Zakażenia HCV

klinika, diagnoza, leczenie

Polska Grupa Ekspertów

HCV

• Powstała 16 czerwca 2004 z inicjatywy:

– Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i

Lekarzy Chorób Zakaźnych

– Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Hepatologicznego

• Wsparcie Polskiego Towarzystwa

Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci

• Nadrzędnym dążeniem PGE HCV jest

powstrzymanie narastającego problemu
epidemicznego oraz stworzenie strategii
optymalizacji opieki nad pacjentami zakażonymi
wirusem HCV

Polska Grupa Ekspertów

HCV

• PGE HCV tworzą:

– Prof. dr hab. med. Anna Boroń-Kaczmarska,

– Prof. dr hab. med. Janusz Cianciara,

– Prof. dr hab. med. Waldemar Halota,

– Prof. dr hab. med. Jacek Juszczyk,

– Dr hab. med. Piotr Małkowski,

– Dr hab. med. Małgorzata Pawłowska,

– Prof. dr hab. med. Krzysztof Simon,

– Prof. dr hab. med. Jerzy Socha,

– Dr med. Marek Woynarowski.

Struktura genomu HCV

rodzina Flavivridae, rodzaj

rodzina Flavivridae, rodzaj

Hepacivirus

Hepacivirus

5` UTR

5` UTR

Białka

Białka

strukturalne

strukturalne

Białka niestrukturalne

Białka niestrukturalne

3` UTR

3` UTR

peptydaza sygnałowa

peptydaza sygnałowa

NS3 proteinaza serynowa

NS3 proteinaza serynowa

NS2-3 metaloproteinaza

NS2-3 metaloproteinaza

3

3

`

`

C

C

E1

E1

E2

E2

NS2

NS2

NS3

NS3

a

a

b

b

NS4

NS4

A B

A B

NS5A

NS5A

NS5B

NS5B

5`

5`

1

1

192

192

384

384

810

810

102

102

7

7

747

747

148

148

9

9

165

165

8

8

171

171

2

2

197

197

3

3

242

242

1

1

3011a

3011a

a

a

(odkrycie 1989, testy diagnostyczne 1990)

(odkrycie 1989, testy diagnostyczne 1990)

Zakażenie HCV:

podstawowe dane kliniczne

• ok. 80 proc. zakażeń jest

bezobjawowych

• Zakażenie HCV najczęściej jest

wykrywane „przypadkowo”

• U ok. 20 proc. zakażonych HCV po

kilkunastu latach dochodzi do rozwoju
marskości wątroby

• HCV jest wirusem karcynogennym

(pierwotny rak wątroby)

Jak przenosi się HCV?

Przez uszkodzoną skórę, krew, rzadziej

drogą seksualną i z matki na płód

Zakażenia poza

zakładami

służby zdrowia

Zakażenia w

warunkach

szpitalnych

20 proc.

80 proc.

Zakażenie HCV

w warunkach szpitalnych

• Najczęściej do zakażenia dochodzi podczas

„drobnych” zabiegów medycznych, np.:

– usuwanie znamion,
– zastrzyk,
– pobieranie krwi,
– zabiegi stomatologiczne.

• Prewencja:

– mycie rąk przez lekarzy i personel medyczny,
– sterylizacja narzędzi i urządzeń medycznych,
– używanie sprzętu jednorazowego użytku,
– opracowanie i przestrzeganie procedury zabiegów.

Zakażenie szpitalne 

potransfuzyjne

(n=654)

iniekcje (281)

zabiegi
chirurgiczne z
przetoczeniem
krwi (88)

zabiegi
chirurgiczne
bez przetoczeń
krwi (201)

przetoczenia
krwi (20)

bez kontaktów z
jednostkami
służby zdrowia
(64)

n=7

3

n=7

3

n=1

15

n=1

15

n=1

33

n=1

33

n=1

46

n=1

46

n=1

87

n=1

87

Pawłowska M.: 2002

Spodziewany wzrost

Spodziewany wzrost

zachorowań etiologii HCV

zachorowań etiologii HCV

od 1998 do 2008

od 1998 do 2008

cyt. za Mans M.: 2002

HCV - „cicha epidemia”

Buti i wsp. J.Hepatol. 2000

HCC

HCC

ostre zakażenie C

ostre zakażenie C

zgon

zgon

pzw C

pzw C

marskość wątroby

marskość wątroby

krwotok z

krwotok z

żylaków

żylaków

przełyku

przełyku

wątrobowa

wątrobowa

encefalopat

encefalopat

ia

ia

wodobrzusz

wodobrzusz

e

e

~ 80%

~ 80%

20%

20%





20

20

lat

lat

1,1% /

1,1% /

r

r

0,4% /

0,4% /

r

r

86% /r

86% /r

40% /r

40% /r

68% /r

68% /r

11% /r

11% /r

Modele progresji choroby

Alberti, London 1998

szybka

szybka

Progresja

Progresja

marskość

marskość

5-10 lat

5-10 lat

15-30 lat

15-30 lat

> 30 lat

> 30 lat

wolna

wolna

pośrednia

pośrednia

HCC

HCC

3% /

3% /

r

r

niewyrównanie

niewyrównanie

5% - 10% /r

5% - 10% /r

zgon

zgon

2% -

2% -

5% /r

5% /r

włóknienie

włóknienie

0

0

1

1

2

2

3

3

4

4

Poynard et al. J Hepatol. 2001;34:730–739

Progresja włóknienia do S4

a wiek i czas zakażenia

0

10

20

30

40

0.00

0.25

0.50

0.75

1.00

>50

41–50

31–40

21–30

<21

Czas trwania zakażenia (lata)

