EWALUACJ

A

PROGRAMU

„

PRAWA

UCZNIA”

Rzeszów-Czudec, listopad
2010 r.

2

OBSZARY EWALUACJI

1. Efekty działalności

szkoły

2. Procesy rozumiane

jako działania

zachodzące i

podejmowane w szkole

3. Funkcjonowanie szkoły

w środowisku lok., w

szczeg. w zakresie

współpracy z rodzicami

4. Zarządzanie

szkołą

Z

E

W

N

Ę

T

R

Z

N

A

Może dotyczyć:
wybranych
obszarów i
wymagań
stawianych przez
państwo

lub

innych, uznanych
za istotne.

Wyboru dokonuje
zespół N-li;
winien on
wynikać z
potrzeb szkoły i z
wniosków z
nadzoru pedag.

W

E
W

N

Ę

T

R

Z

N

A

3

Obszar 1

: EFEKTY DZIAŁALNOŚCI DYDAKTYCZNEJ,

WYCHOWAWCZEJ I OPIEKUŃCZEJ ORAZ INNEJ
DZIAŁALNOŚCI STATUTOWEJ SZKOŁY LUB PLACÓWKI.

Szkoła osiąga cele zgodne z polityką oświatową

państwa.

Szkoła doskonali efekty swojej pracy.

WYMAGANIA

1.1. Analizuje się wyniki, egzaminu gimnazjalnego,

egzaminu maturalnego i egzaminu potwierdzającego
kwalifikacje zawodowe
1.2. Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności

1.3. Uczniowie są aktywni

1.4. Respektowane są normy społeczne

4

Obszar 1

: EFEKTY DZIAŁALNOŚCI DYDAKTYCZNEJ, WYCHOWAWCZEJ

I OPIEKUŃCZEJ ORAZ INNEJ DZIAŁALNOŚCI STATUTOWEJ
SZKOŁY LUB PLACÓWKI.

Szkoła osiąga cele zgodne z polityką oświatową państwa.

Szkoła doskonali efekty swojej pracy

WYMAGANIE

CHARAKTERYSTYKA

WYMAGANIA NA POZIOMIE

D

CHARAKTERYSTYKA

WYMAGANIA NA POZIOMIE

B

1.4.

Respektow

a-ne są
normy
społeczne

U. czują się w szkole

bezpiecznie i wiedzą, jakich

zachowań się od nich

oczekuje.

W szkole diagnozuje się

zachowania uczniów.

Podejmuje się działania

wychowawcze mające na

celu eliminowanie zagrożeń

oraz wzmacnianie

właściwych zachowań

U. prezentują właściwe

zachowania.
W szkole analizuje się

podejmowane działania

wychowawcze mające na

celu eliminowanie zagrożeń

oraz wzmacnianie

właściwych zachowań,
ocenia się ich skuteczność

oraz modyfikuje w razie

potrzeb, uwzględniając

inicjatywy uczniów.

5

I. PROJEKTOWANIE EWALUACJI -

USTALENIE

1. Przedmiotu ewaluacji

2. Celu ewaluacji

3. Pytań kluczowych

4. Kryteriów

ewaluacji

5.

Metod i narzędzi

badawczych

6. Próby
badawczej

7. Harmonogramu
ewaluacji

8. Monitorowania pozyskiwania
danych

6

Szczegół. katalog praw i obowiązków ucznia określa statut szkoły

„

Prawa ucznia, zespół obowiązujących norm i przepisów

prawnych mających na celu ochronę interesów ucznia
oraz regulujących jego funkcjonowanie w szkole. Prawa
te wynikają z obowiązujących dokumentów
międzynarodowych dotyczących praw i wolności
człowieka, tj. Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka,
Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i
Politycznych, Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i
Podstawowych Wolności, Konwencji o Prawach Dziecka.

