background image

Organizacja 

rachunkowości

Agnieszka Kister

background image

     Rachunkowość  - system informacyjno-

kontrolny w jednostkach gospodarczych, 

stanowi źródło informacji ekonomicznej i 

finansowej. 

     Dostarcza informacji o przebiegu procesów 

gospodarczych, obrazuje jakie są skutki, 

wyniki tych zdarzeń, a także obrazuje sytuację 

ekonomiczną i finansową przedsiębiorstwa.

Części rachunkowości
 

• księgowość,

•  kalkulacja kosztów (rachunek kosztów),

• sprawozdawczość.

2

background image

Podział i funkcje rachunkowości

W  ramach  rachunkowości  można  wyróżnić  rachunkowość 

finansową 

zarządczą

Rachunkowość 

zarządcza 

związana  jest  z  procesami  decyzyjnymi  dotyczącymi 

przyszłości.  Wymienić  należy  jeszcze:  rachunkowość 

budżetową, bankową, rolną, czy ubezpieczycieli.

  
Funkcje rachunkowości  

• informacyjna,

• zarządcza,

• kontrolna,

• planistyczno-statystyczna. 

3

background image

Podmiot i przedmiot rachunkowości

Przedmiotem rachunkowości są procesy gospodarcze, podmiotem są jednostki 

prowadzące rachunkowość. 

 
Przepisy ustawy o rachunkowości stosują:
 
• spółki handlowe (osobowe  - jawna, komandytowa, partnerska i  komandytowo – 

akcyjna i kapitałowe – z o.o. i akcyjna, w tym również w organizacji), inne osoby 
prawne  z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego, 

• osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli 

ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za 
poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 
1200 000 euro,

• jednostki organizacyjne działające na podstawie Prawa bankowego, przepisów o 

obrocie papierami wartościowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych, 
przepisów o działalności ubezpieczeniowej lub przepisów o organizacji i 
funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, bez względu na wielkość przychodów, 

• gminy, powiaty, województwa i ich związki, a także państwowe i samorządowe 

jednostki budżetowe, gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych, 
zakłady budżetowe, fundusze celowe  niemające osobowości prawnej.,

• zagraniczne osoby prawne, zagraniczne osoby nieposiadające osobowości 

prawnej, oraz zagraniczne osoby fizyczne prowadzące działalność osobiście 
przez osobę upoważnioną lub przy pomocy pracowników – bez względu na 
wielkość przychodów.

4

background image

Zasady rachunkowości

Krajowe  konwencje  i  zasady  rachunkowości  są  wzorowane  na  Dyrektywach 

Unii 

Europejskiej 

Międzynarodowych 

Standardach 

Rachunkowości.  

Wśród  nadrzędnych  zasad  rachunkowości  należy  wymienić:  zasadę 

memoriałową,  współmierności,  ostrożności,  kontynuacji  działania,  zakazu 

kompensat  (oznacza,  że  ważne  kategorie  rachunkowości  należy  w 

sprawozdaniu 

finansowym 

wykazywać 

oddzielnie), 

ciągłości 

(porównywalności), istotności. 

Podstawowym  źródłem  unormowań  prawnych  rachunkowości  w  Polsce  jest 

ustawa  z  dn.  29  września  1994  roku  o  rachunkowości.  Ustawa  ta 

jest określana jako prawo bilansowe. 

Struktura ustawy:

przepisy ogólne (określające podmioty rachunkowości, definiujące podstawowe 

kategorie rachunkowości oraz określające nadrzędne zasady rachunkowości)

prowadzenie ksiąg rachunkowych

inwentaryzacja

wycena składników majątkowych oraz źródeł ich finansowania oraz ustalanie 

wyniku finansowego oraz łączenie się spółek

sprawozdania finansowe jednostki

sprawozdania finansowe grupy kapitałowej

badanie i ogłaszanie sprawozdań finansowych

ochrona danych

odpowiedzialność karna z powodu nieprawidłowości w rachunkowości

przepisy szczególne i przejściowe.

5

background image

RACHUNKOWOŚĆ JEDNOSTKI OBEJMUJE:

• przyjęte zasady (politykę) rachunkowości 

• prowadzenie ksiąg rachunkowych

• okresowe ustalanie lub sprawdzanie drogą 

inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i 

pasywów

• wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku 

finansowego

• sporządzanie sprawozdań finansowych

• gromadzenie i przechowywanie dowodów księgowych 

oraz pozostałej dokumentacji

• poddanie badaniu i ogłoszenie sprawozdań  

finansowych w przypadkach przewidzianych ustawą.