P

ra

w

d

o

p

o

d

o

b

ie

ń

s

tw

o

wiek

Kryteria kwalifikacji do

leczenia

• anty-HCV (+), HCV-RNA (+)
• pozawątrobowe manifestacje

niezależnie od stopnia włóknienia

• wyrównana marskość wątroby
• koinfekcja HCV/HBV
• koinfekcja HCV/HIV

Polski Konsens 2004

Motywowane oczekiwanie pacjenta

Obecny standard

terapeutyczny zakażeń HCV

•

Pegylowany interferon z

rybawiryną

– Genotyp 1,4,5,6 – leczenie trwa 48

tygodni

– Genotyp 2,3 – leczenie trwa 24

tygodnie

Skuteczność leczenia

SVR (%)

Brak

terapii

1989

1999

IFN A

monoterapia

24 tyg.

IFN A + Ryb

48 tyg.

16

%

0%

41%

Sources: 1) combined data from Poynard et al (1998) and McHutchison et

al (1998)
2) Wong, et al, AASLD 2001 Abstract; 3) McHutchison et al, In
Process, 4Q01

0

10

20

30

40

50

60

6%

IFN A

monoterapia

48 tyg

1995

61%*

2001

PEG-IFN + Ryb

48 tygodni

*

Under Weight-Based Dosing

Regimen

70

72%*

†

†

Under 80/80/80 Treatment Regimen

Wczesna diagnoza zakażeń

HCV

• Badania wykazują, że na skuteczność terapii

duży wpływ ma moment zdiagnozowania
zakażenia HCV

im krótszy czas

od zakażenia wirusem,

tym większe szanse

skutecznej eliminacji HCV

Wczesne wykrycie zakażenia HCV jest bardzo ważne

dla zwiększenia skuteczności terapii

Znaczenie wczesnej

diagnozy zakażeń HCV

Źródło: Raport na podstawie danych przedstawionych podczas 39.
dorocznego zjazdu Europejskiego Towarzystwa Badań Wątroby (EASL), 14-
18 kwietnia 2004, Berlin

Skuteczność terapii

• Skuteczność terapii osiąga do

72

proc

. u pacjentów adherentnych

• Wczesne rozpoczęcie leczenia

znacznie zwiększa jego skuteczność

• Obowiązkiem lekarzy jest jak

najwcześniejsze wykrycie zakażenia
oraz skierowanie pacjenta do ośrodka
specjalistycznego

Jak wykryć zakażenie

wirusem HCV?

• Pierwszy sygnał – podejrzenie zakażenia wirusem

– aktywność enzymów wątrobowych (AspAT i AlAT) powyżej

normy lub powiększenie wątroby

– pacjent z grupy ryzyka

Jeżeli pacjent:

• Miał przetoczoną krew przed 1992 rokiem

• Był wielokrotnie hospitalizowany

• Przyjmował leki w zastrzykach lub miał pobieraną krew

• Miał „drobne” zabiegi chirurgiczne

• Nosi kolczyki

• Jest wytatuowany

• Stosował/stosuje dożylne środki narkotyczne

powinien mieć wykonane badanie w kierunku

anty-HCV

Jak wykryć zakażenie

wirusem HCV?

• Objawy

– Długotrwałe zmęczenie
– Apatia
– Nadmierna senność
– Stany depresyjne
– Objawy „grypopodobne”

• Bóle stawów, kości, mięśni, stany podgorączkowe

– Zaburzenia dyspeptyczne

• Niestrawność, wzdęcia, nudności, wymioty

– Powiększona wątroba lub śledziona

Podejrzenie zakażenia –

co dalej?

• Oznaczenie anty-HCV

– test przesiewowy
– przeprowadzony nie wcześniej niż po 4 tygodniach

od potencjalnego momentu zakażenia

– pozytywny wynik testu oznacza jedynie wykrycie

przeciwciał anty-HCV, nie może być wyłączną

podstawą rozpoznania zakażenia

• Oznaczenie HCV-RNA

– test potwierdzający replikację wirusa

Jeżeli test anty-HCV jest dodatni konieczne

jest skierowanie pacjenta do poradni

chorób wątroby na dodatkowe badania

Wnioski

1. Zakażenia HCV stanowią poważny problem

zdrowotny w Polsce.

2. Liczba chorych na marskość wątroby będzie

systematycznie wzrastać.

3. Skuteczność leczenia tych chorób uległa

znacznej poprawie.

4. O randze tych chorób decydować będzie lekarz

pierwszego kontaktu, gdyż od niego
najczęściej zależy rozpoznanie zakażenia i
skierowanie pacjenta do ośrodka
referencyjnego.