Choroby tarczycy

Choroby tarczycy

Dr n. med. Katarzyna

Dr n. med. Katarzyna

Pawlaczyk-Gabriel

Pawlaczyk-Gabriel

Tarczyca- fizjologia

Tarczyca- fizjologia



Wytwarzanie hormonów tarczycy

Wytwarzanie hormonów tarczycy

- głównie T4 (tyroksyna)

- głównie T4 (tyroksyna)

- T3 (trójodotyronina)- podstawowy

- T3 (trójodotyronina)- podstawowy

hormon tarczycy działający na poziomie

hormon tarczycy działający na poziomie

komórek obwodowych

komórek obwodowych

Zwiększanie syntezy i katabolizmu

Zwiększanie syntezy i katabolizmu

białek, aktywacja lipogenezy w

białek, aktywacja lipogenezy w

wątrobie i tk. tłuszczowej, wzrost

wątrobie i tk. tłuszczowej, wzrost

obwodowego i trzewnego zużycia

obwodowego i trzewnego zużycia

glukozy

glukozy

Tarczyca- fizjologia

Tarczyca- fizjologia



Regulacja czynności tarczycy

Regulacja czynności tarczycy

tyreotropina (TSH)- hormon

tyreotropina (TSH)- hormon

przysadki pobudzający syntezę i

przysadki pobudzający syntezę i

wydzielanie T3 i T4

wydzielanie T3 i T4

tyreoliberyna (TRH)- hormon

tyreoliberyna (TRH)- hormon

wydzielany przez podwzgórze i

wydzielany przez podwzgórze i

regulujący wydzielanie TSH

regulujący wydzielanie TSH

Nadczynność tarczycy

Nadczynność tarczycy



Zwiększone wydzielanie hormonów

Zwiększone wydzielanie hormonów

tarczycy przekraczające aktualne

tarczycy przekraczające aktualne

zapotrzebowanie tkankowe

zapotrzebowanie tkankowe



Przyczyny: obecność autoprzeciwciał,

Przyczyny: obecność autoprzeciwciał,

wole guzkowe toksyczne, guzek

wole guzkowe toksyczne, guzek

autonomiczny pojedynczy, gruczolak

autonomiczny pojedynczy, gruczolak

przysadki, uszkodzenie tarczycy,

przysadki, uszkodzenie tarczycy,

pozatarczycowy nadmiar tyroksyny

pozatarczycowy nadmiar tyroksyny

Nadczynność tarczycy

Nadczynność tarczycy



Objawy podmiotowe

Objawy podmiotowe

- drażliwość, płaczliwość, niepokój,

- drażliwość, płaczliwość, niepokój,

pobudzenie psychoruchowe

pobudzenie psychoruchowe

- uczucie ciepła, wzmożona

- uczucie ciepła, wzmożona

potliwość i rumienienie się

potliwość i rumienienie się

- łatwe wypadanie włosów

- łatwe wypadanie włosów

- osłabienie i męczliwość mięśni

- osłabienie i męczliwość mięśni

Nadczynność tarczycy

Nadczynność tarczycy



Objawy podmiotowe c.d.

Objawy podmiotowe c.d.

- kołatanie serca, zaburzenia rytmu serca,

- kołatanie serca, zaburzenia rytmu serca,

czasem objawy niewydolności krążenia

czasem objawy niewydolności krążenia

- duszność

- duszność

- częste stolce, biegunka

- częste stolce, biegunka

- zwiększenie apetytu

- zwiększenie apetytu

- łagodny wielomocz

- łagodny wielomocz

- zaburzenia miesiączkowania, zaburzenia

- zaburzenia miesiączkowania, zaburzenia

wzwodu

wzwodu

Nadczynność tarczycy

Nadczynność tarczycy



Objawy przedmiotowe

Objawy przedmiotowe

- drobnofaliste drżenie rąk, języka

- drobnofaliste drżenie rąk, języka

lub gałek ocznych

lub gałek ocznych

- retrakcja powiek

- retrakcja powiek

- objawy Graefego, Moebiusa,

- objawy Graefego, Moebiusa,

Kochera i Stellwaga

Kochera i Stellwaga

- ciepła skóra, cienkie łamliwe

- ciepła skóra, cienkie łamliwe

paznokcie

paznokcie

Nadczynność tarczycy

Nadczynność tarczycy



Badania laboratoryjne

Badania laboratoryjne

- TSH podwyższone lub obniżone

- TSH podwyższone lub obniżone

- zwiększone stężenie wolnych

- zwiększone stężenie wolnych

hormonów tarczycy

hormonów tarczycy

- obniżenie stężenia cholesterolu

- obniżenie stężenia cholesterolu

całkowitego i LDL

całkowitego i LDL

Nadczynność tarczycy

Nadczynność tarczycy



Leczenie

Leczenie

- farmakologiczne- tionamidy

- farmakologiczne- tionamidy

(tiamazol i propylotiouracyl) + beta-

(tiamazol i propylotiouracyl) + beta-

blokery

blokery

- jod promieniotwórczy (J131)

