Zasady

Zasady

przetaczania krwi

przetaczania krwi

i jej składników.

i jej składników.

Zasady

Zasady

przetaczania krwi

przetaczania krwi

i jej składników.

i jej składników.

lek. Ewa Gorzel-Janczenko

lek. Ewa Gorzel-Janczenko

lek. Dariusz Grduszak

lek. Dariusz Grduszak

Transfuzja krwi lub jej składników

Transfuzja krwi lub jej składników

Jest to zabieg leczniczy, polegający

Jest to zabieg leczniczy, polegający

na wprowadzeniu do układu krwionośnego

na wprowadzeniu do układu krwionośnego

(żył, tętnic, szpiku kostnego, serca, otrzewnej)

(żył, tętnic, szpiku kostnego, serca, otrzewnej)

biorcy (osoby chorej) krwi pobranej od osoby

biorcy (osoby chorej) krwi pobranej od osoby

zdrowej, dokonany w celu uzupełnienia

zdrowej, dokonany w celu uzupełnienia

poszczególnych składników.

poszczególnych składników.

Postępowanie przed

Postępowanie przed

przetoczeniem krwi.

przetoczeniem krwi.

Postępowanie przed

Postępowanie przed

przetoczeniem krwi.

przetoczeniem krwi.

O przetoczeniu decyduje lekarz prowadzący

O przetoczeniu decyduje lekarz prowadzący

leczenie pacjenta po uprzednim poinformowaniu

leczenie pacjenta po uprzednim poinformowaniu

tego pacjenta o konieczności przetoczenia

tego pacjenta o konieczności przetoczenia

oraz po uzyskaniu jego ustnej zgody na

oraz po uzyskaniu jego ustnej zgody na

przetoczenie.

przetoczenie.

Przed przetoczeniem krwi należy

Przed przetoczeniem krwi należy

sprawdzić,

sprawdzić,

czy w dokumentacji pacjenta znajduje się

czy w dokumentacji pacjenta znajduje się

wynik badania grupy krwi.

wynik badania grupy krwi.

Jeżeli badanie grupy krwi

Jeżeli badanie grupy krwi

nie zostało przeprowadzone

nie zostało przeprowadzone

lub jeżeli istnieją wątpliwości

lub jeżeli istnieją wątpliwości

co do wiarygodności wyniku,

co do wiarygodności wyniku,

to przed wykonaniem przetoczenia

to przed wykonaniem przetoczenia

należy pobrać próbkę krwi od

należy pobrać próbkę krwi od

pacjenta

pacjenta

i jednocześnie wypełnić skierowanie

i jednocześnie wypełnić skierowanie

na badanie grupy krwi.

na badanie grupy krwi.

Sposób pobierania

Sposób pobierania

próbek do badań.

próbek do badań.

Ilość pobieranej krwi:

Ilość pobieranej krwi:

- co najmniej 8ml od osoby

- co najmniej 8ml od osoby

dorosłej,

dorosłej,

- 2-5ml od niemowląt, małych

- 2-5ml od niemowląt, małych

dzieci.

dzieci.

do suchej probówki jednorazowego

do suchej probówki jednorazowego

użytku

użytku

zaopatrzonej w etykietę („na skrzep”).

zaopatrzonej w etykietę („na skrzep”).

Bezpośrednio po pobraniu krwi,

Bezpośrednio po pobraniu krwi,

w obecności

w obecności

pacjenta

pacjenta

wpisuje się na etykiecie probówek:

wpisuje się na etykiecie probówek:

1)  nazwisko (drukowanymi literami) i imię;

1)  nazwisko (drukowanymi literami) i imię;

2)  datę urodzenia pacjenta lub PESEL, jeżeli

2)  datę urodzenia pacjenta lub PESEL, jeżeli

posiada;

posiada;

3)  datę i godzinę pobrania krwi.

3)  datę i godzinę pobrania krwi.

Po pobraniu krwi osoba pobierająca sprawdza,

Po pobraniu krwi osoba pobierająca sprawdza,

czy dane pacjenta są zgodne z danymi na etykiecie probówki

czy dane pacjenta są zgodne z danymi na etykiecie probówki

i składa na skierowaniu czytelny podpis.

i składa na skierowaniu czytelny podpis.

Pobrana próbka krwi jest niezwłocznie dostarczana do

Pobrana próbka krwi jest niezwłocznie dostarczana do

pracowni

pracowni

serologii transfuzjologicznej wraz ze skierowaniem na badanie.

serologii transfuzjologicznej wraz ze skierowaniem na badanie.

