Czynniki ryzyka chorób

układu krążenia

Choroby serca -

epidemiologia

Choroby serca i naczyń są najczęstszą przyczyną

umieralności w Polsce. Rokrocznie z tego powodu
umiera ponad 170.000 kobiet i mężczyzn,
najczęściej na skutek zawału serca, choroby
wieńcowej, chorób naczyń mózgu (tzw. udarów).

Z powodu chorób serca i naczyń umierają nie tylko

osoby starsze, ale także kobiety i mężczyźnie w wieku
średnim, a nawet poniżej 30 roku życia. Miażdżyca
będąca przyczyną wielu chorób układu krążenia
rozpoczyna się wcześnie – w wieku młodzieńczym, a
nawet u dzieci.

Czynniki ryzyka chorób

układu krążenia

- czyli dlaczego

zapadamy na choroby

serca i naczyń ?

Czynniki Ryzyka

• Nieprawidłowe odżywianie - otyłość
• Palenie papierosów
• Brak aktywności fizycznej
• Stres
• Nadciśnienie tętnicze
• Wysoki cholesterol
• Cukrzyca

Mała aktywność

fizyczna

Dlaczego aktywność

fizyczna jest ważna?

• Regularna aktywność fizyczna -

zmniejsza ryzyko zachorowania na
choroby układu krążenia, zmniejsza
ryzyko zawału serca oraz wydłuża
życie. Ponadto redukuje ciśnienie
tętnicze oraz przeciwdziała
rozwojowi otyłości i cukrzycy

.

Jakie są korzyści

zdrowotne aktywności

fizycznej?

•

Regularna aktywność fizyczna:

• obniża ciśnienie tętnicze (skurczowe i rozkurczowe)

• zmniejsza masę ciała

• obniża poziom •złego• cholesterolu - LDL i podwyższa poziom •dobrego• cholesterolu - HDL

• zmniejsza krzepliwość krwi, zapobiega powstawaniu zakrzepów w naczyniach krwionośnych

• przyspiesza rozwój obocznego krążenia wieńcowego

• zmniejsza częstość bólów wieńcowych u osób chorych

• zmniejsza stres

• poprawia samopoczucie

• poprawia sen

• poprawia nastrój

Jak często należy

ćwiczyć?

• Ćwiczenia fizyczne powinny być

prowadzone systematycznie, co
najmniej 4-5 razy w tygodniu, a
nawet codziennie.

Ile czasu dziennie należy

poświęcić na ćwiczenia fizyczne?

• Przykładowy, czasowy rozkład

ćwiczeń:

- 5-10 min - rozgrzewka
- 20-30 min - ćwiczenia właściwe
- 5-10 min - schładzanie, spokojne
ćwiczenia

Jak intensywne powinny być

ćwiczenia?

• Najkorzystniejszy dla organizmu jest

wysiłek od "dość lekkiego" do "trochę

wyczerpującego".

Jedną z metod określenia intensywność

wysiłku jest tak zwana "próba

mówienia" • jeżeli nie jest się w stanie

prowadzić rozmowy podczas ćwiczeń,

wysiłek jest zbyt intensywny.

Jaki rodzaj aktywności fizycznej jest

zalecany?

• -spacery

-jazda na rowerze, w tym rower

stacjonarny

-gimnastyka

-taniec

-pływanie

-bieganie

-czynności dnia codziennego, np.

wchodzenie po schodach

Jakiego rodzaju aktywności fizycznej

powinny unikać osoby z chorobami

układu krążenia ?

• Osoby z chorobami układu krążenia nie powinny:

- wykonywać zbyt męczących ćwiczeń (siłownia, podnoszenie ciężarów) -

nie nadwerężaj organizmu

- gwałtownie rozpoczynać i kończyć wysiłku

- wstrzymywać oddechu podczas ćwiczeń

- ćwiczyć na świeżym powietrzu w wyjątkowo gorące, zimne lub wietrzne

dni oraz przy dużej wilgotności powietrza

- ćwiczyć, jeśli ostatnio wystąpił ból w klatce piersiowej, brak tchu lub

kołatanie serca, które wcześniej nie było znane - koniecznie skonsultuj

się z lekarzem

Swój poziom aktywności fizycznej skonsultuj z lekarzem lub fizjoterapeutą

.

Nieprawidłowe

odżywianie

Jakich potraw jemy zbyt

mało?

•

Ryby morskie

Postaraj się włączyć do diety tłuste ryby morskie, 2-3 razy w tygodniu 100 gramową porcję.