Za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości ponosi 

odpowiedzialność kierownik jednostki (osoba lub organ jedno- lub 

wieloosobowy  - zarząd), który jest uprawniony do zarządzania jednostką, z 

wyłączeniem pełnomocników ustanowionych przez jednostkę. 

 
Za kierownika jednostki uważa się również likwidatora, a także syndyka lub zarządcę 

ustanowionego w postępowaniu upadłościowym, jeżeli prowadzą gospodarstwo 

upadłego.

 

 

6

background image

„Kierownik jednostki

oraz członkowie rady nadzorczej lub 

innego organu nadzorującego jednostki 
są zobowiązani do zapewnienia, aby 
sprawozdanie finansowe oraz 
sprawozdanie z działalności spełniały 
wymagania przewidziane w ustawie” 
art.4a

„…odpowiadają solidarnie wobec spółki za 

szkodę wyrządzoną działaniem lub 
zaniechaniem stanowiącym naruszenie 
obowiązku wynikającego z ust.1.”ustawy

7

background image

Księgi rachunkowe  (r.2.)

     Prowadzi się je w języku polskim i w walucie 

polskiej w siedzibie jednostki. Obejmują zbiory 

zapisów księgowych, obrotów i sald, które tworzą:

• dziennik,

• księgę główną,
 

• księgi pomocnicze,
 

• zestawienia obrotów i sald,

• wykaz składników aktywów i pasywów.
 

 

8

background image

Miejsce prowadzenia ksiąg rachunkowych

• siedziba jednostki albo oddziałów 

(zakładów),

• poza siedzibą jednostki w razie 

powierzenia ich prowadzenia podmiotowi 
prowadzącemu działalność w zakresie 
usługowego prowadzenia ksiąg 
rachunkowych.

9

background image

Księgi rachunkowe otwiera się:

• na dzień rozpoczęcia działalności, którym jest 

dzień pierwszego zdarzenia wywołującego skutki 

o charakterze majątkowym lub finansowym,

• na pocz. każdego następnego roku obrotowego,

• na dzień zmiany formy prawnej,

• na dzień wpisu do rejestru połączenia jednostek 

lub podziału jednostki, powodujących powstanie 

nowej jednostki (jednostek),

• na dzień rozpoczęcia likwidacji lub ogłoszenia 

upadłości,

-   w ciągu 15 dni od dnia zaistnienia tych 

zdarzeń.

10

background image

Księgi rachunkowe zamyka się:

• na dzień kończący rok obrotowy,
• na dzień zakończenia działalności jednostki, w tym 

również jej sprzedaży, zakończenia likwidacji lub 

postępowania upadłościowego, o ile nie nastąpiło 

jego umorzenie,

• na dzień poprzedzający zmianę formy prawnej,
• w jednostce przejmowanej na dzień połączenia  

związanego z przejęciem jednostki przez inną 

jednostkę , tj na dzień wpisu do rejestru tego 

połączenia,

• na dzień poprzedzający dzień podziału lub połączenia 

jednostek, jeżeli w wyniku podziału lub połączenia 

powstaje nowa jednostka , tj na dzień poprzedzający 

dzień wpisu do rejestru połączenia lub podziału,

11

background image

c.d.

• na dzień poprzedzający dzień postawienia 

jednostki w stan likwidacji lub ogłoszenia 
upadłości

• na inny dzień bilansowy określony 

odrębnymi przepisami

- nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia 

zaistnienia tych zdarzeń

12

background image

Można nie zamykać i nie otwierać ksiąg 

rachunkowych w przypadku:

• przekształcenia spółki osobowej oraz spółki 

cywilnej w inną spółkę osobową (np. jawną w 

partnerską lub komandytowo-akcyjną), a także 

spółki kapitałowej  w inną spółkę kapitałową (np. 

zoo w akcyjną lub odwrotnie)

• połączenia jednostek, gdy następuje łączenie 

udziałów i nie powoduje powstania nowej 

jednostki,

• ogłoszenia upadłości jednostki z możliwością 

zawarcia układu (nie następuje likwidacja 

podmiotu a podmiot poprzez redukcję swoich 

zobowiązań odzyskuje płynność finansową),

• jeśli podział jednostki następuje przez 

wydzielenie.

13

background image

Konta ksiąg pomocniczych

Prowadzi się dla:

• środków trwałych, środków trwałych w budowie, wn i 

p oraz dokonywanych od nich odpisów 
amortyzacyjnych lub umorzeniowych,

• rozrachunków z kontrahentami,
• rozrachunków z pracownikami,
• operacji sprzedaży  (wycena i względy podatkowe),
• operacji zakupu (j.w.),
• kosztów i istotnych dla jednostki składników 

aktywów,

• operacji gotówkowych w przypadku prowadzenia 

kasy.