Dopuszcza się pobieranie krwi na wersenian

Dopuszcza się pobieranie krwi na wersenian

(EDTA) od:

(EDTA) od:

1)  noworodków;

1)  noworodków;

2)  niemowląt;

2)  niemowląt;

3)  małych dzieci;

3)  małych dzieci;

4)  pacjentów z niedokrwistością

4)  pacjentów z niedokrwistością

autoimmunohemolityczną (NAIH);

autoimmunohemolityczną (NAIH);

5)  pacjentów, u których badania grupy krwi

5)  pacjentów, u których badania grupy krwi

wykonuje się metodami automatycznymi.

wykonuje się metodami automatycznymi.

Kontrola krwi

Kontrola krwi

przeznaczonej do

przeznaczonej do

przetoczenia.

przetoczenia.

Nie należy przetaczać krwi

Nie należy przetaczać krwi

w przypadku uszkodzenia nalepek,

w przypadku uszkodzenia nalepek,

opakowania; poprawianych dat, numerów,

opakowania; poprawianych dat, numerów,

które utrudniają odczytanie danych.

które utrudniają odczytanie danych.

Nie może być przetoczona krew,

Nie może być przetoczona krew,

jeżeli zawiera skrzepy,

jeżeli zawiera skrzepy,

zmętnienia, ślady hemolizy.

zmętnienia, ślady hemolizy.

Identyfikacja biorcy

Identyfikacja biorcy

oraz przetaczanej krwi

oraz przetaczanej krwi

lub jej składników.

lub jej składników.

Kontrola zgodności biorcy

Kontrola zgodności biorcy

z

z

każdą jednostką

każdą jednostką

krwi lub jej składnika

krwi lub jej składnika

przeznaczoną do przetoczenia

przeznaczoną do przetoczenia

przeprowadzana jest w obecności

przeprowadzana jest w obecności

pacjenta

pacjenta

i polega na:

i polega na:

1) 

1) 

identyfikacji pacjenta

identyfikacji pacjenta

polegającej na

polegającej na

porównaniu

porównaniu

jego imienia i nazwiska, daty urodzenia

jego imienia i nazwiska, daty urodzenia

lub numeru PESEL i grupy krwi z danymi

lub numeru PESEL i grupy krwi z danymi

określonymi na formularzu zawierającym

określonymi na formularzu zawierającym

wynik próby zgodności;

wynik próby zgodności;

2) porównaniu wyników

2) porównaniu wyników

grupy krwi

grupy krwi

na

na

formularzu,

formularzu,

z grupą krwi na etykiecie pojemnika;

z grupą krwi na etykiecie pojemnika;

3) porównaniu

3) porównaniu

numeru krwi

numeru krwi

lub jej składnika

lub jej składnika

z numerem na formularzu;

z numerem na formularzu;

4) sprawdzeniu, czy jednostka krwi lub jej

4) sprawdzeniu, czy jednostka krwi lub jej

składnika

składnika

została przygotowana zgodnie ze

została przygotowana zgodnie ze

specjalnymi

specjalnymi

zaleceniami

zaleceniami

zawartymi w zamówieniu;

zawartymi w zamówieniu;

5) sprawdzeniu

5) sprawdzeniu

daty ważności

daty ważności

składnika.

składnika.

W razie rozbieżności wykrytych podczas

W razie rozbieżności wykrytych podczas

kontroli

kontroli

zgodności krwi lub jej składnika z danymi biorcy

zgodności krwi lub jej składnika z danymi biorcy

nie przetacza się tej jednostki krwi lub

nie przetacza się tej jednostki krwi lub

składnika

składnika

.

.

Należy ją zwrócić bankowi krwi wraz z

Należy ją zwrócić bankowi krwi wraz z

informacją

informacją

o przyczynie zwrotu oraz z protokołem

o przyczynie zwrotu oraz z protokołem

i formularzem zawierającym wynik próby

i formularzem zawierającym wynik próby

zgodności.

zgodności.

Krew ta nie może być ponownie

Krew ta nie może być ponownie

dopuszczona do użytku.

dopuszczona do użytku.

Godzinę

Godzinę

rozpoczęcia i zakończenia

rozpoczęcia i zakończenia

przetoczenia zawartości

przetoczenia zawartości

każdego pojemnika

każdego pojemnika

należy wpisać w książce transfuzyjnej,

należy wpisać w książce transfuzyjnej,

na formularzu zawierającym

na formularzu zawierającym

wynik próby zgodności,

wynik próby zgodności,

w protokole znieczulenia ogólnego,

w protokole znieczulenia ogólnego,

a na oddziale intensywnej opieki

a na oddziale intensywnej opieki

medycznej w karcie obserwacji.

medycznej w karcie obserwacji.