- jod promieniotwórczy (J131)

- operacyjne- rozpoznanie lub

- operacyjne- rozpoznanie lub

podejrzenie nowotworu złośliwego

podejrzenie nowotworu złośliwego

tarczycy

tarczycy

Niedoczynność tarczycy

Niedoczynność tarczycy



Zespół objawów klinicznych wywołanych

Zespół objawów klinicznych wywołanych

niedoborem T4 i wynikającym z tego

niedoborem T4 i wynikającym z tego

niedostatecznym działaniem T3 w

niedostatecznym działaniem T3 w

komórkach ustroju, co prowadzi do

komórkach ustroju, co prowadzi do

uogólnionego spowolnienia procesów

uogólnionego spowolnienia procesów

metabolicznych

metabolicznych



Pierwotna (uszkodzenie tarczycy),

Pierwotna (uszkodzenie tarczycy),

wtórna (niedobór lub brak TSH),

wtórna (niedobór lub brak TSH),

trzeciorzędowa (brak lub niedobór TRH)

trzeciorzędowa (brak lub niedobór TRH)

Niedoczynność tarczycy

Niedoczynność tarczycy



Przyczyny

Przyczyny

- przewlekłe autoinmmunizacyjne zapalenie

- przewlekłe autoinmmunizacyjne zapalenie

tarczycy

tarczycy

- inne zapalenia tarczycy

- inne zapalenia tarczycy

- całkowite lub subtotalne wycięcie tarczycy

- całkowite lub subtotalne wycięcie tarczycy

- leczenie J131

- leczenie J131

- napromienianie okolicy szyi

- napromienianie okolicy szyi

- nadmierne spożycie jodków

- nadmierne spożycie jodków

- znaczny niedobór J w środowisku

- znaczny niedobór J w środowisku

Niedoczynność tarczycy

Niedoczynność tarczycy



Przyczyny c.d.

Przyczyny c.d.

- wrodzona niedoczynność tarczycy u

- wrodzona niedoczynność tarczycy u

dzieci

dzieci

- przedawkowanie leków

- przedawkowanie leków

przeciwtarczyciwych

przeciwtarczyciwych

- przewlekła ekspozycja na substancje

- przewlekła ekspozycja na substancje

wolotwórcze ( goitryna, maniok)

wolotwórcze ( goitryna, maniok)

- przyjmowanie niektórych leków

- przyjmowanie niektórych leków

Niedoczynność tarczycy

Niedoczynność tarczycy



Objawy podmiotowe

Objawy podmiotowe

- przyrost masy ciała

- przyrost masy ciała

- osłabienie, zmęczenie i zmniejszona

- osłabienie, zmęczenie i zmniejszona

tolerancja wysiłku

tolerancja wysiłku

- senność, ogólne spowolnienie

- senność, ogólne spowolnienie

- zmniejszenie zdolności skupiania uwagi

- zmniejszenie zdolności skupiania uwagi

- zaburzenia pamięci

- zaburzenia pamięci

- uczucie chłodu, łatwe marzniecie

- uczucie chłodu, łatwe marzniecie

- zaparcia

- zaparcia

Niedoczynność tarczycy

Niedoczynność tarczycy



Objawy przedmiotowe

Objawy przedmiotowe

- skóra sucha, zimna, blada,

- skóra sucha, zimna, blada,

nadmierne rogowacenie naskórka

nadmierne rogowacenie naskórka

- obrzęk podskórny- pogrubienie

- obrzęk podskórny- pogrubienie

rysów twarzy, obrzęki powiek, dłoni

rysów twarzy, obrzęki powiek, dłoni

- suche, łamliwe włosy,

- suche, łamliwe włosy,

przerzedzenie owłosienia

przerzedzenie owłosienia

- zwolnienie czynności serca

- zwolnienie czynności serca

Niedoczynność tarczycy

Niedoczynność tarczycy



Objawy przedmiotowe c.d.

Objawy przedmiotowe c.d.