14

background image

Rodzaje sprawozdań finansowych

Sprawozdanie finansowe składa się z:

• bilansu, 

• rachunku zysków i strat,

•  informacji dodatkowej, obejmującej wprowadzenie do 

sprawozdania finansowego oraz dodatkowe informacje i 

wyjaśnienia

• rachunku przepływów pieniężnych, 

• zestawienia zmian w kapitale własnym.

Sprawozdanie finansowe 

sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg 

rachunkowych, czyli na dzień: 

• kończący rok obrotowy

• zakończenia działalności jednostki, w tym również jej sprzedaży i zakończenia 

likwidacji lub postępowania upadłościowego 

• poprzedzający zmianę formy prawnej jednostki gospodarczej 

• przejęcia jednostki przez inną

• poprzedzający dzień podziału lub połączenia jednostek
• poprzedzający dzień postawienia 

jednostki w stan likwidacji lub 

upadłości.

15

background image

Informacja dodatkowa

• wprowadzenie do sprawozdania finansowego, 

zawierające opis przyjętych zasad (polityki) 
rachunkowości,  w tym metod wyceny i 
sporządzania sprawozdania finansowego oraz 
przedstawienie przyczyn  i skutków ich 
ewentualnych zmian w stosunku do roku 
poprzedzającego

• dodatkowe informacje i objaśnienia (do bilansu, 

rachunku zysków i strat, innych sprawozdań), 
proponowany podział zysku lub pokrycia straty, 
podstawowe informacje dotyczące pracowników 
i organów jednostki, inne istotne informacje

16

background image

Sprawozdanie w formie uproszczonej - 

warunki

• Jeśli jednostka nie osiągnęła 2 z 3 wielkości:
- średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu 

na pełne etaty wyniosło nie więcej niż 50 

osób,

- suma aktywów bilansu na koniec roku 

obrotowego w walucie polskiej nie 

przekroczyła równowartości 2 000 000euro,

- przychody netto ze sprzedaży produktów i 

towarów oraz operacji finansowych w 

walucie polskiej nie przekroczyły 

równowartości 4 000 000euro.

17

background image

Sprawozdanie finansowe podpisuje:

    osoba, której powierzono prowadzenie 

ksiąg i kierownik jednostki, jeśli 

jednostką kieruje organ wieloosobowy 

– wszyscy członkowie tego organu

    Nie podpisuje organ, jeśli 

sprawozdanie z działalności jednostki 

dotyczy: spółek kapitałowych (zoo i 

akcyjna), komandytowo-akcyjnych, 

towarzystw ubezpieczeń wzajemnych, 

spółdzielni, przedsiębiorstw 

państwowych

18

background image

Sprawozdanie finansowe sporządza się na dzień 

zamknięcia ksiąg rachunkowych, czyli na dzień: 

• kończący rok obrotowy

• zakończenia działalności jednostki, w tym 

również jej sprzedaży i zakończenia likwidacji lub 

postępowania upadłościowego 

• poprzedzający zmianę formy prawnej jednostki 

gospodarczej 

• przejęcia jednostki przez inną

• poprzedzający dzień podziału lub połączenia 

jednostek

• poprzedzający dzień postawienia jednostki w 

stan likwidacji lub upadłości.

19

background image

 

Organami zatwierdzającymi sprawozdania finansowe 

są:

• w spółkach akcyjnych – zwyczajne walne 

zgromadzenie akcjonariuszy

• w spółkach z o.o. – zwyczajne zgromadzenie 

wspólników

 

• w spółdzielniach = walne zgromadzenie

• w przedsiębiorstwach państwowych – rada 

pracownicza lub organ założycielski

• w spółkach osobowych oraz 

przedsiębiorstwie stanowiącym własność 

osoby fizycznej – ich właściciele. 

