GRUPA SPOŁECZNA

GRUPA SPOŁECZNA



Grupy są jednym z zasadniczych czynników ciągłości

Grupy są jednym z zasadniczych czynników ciągłości

społecznej. Od nich zależy trwałość form organizacyjnych i

społecznej. Od nich zależy trwałość form organizacyjnych i

schematów działania, a także ciągłość więzi społecznej. Od

schematów działania, a także ciągłość więzi społecznej. Od

przypadkowego zbioru jednostek odróżnia je, istnienie struktur

przypadkowego zbioru jednostek odróżnia je, istnienie struktur

wewnątrzgrupowych, takich jak struktura socjometryczna,

wewnątrzgrupowych, takich jak struktura socjometryczna,

struktura władzy i komunikacji. Cechą definiującą grupę

struktura władzy i komunikacji. Cechą definiującą grupę

społeczną jest także istnienie tzw. przymusu strukturalnego,

społeczną jest także istnienie tzw. przymusu strukturalnego,

czyli specyficznej relacji między grupą a jej członkami. Grupa

czyli specyficznej relacji między grupą a jej członkami. Grupa

społeczna tworzy wzory zachowań, wzory kulturowe, zbiorowe

społeczna tworzy wzory zachowań, wzory kulturowe, zbiorowe

systemy przekonań, nakazy moralne, do których mogą

systemy przekonań, nakazy moralne, do których mogą

odwoływać się jej członkowie w konfrontacji z różnymi

odwoływać się jej członkowie w konfrontacji z różnymi

strukturami społecznymi emitującymi pod ich adresem naciski,

strukturami społecznymi emitującymi pod ich adresem naciski,

żądania, wymogi, stosującymi wobec nich przymus i grożącymi

żądania, wymogi, stosującymi wobec nich przymus i grożącymi

sankcjami. Ten rodzaj relacji uruchamia mechanizm, który z

sankcjami. Ten rodzaj relacji uruchamia mechanizm, który z

osobnika ludzkiego tworzy jednostkę społeczną.

osobnika ludzkiego tworzy jednostkę społeczną.



Grupa społeczna to zatem zbiorowość o wykrystalizowanych

Grupa społeczna to zatem zbiorowość o wykrystalizowanych

strukturach wewnętrznych, systemach wartości, trwałych

strukturach wewnętrznych, systemach wartości, trwałych

komponentach świadomościowych i specyficznej kulturze.

komponentach świadomościowych i specyficznej kulturze.

GRUPA SPOŁECZNA JAKO PRZEDMIOT

GRUPA SPOŁECZNA JAKO PRZEDMIOT

ZAINTERESOWANIA SOCJOLOGII

ZAINTERESOWANIA SOCJOLOGII



Przez długi czas grupa społeczna znajdowała się w centrum

Przez długi czas grupa społeczna znajdowała się w centrum

zainteresowania socjologii. Przyciągała uwagę socjologów do

zainteresowania socjologii. Przyciągała uwagę socjologów do

tego stopnia, że naukę tę długo określano jako naukę o

tego stopnia, że naukę tę długo określano jako naukę o

grupach.

grupach.



Obecnie grupa społeczna nie jest tak rozlegle pojmowana jak

Obecnie grupa społeczna nie jest tak rozlegle pojmowana jak

kiedyś. Ograniczenie tego pojęcia dokonano w dwojaki sposób.

kiedyś. Ograniczenie tego pojęcia dokonano w dwojaki sposób.

Po pierwsze, to, co ongiś określano jako celowe grupy formalne,

Po pierwsze, to, co ongiś określano jako celowe grupy formalne,

stało się pod mianem organizacji autonomicznym przedmiotem

stało się pod mianem organizacji autonomicznym przedmiotem

zainteresowań i badań osobnego działu socjologii – socjologii

zainteresowań i badań osobnego działu socjologii – socjologii

organizacji, a nawet odrębnej dyscypliny, czyli nauki o

organizacji, a nawet odrębnej dyscypliny, czyli nauki o

organizacji. Po drugie termin grupa społeczna zaczął być

organizacji. Po drugie termin grupa społeczna zaczął być

odnoszony głównie, jeśli nie wyłącznie do grup małych.

odnoszony głównie, jeśli nie wyłącznie do grup małych.

Przestano zajmować klasyfikacjami grup i zaczęto koncentrować

Przestano zajmować klasyfikacjami grup i zaczęto koncentrować

się na tym co się dzieje wewnątrz małych grup, postrzeganych

się na tym co się dzieje wewnątrz małych grup, postrzeganych

jako mikrostruktury społeczne.

jako mikrostruktury społeczne.

MAŁE GRUPY JAKO MIKROSTRUKTURY

MAŁE GRUPY JAKO MIKROSTRUKTURY

SPOŁECZNE

SPOŁECZNE



Jednym z podstawowych pytań jest pytanie, od ilu osób

Jednym z podstawowych pytań jest pytanie, od ilu osób

zaczyna się grupa.

zaczyna się grupa.



