KOMUNIKACJA
WERBALNA I
NIEWERBALNA

Komunikacja

Komunikacja interpersonalna - to taki proces, który

umożliwia jednostce w ramach bezpośredniego
kontaktu wymianę informacji z drugą osobą.

Elementy komunikacji:

- myśl,

- kodowanie,

- odkodowanie,

- sprzężenie zwrotne

Komunikacja interpersonalna

Proces komunikacji dotyczy czterech wymiarów:

1. intrapsychicznego- czyli doświadczonego wewnętrznie;

2. interpersonalnego- czyli dotyczącego dwóch osób

pozostających ze sobą w bezpośrednim kontakcie;

3. grupowego- obejmującego porozumiewanie się członków

grupy, zajmujących w tej strukturze określone pozycje;

4.

społecznego- gdzie komunikacja ma charakter interakcji

między grupami lub dużymi liczebnościami osób o tożsamości

anonimowej.

Kanały przekazu komunikacyjnego



komunikacja
werbalna

działa przede
wszystkim na
umysł świadomy -
przekazuje
informacje



komunikacja

niewerbalna

działa przede

wszystkim na

umysł

nieświadomy

(podświadomość) -

przekazuje emocje

Komunikacja niewerbalna - definicja

Komunikacja niewerbalna – odnosi

się do komunikacji realizowanej za

pośrednictwem środków innych niż

słowa; sygnały, którym można

przypisać pewne znaczenie, nie zaś

proces nadawania znaczenia tym

sygnałom

Rodzaje komunikatów
niewerbalnych



Gestykulacja (ruchy rąk, dłoni, itp.)

- dzięki gestykulacji możemy:



a) określić strukturę wypowiedzi akcentując niektóre

elementy



b) wskazać ludzi i przedmioty



c) podkreślić coś



d) ilustrować rozmiary



- odzwierciedlenie stanów emocjonalnych



- kiwając głową wyrażamy poparcie lub sprzeciw



- klaszcząc – zachwyt i zadowolenie



- zaciskając pięści – agresja



- ocierając czoło – zmęczenie



- skrobiąc po głowie – zakłopotanie

MIMIKA

Twarz to jedna z najbardziej ekspresyjnych

części naszego ciała. Wyraża stany
uczuciowo - emocjonalne, nastroje oraz
reakcje na określone wypowiedzi i
zachowania. Poszczególne elementy twarzy
charakteryzują się różną ekspresyjnością.

6 głównych rodzajów mimiki

GESTY



emblematory - zastępniki określonych wyrazów, np.

znak słuchawki oznaczający, że rozmawia przez telefon



afektatory - niewerbalne zachowania, które świadczą

o odczuwanych emocjach np. opuszczenie głowy może

być oznaką onieśmielenia



ilustratory - gesty pozwalające w sposób plastyczny

podkreślić daną wypowiedź



regulatory - gesty, które służą synchronizacji przebiegu

wymiany zdań, np. skinienie głowy oznaczające

akceptację



adaptatory - gesty, które mogą posłużyć jako

zaspokojenie pewnych potrzeb, np. obgryzanie

paznokci podczas odczuwanego zdenerwowania

Elementy postawy otwartej i zamkniętej



Postawa

wyprostowana



Plecy wyprostowane



Łopatki ściągnięte na

plecach



Głowa podniesiona



Wzrok skierowany

prosto przed siebie



Ciało lekko pochylone



Plecy przygarbione



Skulone ramiona



Opuszczona głowa



Spuszczony wzrok



Ręce zaplecione na
piersiach

POSTAWA

OTWARTA

POSTAWA ZAMKNIĘTA

Dotyk i kontakt fizyczny

-

ten rodzaj komunikacji objawia się po przez:

podanie ręki, pocałunek, trzymając się za ręce,

poklepywanie, głaskanie, itp.

- pojawienie się tych komunikatów zależy od

rozmówców, ich płci, statusu społecznego.