20

background image

       Sprawozdanie z działalności jednostki powinno obejmować istotne 

informacje o stanie majątkowym i sytuacji finansowej, w tym 

ocenę uzyskiwanych efektów oraz wskazanie czynników 

ryzyka i opis zagrożeń, a w szczególności informacje o:

 

• rachunkowości zabezpieczeń, zdarzeniach istotnie wpływających na 

działalność jednostki, jakie nastąpiły w roku obrotowym, a także po 

jego zakończeniu, do dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego,

• przewidywanym rozwoju jednostki,

• ważniejszych osiągnięciach w dziedzinie badań i rozwoju,

• aktualnej i przewidywanej sytuacji finansowej,

• nabyciu udziałów (akcji) własnych, a w szczególności celu ich 

nabycia, liczbie i wartości nominalnej, ze wskazaniem, jaką część 

kapitału zakładowego reprezentują, cenie nabycia oraz cenie 

sprzedaży tych udziałów (akcji) w przypadku ich zbycia,

• posiadanych przez jednostkę oddziałach (zakładach),

• instrumentach finansowych w zakresie:

– ryzyka: zmiany cen, kredytowego, istotnych zakłóceń przepływu środków 

pieniężnych oraz utraty płynności finansowej, na jakie narażona jest 

jednostka, 

– przyjętych przez jednostkę celach i metodach zarządzania ryzykiem 

finansowym, łącznie z metodami zabezpieczenia istotnych rodzajów 

planowanych transakcji, dla których stosowana jest rachunkowość 

zabezpieczeń.

21

background image

                Sprawozdanie  z  działalności 

jednostki  powinno  obejmować 
również (o ile jest to istotne dla oceny 
sytuacji 

jednostki) 

wskaźniki 

finansowe  i  niefinansowe,  łącznie  z 
informacjami  dotyczącymi  zagadnień 
środowiska 

naturalnego 

zatrudnienia,  a  także  dodatkowe 
wyjaśnienia  do  kwot  wykazanych  w 
sprawozdaniu finansowym.

22

background image

SZCZEGÓŁOWOŚĆ INFORMACJI 

W SPRAWOZDANIU FINANSOWYM

          Jednostka,  która  w  roku  obrotowym,  za  który 

sporządza  sprawozdanie  finansowe  oraz  w  roku 

poprzedzającym  ten  rok  nie  osiągnęła  dwóch  z 

następujących trzech wielkości:

• średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne 

etaty wyniosło nie więcej niż 50 osób,

• suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego w 

walucie polskiej nie przekroczyła równowartości 

•      2 000 000 euro,

• przychody netto ze sprzedaży produktów i towarów 

oraz operacji finansowych w walucie polskiej nie 

przekroczyły równowartości 4 000 000 euro

- może sporządzać sprawozdanie finansowe w formie 

uproszczonej.

23

background image

             

       Badaniu i ogłaszaniu, podlegają roczne sprawozdania 

finansowe jednostek powiązanych, w tym roczne 

skonsolidowane sprawozdania grup kapitałowych, a także 

roczne sprawozdania finansowe kontynuujące działalność:

• banków oraz zakładów ubezpieczeń,

• jednostek działających na podstawie przepisów o obrocie 

papierami wartościowymi oraz przepisów o funduszach 

inwestycyjnych,

•        jednostek działających na podstawie przepisów o 

organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,

• spółek akcyjnych, z wyjątkiem spółek będących na dzień 

bilansowy w organizacji,

• pozostałych jednostek, które w poprzednim roku obrotowym, za 

który sporządzano sprawozdania spełniły co najmniej dwa z 

następujących warunków:

• a) średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty 

wyniosło co najmniej 50 osób,

• b) suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego wynosiła 

równowartość w walucie polskiej co najmniej 2 500 000 euro,

Przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz 

operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość 

w walucie polskiej co najmniej 5 000 000 euro.

24

background image

OBSŁUGA KSIĘGOWA

25

1) prowadzenie przy użyciu komputera ksiąg rachunkowych oraz 
podatkowych,
2) prowadzenie ewidencji środków trwałych i wyposażenia,
3) wycena i rozliczanie składników majątkowych,
4) sporządzanie wyceny aktywów i pasywów oraz ustalanie 
wyniku finansowego 
oraz dochodu podatkowego,
5) sporządzanie sprawozdań finansowych, 
6) prowadzenie ewidencji VAT, 
7) sporządzanie wszystkich wymaganych deklaracji,w tym 
podatku dochodowego od osób prawnych, 
podatku dochodowego od osób fizycznych, podatku od 
nieruchomości, VAT, 
8) przekazywanie innych informacji i sprawozdań dla urzędów 
skarbowych, statystycznych, 
instytucji finansowych.

background image

Cechy prawidłowych ksiąg 

rachunkowych

• rzetelność – zgodność ze stanem 

rzeczywistym,

• sprawdzalność – udokumentowane 

zapisy, powiązanie zapisów w 
dzienniku i na kontach księgi głównej, 
zachowanie porządku 
systematycznego i chronologicznego, 
możliwość dostępu do danych w 
dowolnym czasie

26

background image

Cechy prawidłowych ksiąg rachunkowych i 

warunki wystąpienia określonej cechy

• bieżące prowadzenie – możliwość 

terminowego sporządzenia sprawozdań, 

deklaracji podatkowych i rozliczeń 

finansowych, sporządzenie zestawień 

obrotów i sald (nie rzadziej niż na koniec 

miesiąca), 

• kompletność – ujęcie wszystkich operacji 

dotyczących danego okresu 

sprawozdawczego, ujęcie wszystkich 

dowodów księgowych z danego okresu 

sprawozdawczego,

• bezbłędność – ujęcie wszystkich dowodów w 

określonej kwocie i na odpowiednich 

kontach, zapewnienie ciągłości zapisów. 