W tłustych rybach morskich znajdują się kwasy tłuszczowe typu omega-3, które chronią przed

chorobami serca, obniżają poziom trójglicerydów, korzystnie wpływają na ciśnienie tętnicze i

krzepliwość krwi.

•

Owoce i warzywa

Spożywaj co najmniej 400 - 500 gramów warzyw i owoców dziennie, rozłożone na 5 porcji

(porcja to około 80-100 gram).

•

Błonnik pokarmowy

Zaleca się spożywanie ponad 25 gramów błonnika dziennie. Błonnik znajduje się w większych ilościach

w: produktach zbożowych z pełnego przemiału, w płatkach śniadaniowych, owocach i warzywach.

Pokarmy bogate w błonnik są zazwyczaj sycące i niskokaloryczne, więc spożywanie ich może pomóc w

zmniejszeniu masy ciała.

•

Tłuszcze roślinne

Które składniki

pożywienia należy

ograniczyć?

•

Sól

Sód kuchenna (chlorek sodu) jest składnikiem odżywczym niezbędnym do prawidłowego

funkcjonowania organizmu. Jednak codzienne spożycie soli kuchennej w Polsce i krajach

europejskich znacznie przewyższa zapotrzebowanie organizmu człowieka.

W badaniach naukowych udowodniono, że ograniczenie spożycia soli jest korzystne

szczególnie w przypadku osób z wysokim ciśnieniem tętniczym.

Zaleca się, aby osoby dorosłe ograniczyły spożycie soli do 6 gramów (mała łyżka) na dzień poprzez

nie używanie lub obniżenie ilości soli dodawanej do posiłków podczas ich przygotowania i spożywania.

Można natomiast stosować inne sposoby doprawiania potraw, np.: zioła, czosnek, papryka, sok z

cytryny, ocet, chilli, przyprawy ziołowe.

Należy także ograniczać spożycie produktów z dużą zawartością soli takich jak:

- ser żółty

- zupy i sosy z puszek oraz w proszku

- produkty wędzone, wędliny, np. szynka, bekon

- słone przekąski: chipsy, orzeszki solone

- kiełbasa, pasztety,

- produkty konserwowane (w puszkach)

- kostki rosołowe, wyciągi z mięsa i warzyw, sosy sojowe

- słone pasty do smarowania kanapek

Które składniki

pożywienia należy

ograniczyć?

• Pokarmy o dużej zawartości cholesterolu

Cholesterol jest to woskowata substancja, należąca do rodziny steroidów. Jest

on niezbędny do życia, buduje błony komórkowe. Jest także potrzebny do

syntezy kwasów żółciowych, hormonów steroidowych i witaminy D.

Niestety, jak wynika z badań naukowych, podwyższony poziom cholesterolu we

krwi zwiększa ryzyko wystąpienia chorób serca. Dlatego zaleca się

ograniczenie ilości cholesterolu w diecie - mniej niż 300 mg na dzień.

Należy pamiętać, że spożywanie pokarmów bogatych w cholesterol (np.

wątróbka, jaja, majonez, podroby, tłuste mleko, śmietana, masło,

tłuste mięso, tłuszcz podskórny drobiu) często jest związane ze

spożywaniem pokarmów bogatych w tłuszcze nasycone (przede wszystkim

tłuszcze pochodzenia zwierzęcego).

Dlatego

Ograniczenie spożycia tłuszczów nasyconych zmniejsza równocześnie

spożycie cholesterolu !

Które składniki

pożywienia należy

ograniczyć?

•

Tłuszcze zwierzęce zawierające tłuszcze nasycone

Spożywanie tych tłuszczów może powodować zwiększenie poziomu cholesterolu we krwi.

W codziennej diecie powinny dostarczać mniej niż 10% energii.

Najważniejsze źródła nasyconych kwasów tłuszczowych:

- baranina, wieprzowina, wołowina

- konserwowana wołowina

- poprzerastany tłuszczem bekon

- kiełbasa, hamburgery z wołowiny

- tłuszcz wołowy lub barani

- smalec, tłuszcz z pieczeni

•

Osoby z chorobami serca powinny kontrolować ogólną ilość spożywanego tłuszczu. Tłuszcz

powinien dostarczać mniej niż 30% całkowitej podaży energii.

UWAGA: Wszystkie rodzaje tłuszczów są bogate w energię (kalorie).

1gram tłuszczu dostarcza 9 kilokalorii

Jak zmniejszyć ogólne

spożycie tłuszczów ?

•

Wyrzuć patelnię do smażenia na głębokim tłuszczu.

