Opieka nad dzieckiem z chorobami

układu krwiotwórczego

Pielęgniarstwo
pediatryczne

Niedokrwistość

Niedokrwistość

to stan chorobowy przebiegający z obniżeniem

stężenia Hb poniżej wartości dla określonego wieku dziecka



niższe niż 11,0g % - dzieci od 6m.ż. do 6 lat



niższe niż 12,0 g % - dzieci starsze

Przyczyny:



Niedokrwistości pokrwotoczne



Niedokrwistości wskutek zmniejszonego wytwarzania Hb i krwinek

czerwonych



Niedokrwistości wskutek nadmiernego rozpadu

Objawy niedokrwistości z niedoboru żelaza:



utrata łaknienia, osłabienie, bladość skóry, drażliwość, apatia



bóle i zawroty głowy, bicie serca, zajady w kącikach ust,



opóźnienie rozwoju, kruchość i łamliwość paznokci i włosów

Skazy krwotoczne

Skazy krwotoczne

dzielimy na:



Skazy naczyniowe (łamliwość naczyń, rozszerzenie naczyń)



Skazy płytkowe (małopłytkowość)



Skazy osoczowe (Hemofilia A i B)

Objawy skazy małopłytkowej (objawy zależą od przyczyny):



drobne żywoczerwone wybroczyny na skórze i błonach śluzowych



krwawienia z nosa i błon śluzowych

Objawy hemofilii:



krwawienia z nosa, z jamy ustnej, do jamy brzusznej, dróg moczowych,
układu nerwowego



wylewy dostawowe z bolesnością i ograniczeniem ruchomości a nawet
trwałe zniekształcenia

Białaczka

Białaczka

jest chorobą nowotworową cechującą się proliferacją

(mnożeniem) nieprawidłowych krwinek białych, które naciekają szpik,

inne narządy i tkanki. U dzieci występuje najczęściej ostra białaczka

limfoblastyczna (niedojrzałe limfocyty).

Objawy kliniczne:



objawy niedokrwistości - zahamowania produkcji erytrocytów



objawy skazy krwotocznej – zahamowanie produkcji płytek krwi



objawy upośledzenia odporności – zahamowanie wytwarzania krwinek

białych (gorączka, zakażenia – anginy, ropnie, posocznica)



Objawy zajęcia układu siateczkowo-śródbłonkowego

(hepatosplenomegalia, bóle kostne, powiększenie węzłów chłonnych)



Objawy zajęcia OUN (bóle głowy, objawy oponowe i wzmożonego

ciśnienia wewnątrzczaszkowego)



Objawy ogólne – brak łaknienia, wymioty, spadek masy ciała

Diagnostyka chorób układu

krwiotwórczego

Badania laboratoryjne i testy diagnostyczne:



Badanie morfologiczne krwi



Liczba retikulocytów (młodych postaci erytrocytów)



Krzepnięcie i badanie hemostazy



Całkowita zdolność wiązania żelaza



Biopsja aspiracyjna szpiku kostnego



Badania biochemiczne krwi, badania moczu



RTG klatki piersiowej



USG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny



Scyntygrafia kości



Nakłucie lędźwiowe

Leczenie chorób układu

krwiotwórczego

Niedokrwistość z niedoboru żelaza:



Preparaty żelaza doustnie, parenteralnie + dieta



Transfuzje krwi (niedokrwistość znacznego stopnia)

Hemofilia:



Terapia substytucyjna brakujących czynników krzepnięcia

(koncentraty czynnika VIII lub IX

Białaczka: leczenie celowane – okresy

1.

Indukcja (uzyskanie) remisji klinicznej i hematologicznej:

chemioterapeutyki, kortykosteroidy,

2.

Terapia profilaktyczna zmian w OUN – chemioterapeutyki dooponowo

3.

Konsolidacja (podtrzymanie) remisji – chemioterapeutyki

Białaczka: leczenie objawowe: antybiotyki, leki p/bólowe, preparaty

krwi, preparaty p/wymiotne, p/zapalne

Diagnozy pielęgniarskie

I.