27

background image

Elementy ksiąg rachunkowych art. 13.

Dziennik – zdarzenia są ujmowane 

chronologicznie w okresie 
sprawozdawczym

, według dat na podstawie 

zatwierdzonych dowodów księgowych.

Zapisy w dzienniku są sumowane w sposób ciągły z 

podziałem np. na miesiące.

Dzienniki można prowadzić:
- jako jeden zbiór dokumentów dla wszystkich 

operacji,

- w formie częściowych zbiorów dla poszczególnych 

rodzajów zdarzeń (sporządza się wtedy zbiorcze 
zestawienie obrotów częściowych dzienników).

28

background image

Wzór dziennika

lp

data

dowód

treść

kwota

1.

18.10.08

Kp 

12/08

Wpływ z kasy do banku

400

2.

20.10.08

FA 

13/08

Otrzymano fakturę od 

dostawcy towarów  sp. Zo.o. 

Beta

2400

3.

22.10.08

Lista 

płac/10/

08

Naliczono wynagrodzenia 

pracowników biurowych

36 000

29

background image

Księga główna

Księgę tę tworzą konta syntetyczne, 

operacje księgowane są zgodnie z 
dowodami księgowymi.

Księgi pomocnicze

Księgi te tworzą wydzielony system. Mają 

postać np. kart kontowych, rejestrów lub 
rubryk 

rejestrach, 

stronic 

dziennikach,  zbiorów  komputerowych 
lub 

posegregowanych 

dowodów 

źródłowych.

30

background image

Zestawienie obrotów i sald

Obrotówkę  sporządza się nie rzadziej niż na 

koniec każdego miesiąca.

Zestawienie obejmuje:
- nazwy kont lub ich symbole,
- salda początkowe kont na dzień otwarcia 

ksiąg,

- obroty za okres sprawozdawczy oraz 

narastająco od początku roku,

- salda na koniec okresu sprawozdawczego,
- łączne sumy sald początkowych, obrotów i 

sald końcowych

31

background image

Zestawienia sald ksiąg pomocniczych

    Sporządza się na dzień zamknięcia 

ksiąg rachunkowych oraz na dzień 
inwentaryzacji (dotyczą wybranej 
grupy majątku inwentaryzowanego).

32

background image

Inwentarz

    Inwentarz stanowi wykaz aktywów i 

pasywów. Sporządzają go jednostki, 
które nie prowadziły wcześniej ksiąg.

33

background image

Tradycyjne formy księgowości

Forma tabelaryczna  (amerykanka) – 

połączenie dziennika z księgą 
główną, księgi pomocnicze – oprawne 
lub luźne karty.

W dzienniku następuje zapis 

chronologiczny, w księdze głównej – 
zapis systematyczny.

34

background image

Księgowość przebitkowa

     Zapis w dzienniku i na koncie jest 

jednoczesny dzięki użyciu kalki w 
aparacie zwanym kontownicą.

    W dzienniku następuje ewidencja 

chronologiczna,  karty kont 
syntetycznych i analitycznych mają 
formę kartotek.

35

background image

Księgowość rejestrowa

    Ewidencja ma formę zapisu 

liniowego, całość transakcji opisana 
jest w jednym wierszu.

    Urządzenia księgowe to: 

wielorubrykowe rejestry, karty kont 
syntetycznych i analitycznych w 
formie kartoteki, księgi pomocnicze

36

background image

Certyfikat księgowy

    Mogą potrzymać osoby z 2 letnim 

doświadczeniem i minimum wykształcenie 
średnie, jeśli zdadzą egzamin lub z 3 letnią 
praktyką i odpowiednim wykształceniem 
(wyższe magisterskie uzyskane na kierunku 
rachunkowość lub na innym kierunku 
ekonomicznym o specjalności 
rachunkowość).Uznawane są też specjalizacje, 
których plan studiów i program kształcenia 
odpowiadał wymogom określonym przez 
organy uczelni dla specjalności rachunkowość.

