Problematyka roli

społecznej

i zawodowej lekarza

Jacek Sikorski i Mariusz

Racinowski

Rola społeczna

zespól oczekiwań odnoszących się do zachowań osoby zajmującej
daną pozycję w strukturze społecznej lub ogół praw i obowiązków
wiążących się z daną pozycją społeczną lub stanowiskiem. Jan
Szczepański rolę społeczną definiuje jako "względnie stały i
wewnętrznie spójny system zachowań, będących reakcjami na
zachowania innych osób, przebiegających wg mniej lub więcej
wyraźnie ustalonego wzoru."

Cechy

•

Niezależna od osoby która ją pełni

•

Wyznacza określone zachowania

•

Wymaga określonego przygotowania i koordynacji działań
razem z osobami pełniącymi inne role (człowiek
funkcjonuje w określonych grupach, organizacjach, itp.)

•

Jedna osoba może pełnić wiele ról społecznych, nawet w
jednej chwili

•

klarowność

Rola społeczna lekarza

Ma wymiar:

•

Formalny - rola wyznaczona jest przez związane z pozycją
prawa i obowiązki, wzory kulturowe

•

Faktyczny - treść pracy zawodowej: wiedza medyczna,
umiejętności, psychospołeczne aspekty opieki medycznej

Rola zawodowa

Role zawodowe są wyodrębnione z ogółu ról społecznych, są zatem konkretnym
rodzajem tych ról. Tak jak rola społeczna związana jest z zajmowaniem przez jednostkę
danej pozycji społecznej, tak rola zawodowa odnosi się do pozycji zawodowej jednostki.
Według Danuty Dobrowolskiej rola zawodowa to historycznie ukształtowane
oczekiwania normatywne dotyczące przedstawicieli danego zawodu w ogóle
Istotą roli zawodowej są określone oczekiwania normatywne, które dotyczą zarówno
obowiązków, jak też uprawnień nosiciela roli. Podstawowe znaczenie mają oczekiwania
środowiska zawodowego i bezpośredniego środowiska pracowniczego. Treścią roli
zawodowej są normy lub wzory postaw i zachowań dotyczące właściwych czynności
zawodowych, które polegają czy to na kształtowaniu przedmiotów materialnych lub
świata idei, czy też na oddziaływaniu na ludzi.

Rola zawodowa lekarza

•

Lekarz zajmuje się oceną stanu zdrowia pacjenta - poprzez
przeprowadzenie specjalistycznych badań diagnozuje
chorobę, ustala plan leczenia pacjenta, przepisuje
potrzebne medykamenty i nadzoruje cały proces leczenia.
Do niego należy koordynowanie całego procesu leczenia,
prowadzenie rehabilitacji, modyfikowanie terapii na
bieżąco.

Rola zawodowa lekarza

•

W razie potrzeby lekarz danej specjalności kieruje
pacjenta do innych specjalistów - bardzo często ustalanie
choroby i jej leczenie wymaga współpracy kilku lekarzy, a
co za tym idzie odpowiedniego doboru leków i metod
leczenia, aby ze sobą nie kolidowały. Lekarz medycyny
przeprowadza również badania osób zdrowych dla celów
kontrolnych, orzeka możliwość pracy w danym zawodzie,
pobiera materiał biologiczny do dalszych badań oraz
przygotowuje opinie lekarskie dla potrzeb różnych
instytucji, jak np. zakłady ubezpieczeń, sądy.

Rola zawodowa lekarza

•

Poza leczeniem pacjentów, lekarze prowadzą także
działalność profilaktyczną i zajmują się wykonywaniem
badań w ramach różnych akcji społecznych. Prowadzą
także badania i prace w zakresie nauk medycznych.

•

Dosyć trudno jest rozgraniczyć obie role w przypadku
lekarza. Rola społeczna wykracza poza zawodową, gdyż
wymaga od medyka czegoś więcej niż tylko
merytorycznego przygotowania do wykonywania zawodu.
Ludzie oczekują od lekarza nie tylko diagnozy,
instrumentalnego potraktowania, ale także empatii,
zrozumienia i dobrego słowa. Właśnie to można uznać za
rolę społeczną lekarza

Warto też zwrócić uwagę, ze rola lekarza jest komplementarna do

roli pacjenta

Typ stosunku Rola lekarza

Rola

pacjenta

Przykład

kliniczny

Prototyp

stosunku

Aktywność-

współpraca

Robi coś dla

pacjenta

Przyjmuje

biernie

narkoza,

śpiączka, ostry

uraz

Rodzic-

niemowlę

Kierowanie-

współpraca

Mówi

pacjentowi co

ma robić

Współpracuje,

jest posłuszny

Choroby ostre,

zakażenia

Rodzic-dziecko

Obopólne

uczestnictwo

Pomaga

pacjentowi,

żeby pomógł

sobie sam

Partner

Choroby

przewlekłe,

psychoanaliza

Dorosły-

dorosły

Problemy związane z funkcjonowaniem

w rolach:

•

ambiwalencja

•

przeciążenie

•

konflikt wewnętrzny w obrębie jednej roli

•

konflikt zewnętrzny między różnymi rolami

•

konflikt ról o charakterze interpersonalnym

•

konflikt ról o charakterze etycznym

bibliografia

•

Marta Makara-Studzińska, Komunikacja z pacjentem, Wyd. Czelej,
Lublin 2012

•

Antonina Ostrowska, Socjologia Medycyny, podejmowane problemy,
kategorie analizy, Wyd. Instytutu filozofii i socjologii PAN, Warszawa
2009

•

http://pl.shvoong.com/humanities/485840-rola-społeczna-opis /

•

http://
www.profesor.pl/publikacja,9417,Artykuly,Rola-zawodowa-czlowieka-ja
ko-komponent-jego-osobowosci

•

http://mfiles.pl/pl/index.php/Rola_społeczna