W trakcie gotowania unikaj lub ogranicz dodawanie tłuszczu, np. oleju, margaryny, masła, śmietany.

Pieczywo smaruj cienką warstwą margaryny lub masła.

Polecane technologie przygotowania posiłków to:

gotowanie, duszenie, pieczenie, grilowanie na elektrycznym grilu, gotowanie na parze. Unikaj

smażenia!

Ryby i chudy drób oraz fasolę spożywaj dwa razy w tygodniu.

Ogranicz spożywanie czerwonego mięsa do 2-3 razy w tygodniu. Jednorazowo spożywaj małe porcje

(60-80 gramów).

Jedz chude mięso i wytnij widoczny tłuszcz.

Unikaj przekąsek bogatych w tłuszcz tj. chipsy, ciastka i czekolada. Jedz owoce lub półsłodkie bułki.

Nie spożywaj gotowych potraw, takich jak dania na wynos, •fast food•, itp.

Stosuj chude produkty na kanapki, np. chude wędliny, chude sery.

Stosuj produkty nabiałowe o obniżonej zawartości tłuszczu (np. niskotłuszczowe mleko, chude sery,

jogurty niskotłuszczowe).

Jakie są najważniejsze

zasady diety ?

•

Należy kontrolować swoją masę ciała i dążyć do utrzymania jej na odpowiednim poziomie.

Warto włączyć do diety tłuste ryby morskie co najmniej 2 razy w tygodniu.

Codziennie należy zjeść kilka porcji owoców i warzyw.

Tłuszcze nasycone (zwierzęce) należy zastąpić tłuszczami jednonienasyconymi i

wielonienasyconymi (roślinnymi).

Ogólna ilość tłuszczów w codziennej diecie powinna być kontrolowana.

Bardzo korzystnym składnikiem diety dla serca jest błonnik, dlatego należy do swojej diety

wprowadzić takie produkty jak groch, fasolę, płatki owsiane, soczewicę.

Do przyprawiania potraw zamiast soli stosować zioła.

Należy unikać nadmiernego spożycia cukru.

Ilość spożywanego alkoholu powinna być kontrolowana, i nie powinna przekraczać 2 jednostek

na dzień u kobiet oraz 3 jednostek na dzień u mężczyzn.

W utrzymaniu odpowiedniej masy ciała, obok stosowania się do zaleceń dietetycznych,

niezbędne jest utrzymywanie odpowiedniej aktywności fizycznej.

Palenie Papierosów

Co grozi palaczowi?

•

Jeśli palisz papierosy jesteś narażony na zwiększone ryzyko:

1. chorób układu krążenia, takich jak zawał serca, udar mózgu, choroba niedokrwienna

kończyn dolnych

20% zgonów z powodu chorób układu krążenia spowodowanych jest paleniem

2. nowotworów złośliwych takich jak: rak płuc, raka jamy ustnej, gardła, krtani, przełyku,

trzustki, pęcherza moczowego i nerek

30% zgonów z powodu nowotworów spowodowanych jest paleniem

3. choroby zakrzepowo-zatorowej

Palenie papierosów wielokrotnie zwiększa ryzyko zakrzepicy związane ze

stosowaniem doustnych środków antykoncepcyjnych.

4. chorób płuc takich jak przewlekła obturacyjna choroba płuc • POChP (rozedma i

przewlekle zapalenie oskrzeli)

5. choroby wrzodowej

Dlaczego warto

przestać palić ?

• Nawet po wielu latach palenia korzyści

z jego zaprzestania są istotne

Już po roku abstynencji ryzyko

zgonu z powodu choroby

niedokrwiennej serca jest o 50%

niższe niż u osoby nie mogącej

zerwać z nałogiem.

W jakim stopniu

szkodliwe jest bierne

palenie?

• 8% wszystkich zgonów związanych z paleniem

papierosów jest wynikiem biernej ekspozycji na
dym tytoniowy.

Jak dowiedziono bierne palenie, czyli przebywanie w
środowisku, w którym inne osoby palą papierosy
zwiększa ryzyko choroby niedokrwiennej serca oraz
zgonu z jej powodu o około 20%.

Nawet okresowe narażenie na dym tytoniowy
zwiększa ryzyko choroby niedokrwiennej serca.

Czy jak przestanę palić

to przytyję?

• Według danych statystycznych spośród osób, które rzuciły

palenie

1/3 - utrzymuje swoja wagę

1/3 - przybiera na wadze, zwykle ok. 5 kg

1/3 - szczupleje dzięki zaleconej w terapii odwykowej diecie i

ćwiczeniom fizycznym.