Prawa ucznia w polskiej szkole określają w sposób
bezpośredni: ustawa o systemie oświaty, rozporządzenia
MEN w sprawie ramowego statutu szkół publicznych, w
sprawie zasada oceniania, klasyfikowania,
promowania ... .” (onet.pl.wiem)

PRZEDMIOT EWALUACJI: PRAWA UCZNIA

7

1. EFEKTY

2. PROCESY

1.3. Uczniowie są aktywni

1.4. Respektowane są normy społeczne

2.1. Szkoła ma koncepcję pracy

2.2. Oferta edukac. umożliwia

realizację podstawy programowej

2.3. Procesy edukacyjne mają

charakter zorganizowany

2.5. Kształtuje się postawy uczniów

2.6. Prowadzone są działania służące

wyrównywaniu szans edukacyjnych

Obszary i wymagania ustalone przez

MEN a prawa ucznia

8

1)

Sprawdzenie, w jakim stopniu poprawiła się

wśród uczniów, nauczycieli i rodziców

znajomość praw ucznia (ewaluacja osiągania

celu programu)

2)

Sprawdzenie stopnia respektowania przez

szkołę praw ucznia(ewaluacja procesu: co się

wydarzyło w trakcie realizacji programu)

3)

Sprawdzenie, jaki wpływ na jakość pracy

szkoły wywiera znajomość praw ucznia

i respektowanie tychże praw (ewaluacja

osiągania wyników/efektów programu)

2. CELE EWALUACJI

Cel ewaluacji powinien być realistyczny i osiągalny

9

2) ustalenie pytań kluczowych
(badawczych)

Pytania kluczowe, na które szukać się będzie odpowiedzi,

formułuje się w sposób w ogólny i zarazem konkretny. Odpowiedź

na nie stanie się kanwą raportu ewaluacyjnego. Powinny one:

być nakierowane na przedmiot i cel badań;
mieć charakter i budowę pytań otwartych (w ich formułowaniu

unikamy „czykania”), np.:

• W jaki sposób informuje się rodziców o nieobecności dziecka w

szkole?

• W jakim stopniu wykorzystywany jest komputer na lekcjach

historii?

• Jaki jest system oceniania osiągnięć ucznia ?
• W jaki sposób szkoła pozyskuje i wykorzystuje opinie rodziców na

temat swojej pracy?

• W jakim stopniu szkoła wspiera rodziców w wychowaniu dzieci?

• Na jakie obszary pracy szkoły mają wpływ rodzice?

• W jakim stopniu oferta edukacyjna szkoły umożliwia realizację

podstawy programowej?

• W jakim stopniu WDN uwzględnia faktyczne potrzeby nauczycieli?

10

3) ustalenie kryteriów
ewaluacji

W ewaluacji nie ma uniwersalnego zestawu kryteriów. Są one

uszczegółowieniem pytań kluczowych

i służą

wskazaniu, co w

ramach ewaluacji będzie podlegało wartościowaniu („ocenie”), np..:

• Skuteczność

- stopień osiągania wyznaczonego celu programu,

działania, przedsięwzięcia

• Efektywność

- poziom „ekonomiczności” zrealizowanego

przedsięwzięcia

• Użyteczność

- w jakim stopniu realizacja ewaluowanych działań

rzeczywiście przyczyniła się do rozwiązania zidentyfikowanego

problemu w obszarze objętym interwencją i/lub przyniosła korzyści

• Trafność

- w jakim stopniu przyjęte cele i metody realizacji

przedsięwzięcia odpowiadają zidentyfikowanym problemom i/lub
realnym potrzebom

• Trwałość

- czy pozytywne efekty ewaluowanego

przedsięwzięcia/interwencji mogą trwać po zakończeniu

wsparcia/stymulowania zewnętrznego, a także czy możliwe jest

utrzymanie się wpływu interwencji w dłuższej perspektywie

czasowej

11

Badania ewaluacyjne

obejmują

gromadzenie i analizę

danych

ILOŚCIOWYCH

Dostarczają informacji

liczbowych, na temat określonych

wskaźników.

