Postępowanie

Fizjoterapeutyczne po

zabiegu mastektomii

Nowotwory gruczołu sutkowego,

potocznie raka piersi, w Polsce

corocznie wykrywa się u około 11

tysięcy kobiet, a według innych

źródeł nawet 12 tysięcy, z czego

około 5 tysięcy kobiet umiera.

Klasyfikacja TNM

Jest to system służący do określania
stopnia zaawansowania klinicznego
nowotworu. W celu precyzyjnego
określenia stopnia zaawansowania
nowotworów złośliwych, od którego
zależy między innymi określenie metod
leczenia i rokowania, stworzono
jednolity system oceny zaawansowania
anatomicznego choroby

Składowe klasyfikacji

System ten składa się z dwóch części:

•

klasyfikacji TNM, którego nazwa pochodzi od

pierwszych liter słów: Tumor - guz (pierwotny),

Nodus - węzeł (chłonny), Metastases - przerzuty

(odległe).

•

ogólny stopień zaawansowania choroby

nowotworowej. Wyznaczenie go w sposób

globalny określa rokowanie (niezależnie od

lokalizacji i rodzaju nowotworu), umożliwia

porównawcze badania epidemiologiczne nad

skutecznością wczesnego wykrywania

nowotworów. Stopnie zaawansowania choroby są

cztery.

System TNM bywa uzupełniany czwartą literą

G (ang. grading) opisujący agresywność

(dynamikę) rozwoju nowotworu złośliwego u

poszczególnych pacjentów, w oparciu o

kryteria złośliwości histologicznej. W oparciu

o klasyfikację TNM wyznacza się optymalny

sposób leczenia dla poszczególnych typów i

lokalizacji nowotworów oraz prowadzi się

badania naukowe nad skutecznością nowo

wprowadzanych leków, czasem przeżycia

pacjenta, częstością wznów itp.

TUMOR - wielkość guza

pierwotnego

• T0 - Brak dowodów na istnienie guza pierwotnego.

• Tx - Nie można ocenić ogniska pierwotnego.

• Tis - rak, który nie mógł spowodować przerzutów.

• T1 - guz wielkości do 2 cm

T1a - guz poniżej 0,5 cm
T1b - guz wielkości 0,5 - 1,0 cm
T1c - guz wielkości 1,0 - 2,0 cm

• T2 - guz wielkości 2,0 - 5,0 cm

• T3 - guz wielkości powyżej 5 cm

• T4 - guz każdej wielkości naciekający ścianę klatki piersiowej

lub skórę
T4a - naciekanie ściany klatki piersiowej (żebra, mięśnie

międzyżebrowe, mięsień zębaty przedni, lecz nie mięśnie

piersiowe)
T4b - naciekanie skóry
T4c - T4a i T4b jednocześnie, a także rak zapalny

NODULES - przerzuty w

węzłach chłonnych

• Nx - Nie można ocenić przerzutów w węzłach

chłonnych.

• N0 - Węzły chłonne bez przerzutów.

• N1 - obecne przerzuty nowotworowe do węzłów

chłonnych po stronie guza; węzły ruchome

• N1a - mikroprzerzuty poniżej 0,2 cm

N1b - makroprzerzuty powyżej 0,2 cm

N1bi - makroprzerzuty w 1-3 węzłach

N1bii - makroprzerzuty w 4 i więcej węzłach

N1biii - naciekanie torebki węzła

N1biv - makroprzerzuty o wielkości powyżej 2 cm

• N2 - obecne przerzuty nowotworowe do węzłów

chłonnych po stronie guza; węzły nieruchome w

stosunku do siebie lub/i otoczenia

• N3 - obecne przerzuty do węzłów piersiowych

wewnętrznych po stronie guza

METASTASES - przerzuty

odległe (narządowe)

• M0 - Brak przerzutów odległych.
• Mx - Nie można ocenić.
• M1 lub M2- Są przerzuty odległe.

Rak sutka

• (potocznie rak piersi, określenie forsowane

obecnie przez Amazonki) jest najczęściej

występującą u kobiet postacią choroby

nowotworowej. W Polsce rejestruje się

rocznie około 10.000 nowych zachorowań, z

czego tylko 1/3 można leczyć operacyjnie -

pozostałe rozpoznania są stawiane zbyt

późno. Występuje najczęściej u kobiet po 45

roku życia i zwiększa się wraz z wiekiem. Rak

sutka występuje także u mężczyzn, jest

jednak rzadki i zwykle jest też późno

rozpoznawany.

