Zdrowie publiczne semestr II
Temat 2: Choroby układu krążenia - czynniki ryzyka i profilaktyka.
I. Czynniki ryzyka choroby niedokrwiennej serca
1. Styl życia
- dieta obfitująca w tłuszcze i kalorie
- palenie tytoniu
- nadmierne spożycie alkoholu
- mała aktywność fizyczna
- niskie spożycie witamin antyoksydacyjnych
- typ osobowości A
2. Cechy biochemiczne i fizjologiczne (poddające się modyfikacji)
- podwyższone stężenie cholesterolu całkowitego
- podwyższone tężenie cholesterolu LDL
- niskie stężenie cholesterolu HDL
- podwyższone stężenie trójglicerydów
- podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi
- hiperglikemia/cukrzyca
- otyłość brzuszna
- zaburzenia krzepnięcia krwi
- zwiększone stężenie homocysteiny
3. Cechy indywidualne (nie poddające się modyfikacji)
- wiek: mężczyzna powyżej 45. rż, kobieta pow. 55. rż
- płeć męska
- wczesne występowanie w rodzinie chorób tętnic na tle miażdżycowym: u mężczyzn przed 65 rż., u kobiet przed 55. rż
- zachorowania na inne choroby naczyniowe na tle miażdżycowym
- przedwczesna menopauza u kobiet
II. Miażdżyca - jest ściśle związana z metabolimem tłuszczy w organizmie
Lipidogram jest to wynik badania laboratoryjnego umożliwiającego ocenę we krwi stężeń substancji tłuszczowych zwanych inaczej lipidami.
W skład lipidogramu wchodzą:
- stężenie cholesterolu całkowitego 140-200 mg/dl
- stężenie cholesterolu LDL - zły cholesterol - 70-130 mg/dl
- stężenie cholesterolu HDL - dobry cholesterol - 35-70 mg/dl
- stężenie trójglicerydów 40-165 mg/dl
Profilaktyka miażdżycy i jej powikłań polega za zwalczaniu modyfikowalnych czynników ryzyka.
- zmiana diety: więcej warzyw, ryb, pełnoziarnistych produktów zbożowych, oliwy z oliwek itd.
- rzucenie palenia tytoniu (palacze trzykrotny wzrost ryzyka)
- obniżenie stężenia cholesterolu LDL w surowicy
- leczenie nadciśnienia tętniczego i zwiększonej krzepliwości krwi
- leczenie cukrzycy, otyłości, niskich stężeń cholesterolu HDL
- zwiększenie aktywności fizycznej
- obniżenie stężenia trójglicerydów i homocysteiny
- zmniejszenie stresu, racjonalny wypoczynek
- zachowanie umiaru w spożyciu alkoholu
Wzrost masy ciała o 10kg ponad normę = wzrost ciśnienia tętniczego → otyli chorują dwa razy częściej
III. Udary mózgu
Czynniki ryzyka udaru mózgowego:
- nadciśnienie tętnicze
- okres menopauzy u kobiet
- choroby serca
- ciężka migrena
- niektóre leki (efedryna) i narkotyki
- podwyższony hematokryt
IV. Nadciśnienie tętnicze
Czynniki ryzyka nadciśnienia tętniczego:
- otyłość
- zaburzenia gospodarki lipidowej
- upośledzona tolerancja glukozy
- niska aktywność fizyczna
- wysokie spożycie sodu, a niskie potasu
- palenie tytoniu
- zwiększone stężenie kwasu moczowego
- nadmierne spożycie alkoholu
- dziedziczne obciążenie nadciśnieniem
Osobowość typu A to typ osobowości, charakteryzującej się wysokim poziomem stresu, wywołanym presją czasu, tendencją do zachowań rywalizacyjnych, wysokim poziomem ambicji, agresywnością i wrogością wobec innych. Osoba taka postrzega otoczenie jako zagrażające i żyje w nieustannej reakcji alarmowej. Osobowość typu B zwykle definiuje się jako osobowość pozbawioną cech osobowości typu A.
Cholesterol jest substancją tłuszczową niezbędną do budowy komórek organizmu. Służy do produkcji niektórych hormonów. Jest także niezbędny do syntezy witaminy D w organizmie. Dwa podstawowe źródła cholesterolu w organizmie to: wątroba, która jest miejscem syntezy cholesterolu - dostarcza 3/4 całkowitej ilości cholesterolu oraz żywność pochodzenia zwierzęcego - dostarcza 1/4 całkowitej ilości cholesterolu.
lipoproteiny o małej gęstości, określone w skrócie LDL. Cholesterol wchodzący w skład lipoprotein LDL tzw. cholesterol LDL określany jest w języku potocznym jako "zły cholesterol".
Wynika to z uszkadzającego działania lipoprotein LDL na ścianę naczynia. Lipoproteiny te po wniknięciu do ściany naczynia pozostają w nim prowadząc do powstania blaszki miażdżycowej i zwężenia naczynia.
lipoproteiny o dużej gęstości, określane w skrócie HDL. Cholesterol wchodzący w skład lipoprotein HDL tzw. cholesterol HDL określany jest w języku potocznym jako "dobry cholesterol". Wynika to z ochronnego działania lipoprotein HDL na ścianę naczynia. Lipoproteiny te są małymi cząstkami, które łatwo przedostają się do ściany naczynia i bez trudu ją opuszczają zabierając po drodze nadmiar zgromadzonego tam cholesterolu.
Trójglicerydy są tłuszczami (lipidami), które również mogą zwiększać ryzyko rozwoju chorób układu krążenia. Należy także pamiętać, że bardzo wysokie stężenie trójglicerydów może być przyczyną ostrego zapalenia trzustki.
Homocysteina powstaje podczas trawienia pokarmów białkowych w organizmie człowieka. Nadmiar homocysteiny we krwi uszkadza naczynia krwionośne i powoduje zaburzenia krzepliwości krwi. Skutkiem długotrwałego oddziaływania tej substancji na układ krwionośny jest postępująca miażdżyca oraz rosnące ryzyko zawału i udaru niedokrwiennego mózgu.
1