Umożliwiają wnioskowanie na temat

całej populacji w oparciu o badania

prowadzone na próbce tej populacji

Wykorzystywane są do poznania

rozkładów częstości występowania

badanego zjawiska i określenia

poziomu zależności, jakie występują

pomiędzy różnymi zmiennymi.

Podlegają analizie statystycznej i

regułom w niej obowiązującym.

Zasadnicze pytanie: ILE?

JAKOŚCIOWYCH

Dostarczają informacji o:

• efektach;
• postawach;
• przekonaniach;
• doświadczeniach

uczestników i

realizatorów;

• opiniach
Są niezbędne dla właściwej

interpretacji informacji

liczbowych

Zasadnicze pytania: CO? JAK?

DLACZEGO?

12

4) Ustalenie metod i narzędzi

badawczych

BADANIE ANKIETOWE -

odpowiedzi na pytania

WYWIAD - rodzaj
uporządkowanej rozmowy

OBSERWACJA –
obserwowanie zastanej
sytuacji

Kwestionariusz
ankiety

Arkusz wywiadu

Arkusz obserwacji

13

Metody i narzędzia

badawcze

ANALIZA PRZYPADKU -

(metoda znana N-lom
dyplomow.)

TEST WIADOMOŚCI

Arkusz analizy
przypadku

Arkusz testu

wiadomości

ANALIZA DOKUMENTACJI –
przegląd istniejących
dokumentów

Arkusz analizy
dokumentów

14

5) Ustalenie

próby badawczej/doboru

populacji (losowa – nielosowa) i innych

źródeł informacji

ludzie

Dokumentacja

NAUCZYCIELE

UCZNIOWIE

RODZICE

PRAC. NIEPEDAG

.

STATUT SZKOŁY

REGULAMINY WEWNĘTRZNE

PROGRAM WYCHOW. I
PROFIL.

DZIENNIKI LEKC. I ZAJEĆ
POZALEKC.

PROTOKOŁY RP itp

• Na podstawie zgłoszeń

ochotników do udziału w
badaniu

• Próba kwotowa: znamy

lub zakładamy rozkłady %
interesujących nas
zmiennych w populacji, a
następnie odtwarzamy je
w próbie (np.. 30%
mężczyzn i 70 % kobiet)

• Próba celowa: dobieramy

osobę z uwagi na jakąś
cechę, np., bycie
wychowawcą, rodzicem
itp

15

Baśń hinduska

Pięciu zupełnie ślepych mędrców z Hindustanu poszło

zobaczyć słonia.

Pierwszy zbliżył się do słonia i wszedł mu na grzbiet.

„ Słoń jest jak szczotka”, krzyknął.

Drugi dotknął trąby i mówi:

„Słoń jest jak wąż”.

Trzeci sięgnął do nogi i pomyślał: „Słoń jest jak pień

drzewa”.

Czwarty chwycił dyndający ogon i wykrzyknął: „Słoń jest

jak lina”.

Piąty z mędrców trafił na słonie odchody i zajęczał: „Słoń

jest miękki i półpłynny”.

16

6) Ustalenie

harmonogramu

(ram czasowych) badań
ewaluacyjnych

• terminów rozpoczęcia i zakończenia

ewaluacji,

• terminów kolejnych zaplanowanych

działań w ramach ewaluacji,

• określenie czasu potrzebnego zarówno

na zebranie danych, jak też ich analizę

• osób odpowiedzialnych za ich wykonanie

17

Jest to konieczne do:

• sprawnego prowadzenia badań (by ewaluator mógł

mieć stałą kontrolę nad tym, co już zrobiono, co

jeszcze trzeba zrobić, ile jeszcze ma czasu itp.)

