Kultura języka

Pragmatyczna kultura języka

Pragmatyka językowa



Pragmatyka jako czynienie świata

słowami:
Użycie

języka

w

celu

osiągnięcia

zamierzonych

efektów.

Poszukiwanie

składników skuteczności, czyli zbioru
warunków, jakie musi spełniać kontekst,
aby dane wypowiedzenie było skuteczne
(R. Kalisz).

Pragmatyka językowa



Nauka o intencjonalności wypowiedzi,

skuteczności aktów mowy



Filozoficzna, idealistyczna i

normatywistyczna



Przydatna dla opisu komunikacji

bezpośredniej (ze wspólnym TU i TERAZ)



Wymaga redefinicji i modyfikacji w

odniesieniu do komunikacji medialnej;

połączenia z teorią relewancji i teorii

komunikacji odbiorcy (Joanna Szwabe)



Twórcy i najwybitniejsi przedstawiciele:

John Austin, John Roger Searle, Herbert

Paul Grice

Akt mowy



Akt mowy – wypowiedź z

intencją. Bez granic, ale zawsze
po coś, w konkretnym celu



Aspekty aktu mowy:

Lokucja
Illokucja
Perlokucja

Akty mowy Johna R. Searle’a



Kryteria podziału aktów mowy:

relacja pomiędzy językiem i
rzeczywistością
intencja – w języku mentalnym
relacja między nadawcą i
odbiorcą
zaangażowanie emocjonalne

Akty mowy J. R. Searle’a



Asercje



Dyrektywy



Komisywy



Ekspresywy



Deklaratywy

Inne podziały J. R. Searle’a



Akty mowy:

jawne/wprost/bezpośrednie i
ukryte/niewprost/pośrednie



Akty mowy:

skuteczne/fortunne/szczęśliwe i
niewypały komunikacyjne oraz akty
mowy nadmiarowe



Akty mowy: mikroakty/proste oraz

makroakty/złożone

Kooperacja językowa H. P. Grice’a



Ogólna

maksyma

współpracy

komunikacyjnej brzmi: Uczyń twój wkład
do konwersacji taki, jaki jest wymagany na
danym etapie, na którym się znajduje,
poprzez akceptację celu lub kierunku
wymiany werbalnej, w którą jesteś
zaangażowany (Kalisz 1993: 67)



Zakłada

zatem

interakcyjność,

reaktywność komunikacji

Kooperacja językowa H. P. Grice’a



Aksjomaty kooperacyjne:
autentyczności,
adekwatności (języka, tematu i etapu),
równorzędności



Cztery maksymy szczegółowe:
ilości,
jakości,
relewancji (odniesienia)
sposobu

Kooperacja językowa H. P. Grice’a



Implikatury

konwencjonalne/

ogólne

(bezkontekstowe)

i

konwersacyjne/

szczegółowe (sytuacyjne, indywidualne)



Implikatury konwersacyjne jako złamanie

maksym kooperacyjnych bez zniszczenia

komunikacji



Granice ukrytej komunikacji skutecznej i

niewypałów komunikacyjnych



Niemożność odtworzenia komunikacji po

niewypale komunikacyjnym w komunikacji

pośredniej i łatwość takich działań w

komunikacji „twarzą w twarz”

Reguły grzeczności R. Lakof



formalności – nie narzucaj swojej woli

(pozostań z boku);



zastanowienia – pozwalaj adresatowi

dokonywać wyboru;



(wielkoduszności) – wybaczaj błędy

językowe i nie czepiaj się „słówek”



równości (lub przyjacielskości): działaj tak,

jakbyście ty i adresat byli równi. Czyń tak,
żeby twój adresat czuł się dobrze

Akty mowy według G. N. Leecha



Dwa cele:

indywidualny;
społeczny.



Akty mowy:

konfliktowe;
towarzyskie;
neutralne;
współzawodniczące.

Reguły grzeczności G. N.
Leech



Maksyma taktu (przy rozkazach i obietnicach):

minimalizuj koszt dla innych;
maksymalizuj korzyści dla innych.



Maksyma szlachetności (w rozkazach i
obietnicach):

minimalizuj korzyści dla siebie;
maksymalizuj koszt dla siebie;



Maksyma aprobaty (w wypowiedziach
oceniających i dyskusji):

minimalizuj negatywną ocenę innych;
maksymalizuj pozytywną ocenę innych.

Reguły grzeczności G. N.
Leech



Maksyma skromności (w wypowiedziach
oceniających i dyskusji):

minimalizuj pozytywną ocenę własną;
maksymalizuj negatywną ocenę własną.



Maksyma zgodności (w dyskusji):

minimalizuj niezgodę między sobą a innymi;
maksymalizuj zgodę pomiędzy sobą a innymi.



Maksyma sympatii (w rozkazach i w dyskusji):

minimalizuj antypatię między sobą a innymi;
maksymalizuj zgodność pomiędzy sobą a

innymi.