Jedni twierdzą, że grupą mogą być już dwie osoby, inni zaś

Jedni twierdzą, że grupą mogą być już dwie osoby, inni zaś

twierdzą, że o grupie można mówić w przypadku trzech osób,

twierdzą, że o grupie można mówić w przypadku trzech osób,

to jest triady. Zdecydowanie więcej argumentów przemawia

to jest triady. Zdecydowanie więcej argumentów przemawia

na rzecz drugiego poglądu. Zbiór trzech osób z natury rzeczy

na rzecz drugiego poglądu. Zbiór trzech osób z natury rzeczy

tworzy bardziej skomplikowaną i dynamiczną całość niż dwie

tworzy bardziej skomplikowaną i dynamiczną całość niż dwie

osoby.

osoby.



Innym istotnym pytaniem jest pytanie o czynniki, które

Innym istotnym pytaniem jest pytanie o czynniki, które

sprawiają że pewna liczba osób może być traktowana nie jako

sprawiają że pewna liczba osób może być traktowana nie jako

luźny zbiór, ale jako spójna całość.

luźny zbiór, ale jako spójna całość.



Po pierwsze, różnego rodzaju obiektywne relacje zachodzące

Po pierwsze, różnego rodzaju obiektywne relacje zachodzące

między tymi osobami. Dawniej mówiło się w takim przypadku

między tymi osobami. Dawniej mówiło się w takim przypadku

o łączących je stosunkach społecznych, obecnie mówi się o

o łączących je stosunkach społecznych, obecnie mówi się o

zachodzących między nimi interakcjach i wskazuje, że grupę

zachodzących między nimi interakcjach i wskazuje, że grupę

społeczną charakteryzuje i wydziela z otoczenia zagęszczenie

społeczną charakteryzuje i wydziela z otoczenia zagęszczenie

interakcji między jednostkami wchodzącymi w jej skład.

interakcji między jednostkami wchodzącymi w jej skład.

MAŁE GRUPY JAKO MIKROSTRUKTURY

MAŁE GRUPY JAKO MIKROSTRUKTURY

SPOŁECZNE

SPOŁECZNE



Po drugie, wskazuje się na czynniki subiektywne, to jest

Po drugie, wskazuje się na czynniki subiektywne, to jest

świadomość wspólnoty, poczucie bycia grupą, postrzeganie

świadomość wspólnoty, poczucie bycia grupą, postrzeganie

siebie jako my, a także uznawanie tych samych wartości,

siebie jako my, a także uznawanie tych samych wartości,

podobny stosunek do tych samych symboli, przejawianie

podobny stosunek do tych samych symboli, przejawianie

takich samych postaw.

takich samych postaw.



Aby zbiór ludzi można było traktować jako grupę, oprócz

Aby zbiór ludzi można było traktować jako grupę, oprócz

interakcji oraz uznawania wspólnych wartości i świadomości

interakcji oraz uznawania wspólnych wartości i świadomości

bycia grupą w grę wchodzi czynnik dodatkowy. Za czynnik ten

bycia grupą w grę wchodzi czynnik dodatkowy. Za czynnik ten

uważana bywa najczęściej wewnętrzne

uważana bywa najczęściej wewnętrzne

ustrukturowienie

ustrukturowienie

grupy. Zwraca się uwagę, że interakcje między członkami

grupy. Zwraca się uwagę, że interakcje między członkami

grupy zachodzą wedle stałych wzorów i że grupa społeczna to

grupy zachodzą wedle stałych wzorów i że grupa społeczna to

pewien zbiór osób, których pozycje i role są ze sobą

pewien zbiór osób, których pozycje i role są ze sobą

powiązane.

powiązane.



W rezultacie istotną cechą grupy, obok struktur

W rezultacie istotną cechą grupy, obok struktur

wewnątrzgrupowych, jest to że grupa wytwarza własne normy,

wewnątrzgrupowych, jest to że grupa wytwarza własne normy,

wartości, wzory zachowań i reguły postępowania, których

wartości, wzory zachowań i reguły postępowania, których

uznawanie i przestrzeganie obowiązuje jej członków. W ten

uznawanie i przestrzeganie obowiązuje jej członków. W ten

sposób staje się instrumentem kontroli społecznej.

sposób staje się instrumentem kontroli społecznej.

STRUKTURY WEWNĄTRZGRUPOWE

STRUKTURY WEWNĄTRZGRUPOWE



Struktura przywództwa jest z reguły rozbudowana. Obejmuje wiele pozycji o

Struktura przywództwa jest z reguły rozbudowana. Obejmuje wiele pozycji o

różnorodnym charakterze. Zarówno wiedza w sensie zdolności do wywierania

różnorodnym charakterze. Zarówno wiedza w sensie zdolności do wywierania

wpływu na innych, zdolności do kierowania zachowaniami innych lub

wpływu na innych, zdolności do kierowania zachowaniami innych lub

modyfikowania ich, jak przywództwo formalne są integralnymi składnikami

modyfikowania ich, jak przywództwo formalne są integralnymi składnikami

struktury przywództwa w grupach społecznych. Utrata władzy przez

struktury przywództwa w grupach społecznych. Utrata władzy przez

przywódcę

przywódcę

pociąga za sobą zazwyczaj utratę pozycji w strukturze. Z kolei

pociąga za sobą zazwyczaj utratę pozycji w strukturze. Z kolei

osoby mające zdolność do wywierania wpływu na grupę szybko zostają

osoby mające zdolność do wywierania wpływu na grupę szybko zostają

formalnymi przywódcami, niejako wokół nich powstają struktury przywództwa.

formalnymi przywódcami, niejako wokół nich powstają struktury przywództwa.