Przetoczenie krwi lub jej składnika

Przetoczenie krwi lub jej składnika

(z wyjątkiem KKP i osocza) należy

(z wyjątkiem KKP i osocza) należy

rozpocząć

rozpocząć

nie później niż

nie później niż

w ciągu 30 minut

w ciągu 30 minut

od ich dostarczenia.

od ich dostarczenia.

Przetoczenie KKP i rozmrożonego osocza

Przetoczenie KKP i rozmrożonego osocza

należy rozpocząć

należy rozpocząć

niezwłocznie

niezwłocznie

po ich otrzymaniu.

po ich otrzymaniu.

Planowane przetoczenia powinny odbywać

Planowane przetoczenia powinny odbywać

się

się

w okresie pełnej obsady lekarzy i

w okresie pełnej obsady lekarzy i

pielęgniarek

pielęgniarek

(położnych) oddziału szpitala.

(położnych) oddziału szpitala.

Opieka i

Opieka i

monitorowanie

monitorowanie

chorych podczas

chorych podczas

i po transfuzji

i po transfuzji

1) W każdym szpitalu należy ustalić osoby odpowiedzialne

1) W każdym szpitalu należy ustalić osoby odpowiedzialne

za opiekę i monitorowanie chorego podczas i po

za opiekę i monitorowanie chorego podczas i po

transfuzji.

transfuzji.

2)  Lekarz odpowiedzialny za przetoczenie powinien być

2)  Lekarz odpowiedzialny za przetoczenie powinien być

obecny

obecny

podczas rozpoczęcia przetoczenia zawartości

podczas rozpoczęcia przetoczenia zawartości

każdego pojemnika z krwią lub jej składnikiem.

każdego pojemnika z krwią lub jej składnikiem.

3) Lekarz lub wyznaczona przez niego pielęgniarka (położna)

3) Lekarz lub wyznaczona przez niego pielęgniarka (położna)

są obowiązani do obserwacji pacjenta podczas

są obowiązani do obserwacji pacjenta podczas

przetoczenia

przetoczenia

i przez 12 godzin po jego zakończeniu.

i przez 12 godzin po jego zakończeniu.

Pacjent, któremu przetoczono krew w warunkach

Pacjent, któremu przetoczono krew w warunkach

ambulatoryjnych może być zwolniony do domu

ambulatoryjnych może być zwolniony do domu

po okresie krótszym niż 12 godzin

po okresie krótszym niż 12 godzin

na podstawie wpisu lekarza w książce transfuzyjnej.

na podstawie wpisu lekarza w książce transfuzyjnej.

4) Przed przetoczeniem i po jego zakończeniu należy

4) Przed przetoczeniem i po jego zakończeniu należy

dokonać

dokonać

pomiaru i rejestracji ciepłoty ciała,

pomiaru i rejestracji ciepłoty ciała,

tętna i ciśnienia tętniczego krwi.

tętna i ciśnienia tętniczego krwi.

5) Po 15 minutach od rozpoczęcia przetaczania

5) Po 15 minutach od rozpoczęcia przetaczania

kolejnej jednostki krwi lub jej składnika

kolejnej jednostki krwi lub jej składnika

należy dokonać pomiaru i rejestracji ciepłoty ciała i tętna.

należy dokonać pomiaru i rejestracji ciepłoty ciała i tętna.

6) Pacjenta należy pouczyć

6) Pacjenta należy pouczyć

o konieczności niezwłocznego zgłoszenia

o konieczności niezwłocznego zgłoszenia

każdego niepokojącego objawu, a w szczególności:

każdego niepokojącego objawu, a w szczególności:

dreszczy, wysypki, zaczerwienienia skóry, duszności,

dreszczy, wysypki, zaczerwienienia skóry, duszności,

bólu kończyn lub okolicy lędźwiowej.

bólu kończyn lub okolicy lędźwiowej.

7) W przypadku wystąpienia objawów lub zmian

7) W przypadku wystąpienia objawów lub zmian

mogących świadczyć o powikłaniu związanym z

mogących świadczyć o powikłaniu związanym z

przetoczeniem

przetoczeniem

należy wdrożyć odpowiednie postępowanie.

należy wdrożyć odpowiednie postępowanie.

Dokonywanie

Dokonywanie

zabiegu przetoczenia

zabiegu przetoczenia

(zasady).