Dystans przestrzenny
- niewidzialny obszar otaczający jednostkę
- rozmówcy znajdują się w określonej odległości i zależy

od charakteru rozmowy i stosunków między nimi

Kontakt wzrokowy i wymiana spojrzeń
- najważniejszym przekaźnikiem są nasze oczy :

kierunek patrzenia, częstotliwość spoglądania

- patrzenie w bok, opuszczanie oczu, unikanie kontaktu

wzrokowego może sygnalizować, że osoba czuje

się zakłopotana bądź też kłamie albo lekceważy

lub nie jest zainteresowana rozmową.

Pozycja ciała
- wyraża napięcie lub rozluźnienie, którego

wskaźnikiem są, np. wychylenie tułowia do przodu

lub tyłu, skrzyżowanie lub nie skrzyżowanie rąk i

nóg

Niewerbalne aspekty mowy

- intonacja głosu, akcent, rytm mówienia itp.
- komunikaty te podkreślają nasze intencje i są

skutecznym narzędziem oddziaływania

- sygnalizując oburzenie mówimy zwykle głośno i

ostro

- sygnalizując sympatię – ciepło i łagodnie
- w czasie rozmowy pojawiają się również dźwięki

paralingwistyczne, takie jak: westchnienie,

pomruki, śmiech, gwizd, „achy”, „eee”, „yy”,

które niekiedy utrudniają zrozumienie i zakłócają

rozmowę.

Funkcje komunikatów

niewerbalnych

1) Służą przekazywaniu znaczeń
2) Ilustrują to, co się mówi – ilustratory
- towarzyszą rozmowie, podkreślając i akcentując treści
- są wizualną interpretacją wypowiedzi
- ułatwiają precyzowanie nie jasnych myśli wyobrażenie
3) Regulują przebieg rozmowy i stosunki między rozmówcami

– regulatory

- regulatorami są ruchy rąk, mimika, postawa ciała, itp.
4) Służą przekazywaniu uczuć
- wyrażanie emocji angażuje bardzo wiele aktów: intonację

głosu, mimikę, rodzaj spojrzeń, zasłanianie oczu,

gestykulację, zabarwienie skóry, itp.

5) Pozwalają dostosować się do aktualnej sytuacji –

adaptatory

- jako adaptatorów używamy niekiedy różnych przedmiotów

Rodzaje komunikatów
werbalnych

komunikaty krytyczne
- mają na celu przekazania drugiej osobie, że nie jest w

porządku, wzbudzanie w niej poczucia winy
b) komunikaty strukturalne

- pouczają jak druga osoba powinna się zachować, co

zrobić, jak postępować
c) komunikaty opiekuńcze

- z ich pomocą włączamy się do rozwiązania problemu,

udzielamy pomocy, wyręczamy i przejmujemy

inicjatywę
d) komunikaty wspierające

- traktują partnera jako osobę, która potrafi samodzielnie

rozwiązać problem

Elementy komunikatów
werbalnych



odzwierciedlenie uczuć drugiej osoby



wyrażenie przekonania, że osoba do której

mówimy podejmie dobrą decyzje



zadeklarowanie naszej gotowości do

udzielenie pomocy w momencie, kiedy

partner będzie tego potrzebował

W zależności od tego, jaki cel przyświeca
rozmowie lub przeważa w danej chwili,
występować będą odmienne komunikaty:



1. Jeżeli pragniemy uzyskać informację od partnera, z

reguły pojawiają się precyzyjne pytania i odpowiedzi.



2. Kiedy będziemy chcieli zmienić zachowanie

rozmówcy, prawdopodobnie pojawiać się będą oceny,

sugestie, akty perswazji



3. W sytuacji spoty, kiedy uczestnikom zależy na jego

złagodzeniu lub usunięciu, pojawiają się wypowiedzi

konstruktywne i jednoczące, proste zaprzeczenia, próby

zmiany tematu, niezłośliwe żarty.