Jak twierdzi na podstawie badań Fred E. Fiedler – postawa przywódcy, która

Jak twierdzi na podstawie badań Fred E. Fiedler – postawa przywódcy, która

umożliwia efektywne działanie grupy jest całkowicie zależna od cech struktury

umożliwia efektywne działanie grupy jest całkowicie zależna od cech struktury

przywództwa. Dwa główne parametry tej struktury to właściwości sytuacyjne

przywództwa. Dwa główne parametry tej struktury to właściwości sytuacyjne

przywództwa i struktura motywacyjna przywódcy. Na właściwości sytuacyjne

przywództwa i struktura motywacyjna przywódcy. Na właściwości sytuacyjne

przywództwa składają się: afektywne stosunki między przywódcą a grupą,

przywództwa składają się: afektywne stosunki między przywódcą a grupą,

struktura zadania rozwiązywanego przez grupę oraz rozmiar władzy

struktura zadania rozwiązywanego przez grupę oraz rozmiar władzy

przypisanej przywódcy w danej grupie. Przywódca lubiany przez grupę,

przypisanej przywódcy w danej grupie. Przywódca lubiany przez grupę,

posiadający wiedzę na temat rozwiązywanego przez grupę zadania oraz

posiadający wiedzę na temat rozwiązywanego przez grupę zadania oraz

dysponujący wystarczającym zasobem nagród i kar będzie lepiej sprawował

dysponujący wystarczającym zasobem nagród i kar będzie lepiej sprawował

swoje funkcje przywódcze niż przywódca przez grupę nielubiany, próbujący

swoje funkcje przywódcze niż przywódca przez grupę nielubiany, próbujący

realizować zadanie wysoce niejasne i dysponujący niewielką władzą. Struktura

realizować zadanie wysoce niejasne i dysponujący niewielką władzą. Struktura

motywacyjna przywódcy decyduje o tym, czy przywódca koncentruje się na

motywacyjna przywódcy decyduje o tym, czy przywódca koncentruje się na

realizacji zadania czy na kontrolowaniu stosunków międzyludzkich.

realizacji zadania czy na kontrolowaniu stosunków międzyludzkich.

STRUKTURY WEWNĄTRZGRUPOWE

STRUKTURY WEWNĄTRZGRUPOWE



Struktura socjometryczna jest jedną z najwcześniej

Struktura socjometryczna jest jedną z najwcześniej

powstałych struktur grupowych. Do powstania niej

powstałych struktur grupowych. Do powstania niej

przyczyniają się indywidualne emocjonalno-afiliacyjne

przyczyniają się indywidualne emocjonalno-afiliacyjne

potrzeby jednostek, małe dystanse międzyludzkie oraz

potrzeby jednostek, małe dystanse międzyludzkie oraz

podobieństwo postaw. Te trzy czynniki są ze sobą ściśle

podobieństwo postaw. Te trzy czynniki są ze sobą ściśle

powiązane, stanowią strukturotwórczy system i powodują, że

powiązane, stanowią strukturotwórczy system i powodują, że

w określonej grupie powstaje specyficzny wzór atrakcyjności

w określonej grupie powstaje specyficzny wzór atrakcyjności

interpersonalnej, który prowadzi do ukształtowania się

interpersonalnej, który prowadzi do ukształtowania się

struktury socjometrycznej. Struktura socjometryczna

struktury socjometrycznej. Struktura socjometryczna

zakłada możliwość identyfikacji interpersonalnej, tzn.

zakłada możliwość identyfikacji interpersonalnej, tzn.

rozpoznania danej jednostki jako członka grupy. Aby

rozpoznania danej jednostki jako członka grupy. Aby

jednostki mogły się nawzajem oceniać, muszą mieć

jednostki mogły się nawzajem oceniać, muszą mieć

zapewniony kontakt face to face i odpowiednią częstotliwość

zapewniony kontakt face to face i odpowiednią częstotliwość

bezpośrednich interakcji. Struktura socjometryczna związana

bezpośrednich interakcji. Struktura socjometryczna związana

bezpośrednio z przywództwem grupowym, a także z

bezpośrednio z przywództwem grupowym, a także z

poziomem spójności grupowej, jest konieczna, aby można

poziomem spójności grupowej, jest konieczna, aby można

było sensownie mówić o istnieniu grupy społecznej.

było sensownie mówić o istnieniu grupy społecznej.



