16 – CZYNNIKOWY

KWESTIONARIUSZ

OSOBOWOŚCI

R.B. Cattella

•Według koncepcji Cattella osobowość należy traktować

jako zbiór cech, z których każda jest nazwą
pewnej klasy współzmiennych zachowań.
Osobowość jest wszystkim tym, co pozwala
przewidzieć, jak dana jednostka zachowa się w
określonej sytuacji.

•Cattell dążąc do zobiektywizowania sposobu opisu

osobowości, za najwłaściwszą metodę ustalenia liczby i
treści cech będących składowymi osobowości uznał
analizę czynnikową. Analiza czynnikowa jest metodą
pozwalającą na wyodrębnianie w zjawiskach
psychologicznych ich podstawowych elementów
składowych. W tym sensie pozwala ona na
uporządkowanie faktów (danych empirycznych). Z tego
względu analizą czynnikową posługujemy się jako
metodą wstępnej klasyfikacji.

•Przyjąwszy, że w zakres osobowości wchodzą wszystkie

zachowania, założył, że każde może być określone za
pomocą odpowiedniego przymiotnika. Korzystając z listy
Allporta, zawierającej ponad 4000 cech, wyeliminował
synonimy, uzyskując w efekcie 171 przymiotników
pozwalających opisać wszystkie aspekty lub sfery
osobowości.

•Dostrzegając pewne specyficzne podobieństwa i różnice

między niektórymi przymiotnikami, Cattell wyróżnił
trzy klasy czynników: Q (qestionnaire data) –
zmienne samoobserwacyjne, L (life data) –
zmienne obserwacyjne, oraz T (test data) –
obiektywne zmienne testowe.

•Analizę czynnikową Cattell przeprowadził oddzielnie

dla danych Q, L i T. Dokonując w ten sposób
taksonomii zmiennych osobowościowych, wyodrębnił 16
cech wspólnych, które pozwalały na wyczerpujący i
dostatecznie dokładny opis wszystkich aspektów
osobowości. Kiedy wykonano analizę czynnikową na
macierzy interkorelacji 16 cech podstawowych, okazało
się, że można wyodrębnić mniejszą liczbę czynników II
stopnia, wśród których dwa objaśniały największy
procent zmienności wyników: introwersja – ekstrawersja
oraz niepokój – integracja.

•Badanie składa się z dwóch wersji a i b – każda zawiera 240 pytań testowych, z

możliwością odpowiedzi TAK, - , NIE.

•Odpowiedzi zliczane są wg klucza odpowiedzi – za każdą odpowiedź

diagnostyczną zgodną z kluczem: 2 pkt, za odpowiedź pośrednią (ani TAK
ani NIE): 1 pkt, odpowiedź niezgodna z kluczem: 0 pkt.

•Klucz jest jednakowy dla wersji testowej a i b.

•WS uzyskane po zliczeniu punktacji zamieniamy na WP. Wyniki końcowe są wyrażone

w 10-punktowej skali stenowej. Za wynik wysoki należy uznać przedział 7-10
stenów, wynik przeciętny 5-6 stenów, wynik niski 1-4 steny. Po określeniu wysokości
stenów, wykreślamy profil.

•Każdy czynnik ma podwójną symbolizację, jest oznaczony symbolami literowym i

liczbowym, a ponadto dwa rodzaje nazwy: psychologiczną i potoczną. Każdy z
czynników ma charakter dwubiegunowy: biegun dodatni (wyniki wysokie, +)
oraz biegun ujemny (wyniki niskie, -). Każdy z biegunów został
scharakteryzowany przez odpowiedni zestaw przymiotników. Spośród 16 czynników
mierzonych w tym kwestionariuszu – cztery (Q1, Q2, Q3, Q4) były reprezentowane
przez tylko w zmiennych samoobserwacyjnych.

•Jeśli chodzi o analizę profilu osobowości – wyniki można

interpretować w aspekcie ilościowym (za pomocą
skali stenowej, gdzie bierzemy pod uwagę wyniki
statystycznie istotne: od 7 stena wzwyż, i od 4 stena w
dół) jak i jakościowym (charakterystyki osoby badanej
dokonujemy na podstawie analizy tak zwanych układów
czynników). Nie można interpretować każdego czynnika
z osobna, zawsze należy brać pod uwagę stopień
nasilenia, i kierunek czynników z nim związanych.