Wraz z rzuceniem palenia

- zmień sposób odżywiania:

- główne posiłki spożywaj o stałych porach

- nie jedz między posiłkami

- licz kalorie

- ćwicz regularnie

Jak rzucić palenie ?

• Porady na dobry początek

Nastaw się pozytywnie do rzucenia palenia, unikaj
negatywnych myśli
Spisz wszystkie powody, dla których chcesz przestać palić
Ustal dzień rzucenia nałogu (może to być jakiś specjalny
dzień)
Zacznij przygotowywać się fizycznie: trochę ćwicz, pij więcej
płynów, staraj się wypoczywać, aby uniknąć znużenia
Naucz się sprawiać sobie jakieś przyjemności
Wyrzuć popielniczkę i zapalniczkę
Powiedz wszystkim znajomym, że rzucasz palenie

Jak rzucić palenie?

• Jak przetrwać trudne chwile?

Pij dużo płynów, wody, soków (dziennie 6-8 szklanek)
Umyj twarz zimną wodą
Odetchnij głęboko pięć razy, zrób kilka przysiadów, pobiegaj w
miejscu
Otwórz okno, zrób kilka ćwiczeń fizycznych
Umyj zęby pastą odświeżającą, np. miętową
Wypij szklankę ciepłego mleka
Gryź marchewkę, ogórek, jabłko lub seler
Żuj miętową gumę
Idź na spacer
Weź prysznic i wytrzyj się energicznie
Rób to co lubisz

Jak rzucić palenie?

• Pomocne w rzuceniu palenia

mogą być

- preparaty zawierające nikotynę w
postaci gum do żucia lub plastrów
- tabletki zawierające bupropion

Nadwaga i otyłość

Czym jest otyłość?

• Otyłość jest procesem chorobowym, polegającym na magazynowaniu

w organizmie nadmiernej ilości tłuszczu.

Do zwiększania masy ciała dochodzi wtedy, gdy podaż energii
dostarczanej w pożywieniu (ilość zjadanych kalorii) przekracza
zapotrzebowanie energetyczne organizmu (ilość energii zużywanej
przez organizm).

Prawidłowy bilans energetyczny organizmu przedstawia rysunek. Ilość
energii dostarczanej jest równa ilości energii zużywanej.

Czy mam już nadwagę ?

• Do oceny występowania nadwagi i otyłości można posłużyć się

wskaźnikiem BMI (body mass index, wskaźnik masy ciała).

Sposób obliczenia BMI przedstawia równanie:

BMI = masa ciała (kg) / wzrost (m2)

Co oznacza wynik BMI?

BMI [kg/ m2] Interpretacja wyniku

poniżej 18,5 niedowaga

18,5-24,9 prawidłowa masa ciała

25-29,9 nadwaga

30-34,9 otyłość

>35 otyłość olbrzymia

Co to jest otyłość

brzuszna?

• Nie tylko ilość, ale i rozmieszczenie tkanki tłuszczowej w

organizmie ma wpływ na ryzyko wystąpienia chorób układu

krążenia. Szczególnie niekorzystna jest tzw. otyłość

brzuszna (centralna), polegająca na występowaniu dużej

ilości tłuszczu w okolicy brzucha.

Aby ocenić występowanie otyłości brzusznej wystarczy

dokonać pomiaru obwodu pasa na wysokości 2,5 cm

powyżej pępka.

Otyłość brzuszną rozpoznaje się gdy obwód pasa wynosi:

- u kobiety ≥88 cm;

- u mężczyzny ≥102 cm

Jakie są konsekwencje

otyłości?

• Głównymi, bardzo poważnymi następstwami

otyłości są choroby układu krążenia i cukrzyca typu
2.

Wzrost masy ciała sprzyja rozwojowi i nasileniu
innych czynników ryzyka, głównie zaburzeń
lipidowych i nadciśnienia tętniczego.

Otyłość odpowiada za rozwój zespołu
metabolicznego oraz zwiększa ryzyko tworzenia
zakrzepów w naczyniach.

Do jakich wartości

należy zmniejszyć masę

ciała?

•

Zmniejszenie masy ciała jest bardzo ważnym elementem postępowania
w zapobieganiu chorobom układu krążenia u osób z nadwagą i otyłością.

Docelowo należy dążyć do uzyskania:

BMI: poniżej 25 kg/m2

Obwodu pasa:

Kobiety < 80 cm
Mężczyźni < 94 cm

Dla niektórych pacjentów wynik BMI pomiędzy 20-25 kg/m2 może być
nierealny, dlatego proponuje się utratę 5-10% wagi wyjściowej w czasie 6
miesięcy, co już może przynieść duże korzyści zdrowotne.