Struktura komunikowania wywiera istotny wpływ na sposób

Struktura komunikowania wywiera istotny wpływ na sposób

funkcjonowania grupy, szczególnie istotny jest tu problem przymusu

funkcjonowania grupy, szczególnie istotny jest tu problem przymusu

strukturalnego. W eksperymentach zapoczątkowanych przez Alexa

strukturalnego. W eksperymentach zapoczątkowanych przez Alexa

Bavelasa wykorzystano strukturę komunikowania jako zmienną

Bavelasa wykorzystano strukturę komunikowania jako zmienną

niezależną, aby odpowiedzieć na pytanie, jakie są możliwe układy

niezależną, aby odpowiedzieć na pytanie, jakie są możliwe układy

struktur komunikowania się oraz jakie następstwa mogą mieć

struktur komunikowania się oraz jakie następstwa mogą mieć

poszczególne typy struktur dla działania grupy jako całości. W

poszczególne typy struktur dla działania grupy jako całości. W

badaniach wykorzystano głównie pięć modeli struktur komunikowania

badaniach wykorzystano głównie pięć modeli struktur komunikowania

się . W strukturze zwanej kołem jedna pozycja – centralna wobec

się . W strukturze zwanej kołem jedna pozycja – centralna wobec

pozostałych pozycji peryferyjnych – kontroluje cały proces

pozostałych pozycji peryferyjnych – kontroluje cały proces

komunikowania się w grupie, ponieważ żadna z osób zajmujących

komunikowania się w grupie, ponieważ żadna z osób zajmujących

pozycje peryferyjne nie może skontaktować się bezpośrednio z

pozycje peryferyjne nie może skontaktować się bezpośrednio z

kimkolwiek z pozostałych członków grupy. W przypadku struktury

kimkolwiek z pozostałych członków grupy. W przypadku struktury

zwanej łańcuchem stopień scentralizowania jest znacznie słabszy,

zwanej łańcuchem stopień scentralizowania jest znacznie słabszy,

albowiem brak tu pozycji dominującej. Bavelas wprowadził w swych

albowiem brak tu pozycji dominującej. Bavelas wprowadził w swych

badaniach tzw. indeks centralności, który stosowany jako miara

badaniach tzw. indeks centralności, który stosowany jako miara

porównań między wzorami komunikowania się w grupach społecznych

porównań między wzorami komunikowania się w grupach społecznych

wywierają odmienny wpływ na sposób działania całej grupy głównie na

wywierają odmienny wpływ na sposób działania całej grupy głównie na

poziom satysfakcji członków z uczestnictwa w grupie, efektywność

poziom satysfakcji członków z uczestnictwa w grupie, efektywność

działania grupy podczas rozwiązywania zadania oraz na tworzenie się

działania grupy podczas rozwiązywania zadania oraz na tworzenie się

scentralizowanej lub zdecentralizowanej organizacji grupy.

scentralizowanej lub zdecentralizowanej organizacji grupy.

STRUKTURY WEWNĄTRZGRUPOWE

STRUKTURY WEWNĄTRZGRUPOWE

SPÓJNOŚĆ GRUPY

SPÓJNOŚĆ GRUPY



Grupa spójna to taka, w której nie ma głębokich podziałów i

Grupa spójna to taka, w której nie ma głębokich podziałów i

wyraźnych podgrup czy klik. Wskaźnikami spójności grupy,

wyraźnych podgrup czy klik. Wskaźnikami spójności grupy,

poza samym brakiem wewnętrznych podziałów są:

poza samym brakiem wewnętrznych podziałów są:

przejawianie takich samych postaw, uznawanie jednakowych

przejawianie takich samych postaw, uznawanie jednakowych

norm i wzorów zachowań oraz wspólne działania. W

norm i wzorów zachowań oraz wspólne działania. W

tradycyjnym języku polskiej socjologii należałoby tu

tradycyjnym języku polskiej socjologii należałoby tu

powiedzieć, że grupa spójna to taka, którą spaja silna więź

powiedzieć, że grupa spójna to taka, którą spaja silna więź

społeczna.

społeczna.



Robert Merton wyróżnił trzy typy podstaw spójności grupy:

Robert Merton wyróżnił trzy typy podstaw spójności grupy:

kreowaną kulturowo – wynikającą ze zinternalizowania przez

kreowaną kulturowo – wynikającą ze zinternalizowania przez

członków grupy wspólnych norm i wartości; kreowaną

członków grupy wspólnych norm i wartości; kreowaną

organizacyjnie – wynikającą z realizacji jednostkowych i

organizacyjnie – wynikającą z realizacji jednostkowych i

grupowych celów poprzez współzależne działania członków

grupowych celów poprzez współzależne działania członków

grupy; kreowaną strukturalnie – wynikającą np. z

grupy; kreowaną strukturalnie – wynikającą np. z

przeciwstawienia grup własnych grupom obcym, z konfliktów

przeciwstawienia grup własnych grupom obcym, z konfliktów

z innymi grupami i podobne.

z innymi grupami i podobne.

SPÓJNOŚĆ

SPÓJNOŚĆ

GRUPY

GRUPY



Ogólnie rzecz biorąc, stopień spójności grupy to stopień, w

Ogólnie rzecz biorąc, stopień spójności grupy to stopień, w

jakim grupa trzyma się razem. Jest on wypadkową wszystkich

jakim grupa trzyma się razem. Jest on wypadkową wszystkich

działających na jej członków sił, które skłaniają ich do

działających na jej członków sił, które skłaniają ich do

pozostawania w grupie. Z punktu widzenia jednostki można

pozostawania w grupie. Z punktu widzenia jednostki można

wskazać na dwa rodzaje motywacji skłaniających ludzi do

wskazać na dwa rodzaje motywacji skłaniających ludzi do

bycia razem i wspólnego podejmowania różnych działań.

bycia razem i wspólnego podejmowania różnych działań.

Jednym z nich jest wzajemna atrakcyjność członków, której

Jednym z nich jest wzajemna atrakcyjność członków, której

odzwierciedleniem jest struktura socjometryczna grupy.

odzwierciedleniem jest struktura socjometryczna grupy.