37

background image

Od 1 stycznia nie jest uznawane 

wykonywanie określonych czynności na 
mniej niż pół etatu. Za praktykę w 
księgowości uważa się wykonywanie 
określonych czynności na podstawie 
stosunku pracy w wymiarze czasu pracy nie 
mniejszym niż pół etatu, odpłatnej umowy 
cywilnoprawnej zawartej z przedsiębiorcą 
świadczącym usługi w zakresie usługowego 
prowadzenia ksiąg rachunkowych, umowy 
spółki lub w związku z prowadzeniem 
własnej działalności gospodarczej.

38

background image

Czynnościami są:

• Prowadzenie, na podstawie dowodów 

księgowych, ksiąg rachunkowych,

• Dokonywanie wyceny aktywów i 

pasywów oraz ustalanie wyniku 
finansowego lub

• Sporządzanie sprawozdań finansowych,
• Badanie sprawozdań pod nadzorem 

biegłego rewidenta

39

background image

• Doświadczenie nie jest uznawane, jeśli 

księgowy pracuje na umowę cywilnoprawną 
(np. zlecenie) w podmiocie, który nie 
prowadzi usługowo ksiąg rachunkowych. 
Musi być natomiast zatrudniony na min pól 
etatu. Wykonując czynności na podstawie 
umowy cywilnoprawnej, może wykazać 
praktykę, tylko jeżeli jest ona zdobywana w 
jednostce usługowo prowadzącej księgi, gdy 
księgowy dostaje wynagrodzenie.

40

background image

Odpowiedzialność karna

Art.77 odpowiedzialność za prowadzenie ksiąg i 

sporządzanie sprawozdań

        Jeśli  ktoś  dopuszcza  się  nieprowadzenia 

ksiąg,  prowadzenia  ich  wbrew  przepisom  lub 
podaje  nierzetelne  dane,  nie  sporządza 
sprawozdania  finansowego,  sporządza  go 
niezgodnie  z  ustawą  lub  zawiera  tam 
nierzetelne dane

        Podlega  grzywnie  lub  karze  pozbawienia 

wolności do lat 2, albo obu tym karom łącznie.

41

background image

odpowiedzialność

Art. 79
Kto wbrew przepisom ustawy ….
Podlega grzywnie albo karze 

ograniczenia wolności.

42

background image

Dokumenty jednostki

dokumentacja konstytucyjna 
(założycielska) 
– statut spółki, akt 
notarialny powołania, wyciągi z 
rejestru sądowego, uchwały organów 
statutowych, koncesje, decyzje o 
nadaniu REGON, dokumenty 
dotyczące zmiany powołania 
organów nadzorczych

43

background image

    Dokumentacja związana z organizacją, 

zarządzaniem i kierowaniem jednostką 
oraz jej działalnością 
– wewnętrzne 
regulacje prawne:

   struktura  organizacyjna, księgi służb, 

zakresy czynności, uprawnień, obowiązków, 
odpowiedzialności, regulaminy: kontroli 
wewnętrznej, emisji, gospodarowania ZFŚS, 
instrukcja o gospodarce magazynowej, opis 
przyjętych zasad rachunkowości, 
dokumentacja systemu przetwarzania 
danych

44

background image

Dokumentacja działalności 

wewnętrznych organów stanowiących i 

zarządzających – protokoły obrad, uchwały 

zgromadzeń, protokoły posiedzeń, decyzje i 

zarządzenia, deklaracje członków spółdzielni
Dokumentacja kontraktowa – umowy, 

kontrakty, porozumienia, protokoły 

uzgodnień, w tym umowy: sprzedaży, 

ubezpieczeń, rachunku bankowego, 

kredytowe, najmu, dzierżawy, o dzieło, o 

pracę, zlecenia, agencyjne, użyczenia, 

akwizycji

45

background image

Dokumentacja  osobowa  –  umowa  o 

pracę, 

kwestionariusz 

osobowy, 

oświadczenie 

odpowiedzialności 

materialnej,  przeszere-gowanie  ze  zmianą 

stanowiska,  umowa  w  sprawie  szkolenia, 

przepustka 

stała, 

karta 

kartoteki 

osobowej, 

wypowiedzenie 

warunków 

pracy,  rozwiązanie  umowy  o  pracę, 

zaświadczenie o zarobkach, dokumentacja 

wyróżnień,  nagród,  kar,  lista  urlopowa, 

karta urlopowa, zaświadczenie o czasowej 

niezdolności do pracy, świadectwo pracy

46

background image

• Dokumentacja związana z przyjęciem 

pracownika do pracy

Kwestionariusz osobowy dla pracownika 
Kwestionariusz osobowy dla osoby ubiegającej się o 

zatrudnienie 

Skierowanie na badania wstępne/okresowe/kontrolne 
Oświadczenie o zapoznaniu się z regulaminem pracy 
Zawiadomienie Urzędu Pracy o zatrudnieniu 

bezrobotnego 

Zaświadczenie o odbyciu szkolenia BHP 
Informacja o przedłużeniu się umowy o pracę do dnia 

porodu

 