Należy pamiętać że rak piersi
występuje również u mężczyzn,
jednak częstotliwość tu jest o wiele
mniejsza (około 1% wszystkich
wykrywanych nowotworów piesi).
Rak piesi mimo iż stanowi poważny
problem społeczny, nadal nie
doczekał się rozpoznania przyczyny
występowania.

Czynniki ryzyka:

- rasa - biała częściej chorują

- wiek - ryzyko wzrasta z wiekiem

- krwawienie miesiączkowe - wczesne pierwsze przed 13

rokiem życia

- menopauza - późna po 52 roku życia

- dziedziczność - ryzyko zachorowania wzrasta co najmniej

dwukrotnie, jeżeli rak sutka wystąpił u matki, siostry, babki

albo ciotki

- bezdzietność

- nadwaga, dieta bogata w tłuszcze

- nadmiernie wysoki wzrost

- zwyrodnienie torbielowate gruczołu sutkowego - rak sutka

występuje dwukrotnie częściej

- rak macicy i jajników - wtedy rak sutka występuje

dwukrotnie częściej

- rak sutka po stronie przeciwnej

- stopień cywilizacji - ryzyko zwiększa się, jeśli jest on

wyższy

- promieniowanie jonizujące

- estrogeny zewnątrzpochodne.

Różowa wstążeczka
- symbol chorych
na raka sutka
(piersi)

Objawy:

W większości choroba w

swoim początkowym

stadium jest bez

objawowa80% objawowych

raków sutka jest najczęściej

wyczuwalne jako guzy. Guz

pierwotny u ponad 50%

chorych jest umiejscowiony

w górno-zewnętrznym

kwadrancie sutka.

Obok – częstość występowania

raka w czterech

kwadrantach piersi, sutka

podana w procentach

Guzy podejrzane o raka to

guzy:

- twarde
- o nieregularnych kształtach
- wtopione w gruczoł
- niebolesne
- nowo powstałe
- u starszych kobiet

Objawy sugerujące raka

sutka, ale występujące

rzadko:

- wyciek z brodawki sutkowej
- wciągnięcie brodawki sutkowej
- powiększenie węzłów chłonnych

W zaawansowanym raku

sutka występuje:

- stwardnienie, owrzodzenie sutka
- guzki skórne
- obrzęk skóry, określane jako skórka
pomarańczy
- obrzęk ramienia
- bóle spowodowane odległymi
przerzutami

Obecnie wiele niewyczuwalnych
palpacyjnie raków sutka (około 15%-
25%) jest wykrywalne w skriningu
mammograficznym.

Samokontrola piersi:

W 9 na 10 przypadków guz sutka jest
wykrywany przez same pacjentki, a nie
przez lekarzy. Niestety tak wykryty
nowotwór często jest już w
zaawansowanym stadium. Systematyczna
samokontrola piersi umożliwia wcześniejsze
wykrycie raka, kiedy istnieje jeszcze szansa
całkowitego wyleczenia i zachowania piersi.

Samokontrola piersi powinna być
wykonywana przez kobiety od 20 roku życia
do późnej starości. Należy ją wykonywać
jeden raz w miesiącu, bezpośrednio po
zakończeniu krwawienia miesięcznego, a po
menopauzie w stałym dniu miesiąca,
najlepiej pierwszego dnia każdego miesiąca.
Dzięki samobadaniu można uratować od
przedwczesnej śmierci od 800 do 1000
kobiet rocznie w Polsce.

Możemy wyróżnić dwie metody
samokontroli:

• metodą tradycyjną tzw. kolistych

ruchów

• metodą Mammacare

Metoda tradycyjna (pełny

instruktaż):

Badanie piersi w

pozycji stojącej:

1) Stań przed

lustrem z rękami
opuszczonymi
wzdłuż ciała i
dokładnie obejrzyj
piersi

2) Następnie obejrzyj

piersi z rękami
uniesionymi ku
górze.

3) Oprzyj dłonie mocno

na biodrach zwracając

uwagę na:
- zmiany w kształcie

piersi lub ich położeniu

np. uniesienie ku górze,

- zmianę koloru skóry

piersi lub brodawki

(zabarwienie

pomarańczowe),

- zmarszczenia skóry,

zaczerwienienia,

wciągnięcia,

owrzodzenia brodawki

sutkowej.

4) Prawą dłoń oprzyj

o tył głowy, lewą
dłonią badaj pierś
prawą.