Drugim – korzyści i satysfakcje, jakie wynikać mogą z

Drugim – korzyści i satysfakcje, jakie wynikać mogą z

członkostwa w grupie w postaci np. wzrostu własnego

członkostwa w grupie w postaci np. wzrostu własnego

prestiżu bądź sprawniejszego działania i łatwiejszego

prestiżu bądź sprawniejszego działania i łatwiejszego

osiągnięcia celu uważanego za ważny.

osiągnięcia celu uważanego za ważny.



W każdej grupie niezależnie od jej charakteru występuje

W każdej grupie niezależnie od jej charakteru występuje

skłonność do wzmocnienia jej spójności. W tym kierunku

skłonność do wzmocnienia jej spójności. W tym kierunku

działają wytwarzające się w grupie specyficzne obyczaje,

działają wytwarzające się w grupie specyficzne obyczaje,

systemy wewnątrzgrupowych wartości czy sposób

systemy wewnątrzgrupowych wartości czy sposób

komunikowania się językiem aluzji niezrozumiałych dla osób

komunikowania się językiem aluzji niezrozumiałych dla osób

spoza grupy.

spoza grupy.

SPÓJNOŚĆ GRUPY

SPÓJNOŚĆ GRUPY



Grupy bardziej spójne dominują silniej nad swymi członkami. Wraz ze

Grupy bardziej spójne dominują silniej nad swymi członkami. Wraz ze

wzrostem spójności wzrasta skłonność, a także możliwość kontrolowania

wzrostem spójności wzrasta skłonność, a także możliwość kontrolowania

członków przez grupę. Wzrasta konformizm i tendencja do odrzucenia

członków przez grupę. Wzrasta konformizm i tendencja do odrzucenia

dewiantów. Stwierdzono przy tym, że natężenie presji grupy wobec jej

dewiantów. Stwierdzono przy tym, że natężenie presji grupy wobec jej

członków zależy od układu sił między nimi. Im bardziej grupie zależy na

członków zależy od układu sił między nimi. Im bardziej grupie zależy na

jej członkach lub jej członkom na grupie, tym większy jest nacisk grupy na

jej członkach lub jej członkom na grupie, tym większy jest nacisk grupy na

jednostkę w celu podporządkowania się normom grupowym. Jednocześnie

jednostkę w celu podporządkowania się normom grupowym. Jednocześnie

im jednostka jest mniej pewna własnej pozycji w grupie i im bardziej

im jednostka jest mniej pewna własnej pozycji w grupie i im bardziej

obawia się braku akceptacji, która może doprowadzić do wykluczenia, tym

obawia się braku akceptacji, która może doprowadzić do wykluczenia, tym

bardziej jest skłonna do zachowań konformistycznych. Jednostka pewna

bardziej jest skłonna do zachowań konformistycznych. Jednostka pewna

własnej pozycji i mająca poczucie pełnej akceptacji może sobie pozwolić

własnej pozycji i mająca poczucie pełnej akceptacji może sobie pozwolić

na mniej konformistyczne zachowania.

na mniej konformistyczne zachowania.



Możliwość wywierania przez grupę daleko idących presji na jednostkę

Możliwość wywierania przez grupę daleko idących presji na jednostkę

sprawia, że istnieje bezpieczny poziom spójności grupy, którego

sprawia, że istnieje bezpieczny poziom spójności grupy, którego

przekroczenie może mieć negatywne skutki.

przekroczenie może mieć negatywne skutki.



Jednym z nich jest dezindywidualizacja jednostek i uznanie grupy za

Jednym z nich jest dezindywidualizacja jednostek i uznanie grupy za

wartość najwyższą oraz utożsamianie się z nią aż do zatraty własnej,

wartość najwyższą oraz utożsamianie się z nią aż do zatraty własnej,

indywidualnej tożsamości, a nawet instynktu samozachowawczego, co

indywidualnej tożsamości, a nawet instynktu samozachowawczego, co

zresztą może wystąpić nie tylko w małej grupie. Dramatycznym

zresztą może wystąpić nie tylko w małej grupie. Dramatycznym

przykładem są zbiorowe samobójstwa popełniane przez członków

przykładem są zbiorowe samobójstwa popełniane przez członków

niektórych sekt.

niektórych sekt.



Innym mniej dramatycznym przykładem, choć mogącym mieć

Innym mniej dramatycznym przykładem, choć mogącym mieć

poważne negatywne konsekwencje jest tzw. syndrom myślenia

poważne negatywne konsekwencje jest tzw. syndrom myślenia

grupowego.

grupowego.