47

background image

Dokumentacja  wynagrodzeń  –  lista 

płac  z  różnych  umów,  lista  wypłat 

zasiłków,  lista  wypłat  wynagrodzeń  za 

czas  niezdolności  do  pracy,  karta 

zarobkowa 

pracownika, 

formularze 

deklaracji  (rozliczeń),  zaświadczenia  o 

zarobkach, wniosek o emeryturę/rentę,
Dokumentacja zamierzeń, prognoz, 

rozwoju (korzystanie z transportu – 

własny czy obcy, plany wieloletnie, 

zorganizowanie własnej rachunkowości 

czy korzystanie z usług biura)

48

background image

Dokumentacja majątku trwałego – 
plany rzeczowo-finansowe oraz 
kosztorysowo-projektowa zamierzeń 
inwestycyjnych, dokumenty 
stwierdzające własność lub określające 
inne tytuły użytkowania majątku 
trwałego, dokumentacja ruchu majątku

Dokumentacja dotycząca rozliczeń 
publiczno-prawnych (podatkowych)

49

background image

Dokumentacja  produkcyjna  –  plan 
asortymentowy 

produkcji, 

normy 

materiałowe,  normy  czasowe,  ustalenia 
ceny  wyrobu,  zamówienie  wykonania 
usługi, 

karta 

pracy 

stanowiska, 

zespołowa 

miesięczna 

karta 

pracy, 

rozliczenie zużycia surowców, reklamacje 
jakościowe, zawiadomienie o przestojach, 
zamówienie surowców, raport produkcji

50

background image

Dokumentacja obrotu 

towarowego – oferty sprzedaży, 
dokumenty związane z promocją, 
marketingiem, reklamą, dokumenty 
reklamacyjne, zamówienia, 
dokumenty zakupu  i sprzedaży 
towarów, dokumenty wewnętrznych 
przesunięć towarów w hurtowniach, 
taśmy z kas rejestracyjnych

51

background image

Dokumentacja inwentaryzacyjna
Dokumentacja transportu 
– dokumenty 

techniczne środków transportu, książka 

pojazdu, miesięczna karta eksploatacji 

pojazdu, dokumenty remontów,  napraw, 

dowód przekazania samochodu, 

przekazanie zużytych części, dowody 

likwidacji
Dokumentacja ubezpieczeniowo-

szkodowa - polisy

52

background image

Dokumentacja operacji socjalno-

bytowych – umowy pożyczki z ZFŚS, 

skierowanie na formy wypoczynku, 

dokumentacja utrzymania obiektów 

socjalnych
Dokumentacja kasy
Dokumentacja bankowa
Dokumentacja zakupu 
– Fa, rachunki, 

protokoły, korespondencja z kontrahentami, 

dowody przyjęcia składników do magazynu, 

nota korygująca

53

background image

Dowody sprzedaży
Dokumentacja magazynowa 
– Pz, 

Wz, Mm, Zw

Dokumentacja rozliczeniowa

54

background image

Dokumentacja księgowa

Podział dowodów księgowych:
- odzwierciedlające przebieg lub 

skutek operacji gospodarczych,

- nie mające bezpośredniego związku z 

operacjami gospodarczymi, dowody 
te zawierają pisemne polecenie 
zapisów o charakterze zbiorczym, 
korygującym lub rozliczeniowym 
(rozdzielniki kosztów).

55

background image

Funkcje dowodów

• Informacyjna – dane są wiarygodnym 

źródłem informacji  o przebiegu operacji i 

skutkach operacji, informacje te służą do 

zarządzania firmą, a ich uogólnienie 

zawiera sprawozdanie finansowe,

• kontrolna – funkcja ta polega na 

upewnieniu się, że dane zawarte w 

dowodach księgowych i wprowadzane do 

ksiąg są wiarygodne, zgodne z prawdą, a 

odzwierciedlane przez nie operacje są 

legalne – zgodne z prawem oraz celowe 

(zgodne z interesem firmy)

56

background image

Wymagania dotyczące poprawności 

sporządzania dokumentów

• Nakaz wystawienia dowodu czytelnie i 

trwale,

• Zakaz dokonywania poprawek w 

przypadku wystąpienia błędów 
(zamazywanie, zeskrobywanie, dokonanie 
przeróbek), błędny zapis należy skreślić 
zachowując czytelność, wpisać właściwy 
tekst lub liczbę, zamieścić obok datę 
poprawki oraz podpis osoby, która to 
zrobiła.