Jak zmniejszyć masę

ciała ?

• W celu redukcji masy ciała należy

zmniejszyć spożycie kalorii oraz
zwiększyć codzienną aktywność
fizyczną.

Podwyższone stężenie

cholesterolu

Co to jest cholesterol ?

•

Cholesterol jest substancją tłuszczową niezbędną do

budowy komórek organizmu. Służy do produkcji

niektórych hormonów. Jest także niezbędny do syntezy

witaminy D w organizmie.

Dwa podstawowe źródła cholesterolu w organizmie to:

- wątroba, która jest miejscem syntezy cholesterolu -

dostarcza 3/4 całkowitej ilości cholesterolu

- żywność pochodzenia zwierzęcego - dostarcza

1/4 całkowitej ilości cholesterolu

Co oznaczają pojęcia

"dobry i zły

cholesterol" ?

•

Cholesterol krąży we krwi w postaci lipoprotein czyli cząstek zbudowanych z białek i tłuszczów.

Wyróżnia się dwie podstawowe odmiany lipoprotein różniące się między innymi gęstością i

wielkością.

Są to:

- lipoproteiny o dużej gęstości, określane w skrócie HDL (od angielskiej nazwy high density

lipoprotein)

- lipoproteiny o małej gęstości, określone w skrócie LDL (od angielskiej nazwy low density

lipoprotein).

Cholesterol wchodzący w skład lipoprotein HDL tzw. cholesterol HDL określany jest w języku

potocznym jako "dobry cholesterol". Wynika to z ochronnego działania lipoprotein HDL na

ścianę naczynia. Lipoproteiny te są małymi cząstkami, które łatwo przedostają się do ściany

naczynia i bez trudu ją opuszczają zabierając po drodze nadmiar zgromadzonego tam

cholesterolu.

Cholesterol wchodzący w skład lipoprotein LDL tzw. cholesterol LDL określany jest w języku

potocznym jako "zły cholesterol".

Wynika to z uszkadzającego działania lipoprotein LDL na ścianę naczynia. Lipoproteiny te po

wniknięciu do ściany naczynia pozostają w nim prowadząc do powstania blaszki miażdżycowej i

zwężenia naczynia.

Co oznacza pojęcie

lipidogram?

• Lipidogram • jest to wynik badania laboratoryjnego

umożliwiającego ocenę we krwi stężeń substancji tłuszczowych

zwanych inaczej lipidami.

W skład lipidogramu wchodzą:

- stężenie cholesterolu całkowitego

- stężenie cholesterolu LDL

- stężenie cholesterolu HDL

- stężenie trójglicerydów

Trójglicerydy są tłuszczami (lipidami), które również mogą

zwiększać ryzyko rozwoju chorób układu krążenia. Należy także

pamiętać, że bardzo wysokie stężenie trójglicerydów może być

przyczyną ostrego zapalenia trzustki.

Jak należy przygotować

się do pobrania krwi w

celu oznaczenia

lipidogramu ?

• Aby wyniki oznaczeń lipidogramu były

wiarygodne, krew należy pobrać na czczo, to
znaczy co najmniej 12 godzin od
ostatniego posiłku.

Zwykle krew pobierana jest w porze rannej i
rano przed badaniem można napić się wody
lub słabej, niesłodzonej herbaty.

Jakie są prawidłowe

wartości stężeń lipidów

we krwi?

• Cholesterol całkowity : Norma: < 200 mg/dl (< 5,2 mmol/l)

• LDL ("zły" cholesterol) - norma: < 135 mg/dl (< 3,5

mmol/l).

(u osób bez chorób serca i cukrzycy)

• Stężenie trójglicerydów powinno być niższe od 1,7 mmol/l to

znaczy 150 mg/dl.

• Stężenie cholesterolu HDL powinno być wyższe od 1,0 mmol/l

tj. od 40 mg/dl u mężczyzn oraz wyższe od 1,2 mmol/l tj. od 46

mg/dl u kobiet.

Jak często występują

zaburzenia lipidowe ?

• Częstość występowania zaburzeń lipidowych w

naszym kraju jest duża.

60% dorosłych Polaków ma podwyższone

stężenie cholesterolu całkowitego a 55% -

podwyższone stężenie cholesterolu LDL.

Średnia wartość cholesterolu całkowitego i

cholesterolu LDL wzrasta z wiekiem.

