rak gruczołu krokowego

Rak gruczołu krokowego



Skrining jest kontrowersyjny:

Skrining jest kontrowersyjny:

-jak dotychczas, nie udowodniono, aby przynosił korzyść

-jak dotychczas, nie udowodniono, aby przynosił korzyść

w postaci obniżenia śmiertelności

w postaci obniżenia śmiertelności

-brak

jest

konsensusu

dotyczącego

optymalnego

-brak

jest

konsensusu

dotyczącego

optymalnego

postępowania w chorobie w stadium zaawansowania

postępowania w chorobie w stadium zaawansowania

lokalnego

lokalnego

National Cancer Institute,US Preventive Services Task Force, American

National Cancer Institute,US Preventive Services Task Force, American

Society of Internal Medicine oraz American College of Physicans- nie

Society of Internal Medicine oraz American College of Physicans- nie

zalecają skriningu

zalecają skriningu

Skrining rekomendują: American Cancer Society i American Urological

Skrining rekomendują: American Cancer Society i American Urological

Association-

Association-

COROCZNE OZNACZANIE PAS oraz BADANIE PRZEZODBYTNICZE

COROCZNE OZNACZANIE PAS oraz BADANIE PRZEZODBYTNICZE

POWYŻEJ 50 R.ŻYCIA

POWYŻEJ 50 R.ŻYCIA

Rak szyjki macicy

Rak szyjki macicy

Czynniki ryzyka:

Czynniki ryzyka:

-wczesny początek aktywności seksualnej

-wczesny początek aktywności seksualnej

-posiadanie licznych partnerów seksualnych

-posiadanie licznych partnerów seksualnych

-przebyte liczne porody

-przebyte liczne porody

-długotrwała antykoncepcja doustna

-długotrwała antykoncepcja doustna

-palenie papierosów

-palenie papierosów

Profilaktyka:

Profilaktyka:

-zapobieganie zakażeniom przenoszonym drogą

-zapobieganie zakażeniom przenoszonym drogą

płciową

płciową

-duże spożycie śladowych subst. odżywczych

-duże spożycie śladowych subst. odżywczych

-regularne badania ginekologiczne i cytologiczne

-regularne badania ginekologiczne i cytologiczne

RAK ŻOŁĄDKA

RAK ŻOŁĄDKA



Liczba zachorowań od lat maleje

Liczba zachorowań od lat maleje



Rozwój raka żołądka związany jest ze

Rozwój raka żołądka związany jest ze

spożywaniem dużej ilości soli, solonych i

spożywaniem dużej ilości soli, solonych i

marynowanych mięs, pokarmów źle

marynowanych mięs, pokarmów źle

przechowywanych

przechowywanych



w Polsce w większości rozpoznawany w stadium

w Polsce w większości rozpoznawany w stadium

zaawansowanym

zaawansowanym



Nie zaleca się stosowania skriningu

Nie zaleca się stosowania skriningu

NOWOTWORY W WOJEWÓDZTWIE

NOWOTWORY W WOJEWÓDZTWIE

POMORSKIM

POMORSKIM

(,,Analiza umieralności z powodu chorób nowotworowych oraz ocena

(,,Analiza umieralności z powodu chorób nowotworowych oraz ocena

czynników determinujących dostępność badań koronarograficznych w

czynników determinujących dostępność badań koronarograficznych w

województwie pomorskim’’)- dr Jan Antoni Ejsmont

województwie pomorskim’’)- dr Jan Antoni Ejsmont



W województwie pomorskim najwyższe współczynniki

W województwie pomorskim najwyższe współczynniki

zgonów z powodu nowotworów złośliwych odnotowano

zgonów z powodu nowotworów złośliwych odnotowano

u mieszkańców dużych miast, takich jak Sopot, Gdańsk,

u mieszkańców dużych miast, takich jak Sopot, Gdańsk,

Gdynia oraz wyższe u osób zamieszkałych w miastach

Gdynia oraz wyższe u osób zamieszkałych w miastach

powiatu gdańskiego niż u mieszkańców wsi.

powiatu gdańskiego niż u mieszkańców wsi.



Wysoka umieralność z powodu nowotworów złośliwych

Wysoka umieralność z powodu nowotworów złośliwych

płuc i tchawicy oraz jelita grubego u obu płci, a także z

płuc i tchawicy oraz jelita grubego u obu płci, a także z

powodu nowotworów sutka, szyjki macicy, jajnika u

powodu nowotworów sutka, szyjki macicy, jajnika u

kobiet oraz nowotworów żołądka, gruczołu krokowego,

kobiet oraz nowotworów żołądka, gruczołu krokowego,

pęcherza moczowego i krtani u mężczyzn

pęcherza moczowego i krtani u mężczyzn



W męskiej populacji województwa pomorskiego

W męskiej populacji województwa pomorskiego

współczynnik zgonu z powodu nowotworów złośliwych

współczynnik zgonu z powodu nowotworów złośliwych

płuc i tchawicy był o około 7% wyższy niż natężenie

płuc i tchawicy był o około 7% wyższy niż natężenie

zgonów z tej przyczyny u mężczyzn w Polsce oraz w

zgonów z tej przyczyny u mężczyzn w Polsce oraz w

krajach Unii Europejskiej. Natomiast umieralność z

krajach Unii Europejskiej. Natomiast umieralność z

tej przyczyny kobiet zamieszkałych w województwie

tej przyczyny kobiet zamieszkałych w województwie

pomorskim była o 38% wyższa niż u ogółu Polek oraz

pomorskim była o 38% wyższa niż u ogółu Polek oraz

o ponad 11% wyższa niż u kobiet w krajach UE.

o ponad 11% wyższa niż u kobiet w krajach UE.



W państwach UE wyższe było natężenie zgonów w

W państwach UE wyższe było natężenie zgonów w

następstwie nowotworów sutka.

następstwie nowotworów sutka.



2002 roku Polki umierały z powodu raka szyjki macicy

2002 roku Polki umierały z powodu raka szyjki macicy

prawie 2-krotnie częściej, a mieszkanki województwa

prawie 2-krotnie częściej, a mieszkanki województwa

pomorskiego ponad 2,5-krotnie częściej niż kobiety w

pomorskiego ponad 2,5-krotnie częściej niż kobiety w

krajach Unii Europejskiej

krajach Unii Europejskiej

Piśmiennictwo

Piśmiennictwo

1.Lwow F., Milewicz A.:Promocja zdrowia- podręcznik dla

1.Lwow F., Milewicz A.:Promocja zdrowia- podręcznik dla

studentów i lekarzy rodzinnych.Wydawnictwo Urban &

studentów i lekarzy rodzinnych.Wydawnictwo Urban &

Partner, Wrocław 2004.

Partner, Wrocław 2004.

2. J.A. Ejsmont.M. Bartosińska, P.Zagożdżon- Analiza

2. J.A. Ejsmont.M. Bartosińska, P.Zagożdżon- Analiza

umieralności z powodu chorób nowotworowych oraz ocena

umieralności z powodu chorób nowotworowych oraz ocena

czynników determinujących dostępność badań

czynników determinujących dostępność badań

koronarograficznych w województwie pomorskim.

koronarograficznych w województwie pomorskim.

3. Wykresy zamieszczone na stronie dr Zbigniewa Halata-

3. Wykresy zamieszczone na stronie dr Zbigniewa Halata-

halat.pl

halat.pl

4. Internet

4. Internet

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