12

WYKŁAD 3

STAROśYTNY RZYM

Porządki architektoniczne:

13

RZYM:

•

Miasto na siedmiu wzgórzach:

o

Awentyn

o

Palatyn

o

Kwirynał

o

Wiminał

o

Celius

o

Eskwilin

o

Kapitol

•

Twór chaotyczny

•

Brak czytelnego układu komunikacyjnego

•

Trajan i Hadrian → próba uporządkowania miasta, nadanie traktom komunikacyjnym
konkretnych kierunków (do Forum Romanum)

Ś

wiątynia rzymska:

- brak złotych proporcji
- wysunięte postumenty
- półkolumny

Obiekty starożytnego Rzymu:

1.

Koloseum

Organizacja krwawych widowisk

Porządek piętrowy

Woda i kanalizacja

Pod areną pomieszczenia dla gladiatorów

Zapadnie mechaniczne

Womitoria – 40 tys widzów opuszczało Koloseum w 5 min

Ostatnie rzędy są podniesione ze względu na linie widoczności

Układ eliptyczny

Zbudowany z pumeksy (gorszy gatunek kamienia chłonący wodę)

14

2.

Panteon

Ś

wiątynia wszystkich Bogów

Monumentalna budowla wewnątrz i na zewnątrz

W przekrój idealnie da się wpisać kolo

Kasetony (wystrój wnętrza)

Tympanon oparty o zasady klasyczno-hellenistyczne

Ostatni pierścień przy oculusie dociążono przez zagęszczenie

15

3.

Bazylika

•

Marcewiusza/Konstantyna

Zgromadzenia publiczne, sądy, handel itp.

największa bazylika i zarazem budynek na Forum Romanum w Rzymie

Budowę bazyliki rozpoczął w 308 cesarz Maksencjusz. Budowa została zakończona przez
Konstantyna Wielkiego w roku 312r. Bazylika ustawiona była na platformie o wymiarach 100 x 65 m.
Posiadała 3 krótkie, szerokie nawy. Wysokość budowli wynosiła 35 m. Ściany i posadzki wyłożone
kolorowymi marmurami. W zachodniej apsydzie stał kolosalny posąg cesarza Konstantyna, wykonany
z brązu i marmuru, który odkryto tutaj w 1487 r. Pozostałości posągu (głowa, ręka i stopa)
eksponowane są na dziedzińcu Palazzo dei Conservatori (na Kapitolu). Do VII wieku dach bazyliki
zdobiły złocone płytki. Architektura budowli wzorowana na Termach Karakalli i Termach
Dioklecjana.

•

Julia

Bazylika Julia (łac. Basilica Iulia) - pięcionawowa bazylika, której budowę na Forum Romanum
rozpoczął w 54 p.n.e. Juliusz Cezar, a dokończył Oktawian August. W roku 46 p.n.e. została
poświęcona Juliuszowi Cezarowi. Krótko później spłonęła jednak w 12 p.n.e. została ponownie
odbudowana. Kolejna odbudowa miała miejsce za panowania cesarza Dioklecjana w 283r. Do dnia
dzisiejszego przetrwały jedynie schody, posadzka i fragmenty kolumn pozwalający na
zidentyfikowania pięcionawowej budowy świątyni.

•

Aemilia

Basilica

Aemilia,

Basilica

Fulvia

(Bazylika

Emiliańska,

Fulwijska)

- bazylika wybudowana w 179 p.n.e.
w zachodniej części Forum Romanum na
zlecenie cenzorów Marka Emiliusza
Lepidusa i Marka Fulwiusza Nobiliora.
Posiadała jedna szeroką nawę centralną
oraz dwie węższe boczne nawy. Długość
bazyliki wynosiła 100 metrów, szerokość
30 metrów. Posiadała 3 wejścia. Do dnia
dzisiejszego zachowały sie jedynie ślady
fundamentów i kolumn.

16

4.

Łuki Triumfalne
To budowla w kształcie monumentalnej, wolno stojącej bramy stawiana dla upamiętnienia
ważnej osoby lub uczczenia ważnego wydarzenia, zwykle zwycięstwa militarnego. Przejście
pod łukiem triumfalnym autora lub autorów zwycięstwa było punktem kulminacyjnym
pochodu triumfalnego.

a.

ŁUK Tytusa

Łuk triumfalny zbudowany w 81 - 96 przy Via Sacra dla uczczenia
zwycięstwa Wespazjana i Tytusa w wojnie z śydami i zdobycia Jerozolimy.

Zbudowany z białego marmuru.

Na każdej fasadzie umieszczone są cztery kolumny w porządku korynckim.
Kolumny skrajne mają trzony gładkie a środkowe zdobione kanelurami.

Łuk ozdobiony jest płaskorzeźbami.

Łuk był zwieńczony posągiem Cesarza.

b.

ŁUK Konstantyna

łuk zbudowany w latach 312 – 315 dla uhonorowania dziesięciolecia
sprawowania władzy przez cesarza Konstantyna oraz dla uczczenia jego
zwycięstwa nad Maksencjuszem.

Budowla o szerokości 25,7 m, wysokości 21,0 m i murach grubości 7,4 m
ustawiona została w pobliżu Koloseum.

17

5.

Forum Romanum (łac. – rynek rzymski), inna nazwa to Forum Magnum – plac w
starożytnym Rzymie, otoczony sześcioma z siedmiu wzgórz: Kapitolem, Palatynem,
Celiusem, Eskwilinem, Wiminałem i Kwirynałem. Centrum polityczne, religijne i towarzyskie
Rzymu.

Imposta – (impost, nasadnik) – element dekoracyjny w postaci płyty lub bloku w kształcie gzymsu
nad głowicą słupa lub filaru. Stanowiąca podparcie dla łuku arkady lub żebra sklepienia. Element
znany w architekturze bizantyjskiej