- osłabienie tętna, ciche tony serca

- osłabienie tętna, ciche tony serca

- powiększenie sylwetki serca

- powiększenie sylwetki serca

- niskie ciśnienie tętnicze, rzadziej

- niskie ciśnienie tętnicze, rzadziej

nadciśnienie

nadciśnienie

- ochrypły, matowy głos

- ochrypły, matowy głos

- objawy niewydolności oddechowej

- objawy niewydolności oddechowej

Niedoczynność tarczycy

Niedoczynność tarczycy



Objawy przedmiotowe c.d.

Objawy przedmiotowe c.d.

- przewlekłe zaparcie

- przewlekłe zaparcie

- wodobrzusze

- wodobrzusze

- osłabienie siły mięśniowej

- osłabienie siły mięśniowej

- spowolnienie mowy

- spowolnienie mowy

- osłabienie słuchu

- osłabienie słuchu

- otępienie, a nawet śpiączka

- otępienie, a nawet śpiączka

Niedoczynność tarczycy

Niedoczynność tarczycy



Badania laboratoryjne

Badania laboratoryjne

- TSH podwyższone w pierwotnej a

- TSH podwyższone w pierwotnej a

obniżone we wtórnej niedoczynności

obniżone we wtórnej niedoczynności

- zmniejszone stężenie hormonów

- zmniejszone stężenie hormonów

tarczycy w surowicy

tarczycy w surowicy

- zwiększenie stężenia cholesterolu

- zwiększenie stężenia cholesterolu

całkowitego, LDL i trójglicerydów

całkowitego, LDL i trójglicerydów

Niedoczynność tarczycy

Niedoczynność tarczycy



Leczenie

Leczenie

- substytucyjne- sól sodowa

- substytucyjne- sól sodowa

lewoskrętnej tyroksyny, w dawce

lewoskrętnej tyroksyny, w dawce

dobowej ustalanej indywidualnie dla

dobowej ustalanej indywidualnie dla

każdego chorego

każdego chorego

- leczenie jest zawsze długotrwałe i

- leczenie jest zawsze długotrwałe i

na ogół musi być prowadzone przez

na ogół musi być prowadzone przez

całe życie chorego

całe życie chorego

Niedobór jodu

Niedobór jodu



Prowadzi on do zmniejszonej syntezy

Prowadzi on do zmniejszonej syntezy

hormonów tarczycy, a we wczesnych

hormonów tarczycy, a we wczesnych

okresach rozwojowych może także

okresach rozwojowych może także

uszkadzać rozwój płodu w sposób

uszkadzać rozwój płodu w sposób

bezpośredni

bezpośredni



Szczególnie ważny jest prawidłowy

Szczególnie ważny jest prawidłowy

dowóz jodu w okresie rozwoju

dowóz jodu w okresie rozwoju

ośrodkowego układu nerwowego

ośrodkowego układu nerwowego

Niedobór jodu

Niedobór jodu



Profilaktyka- rys historyczny

Profilaktyka- rys historyczny

- 1935- rozpoczęcie jodowania soli w

- 1935- rozpoczęcie jodowania soli w

Polsce w regionie karpackiej endemii wola

Polsce w regionie karpackiej endemii wola

i niedoczynności tarczycy

i niedoczynności tarczycy

- 1980- zaprzestanie jodowania soli w

- 1980- zaprzestanie jodowania soli w

Polsce (nasilenie niedoboru)

Polsce (nasilenie niedoboru)

- 1989- ponowne wprowadzenie

- 1989- ponowne wprowadzenie

nieobowiązkowego jodowania soli

nieobowiązkowego jodowania soli

- 1996- wprowadzenie obowiązkowej

- 1996- wprowadzenie obowiązkowej

profilaktyki jodowej

profilaktyki jodowej

Niedobór jodu

Niedobór jodu



Profilaktyka i leczenie

Profilaktyka i leczenie

- powszechne, obowiązkowe jodowanie soli

- powszechne, obowiązkowe jodowanie soli

kuchennej

kuchennej

- obowiązkowe jodowanie mieszanek

- obowiązkowe jodowanie mieszanek

mlekozastepczych dla niemowląt

mlekozastepczych dla niemowląt

- zalecenie przyjmowania dodatkowej dawki

- zalecenie przyjmowania dodatkowej dawki

jodu (150-200ug/d) w czasie ciąży i karmienia

jodu (150-200ug/d) w czasie ciąży i karmienia

- zalecenie zwiększenia spożycia nośników

- zalecenie zwiększenia spożycia nośników

jodu (ryby morskie, jaja, mleko, warzywa,

jodu (ryby morskie, jaja, mleko, warzywa,

owoce)

owoce)