5) Badając pierś staraj się

palce trzymać płasko,

lekko naciskaj, zataczaj

koła posuwając się

zgodnie z ruchem

wskazówek zegara

wykonując ruchem

spiralnym coraz węższe

kręgi i kierując się ku

brodawce. W trakcie

tego badania zwróć

uwagę na ewentualne

stwardnienia lub guzki,

które spoistością różnią

się od otoczenia.

6) Ściśnij brodawkę

sutkową kciukiem i
palcem wskazującym
sprawdzając czy nie
wydobywa się z niej
wydzielina.

Następnie zbadaj pierś

lewą według
powyższego
schematu.

7) Połóż się na wznak,

podpierając poduszką lewy

bark. Lewą rękę podłóż pod

głowę, a prawą dłonią badaj

lewą pierś. Badając pierś

staraj się palce trzymać

płasko, lekko naciskaj,

zataczaj koła posuwając się

zgodnie z ruchem wskazówek

zegara wykonując ruchem

spiralnym coraz węższe kręgi i

kierując się ku brodawce. W

trakcie tego badania zwróć

uwagę na ewentualne

stwardnienia lub guzki, które

spoistością różnią się od

otoczenia

Następnie zbadaj prawą pierś

według powyższego

schematu.

8) Teraz w pozycji leżącej

na wznak, ułóż lewą

rękę wzdłuż ciała, a

prawą dłonią zbadaj

lewą pachę. Następnie

wykonaj badanie pachy

prawej w odwrotnym

ułożeniu. Zwróć uwagę

na występowanie

podejrzanych grudek

(powiększonych węzłów

chłonnych) w dole

pachowym.

Należy zgłosić się do lekarza gdy:

- pierś ma zmieniony kształt

- na skórze piersi występują zmarszczenia,

wciągnięcia, zmiana koloru

- brodawka jest wciągnięta, zaczerwieniona

lub ma owrzodzenie

- z brodawki wydobywa się wydzielina

- wyczuwasz guzek lub stwardnienie w piersi

- czujesz grudki pod pachą.

Wszystkie powyższe zmiany wymagają kontroli

lekarskiej, często są to zmiany zapalne bądź

nowotwory łagodne. Nie wolno ich

lekceważyć

Metoda Mammacare:

Podczas wykonywania badania metodą

Mammacare kobieta powinna przez

cały czas pozostać w pozycji leżącej

na plecach, tak aby utkanie

gruczołów piersiowych uległo

maksymalnemu spłaszczeniu w

stosunku do klatki piersiowej.

Zmniejszenie grubości badanego

gruczołu ma szczególne znaczenie w

przypadku kobiet z dużymi piersiami.

W celu spłaszczenia bocznej części badanego

gruczołu piersiowego w stosunku do klatki piersiowej

kobieta powinna położyć się na przeciwnym biodrze,

jednocześnie obracając ramiona w taki sposób, aby

górna połowa ciała spoczywała całą powierzchnią na

plecach, a ręka po stronie badanego gruczołu

ułożona była częścią grzbietową na czole.

W celu uzyskania spłaszczenia po
przyśrodkowej stronie gruczołu
piersiowego kobieta powinna leżeć płasko
na plecach i przesunąć łokieć ku górze, aż
zrówna on się z poziomem barku.

Obszar badania:

Gruczoł piersiowy zajmuje obszar bocznie aż do

linii pachowej środkowej oraz ku górze aż po

okolicę obojczykową. Badanie wykonane jest

poprawnie jeśli obejmuje ono prostokątne pole

położone pomiędzy obojczykiem, a dolną linią

biustu oraz pomiędzy linią środkową mostka

przyśrodkowo i linią pachową środkową bocznie.

Sposób wykonania

(ułożenie dłoni i palców,

ruch i nacisk)

• Badanie palpacyjne rozpoczynamy w okolicy pachowej i kontynuujemy w

linii prostej ku dołowi wzdłuż linii pachowej środkowej, aż do dolnej linii

biustu.

• Palce przesuwają się wtedy przyśrodkowo i badanie palpacyjne jest

kontynuowane ku górze klatki piersiowej w linii prostej, aż do wysokości

obojczyka.

• Powtarzając ten manewr pokrywamy w ten sposób całą powierzchnię

prostokąta. Aby nie pominąć najmniejszego fragmentu utkania gruczołu

piersiowego umowne pasma, wzdłuż których prowadzi się badanie,

powinny się pokrywać.

Badanie kontynuujemy aż do momentu osiągnięcia dolnego

przyśrodkowego rogu wyznaczonego umownie prostokąta (należy

pamiętać o zmianie ułożenia ręki).