Jest to tendencja do poszukiwania jednomyślności w grupie za cenę

Jest to tendencja do poszukiwania jednomyślności w grupie za cenę

obniżenia zdolności członków grupy do krytycznego myślenia. W

obniżenia zdolności członków grupy do krytycznego myślenia. W

rezultacie dochodzi do fałszywej oceny sytuacji i podejmowania

rezultacie dochodzi do fałszywej oceny sytuacji i podejmowania

niewłaściwych decyzji i działań, jest to groźne przede wszystkim dla

niewłaściwych decyzji i działań, jest to groźne przede wszystkim dla

grupy, która musi podjąć szybką decyzję w sytuacji zagrożenia. Grupa

grupy, która musi podjąć szybką decyzję w sytuacji zagrożenia. Grupa

tworzy w takiej sytuacji specyficzną wewnętrzną moralność, daje

tworzy w takiej sytuacji specyficzną wewnętrzną moralność, daje

swym członkom poczucie wewnętrznego bezpieczeństwa, iluzję

swym członkom poczucie wewnętrznego bezpieczeństwa, iluzję

nieomylności i optymizmu, sprawia że jednostka podejmuje decyzje

nieomylności i optymizmu, sprawia że jednostka podejmuje decyzje

bardziej ryzykowne.

bardziej ryzykowne.



Podsumowując spójnością grupy możemy nazywać stopień, w jakim

Podsumowując spójnością grupy możemy nazywać stopień, w jakim

jej członkowie czują się ze sobą związani. Spójność jest bardzo ważną

jej członkowie czują się ze sobą związani. Spójność jest bardzo ważną

cechą grupy. Im bardziej grupa jest spójna, tym większe jest

cechą grupy. Im bardziej grupa jest spójna, tym większe jest

prawdopodobieństwo jej stabilności i zgody członków na obowiązujące

prawdopodobieństwo jej stabilności i zgody członków na obowiązujące

normy. Spójnym grupom łatwiej przychodzi rozwiązywanie problemów.

normy. Spójnym grupom łatwiej przychodzi rozwiązywanie problemów.

Innymi słowy, spójność stanowi wielką wartość dla grupy. Jedyną

Innymi słowy, spójność stanowi wielką wartość dla grupy. Jedyną

negatywną konsekwencją dużej spójności grupy jest tendencja do

negatywną konsekwencją dużej spójności grupy jest tendencja do

mniejszej tolerancji dla różnic i odstępstw.

mniejszej tolerancji dla różnic i odstępstw.

SPÓJNOŚĆ GRUPY

SPÓJNOŚĆ GRUPY

TYPOLOGIA GRUP SPOŁECZNYCH

TYPOLOGIA GRUP SPOŁECZNYCH



Ogromna wielość i różnorodność grup społecznych skłaniała

Ogromna wielość i różnorodność grup społecznych skłaniała

socjologów do prób ich systematyzacji. Franciszek Mirek

socjologów do prób ich systematyzacji. Franciszek Mirek

proponował własny podział na: masy społeczne, grupy rodowe,

proponował własny podział na: masy społeczne, grupy rodowe,

grupy sąsiedzko-regionalne, związki i stowarzyszenia oraz grupy

grupy sąsiedzko-regionalne, związki i stowarzyszenia oraz grupy

ustrojowe. Znaniecki wyróżnił natomiast siedem rodzajów grup

ustrojowe. Znaniecki wyróżnił natomiast siedem rodzajów grup

społecznych: stycznościowe, genetyczne, terytorialne, klasowe,

społecznych: stycznościowe, genetyczne, terytorialne, klasowe,

kulturalne, kościelne i celowe.

kulturalne, kościelne i celowe.



W amerykańskiej literaturze socjologicznej względną trwałością

W amerykańskiej literaturze socjologicznej względną trwałością

cieszyła się systematyzacja grup społecznych oparta na

cieszyła się systematyzacja grup społecznych oparta na

klasyfikacji MacIvera, a następnie MacIvera i Page’a. Wyróżnili oni

klasyfikacji MacIvera, a następnie MacIvera i Page’a. Wyróżnili oni

pięć klas grup społecznych, obejmując tym pojęciem wszelkie

pięć klas grup społecznych, obejmując tym pojęciem wszelkie

zbiory ludzi pozostających w jakichś relacjach społecznych ze

zbiory ludzi pozostających w jakichś relacjach społecznych ze

sobą. Wyodrębniają więc grupy pierwotne, społeczności lokalne,

sobą. Wyodrębniają więc grupy pierwotne, społeczności lokalne,

zrzeszenia i stowarzyszenia, społeczeństwa oraz grupy

zrzeszenia i stowarzyszenia, społeczeństwa oraz grupy

efemeryczne, a więc krótkotrwałe, przelotne, obejmujące

efemeryczne, a więc krótkotrwałe, przelotne, obejmujące

publiczności, tłumy, zbiegowiska.

publiczności, tłumy, zbiegowiska.



Względnie często stosowanym sposobem systematyzacji grup

Względnie często stosowanym sposobem systematyzacji grup

społecznych jest podział na małe i duże, na mikro i makrostruktury

społecznych jest podział na małe i duże, na mikro i makrostruktury

społeczne.

społeczne.

TYPOLOGIA GRUP SPOŁECZNYCH

TYPOLOGIA GRUP SPOŁECZNYCH



Za grupy małe uważa się takie grupy społeczne, w których

Za grupy małe uważa się takie grupy społeczne, w których

wszyscy członkowie są w stanie wchodzić w osobiste,

wszyscy członkowie są w stanie wchodzić w osobiste,

bezpośrednie styczności i stosunki społeczne. Małe grupy

bezpośrednie styczności i stosunki społeczne. Małe grupy

społeczne mogą być zarówno pierwotne, jak i umowne,

społeczne mogą być zarówno pierwotne, jak i umowne,

pochodne. Mogą być zarówno nieformalne, jak i wysoko

pochodne. Mogą być zarówno nieformalne, jak i wysoko

sformalizowane.

sformalizowane.