Zaburzenia perfuzji tkanek obwodowych

II. Nieprawidłowy stan odżywienia organizmu

III. Ryzyko urazu i uszkodzenia skóry

IV. Ból

V. Brak tolerancji na wysiłek fizyczny, upośledzenie sprawności

fizycznej

VI. Ryzyko zakażenia

VII. Biegunka

VIII. Ryzyko odwodnienia

IX Zmiany na błonach śluzowych jamy ustnej

X. Opóźniony wzrost i rozwój

XI. Zaburzone postrzeganie własnej osoby

XII. Nieskuteczne radzenie sobie z chorobą dziecka i

nieprawidłowe stosunki w rodzinie

Diagnoza pielęgniarska II

Nieprawidłowy stan odżywienia organizmu
Przyczyny: niewystarczająca podaż żelaza, utrata apetytu, ból w

obrębie jamy ustnej, skutki chemioterapii, antybiotykoterapii

Cechy charakterystyczne:



Brak łaknienia, nudności, wymioty



Zapalenie jamy ustnej, zmniejszone wydzielanie śliny,
zaburzenia smaku



Ból brzucha, biegunki, spadek masy ciała



Zmęczenie, wyniszczenie

Cel opieki: U dziecka nie dojdzie do niedożywienia

Diagnoza pielęgniarska II – plan

1/2

Niedokrwistość z niedoboru żelaza



Ocena łaknienia i rozwoju fizycznego dziecka



Ocena zmian w jamie ustnej (ból, zapalenie, krwawienie)



Ocena diety dziecka i odżywiania rodziny



Edukacja rodziny i dziecka;

–

Dieta: pokarmy bogate w żelazo (jaja,chude mięso, ryby,

wątroba, warzywa, owoce)

–

Doustna suplementacja żelaza: niemowlęta- kroplomierz,

dzieci starsze – słomka + płyn z wit. C,

–

Po przyjęciu żelaza dokładne mycie zębów (zapobiega

przebarwieniom)

–

Uboczne efekty terapii żelazem (nudności, wymioty, biegunka,

zaparcia, czarne stolce, przebarwienia na zębach)

Diagnoza pielęgniarska II – plan

2/2

Białaczka:



Ocena zdolności przyjmowania pokarmów



Ocena występowania zaburzeń (nudności, wymioty, bolesność jamy

ustnej, bóle brzucha, biegunki, zaparcia)



Prowadzenie bilansu wodnego (płyny przyjęte i wydalone)



Zachęcanie do spożywania łagodnej, lekkostrawnej diety papkowatej lub

płynnej



Pozwalanie na spożywanie pokarmów, które lubi i toleruje



Zachęcanie dziecko do jedzenia gdy poczuje głód



Podawanie potraw nie drażniących śluzówki jamy ustnej



Unikanie soków zawierających kwas askorbinowy,



Unikanie potraw gorących, zimnych, pikantnych smażonych,

wzdymających, zbyt słonych, słodkich oraz wydzielających silne zapachy



Przygotowanie rodziców i dziecka do opieki (dziecko może wymagać

hospitalizacji w celu nawodnienia i odżywienia)

Diagnoza pielęgniarska III

Ryzyko urazu i uszkodzenia skóry
Przyczyny: Niedobór czynnika krzepnięcia. Spontaniczne lub

pourazowe krwawienia, proces nowotworowy,
małopłytkowość, skutki leczenia

Cechy charakterystyczne:



Powstawanie siniaków, wybroczyn



Krwawienia do tkanek miękkich, mięśni, torebek
stawowych

Cel opieki: Dziecko nie doświadczy urazu

Diagnoza pielęgniarska III – plan – 1/2

Dziecko z hemofilią



Ocena oznak i objawów krwawienia (krwiaki śródstawowe, krwotoki

podskórne i śródmięśniowe)



Higiena jamy ustnej i ochrona przed urazami (szczoteczka do zębów)



Używanie miękkich zabawek do zabawy



Wybieranie sportów mało kontaktowych (pływanie, spacery, rower)



Zapewnienie dziecku bezpiecznego otoczenia domowego



Stosowanie środków do kontroli i hamowania krwawień:

–

Ucisk, unieruchomienie i uniesienie kończyny

–

Stosowanie zimnych okładów

–

Stosowanie leków wg zaleceń

–

Odpoczynek w łóżku, wstrzymanie wykonywania ćwiczeń

Diagnoza pielęgniarska III – plan – 2/2

Dziecko z białaczką i niedokrwistością aplastyczną



Ocena obecności i miejsca krwawienia



Monitorowanie oznak i objawów zakażenia



Ochrona dziecka przed urazami (łóżko, zabawki, szczoteczka)



Unikanie pomiaru temperatury w odbycie, zastrzyków, podawania leków z
kwasem acetylosalicylowym



Izolowanie dziecka i ochrona przed osobami zakażonymi



Unikanie niebezpiecznych zabaw i sportów dziecka



Unikanie wysiłku w trakcie wydmuchiwania nosa, wypróżniania



Przygotowanie rodziców i dziecka do ochrony przed zagrożeniami

Diagnoza pielęgniarska IV

Ból
Przyczyny: Niedotlenienie tkankowe, krwiak śródstawowy,

proces nowotworowy, metody leczenia choroby

Cechy charakterystyczne:



Sygnalizowanie odczuć bólowych



Rozdrażnienie, płacz niepokój



Pobolewanie w obrębie stawu, ograniczenie ruchu



Ochrona bolącego miejsca, uczucie sztywności

Cel opieki: Dziecko będzie odczuwało mniejszy ból

Diagnoza pielęgniarska IV – plan – 1/3

Dziecko z niedokrwistością



Ocena lokalizacji bólu, nasilenia oraz czasu trwania bólu



Podanie leków przeciw bólowych zgodnie z zaleceniem



Zastosowanie suchego ciepłego okładu



Zapewnienie odpoczynku (zmniejszenie zużycia tlenu) i komfortowej
pozycji dziecka



Pouczenie rodziców o przyczynie bólu



Przygotowanie rodziców do oceny bólu, opieki nad dzieckiem



Zapewnienie ubrań luźnych (nie zaburzają i nie ograniczają przepływu
krwi)



Ochrona dziecka przed sytuacjami stresującymi

Diagnoza pielęgniarska IV – plan – 2/3

Dziecko z hemofilią



Ocena bólu stawów, obrzęku i zakresu ruchów



Unieruchomienie stawu, zapewnienie podpórki pod bolące
stawy, uniesienie chorej kończyny, unikanie stosowania
ciepła



Podanie leków przeciwbólowych



Utrzymanie unieruchomienia chorej kończyny w trakcie
ostrej fazy choroby(24-48 godzin)



Założenie szyny lub temblaka wg zlecenia



Pouczenie rodziców i dziecka o przyczynie bólu,
postępowaniu i leczeniu (unikanie zastrzyków)

Diagnoza pielęgniarska IV – plan – 3/3

Dziecko z białaczką



Ocena zgłaszania bólu przez dziecko



Ocena zachowań wynikających z bólu (płacz, krzyk)



Ocena reakcji fizjologicznych (potliwość dłoni, przyśpieszenie akcji

serca, oddechów, wzrost RR)



Podawanie wg zleceń środków przeciwbólowych



Stosowanie kremu EMLA przed zabiegami



Ocena skuteczności działania leków przeciwbólowych



Zapewnienie dziecku odpoczynku



Utrzymanie prawidłowej pozycji i podpieranie kończyn



Stosowanie ciepłych okładów na bolące miejsca



Organizowanie zabaw w okresach czuwania (odwrócenie uwagi)



Współpraca z dzieckiem w zakresie oceny i łagodzenia bólu



Nauczenie rodziców i dziecka różnych sposobów odwracania

uwagi od bólu ( liczenie, muzyka, oddychanie, mówienie, masaż)

Diagnoza pielęgniarska V

Brak tolerancji na wysiłek fizyczny, upośledzenie

sprawności fizycznej

Przyczyny: Brak równowagi pomiędzy podażą a zapotrzebowaniem na

tlen (zmniejszona liczba krwinek czerwonych)

Czynniki charakterystyczne:



Osłabienie, zmęczenie, rozdrażnienie



Zmiany częstości oddechu, tętna



Zmniejszona tolerancji wysiłku

Cel opieki: Dziecko zwiększy swoją aktywność i sprawność

Diagnoza pielęgniarska V - plan



Ocena oddechu, tętna, temperatury, koloru skóry i błon śluzowych
( w spoczynku i w czasie aktywności)



Ocena zachowania dziecka (rozdrażnienie, roztargnienie)



Ocena tolerancji wysiłku (stopnia męczenia, osłabienia)



Pomoc dziecku w czynnościach wymagających wysiłku
przekraczającego granice tolerancji



Zapewnienie okresów odpoczynku i snu



Podawanie tlenu zgodnie z zaleceniem



Planowanie opieki i aktywności dziecka i zapewnienie pomocy



Przygotowanie rodziców i dziecka jak oszczędzać energię i jak
zwiększać aktywność dziecka, jak unikać sytuacji stresujących

Diagnoza pielęgniarska VI

Ryzyko zakażenia
Przyczyny: proces chorobowy, immunosupresja spowodowana

chemioterapią, kortykosteroidy, antybiotykoterapia,
nieprawidłowe odżywienie, nieprawidłowe funkcjonowanie
układu odpornościowego, inwazyjne procedury

Cechy charakterystyczne:



Wzrost temperatury ciała



Pozytywny wynik posiewu bakteryjnego z gardła, moczu, krwi



Objawy kliniczne ciężkich zakażeń z różnych narządów

Cel opieki: U dziecka nie rozwinie się zakażenie

Diagnoza pielęgniarska VI - plan



Ocena temperatury ciała, symptomów gorączki i zakażenia



Wykonanie posiewów bakteryjnych i ocena wyników badań



Pielęgnacja izolacyjna dziecka chorego izolowanie od źródeł zakażenia)