Trzy palce środkowe
badającego składa się
razem przy nieco
ugiętych stawach
śródręczno-
paliczkowych. Opuszki
palców stanowią
powierzchnię
wykrywającą zmiany.

• Badający wykonuje

koliste ruchy palców

środkowych, jak gdyby

okrążał brzeg monety

pięćdziesięciogroszowej.

Nad każdym takim

miniobszarem należy

wykonać trzy okrążenia,

nasilając stopniowo

nacisk: od słabego,

mającego na celu

wykrycie zmiany

położonej

powierzchownie, przez

umiarkowany mający na

celu stwierdzenie zmiany

położonej w warstwie

pośredniej, do mocnego

docierającego do warstw

gruczołu piersiowego

położonych przy ścianie

klatki piersiowej.

Badanie palpacyjne okolicy nadobojczykowej

oraz okolicy pachowej w poszukiwaniu

powiększonych węzłów chłonnych jest

integralną częścią badania i nie powinno być

pominięte, podobnie jak oglądanie samych

piersi.

Najpowszechniej zaleca się oglądanie piersi,

gdy kobieta stoi przodem do badającego (lub

przed lustrem), z rękami opuszczonymi wzdłuż

ciała. Możliwa jest wówczas ocena symetrii

piersi i brodawek, ich ewentualnego

wciągnięcia, zmian skórnych lub zmian

samych brodawek. Ocena oglądaniem winna

być wykonana przed zamierzonym badaniem

palpacyjnym.

Leczenie

Kobiety z rozpoznanym rakiem sutka
są poddawane, w zależności od
stopnia zaawansowania procesu
nowotworowego: leczeniu
chirurgicznemu, radioterapii,
chemioterapii, leczeniu
hormonalnemu lub immunoterapii.

Możemy wyróżnić następujące

rodzaje operacji:

• amputacja prosta
• amputacja radykalna (metoda Halsteda)
• mastektomia radykalna zmodyfikowana
a) metoda Maddena
b) metoda Pateya
• częściowa mastektomia (metoda

oszczędzająca)

Amputacja prosta

Zabieg ten polega na wykonaniu cięcia wokół

gruczołu piersiowego i odpreparowaniu skóry i

tkanki podskórnej ,a następnie na usunięciu piersi

wraz z powięzią (błoną pokrywającą mięsień)

mięśnia piersiowego większego, ale z

pozostawieniem samego mięśnia. Następnie rana

jest zszywana ,zwykle pozostawiając dren.

Wskazaniem do wykonania tego typu zabiegu są:

• rak wewnątrzprzewodowy wieloogniskowy
• nawrót po operacji oszczędzającej, czyli po

wycięciu samego guza,

• zaawansowany nowotwór, o dużych rozmiarach i

z przerzutami

Amputacja prosta

W zależności od zakresu, w jakim usuwana jest skóra piersi

wyróżniamy kilka typów amputacji prostej:

• tradycyjna - oprócz samego gruczołu, usuwana jest także

skóra wraz z brodawką i otoczką. Jest to najczęściej

wykonywany typ mastektomii. Jeśli pacjentka nie życzy sobie

jednoczesnej rekonstrukcji piersi lub wykonanie jej jest

niemożliwe, to w miejscu po usunięciu piersi pozostaje

płaska, poprzeczna blizna o długości ok. 20 cm;

• z oszczędzeniem skóry - usunięty cały gruczoł piersiowy oraz

brodawka wraz z otoczką, oszczędzona jest pozostała skóra

pokrywająca pierś, chirurg wykonuje okrężne cięcie wokół

brodawki;

• z oszczędzeniem brodawki - nacięcie wykonywane jest wokół

brodawki, otoczka pozostaje nienaruszona;

• z całkowitym oszczędzeniem skóry (mastektomia podskórna)

- nacięcie wykonywane jest pod piersią lub wokół brodawki.

Amputacja radykalna (metoda

Halsteda)

Ten rodzaj mastektomii

wykonuje się obecnie

rzadko. Podczas

mastektomii radykalnej

usunięta zostaje cała

pierś, węzły chłonne

pachowe oraz mięsień

piersiowy większy.

Jedynym wskazaniem

do tego zabiegu jest

dziś naciekanie przez

guz nowotworowy

mięśnia piersiowego

większego.