Grupy duże, czyli wielkie struktury społeczne, obejmują tak

Grupy duże, czyli wielkie struktury społeczne, obejmują tak

wielkie liczby członków, iż nie są oni w stanie wchodzić w

wielkie liczby członków, iż nie są oni w stanie wchodzić w

styczności i stosunki osobiste, ale porozumiewają się i

styczności i stosunki osobiste, ale porozumiewają się i

utrzymują łączność za pomocą prasy, pism obiegowych,

utrzymują łączność za pomocą prasy, pism obiegowych,

masowych zebrań, radia i innych masowych środków

masowych zebrań, radia i innych masowych środków

przekazu. Przywódcy tych grup nie mają możności

przekazu. Przywódcy tych grup nie mają możności

bezpośredniego kontaktu ze wszystkimi członkami i

bezpośredniego kontaktu ze wszystkimi członkami i

wytwarza się system stopni i barier między nimi a masami

wytwarza się system stopni i barier między nimi a masami

członków. W przeciwieństwie od małych grup cechuje je

członków. W przeciwieństwie od małych grup cechuje je

samoistność. W swym istnieniu są niejako niezależne, w

samoistność. W swym istnieniu są niejako niezależne, w

swym funkcjonowaniu jednak zależne od małych grup.

swym funkcjonowaniu jednak zależne od małych grup.

TYPOLOGIA GRUP SPOŁECZNYCH

TYPOLOGIA GRUP SPOŁECZNYCH



Kolejny rodzaj typologii stanowi wyróżnienie grup

Kolejny rodzaj typologii stanowi wyróżnienie grup

formalnych i nieformalnych.

formalnych i nieformalnych.



Grupy formalne są powoływane przez szersze grupy

Grupy formalne są powoływane przez szersze grupy

społeczne, grupy nieformalne powstają samorzutnie, a ich

społeczne, grupy nieformalne powstają samorzutnie, a ich

działania nie są unormowane przepisami grupy zwierzchniej

działania nie są unormowane przepisami grupy zwierzchniej

czy też własnego ustanowienia, jak ma to miejsce w grupach

czy też własnego ustanowienia, jak ma to miejsce w grupach

formalnych. Przynależność do grupy nieformalnej jest

formalnych. Przynależność do grupy nieformalnej jest

sprawą dobrowolnych decyzji jednostek, podczas gdy

sprawą dobrowolnych decyzji jednostek, podczas gdy

przynależność do grup formalnych ma charakter

przynależność do grup formalnych ma charakter

przymusowy. Grupy nieformalne opierają się na stosunkach

przymusowy. Grupy nieformalne opierają się na stosunkach

przyjacielskich, towarzyskich, koleżeńskich. Grupy

przyjacielskich, towarzyskich, koleżeńskich. Grupy

nieformalne mogą istnieć w obrębie grup formalnych.

nieformalne mogą istnieć w obrębie grup formalnych.

Najogólniej można powiedzieć, że grupy nieformalne

Najogólniej można powiedzieć, że grupy nieformalne

wynikają ze współżycia, współpracy i współdziałania

wynikają ze współżycia, współpracy i współdziałania

członków grup formalnych, ale jako osób, a nie jako

członków grup formalnych, ale jako osób, a nie jako

funkcjonariuszy wykonujących określone role w grupie

funkcjonariuszy wykonujących określone role w grupie

formalnej.

formalnej.



Współcześni socjologowie wyróżniają również grupy pierwotne i

Współcześni socjologowie wyróżniają również grupy pierwotne i

wtórne.

wtórne.



Grupy pierwotne są małymi grupami, których członkowie mają

Grupy pierwotne są małymi grupami, których członkowie mają

bliskie, osobiste i trwałe związki. Stanowią one podstawę rozwoju

bliskie, osobiste i trwałe związki. Stanowią one podstawę rozwoju

społecznego jednostki. Najlepszym przykładem grupy pierwotnej jest

społecznego jednostki. Najlepszym przykładem grupy pierwotnej jest

rodzina.

rodzina.



Grupy wtórne są zazwyczaj większe, a ich trwałość ma charakter

Grupy wtórne są zazwyczaj większe, a ich trwałość ma charakter

okresowy. Powstają w określonym celu, związki między członkami nie

okresowy. Powstają w określonym celu, związki między członkami nie

są osobiste. Owe wtórne związki nie zespalają członków grupy tak

są osobiste. Owe wtórne związki nie zespalają członków grupy tak

silnie jak związki pierwotne. Grupy wtórne to zbiorowości dążące do

silnie jak związki pierwotne. Grupy wtórne to zbiorowości dążące do

wykonania specyficznego zadania i nie wywierające trwałego wpływu

wykonania specyficznego zadania i nie wywierające trwałego wpływu

na tworzące je jednostki. Ładunek emocjonalny członków grupy

na tworzące je jednostki. Ładunek emocjonalny członków grupy

wtórnej jest ogólnie bardzo nikły i jej członkowie nie przejawiają

wtórnej jest ogólnie bardzo nikły i jej członkowie nie przejawiają

chęci do pogłębienia wiedzy na swój temat. Niektóre grupy wtórne

chęci do pogłębienia wiedzy na swój temat. Niektóre grupy wtórne

np. pracownicze, które łączą swoich członków na dłużej, przejmują

np. pracownicze, które łączą swoich członków na dłużej, przejmują

cechy grup pierwotnych. Zasadniczą różnicą między grupami

cechy grup pierwotnych. Zasadniczą różnicą między grupami

pierwotnymi a wtórnymi jest stopień zaangażowania emocjonalnego

pierwotnymi a wtórnymi jest stopień zaangażowania emocjonalnego

w grupie jako całości i wobec jej członków oraz utrzymywanie

w grupie jako całości i wobec jej członków oraz utrzymywanie

długotrwałych, głębokich związków między członkami.

długotrwałych, głębokich związków między członkami.