Reżim sanitarny w postępowaniu personelu (higiena osobista, procedury)



Przestrzeganie zasad aseptyki przy wykonywaniu zabiegów inwazyjnych



Przestrzeganie higieny odżywiania



Pouczenie rodziców i dziecka o ograniczeniu kontaktów z osobami z infekcjami



Pouczenie o przestrzeganiu szczególnej higieny rąk, osobistej i bielizny



Przygotowanie rodziców do obserwacji dziecka

Diagnoza pielęgniarska IX

Zmiany na błonach śluzowych jamy ustnej

Przyczyny: Białaczka - skutki uboczne leczenia (chemioterapii,

radioterapii, antybiotykoterapii)

Cechy charakterystyczne:



Zmiany zapalne błony śluzowej



Owrzodzenia jamy ustnej

Cel opieki: Zmiany na błonach śluzowych zostaną wyleczone

Diagnoza pielęgniarska IX - plan



Ocena zmian w jamie ustnej – rodzaju, miejsca



Ocena występowania bólu



Zapobieganie uszkodzeniom w jamie ustnej



Zapewnienie higieny jamy ustnej (szczotkowanie, płukanie jamy ustnej
np. Mieszanka Parmy, Nystatyna, szałwia)



Zapobieganie wysychaniu w jamie ustnej – podawanie płynów
niegazowanych



Stosowanie miejscowych środków znieczulających na owrzodzoną
powierzchnię (przed posiłkami i w razie potrzeby)



Stosowanie pomadki ochronnej do ust

Diagnoza pielęgniarska XI

Zaburzone postrzeganie własnej osoby

Przyczyny: Skutki uboczne chemioterapii i radioterapii

Cechy charakterystyczne:



Utrata włosów



Twarz księżycowa



Spadek lub wzrost masy ciała



Zmiany skórne (nadmierna pigmentacja, wysypka , rumień,
trądzik, pogrubienie, złuszczanie)

Cel opieki: Wizerunek własnego ciała u dziecka poprawi się

Diagnoza pielęgniarska XI - plan



Ocena uczuć dziecka wynikających z ograniczeń w zakresie stylu życia,
nauki, kontaktów z rówieśnikami, udziału w zabawach



Wspieranie kontaktów dziecka z rodzicami, nauczycielami,
rówieśnikami



Podkreślanie pozytywnych zachowań i osiągnięć dziecka



Ocena zachowań biernych i objawów depresji



Akceptowanie zmian w wyglądzie dziecka, w razie potrzeby
odosobnienie dziecka



Przygotowanie rodziców i dziecka do zmian w wyglądzie (np. utrata
włosów), sugerowanie sposobów radzenia ze zmianami w wyglądzie
(np. noszenie czapki, opaski, chustki)



Pomoc rodzicom i dziecku w kontaktach i zabawach z rówieśnikami



Sugerowanie konsultacji u psychologa

Diagnoza pielęgniarska XII

Nieskuteczne radzenie sobie z chorobą dziecka i

nieprawidłowe stosunki rodzinne

Przyczyny:
Dziecko: odseparowanie od rodziny, przyjaciół, domu, szkoły, zaburzenia

samooceny i pewności siebie

Rodzice: niepewność przyszłości dziecka, poczucie bezradności i

bezsilności, wymagania związane z potrzebami chorego dziecka

Cechy charakterystyczne:
Dziecko: depresja, niepokój, zaburzenia snu i odżywiania, niestosowanie

się do zasad leczenia, trudności w kontaktach międzyludzkich

Rodzice: wstrząs, złość, poczucie winy, odrzucanie, nadopiekuńczość,

smutek związany z chorobą i możliwością utraty dziecka

Cel opieki: Rodzina i dziecko będą skuteczniej radzić sobie z chorobą

Diagnoza pielęgniarska XII - plan



Ocena skuteczności metod radzenia sobie z chorobą stosowanych
przez rodzinę (stosunki w rodzinie, wiedza na temat sposobów
wsparcia, zachowania członków rodziny)



Zachęcanie do ujawniania czynników wywołujących stres i szukanie
rozwiązań



Pomoc rodzinie ustalić cele dla dziecka i włączyć do życia rodzinnego



Zapewnienie pomocy socjalnej, duchownego lub innych osób



Informowanie o instytucjach i stowarzyszeniach na rzecz dziecka



Pozwalanie rodzinie na wyrażanie uczuć dotyczących metod
radzenia sobie z potrzebami chorego dziecka