(zasady).



składniki krwi przetacza się za pomocą

składniki krwi przetacza się za pomocą

jednorazowych, sterylnych zestawów,

jednorazowych, sterylnych zestawów,



nie można przetaczać KKP i płynów infuzyjnych

nie można przetaczać KKP i płynów infuzyjnych

przez zestaw uprzednio użyty do przetaczania

przez zestaw uprzednio użyty do przetaczania

krwi pełnej lub KKCz,

krwi pełnej lub KKCz,



do przetoczeń niemowlętom służą specjalne zestawy,

do przetoczeń niemowlętom służą specjalne zestawy,



jeżeli składnik krwi jest podawany strzykawką

jeżeli składnik krwi jest podawany strzykawką

należy zastosować specjalny filtr,

należy zastosować specjalny filtr,



używane pompy infuzyjne muszą mieć atest

używane pompy infuzyjne muszą mieć atest

i wskazówki producenta jak należy je stosować,

i wskazówki producenta jak należy je stosować,

Nie można dodawać produktów leczniczych

Nie można dodawać produktów leczniczych

do przetaczanej krwi.

do przetaczanej krwi.

Nie można przetaczać jednej jednostki

Nie można przetaczać jednej jednostki

krwi pełnej lub KKCz dłużej niż 4 godziny,

krwi pełnej lub KKCz dłużej niż 4 godziny,

a jednej jednostki KKP lub osocza –

a jednej jednostki KKP lub osocza –

dłużej niż 30 minut.

dłużej niż 30 minut.

Nie można, po odłączeniu, ponownie

Nie można, po odłączeniu, ponownie

podłączać

podłączać

pacjentowi tego samego zestawu lub

pacjentowi tego samego zestawu lub

składnika krwi.

składnika krwi.

Przez jeden zestaw można przetaczać

Przez jeden zestaw można przetaczać

podczas jednego zabiegu do 4 jednostek

podczas jednego zabiegu do 4 jednostek

krwi pełnej lub KKCz.

krwi pełnej lub KKCz.

Jeżeli przetaczanie jednej jednostki

Jeżeli przetaczanie jednej jednostki

krwi pełnej lub KKCz trwało 4 godziny, to

krwi pełnej lub KKCz trwało 4 godziny, to

zestaw

zestaw

do przetaczania nie może być powtórnie

do przetaczania nie może być powtórnie

użyty.

użyty.

Należy go zmienić również w przypadku,

Należy go zmienić również w przypadku,

gdy po zakończonym przetoczeniu

gdy po zakończonym przetoczeniu

podaje się płyny infuzyjne.

podaje się płyny infuzyjne.

Niezużytego w całości składnika krwi

Niezużytego w całości składnika krwi

nie można przetoczyć innemu pacjentowi.

nie można przetoczyć innemu pacjentowi.

Ogrzewanie krwi można przeprowadzać

Ogrzewanie krwi można przeprowadzać

wyłącznie w specjalistycznym urządzeniu

wyłącznie w specjalistycznym urządzeniu

zaopatrzonym w termometr i system

zaopatrzonym w termometr i system

alarmowy.

alarmowy.

Zaleca się ogrzewanie krwi w przypadku:

Zaleca się ogrzewanie krwi w przypadku:

1)  dorosłych - jeżeli szybkość przetoczenia przekracza 50

1)  dorosłych - jeżeli szybkość przetoczenia przekracza 50

ml/min;

ml/min;

2)  dzieci - jeżeli szybkość przetoczenia przekracza 15

2)  dzieci - jeżeli szybkość przetoczenia przekracza 15

ml/min;

ml/min;

3)  noworodków - w przypadku przetoczenia wymiennego;

3)  noworodków - w przypadku przetoczenia wymiennego;

4) biorcy z klinicznie znaczącymi przeciwciałami typu

4) biorcy z klinicznie znaczącymi przeciwciałami typu

zimnego.

zimnego.

Dokumentacja

Dokumentacja

związana

związana

z zabiegiem

z zabiegiem

przetoczenia.

przetoczenia.

Po przetoczeniu

Po przetoczeniu

pojemniki z pozostałością

pojemniki z pozostałością

po przetoczeniu wraz z zestawami

po przetoczeniu wraz z zestawami

do przetoczenia

do przetoczenia

należy przechowywać

należy przechowywać

w temperaturze od 2 °C do 6 °C

w temperaturze od 2 °C do 6 °C

przez 5 dni

przez 5 dni

w specjalnie do tego celu przeznaczonej

w specjalnie do tego celu przeznaczonej

lodówce.

lodówce.

Każde przetoczenie należy odnotować

Każde przetoczenie należy odnotować

w historii choroby, a ponadto

w historii choroby, a ponadto

zarejestrować

zarejestrować

w książce transfuzyjnej dostępnej w

w książce transfuzyjnej dostępnej w

każdym oddziale szpitala.

każdym oddziale szpitala.

Wzór książki transfuzyjnej

Wzór książki transfuzyjnej

Przerwa – 15 minut ;)

Przerwa – 15 minut ;)