• zapewnienia poufności i wiarygodności danych

Ustaleni
esposob
u

pozyskiwania

gromadzenia

przechowywania

dokumentowani
a

danych

ilościowych

i

jakościowych

II. GROMADZENIE I MONITOROWANIE

DANYCH

18

Porównanie wyników badań z planowanymi celami,

zidentyfikowanie celów, które:

zostały osiągnięte;

zostały osiągnięte częściowo; nie zostały osiągnięte

Interpretacja – wyjaśnienie, co to znaczy, ze badane

osoby uzyskały takie a nie inne wyniki badań (co się

podziało w trakcie realizacji Programu)

III. ANALIZA DANYCH ORAZ

INTERPRETACJA WYNIKÓW

Uwagi, wnioski, rekomendacje

19

I.

Wprowadzenie (co było przedmiotem ewaluacji

i dlaczego? Okres, w jakim prowadzono

ewaluację, opis przebiegu ewaluacji)

II.

Cele ewaluacji

III.

Opis zastosowanych metod i narzędzi

badawczych

IV.

Charakterystyka próby badawczej (doboru

populacji) i wykaz innych źródeł, z których

pozyskiwano informacje

V.

Interpretacja wyników

VI.

Podsumowanie, wnioski, rekomendacje

VII. Załączniki

(wg McNamary)

IV. Raport ewaluacyjny

20

1.

udział wszystkich zainteresowanych

2.

jasne określenie celu ewaluacji

3.

ustalenie zasad ewaluacji

4.

jednoznaczne (i zrozumiałe) pytania

ewaluacyjne

5.

realistyczna metodologia

6.

różne punkty widzenia

7.

bezpośrednia informacja zwrotna

8.

brak presji czasowej

9.

dokumentowanie ewaluacji

10.

powtarzalność ewaluacji

IV. Standardy ewaluacji

wewnętrznej

21

Materiały informacyjne i szkoleniowe MEN:

www.reforma.programowa.pl;

www.nadzorpedagogiczny.edu.pl; www.npseo.pl

Zb. Gaś: Ocena skuteczności szkolnego programu profilaktyki.

Lublin 2004

Zb. Gaś: Szkolny program profilaktyki. Istota, konstruowanie,

wdrażanie, ewaluacja. MENiS, Warszawa 2004

K. Ostaszewski: Ewaluacja programu w budowie. Remedium,

2002, 12, 25-27

J. Ł. Grzelak, M/J. Sochocki (red.): Ewaluacja profilaktyki

problemów dzieci i młodzieży. Pracownia Profilaktyki

Problemowej, Warszawa 2001

Brzezińska A., Brzeziński J. (2001): Metodologiczne problemy

ewaluacji programów profilaktycznych stosowanych wobec

młodzieży. [w:] Ewaluacja profilaktyki problemów dzieci i

młodzieży, pod red. J. Grzelaka i M. Sochockiego, Pracownia

Profilaktyki Problemowej, Warszawa, 117-145.

LITERATURA

22

E.Tołwińska-Królikowska (red.): Autoewaluacja w szkole. CODN,

Warszawa 2002

mat. seminaryjne programu Phare Smart Subkomponent B. W-wa

1999

H. Mizerek (red.): Ewaluacja wdrażania reformy systemu edukacji –

Ewaluacja w szkole. Wybór tekstów. Program Phare. Olsztyn 1997.  

L. Korporowicz (red.): Ewaluacja w edukacji. Program Phare. Oficyna

Naukowa, W-wa 1997,,

T. Pilch: Zasady badań pedagogicznych. Wyd. Akad. „Żak”, 1998.
W. Zaczyński: Praca badawcza nauczyciela. WSiP, W-wa 1997

.

J. Szymańska, Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej

profilaktyki. CMPP-P Warszawa 2002

Hawkins J.D., Nederhood B. (1994): Podręcznik ewaluacji programów

profilaktycznych. Instytut Psychiatrii i Neurologii oraz Pracownia
Wydawniczna Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. Warszawa
– Olsztyn