Mastektomia radykalna

zmodyfikowana

Jest to najczęściej obecnie wykonywany rodzaj

mastektomii dający duże szanse na uzyskanie

trwałego wyleczenia. Wyróżniamy tu dwie metody:

• metoda Maddena - usunięcie gruczołu piersiowego

wraz z powięzią mięśnia piersiowego większego

(ale z oszczędzeniem samego mięśnia) i węzłami

chłonnymi pachowymi;

• metoda Pateya - usunięcie gruczołu piersiowego

wraz z powięzią mięśnia piersiowego większego i

węzłami chłonnymi pachowymi oraz usunięciem

mięśnia piersiowego mniejszego (co daje lepszy

dostęp do węzłów chłonnych, znajdujących się pod

tym mięśniem)

Częściowa mastektomia

Polega na usunięciu guza

nowotworowego wraz z odpowiednim

marginesem zdrowych tkanek, bez

konieczności usunięcia całej piersi.

Następnie wycięte zdrowe fragmenty

poddawane są badaniom

histopatologicznym na obecność komórek

nowotworowych. Operację przeprowadza

się w znieczuleniu ogólnym, a pobyt w

szpitalu nie przekracza 3-4 dni.

Wskazania do wykonania

zabiegu oszczędzającego:

• kobiety z wczesną postacią raka sutka (guz nie

większy niż 3 cm w wymiarze mammograficznym)

• możliwość osiągnięcia korzystnego efektu

kosmetycznego

• brak przerzutów do węzłów chłonnych

• zmiana, która da się usunąć z marginesem tkanek

zdrowych czyli:

- pojedyncza

- dobrze ograniczona

- nie naciekająca skóry lub klatki piersiowej

• zgoda pacjentki na leczenie oszczędzające

• brak przeciwwskazań

Przeciwwskazania do

wykonania zabiegu

oszczędzającego

Do przeciwwskazań bezwzględnych

należą:

1. Rak wieloośrodkowy

2. Wznowa raka po uprzednim leczeniu

oszczędzającym

3. Uprzednio przebyte napromienianie piersi

4. Brak możliwości uzyskania marginesu

tkanek zdrowych wokół guza

Do przeciwwskazań względnych należą:

1. Ciąża

2. Przewidywany zły efekt kosmetyczny

3. Choroby układowe (kolagenozy)

Operacje odtwórcze i

protezowanie

Możemy tu wyróżnić dwa rodzaje
zabiegów odtwórczych:

• Rekonstrukcja piersi z

zastosowaniem ekspandera i protezy

• Rekonstrukcja piersi z tkanek

własnych

Rekonstrukcja piersi z

zastosowaniem ekspandera i

protezy

W czasie mastektomii chirurg często usuwa skórę i tkanki piersi

pozostawiając ścianę klatki piersiowej płaską i naciągniętą.

Przed wszczepieniem właściwej protezy należy więc rozciągnąć

tkanki klatki piersiowej w celu wytworzenia miejsca dla protezy.

Proces ten może być przeprowadzony w dwóch lub jednej fazie.

• rekonstrukcja dwuetapowa:

Pod skóra klatki piersiowej umieszcza się czasowo ekspander

tkankowy. W ciągu kilku tygodni lub miesięcy jest on rozciągany

poprzez wstrzykiwanie roztworu fizjologicznego soli przez

specjalną zastawkę znajdującą się na powierzchni ekspandera

lub w jego oddaleniu. Po uzyskaniu odpowiedniej przestrzeni

dla właściwej protezy, przeprowadzana jest drugą operacja, w

czasie której usuwa się ekspander i wszczepia ostateczną

protezę piersiową.

• rekonstrukcja jednoetapowa:

wszczepiana jest tzw. ekspandero-proteza , która w

początkowym etapie uzupełniana jest solą fizjologiczną , a po

uzyskaniu właściwej wielkości pozostaje na miejscu. Usuwa się

jedynie przewód i zastawkę.

Rekonstrukcja piersi z tkanek

własnych

Najczęściej wykonuje się rekonstrukcję przenosząc na miejsce po

amputacji piersi „wyspę” skóry i tkanki podskórnej z podbrzusza

na szypule jednego z mięśni brzucha TRAM. Wyspę modeluje

się, nadając jej naturalny kształt piersi. Skórę brzucha zszywa

się pod napięciem - dlatego należy przez pierwsze dni unikać

pełnego prostowania tułowia

Ze względu na masywny charakter

interwencji chirurgicznej jaką jest

mastektomia grozi ona

występowaniem niepożądanych

zmian fizjologicznych, takich jak:

• Przykurcze
• Blizny
• Ograniczenia ruchomości
• Zaburzenia ortostatyczne

Jak każda rozległa interwencja

chirurgiczna, również mastektomia naraża

pacjenta na okresowe unieruchomienie

które może przynosić szereg

niekorzystnych efektów, takich jak:

• Zaburzenia pracy układu oddechowego

pod postacią niewydolności oddechowej.