TYPOLOGIA GRUP SPOŁECZNYCH

TYPOLOGIA GRUP SPOŁECZNYCH



Grupy można podzielić także na grupy swoje i obce.

Grupy można podzielić także na grupy swoje i obce.

Grupę swoją stanowi zbiorowość, do której jednostka

Grupę swoją stanowi zbiorowość, do której jednostka

należy i z którą dzieli poczucie tożsamości i lojalności.

należy i z którą dzieli poczucie tożsamości i lojalności.

Przeciwieństwem grupy swojej jest grupa obca, do

Przeciwieństwem grupy swojej jest grupa obca, do

której jednostka nie należy i wobec której nie jest

której jednostka nie należy i wobec której nie jest

lojalna. Ludzie są zazwyczaj nastawieni negatywnie, a

lojalna. Ludzie są zazwyczaj nastawieni negatywnie, a

nawet wrogo, w stosunku do grup obcych. My to

nawet wrogo, w stosunku do grup obcych. My to

członkowie grupy swojej , oni są członkami grupy

członkowie grupy swojej , oni są członkami grupy

obcej. Grupy swoje i obce zazwyczaj nie utrzymują ze

obcej. Grupy swoje i obce zazwyczaj nie utrzymują ze

sobą kontaktów. Ich wiedza o sobie nawzajem jest

sobą kontaktów. Ich wiedza o sobie nawzajem jest

niewielka, a wrogość często opiera się na

niewielka, a wrogość często opiera się na

stereotypach. Te poglądy i rzadkie kontakty umacniają

stereotypach. Te poglądy i rzadkie kontakty umacniają

obojętność, a nawet jawny antagonizm między

obojętność, a nawet jawny antagonizm między

grupami swoimi i obcymi

grupami swoimi i obcymi

TYPOLOGIA GRUP SPOŁECZNYCH

TYPOLOGIA GRUP SPOŁECZNYCH



Ludzie nie zawsze są członkami grup, które są dla nich ważne i

Ludzie nie zawsze są członkami grup, które są dla nich ważne i

wpływają na ich działania. Grupy te nazywamy grupami

wpływają na ich działania. Grupy te nazywamy grupami

odniesienia - wykorzystywane są przez jednostki do

odniesienia - wykorzystywane są przez jednostki do

formułowania opinii oraz porównywania i oceny własnych

formułowania opinii oraz porównywania i oceny własnych

zachowań. Grupy odniesienia spełniają trzy funkcje. Funkcja

zachowań. Grupy odniesienia spełniają trzy funkcje. Funkcja

normatywna polega na określaniu właściwych form zachowania.

normatywna polega na określaniu właściwych form zachowania.

Funkcja porównawcza zapewnia wzór do naśladowania lub

Funkcja porównawcza zapewnia wzór do naśladowania lub

standard, według którego osądza się słuszność oczekiwań

standard, według którego osądza się słuszność oczekiwań

wyrażanych przez innych w stosunku do jednostki. Trzecią

wyrażanych przez innych w stosunku do jednostki. Trzecią

funkcją spełnianą przez grupę odniesienia jest funkcja

funkcją spełnianą przez grupę odniesienia jest funkcja

audytoryjna, która polega na ocenie stosowności zachowań

audytoryjna, która polega na ocenie stosowności zachowań

jednostki. Niektóre grupy odniesienia mogą spełniać więcej niż

jednostki. Niektóre grupy odniesienia mogą spełniać więcej niż

jedną z tych funkcji np. rodzice spełniają zazwyczaj wszystkie

jedną z tych funkcji np. rodzice spełniają zazwyczaj wszystkie

trzy funkcje: uczą dzieci co wolno a czego nie wolno robić

trzy funkcje: uczą dzieci co wolno a czego nie wolno robić

(funkcja normatywna); służą jako wzór do naśladowania (funkcja

(funkcja normatywna); służą jako wzór do naśladowania (funkcja

porównawcza), okazują aprobatę lub dezaprobatę wobec

porównawcza), okazują aprobatę lub dezaprobatę wobec

zachowań dziecka (funkcja audytoryjna). Podobnie jest z

zachowań dziecka (funkcja audytoryjna). Podobnie jest z

przyjaciółmi, którzy często spełniają więcej niż jedną z funkcji

przyjaciółmi, którzy często spełniają więcej niż jedną z funkcji

grup odniesienia.

grup odniesienia.

TYPOLOGIA GRUP SPOŁECZNYCH

TYPOLOGIA GRUP SPOŁECZNYCH