Rzadziej obserwuje się nieprawidłowe stężenia

cholesterolu HDL •15% oraz trójglicerydów

• 30%

Jak należy leczyć

zaburzenia lipidowe ?

• Podstawowym warunkiem skutecznego leczenia zaburzeń lipidowych jest zmiana

stylu życia, uwzględniająca przede wszystkim:

- zwiększenie aktywności fizycznej

- ograniczenie spożycia tłuszczów zwierzęcych

- redukcję masy ciała.

Przyjmowanie leków należy rozpocząć jeżeli:

- zmiana stylu życia nie przynosi oczekiwanych efektów

- jesteś obciążony wieloma czynnikami ryzyka

- jeżeli rozpoznano u ciebie chorobę układu krążenia taką jak choroba

niedokrwienna serca, udar mózgu czy choroba niedokrwienna kończyn dolnych.

Podstawowymi lekami stosowanymi w zaburzeniach lipidowych są:

- statyny - obniżają cholesterol całkowity i cholesterol LDL a w mniejszym stopniu

poziom trojglicerydów, są lekiem podstawowym w leczeniu zaburzeń lipidowych

- fibraty - obniżają stężenie trójglicerydów oraz podnoszą stężenie cholesterolu

HDL, a w mniejszym stopniu obniżają stężenie cholesterolu całkowitego i LDL.

Nadciśnienie tętnicze

Co to jest ciśnienie

tętnicze ?

• Ciśnienie tętnicze jest to siła z jaką krew działa na naczynia, w których

płynie.

Wartość ciśnienia tętniczego oznacza się dwiema liczbami np. 120/80
mmHg co należy odczytywać jako: "sto dwadzieścia na osiemdziesiąt
milimetrów słupa rtęci".

Pierwsza liczba oznacza ciśnienie skurczowe określane potocznie jako
górne. Jest to ciśnienie panujące w naczyniach w czasie skurczu serca.

Druga liczba oznacza ciśnienie rozkurczowe określane potocznie jako
dolne. Jest to ciśnienie panujące w naczyniach w czasie rozkurczu
serca.

Co oznaczają

poszczególne wartości

ciśnienia tętniczego?

Kiedy rozpoznajemy

nadciśnienie?

• Nadciśnienie tętnicze jest to stan długotrwale utrzymujących się wysokich

wartości ciśnienia tętniczego.

Rozpoznaje się je na podstawie pomiarów ciśnienia tętniczego na ramieniu

wykonywanych przez lekarza lub pielęgniarkę.

Jeśli wartości ciśnienia tętniczego w trakcie co najmniej dwóch wizyt (należy

przyjąć średnią z co najmniej dwóch pomiarów podczas jednej wizyty) są wyższe

lub równe 140 mmHg dla ciśnienia skurczowego lub 90 mmHg dla ciśnienia

rozkurczowego lekarz rozpoznaje nadciśnienie tętnicze.

Wartość 140/90 mmHg lub wyższa upoważnia do rozpoznania nadciśnienia

tętniczego u każdej osoby bez względu na wiek.

140/90 mmHg = NADCIŚNIENIE

U osób, które mają podwyższone ciśnienie skurczowe i prawidłowe wartości

ciśnienia rozkurczowego rozpoznaje się tak zwane izolowane nadciśnienie

skurczowe. Jest to najczęstsza postać nadciśnienia tętniczego u osób powyżej 60

roku życia.

Zasady prawidłowego

pomiaru ciśnienia

tętniczego.

• 1. Przed pomiarem odpocznij co najmniej 5 minut.

2. Nie wykonuj pomiaru po intensywnym wysiłku.

3. Na ok. 30 min przed pomiarem nie jedz obfitych posiłków, nie pij

kawy ani alkoholu, nie pal papierosów.

4. Mierz ciśnienie w pozycji siedzącej lub leżącej.

5. Mankiet aparatu załóż na ramię tak aby znajdował się na

poziomie serca.

6. Wykonaj przynajmniej dwa pomiary oddzielone 1-2 minutową

przerwą, jeśli ich wyniki znacznie różnią się wykonaj kolejne

pomiary, jako ostateczny wynik przyjmij średnią arytmetyczną z

pomiarów.

Na którym ramieniu należy
mierzyć ciśnienie tętnicze?

• Wartości ciśnienia tętniczego na obu ramionach mogą się

różnić dlatego podczas pierwszej konsultacji lekarskiej należy

wykonać pomiar ciśnienia na prawym i lewym ramieniu.

Prawidłowo różnica ciśnień po obu stronach dla ciśnienia

skurczowego nie powinna przekraczać 20 mmHg a dla

ciśnienia rozkurczowego 10 mmHg.