Ograniczenie ruchomości klatki piersiowej

jako próba ochrony przed drażnieniem rany

co daje w efekcie = płytszy oddech =

problemy w odksztuszaniu wydzieliny

oskrzelowej = niedotlenienie

• Zaniki masy mięśniowej, obniżenie siły

• Zaburzenia funkcjonowania układu

krążenia – niebezpieczeństwo wystąpienia

zakrzepicy żylnej

Do niekorzystnych skutków

mastektomii należą również:

• Obecność rany pooperacyjnej: ból wraz z odruchowym

ograniczeniem ruchomości w obrębie klatki piersiowej

• Zagrożenie wystąpienia zrostów, po zastosowaniu

często skojarzonej z mastektomią radioterapii

• Utrata węzłów chłonnych i związany z tym obrzęk

limfatyczny, powstawanie zwłóknień, blizn białkowych

• Zaburzenia postawy w płaszczyźnie czołowej,

asymetria barków, oraz jako jego skutek boczne

skrzywienie kręgosłupa

• Zaburzenia postawy ciała w płaszczyźnie strzałkowej,

efekt odruchowego chowania klatki piersiowej

widoczny jako pogłębienie kifozy piersiowej i

odstawanie łopatek

Cele fizjoterapii w rehabilitacji

po zabiegu mastektomii

Zapobieganie:

• niewydolności oddechowej

• niewydolności krążeniowej

• zaburzeniom ortostatycznym

• powstawaniu blizn i zrostów

• obrzękom limfatycznym

• ograniczeniom ruchu w obrębie kończyny

górnej i klatki piersiowej

• wadom postawy

• pogorszeniu wydolności ogólnej organizmu

Fizjoterapia po Mastektomii

•

Fizjoterapia przed zabiegiem operacyjnym

•

Fizjoterapia po zabiegu operacyjnym

1.

Bezpośrednio po zabiegu operacyjnym (0-3 doba)

2.

Fizjoterapia w okresie wczesnym poszpitalnym

(postępowanie tradycyjne mówi okres ten powinien

rozpocząć się w 7-10 dobie po zabiegu, nowsze

źródła donoszą o szybkim wypisie pacjenta do domu

i rozpoczęciu rehabilitacji w trybie ambulatoryjnym

już w 4-5 dobie od wykonania zabiegu, w

praktyce jednak czas rozpoczęcia postępowania

zależy od wybranej metody operacyjnej i ogólnego

stanu pacjentki)

•

Fizjoterapia w okresie ambulatoryjnym/sanatoryjnym

Fizjoterapia przed zabiegiem

operacyjnym

Aby fizjoterapia po zabiegu chirurgicznym

przebiegała sprawnie i efektywnie, należy

uwzględnić tzw. „edukację wczesną”. Zadania

fizjoterapeuty przed zabiegiem chirurgicznym

polegają na informowaniu pacjenta o tym, jakie

mogą pojawić się objawy ze strony organizmu oraz

o tym jak będą wyglądały ćwiczenia po zabiegu.
Terapeuta uczy pacjenta:

• Przyjmowania określonych pozycji

• Elementów samoobsługi z obecnym bólem i raną

• Wykonywania ćwiczeń zalecanych po zabiegu

(rozmowa edukacyjna o wadze ćwiczeń)

• Nauka stabilizacji rany jako elementu metodyki

ćwiczeń, kiedy nie pojawił się jeszcze ból

Fizjoterapia po zabiegu

operacyjnym: bezpośrednio po

zabiegu

Pozycja leżąca oraz obniżona
aktywność fizyczna w okresie
okołooperacyjnym zwiększa ryzyko
wystąpienia zalegania wydzieliny
oskrzelowej, trudności w
oddychaniu oraz zakrzepicy żył
głębokich.

Zadania fizjoterapii w okresie

wczesnym oraz ich realizacja:

1.Zapobieganie zaburzeniom

oddechowym, oddychanie torem
przeponowym, ćwiczenia oddechowe
wspomagane oraz w miarę
możliwości ćwiczenia efektywnego
kaszlu (według wcześniej
wyuczonych schematów oraz z
elementem stabilizacji rany)