4. W sytuacji ostrego konfliktu będą miały miejsce

wypowiedzi obwiniające partnera, będzie gwałtowne

sprzeciwianie się, nietaktowne przerywanie,

nieuprzejme zaprzeczanie, okazywanie irytacji,

wyśmiewanie, naruszanie godności drugiej osoby.

Porozumiewanie się

Porozumiewanie się- skomplikowany

proces, który wymaga świadomej kontroli
tego, co i jak przekazujemy, sprawdzania
jak nasz komunikat rozumie odbiorca.

Chcąc osiągnąć efekt komunikacyjny,

trzeba wiedzieć :

- w stosunku do kogo,
- jak i o czym należy mówić?

Funkcje według K.R.Scherera
i G.Wallbata

Semantyczna odnosi się do zachowań,

które mają samodzielne znaczenie lub
modyfikują zawarte w przekazie
werbalnym znaczenie, akcentują,
podkreślają, zaprzeczają, rozszerzają.

Syntaktyczna dotyczy synchronizacji

zachowań werbalnych i niewerbalnych,
związana jest również z organizacją
wypowiedzi.

Teoria stref

Dystans to odległość pomiędzy partnerami interakcji, informuje nas o

stosunkach wzajemnych między nimi. Skracanie dystansu, zbliżanie
się do siebie jest znakiem zbliżania psychicznego, oddalanie się
stanowi oznakę utraty kontaktu.

O

S

O

B

A

Strefy dystansu

Strefa intymna – do 40 cm

Strefa osobista – do 120 cm

Strefa socjalna – do 360 cm

Strefa otwarta

– od 360 cm

KOMUNIKACJA WERBALNA

Komunikacja werbalna – komunikacja z użyciem

języka naturalnego czyli mowy jako środka
komunikacji. Jest to podstawowy sposób
komunikacji międzyludzkiej.

Komunikacja werbalna

- to komunikacja oparta na

słowie. Sprowadza się ona do tego, iż przekazując
komunikaty, rozmawiając z drugą osobą oraz pisząc list
lub wypracowanie używamy słów. Również czytając
książkę – odbieramy komunikaty autora przekazane
nam za pomocą słów.

Procesy komunikacji werbalnej

•

Polaryzacja– tendencja do wyrażania skrajnych opinii

•

Etykietowanie– widzenie problemów poprzez ich

nazywanie i analizowanie

•

Mieszanie faktów i wniosków– traktowanie wniosków

na równi z faktami

•

Przesadna pewność siebie– przypisywanie sobie cech

eksperta znającego się na wszystkich problemach

•

Statyczna ocena– brak umiejętności weryfikacji opinii

dotyczących ciągle zmieniających się elementów

rzeczywistości

•

Klasyfikowanie– przypisywanie zdarzeniom i ludziom

tych samych cech

Komunikowanie werbalne

Używając języka jako narzędzia

komunikacji werbalnej możemy:



Parafrazować – własnymi słowami

powtarzamy słowa partnera



Odzwierciedlać – dostosowanie się do

nastroju i temperamentu partnera



Prowadzić – sterowanie rozmową tak,

aby poruszane tematy nas interesowały



Oddzielać – segregacja tematów na

ważne i mniej istotne

Różnice pomiędzy komunikacją

werbalną i niewerbalną



Komunikowanie niewerbalne jest znacznie bardziej
dwuznaczne niż werbalne, ponieważ sygnały
mogą być wysyłane zarówno świadomie jak i
nieświadomie. Poza tym same zachowania w
różnych kontekstach mogą komunikować zupełnie
coś innego.



Komunikowanie niewerbalne ma charakter ciągły.
Symbole werbalne są ulotne i krótkotrwałe.



Komunikowanie niewerbalne odbywa się wieloma
kanałami, komunikowanie werbalne ogranicza się
tylko do wzroku i słuchu.

Autorzy

Nina Bąkowska
Klaudia Krzyżanowska
Monika Stefaniak
Anna Stróżyńska
Anna Pernal