W przypadku wyższej różnicy należy skonsultować się z

lekarzem.

Ważne jest aby zawsze kolejne pomiary ciśnienia wykonywać

na tym ramieniu, na którym ciśnienie tętnicze było wyższe.

Jak często nadciśnienie

tętnicze występuje w

Polsce ?

•

Wśród dorosłych Polaków 1/3 choruje na nadciśnienie tętnicze a następna 1/3
ma ciśnienie wysokie prawidłowe, co oznacza że jest w sposób szczególny
narażona na rozwój nadciśnienia w przyszłości.

40% Polaków ma ciśnienie prawidłowe z czego tylko połowa ma ciśnienie
optymalne

Jakie są przyczyny

nadciśnienia tętniczego?

• U 95% pacjentów rozpoznaje się tak zwane samoistne nadciśnienie tętnicze to znaczy

takie, które nie ma jednej ściśle określonej przyczyny.

Wynika ono ze skłonności genetycznych (częste występowanie nadciśnienia w

rodzinie) oraz niezdrowego stylu życia, na które składają się:

- palenie tytoniu,

- nadużywanie alkoholu,

- nadmierne spożycie soli i tłuszczów,

- mała aktywność fizyczna,

- stres

- otyłość.

U 5 pacjentów na 100 udaje się znaleźć jedną konkretną przyczynę. Rozpoznajemy

wówczas wtórne nadciśnienie tętnicze.

Najczęstsze przyczyny wtórnego nadciśnienia tętniczego to:

- choroby nerek

- choroby endokrynologiczne, np. nadczynność tarczycy, zespół Cushinga,

- stosowanie niektórych leków jak np. doustne środki antykoncepcyjne, leki sterydowe,

leki przeciwbólowe, narkotyki.

Jakie są objawy

nadciśnienia

tętniczego?

• Nadciśnienie tętnicze jest chorobą o podstępnym

przebiegu, to znaczy zwykle przebiega
bezobjawowo prowadząc do groĽnych powikłań.

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE ZWYKLE NIE BOLI

choć czasem może objawiać się w postaci bólu
głowy, uczucia kołatania serca, uderzeń gorąca
(wypieki na twarzy), zawrotów głowy, duszności.

Na czym polega

leczenie nadciśnienia

tętniczego ?

•

Zmiana stylu życia

Warunkiem koniecznym do prawidłowego leczenia nadciśnienia tętniczego jest zmiana stylu życia. Polega

ona na przestrzeganiu następujących zasad

1. zaprzestanie palenia papierosów

2. redukcja masy ciała

3. redukcja nadmiernego spożycia alkoholu

- u mężczyzn do 10-30 g etanolu/dobę (1-3 szklanek piwa, 1-3 kieliszki wina, 1-3 kieliszki mocnego alkoholu)

- u kobiet do 10-20 g etanolu/dobę (1-2 piwa, 1-2 kieliszki wina, 1-2 kieliszki mocnego alkoholu)

- zdecydowane wykluczenie jednorazowej konsumpcji większej ilości alkoholu

4. zwiększenie aktywności fizycznej

- regularny wysiłek na świeżym powietrzu jak bieganie, szybki spacer, pływanie przynajmniej 30-45 minut

dziennie, przynajmniej 4-5 razy w tygodniu

- nawet niewielki wysiłek fizyczny może obniżyć wartość skurczowego ciśnienia tętniczego o 4-8 mmHg

5. ograniczenie spożycia soli kuchennej

- < 6 g/ dobę ( 6 g soli to jedna łyżka stołowa)

- taka ilość soli występuje naturalnie w produktach spożywczych, dlatego podstawową zasadą jest

NIEDOSALANIE POTRAW

- zmniejszenie spożycia soli do < 6g/dobę obniża ciśnienie tętnicze

6. zwiększenie spożycia warzyw i owoców oraz zmniejszenie spożycia tłuszczów zwierzęcych

Na czym polega

leczenie nadciśnienia

tętniczego ?

•

Leczenie farmakologiczne

Dobre leki przeciwnadciśnieniowe muszą spełniać trzy podstawowe warunki:

1. obniżać ciśnienie tętnicze

2. zmniejszać ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia oraz ryzyko zgonu z ich powodu

3. mają być bezpieczne

Obecnie 5 grup leków spełnia wymienione kryteria. Należą tu:

1. Leki moczopędne (diuretyki)

2. Beta-blokery

3. Inhibitory konwertazy angiotensyny

4. Blokery kanału wapniowego

5. Antagoniści angiotensyny II

O wyborze leku, po uwzględnieniu wywiadu medycznego i badania pacjenta decyduje lekarz.