57

background image

Uwaga!

Poprawki nie mogą być stosowane do 

dowodów:

objętych zakazem, np. dowody 

kasowe, dokumentów  obcych (z 
zewnątrz) oraz własnych wysłanych 
na zewnątrz.

58

background image

Dowody źródłowe – art.20

• zewnętrzne obce – otrzymane od kontrahentów,

• zewnętrzne własne – przekazywane w oryginale 

kontrahentom,

• wewnętrzne – dotyczące operacji wewnątrz 

jednostki

Dowody księgowe w ustawie:

- „zbiorcze – służące do dokonania łącznych 

zapisów zbioru dowodów źródłowych, które muszą 

być w dowodzie zbiorczym pojedynczo 

wymienione,

korygujące poprzednie zapisy,

zastępcze- wystawione do czasu otrzymania 

zewnętrznego obcego dowodu źródłowego,

rozliczeniowe – ujmujące już dokonane zapisy 

według nowych kryteriów klasyfikacyjnych”.

59

background image

Podział dowodów

• obce – wystawione przez kontrahentów: 

faktury, rachunki (także korygujące), 
dokumenty wystawione przez banki, 
urzędy, instytucje, inne osoby prawne i 
fizyczne, są to wyciągi bankowe, czeki, 
papiery wartościowe, przelewy, noty

• własne – sporządzają je pracownicy 

jednostki gospodarczej.

60

background image

• dyspozycyjne – zawierają polecenie 

(dyspozycję) dokonania operacji 

gospodarczej (dowody polecenia przelewu, 

kasa wypłaci, magazyn wyda; z chwilą np. 

wykonania przez bank polecenia przelewu 

następuje powtórna kontrola dokumentów 

(uwaga: powinna być rozdzielona funkcja 

kontroli dokumentów i wydania 

dyspozycji),

• dokumenty potwierdzające dokonanie 

danej operacji (FA VAT potwierdza sprzedaż 

majątku, np., środka trwałego)

61

Podział dowodów

background image

Podział dowodów księgowych

kryterium

podział

charakterystyka

Liczba operacji

Pojedyncze

zbiorcze

Jedna operacja

Wiele

Źródło

Pierwotne

wtórne

Podstawa – operacje gospodarcze

Podstawa –dokumenty pierwotne

Zastosowanie

Dyspozycyjne

Wykonawcze

Dyspozycyjno

-wykonawcze

Polecenie wykonania operacji

Informacje o przebiegu operacj

Polecenie, następnie informacja o 

wykonaniu

Wystawca

Obce

własne

Odbiorca

Wewnętrzne

zewnętrzne

Inne komórki

Kontrahenci, banki, budżet

Rodzaj operacji

Obrót 

zapasami

Obrót 

majątkiem

Siła robocza

Rozrachunki

FA, r-ki, noty księgowe

62

background image

Dowody wspólne

Wystawiane przez jednostkę i 

kontrahenta np. protokoły zdawczo-
odbiorcze.

63

background image

Elementy dowodu księgowego

• określenie rodzaju dowodu i jego nr 

indentyfikacyjnego,

• określenie stron dokonujących operacji,
• opis operacji oraz jej wartość (także ilość),
• datę dokonania operacji (datę sporządzenia 

dowodu),

• podpis wystawcy dowodu oraz osoby, której 

wydano lub od której przyjęto składniki aktywów,

• stwierdzenie sprawdzenia i zakwalifikowania 

dowodu do ujęcia w księgach rachunkowych 

poprzez wskazanie miesiąca oraz sposobu ujęcia 

dowodu w księgach rachunkowych (dekretacja), 

podpis osoby odpowiedzialnej za te wskazania. 

64

background image

Co się dzieje, gdy operację 

dokumentuje wiele dowodów

?

Np. FA VAT, dowód potwierdzający 

wysłanie towaru oraz dowód 

wystawiony przez urząd celny wyjścia z 

terytorium Wspólnoty.

Uwaga: dowodem księgowym jest 

dokument ostatecznie zamykający 

operację, podlegający zadekretowaniu.

    Za dowód należy uznać np. oryginał 

dowodu obcego, pierwszą kopię 

dowodu własnego – zewnętrznego.

65


Document Outline