Do jakich wartości

należy obniżyć

ciśnienie tętnicze?

•

1. Nie pal tytoniu.

Jeżeli palisz, przestań. Jeżeli nie palisz, nie zaczynaj. O ile to możliwe unikaj przebywania w zadymionych pomieszczeniach. Tzw. bierne palenie jest

również niebezpieczne.

W latach 90 ponad 2 miliony Polaków rzuciło palenie, Tobie też się uda!

2. Zwróć większą uwagę na to, co jesz.

Jedz więcej warzyw i owoców – zawierają one błonnik, witaminy i antyoksydanty. Ogranicz spożycie tłuszczów zwierzęcych, słodyczy oraz słodzonych

napojów (tzw. soft drinków) i soli kuchennej.

3. Kontroluj ciężar ciała, nie dopuść do otyłości lub znacznej nadwagi.

Sprzyja ona cukrzycy i nadciśnieniu – wrogom naszych naczyń i serca.

4. Postaw Serce na Nogi! Ruszaj się!

Bądź bardziej aktywny fizycznie – częściej spaceruj, chodź po schodach, wykonuj rozmaite ćwiczenia sportowe. Przeznacz na to przynajmniej 30minut

najlepiej codziennie ( nie rzadziej niż 4 razy w tygodniu).

5. Mierz regularnie ciśnienie krwi.

Co trzecia osoba dorosła w Polsce ma nadciśnienie tętnicze, tj. ciśnienie równe lub większe od 140/90 mm Hg. Przez długi czas może ono podstępnie i

bez uchwytnych dolegliwości uszkadzać układ krążenia. Jeżeli masz nadciśnienie, postaraj się schudnąć, ogranicz spożycie soli kuchennej i większych

ilości alkoholu. Bądź pod opieką lekarza. W wypadku gdy potrzebne będą leki, bierz je regularnie zgodnie z zaleceniami lekarza.

6. Badaj systematycznie swój stan zdrowia.

Pamiętaj o konieczności kontroli poziomu cukru we krwi oraz tzw. lipidogramu (cholesterol, frakcja HDL i LDL, trójglicerydy), przynajmniej raz na trzy

lata. Jeśli w rodzinie ktoś chorował bądź choruje na serce, poinformuj o tym lekarza, a także porozmawiaj z lekarzem o możliwościach zapobiegania

chorobom serca i naczyń. Stosuj się do zaleceń dietetycznych i lekowych.

7. Dbaj nie tylko o ciało, ale także o psychikę.

Naucz się panować na stresem i gniewem. Przestań zamartwiać się, naucz się odpoczynku i relaksu. Poświęć więcej czasu na kontakt z przyrodą,

częściej się uśmiechaj!

Siedem liczb, które warto zapamiętać:

• 200 – prawidłowy poziom cholesterolu we krwi powinien być niższy od wartości
200mg/dl (lub 5,2 mmol/l).

• 140/90 – ciśnienie nie powinno przekraczać tej wartości. Jeżeli przynajmniej w
dwóch pomiarach przeprowadzonych w odstępie kilku dni ciśnienie wynosi 140/90
mm Hg lub więcej – należy rozpoznać nadciśnienie.

• 100 – prawidłowy poziom cukru (glukozy) we krwi nie powinien przekraczać
wartości 110 mg/dl.

• 102/88 – obwód brzucha mierzony na wysokości pępka nie powinien przekraczać
102 cm u mężczyzn oraz 88 cm u kobiet. Wartości wyższe świadczą o otyłości typu
brzusznego. Otyłość brzuszna znacznie zwiększa ryzyko chorób serca i naczyń.

• 30 – co najmniej tyle minut, najlepiej codziennie, powinno się przeznaczać
na ćwiczenia fizyczne: marsze, spacery, jazdę rowerem i inne zajęcia
sportowo – rekreacyjne.

• 3 – przynajmniej raz na 3 lata należy skontrolować poziom cukru (glukozy)
i cholesterolu we krwi.

• 0 – papierosów nie należy palić w ogóle. Nawet okazjonalne palenie 3 – 5
papierosów dziennie jest szkodliwe dla zdrowia – z każdym wypalanym papierosem
rośnie zagrożenie. Wypalenie jednej paczki papierosów dziennie oznacza 4 – krotne
wyższe ryzyko zawału serca u czterdziestolatka w porównaniu z niepalącym
rówieśnikiem

.