NAZWY I SENS PSYCHOLOGICZNY CZYNNIKÓW WEDŁUG CATTELLA (16 PF-5)

Czynnik

Niski wynik (-)

Wysoki wynik (+)

A

Serdeczność

Powściągliwy, z rezerwą, oficjalny, z
dystansem, chłodny

Ciepły, wychodzący naprzeciw, uprzejmy,
współdziałający, przyjacielski, troskliwy

B

Myślenie

Konkretny

Abstrakcyjny

C

Zrównoważeni
e

emocjonalne

Nadwrażliwy, pobudliwy, zmienny
emocjonalnie

Stabilny emocjonalnie, przystosowany,
dojrzały

E

Dominacja

Pełen szacunku, uległy,
współdziałający, unikający konfliktów

Dominujący, władczy, stanowczy,
asertywny

F

Żywość

Poważny, przyhamowany, uważny

Aktywny, pełen życia, spontaniczny

G

Świadomość
reguł

Nastawiony na cel, nonkonformista,
nieprzestrzegający zasad

Przestrzegający zasad, świadomy ról,
obowiązkowy

NAZWY I SENS PSYCHOLOGICZNY CZYNNIKÓW WEDŁUG CATTELLA (16 PF-5)

H

Śmiałość
Społeczna

Nieśmiały, mimozowaty, bojaźliwy

Śmiały, przedsiębiorczy, ryzykant,
gruboskórny

I

Wrażliwość

Nastawiony utylitarnie, obiektywny,
niewzruszony

Wrażliwy, artystyczny, sentymentalny

L

Czujność

Ufny, łatwowierny, akceptujący

Czujny, podejrzliwy, sceptyczny,
przezorny, nieufny

M

Abstrakcyjnoś
ć

Stąpający twardo po ziemi, praktyczny,
poszukujący rozwiązań, nastawiony na
zadania

Oderwany od rzeczywistości, twórczy, z
wyobraźnią, ukierunkowany na idee

N

Skrytość

Szczery, autentyczny, naturalny

Skryty, dyskretny, nie ujawniający się,
dyplomatyczny

O

Bojaźliwość

Pewny siebie, spokojny, zadowolony z
siebie

Pełen obaw, bez wiary w siebie,
zatroskany

Q1

Otwartość na
zmiany

Tradycjonalny, przywiązany do tego, co
znane

Otwarty na zmiany, eksperymentujący

Q2

Samowystarcz
al-

Ność

Nastawiony na aktywność grupową,
przyjazny, stowarzyszający się

Niezależny, samowystarczalny,
odosobniony, indywidualista

Q3

Perfekcjonizm

Pobłażliwy wobec nieprawidłowości,
tolerujący brak porządku,
niewymagający, elastyczny

Perfekcjonista, zorganizowany, sumienny

Q4

Napięcie

Zrelaksowany, spokojny, cierpliwy

Spięty, napięty, nadaktywny, niecierpliwy,
pobudzony

CHARKTERYSTYKA CZYNNIKÓW

CZYNNIK

INTERPRETACJA

A

SIZOTYMIA –

AFEKTOTYMIA

(A+) AFETKOTYMIK - osoby z wysokimi wynikami w tej skali charakteryzują się afektotymią, są
bogate uczuciowo i mają łatwą ekspresję uczuciową. Afektotymik jest łatwy w kontakcie i we
współpracy z innymi, lubi przyłączyć się do pracy z innymi, łatwo ulega różnym nastrojom i uczuciom,
ma miękkie serce i posiada dużo zaufania do ludzi, jest radosny i dużo się śmieje. Nie jest precyzyjny i
skrupulatny w wykonywaniu zadań – zwykle ma ich zbyt wiele. Nie dotrzymuje obietnic.

(A-) SIZOTYMIK - charakteryzuje się temperamentalną skłonnością do ostrożności w wyrażaniu
uczuć, robi wrażenie chłodnego uczuciowo, bezkompromisowego i krytycznego. Trzyma się na
dystansem, ma trudności w nawiązywaniu kontaktu z innymi, szczególnie z dużą grupą.

B

INTELIGENCJA

 Głównym zadaniem tego

czynnika jest dostarczenie

informacji o tzw.

uzdolnieniach ogólnych

(B+) - oznacza uzdolnienia intelektualne, dobry wgląd, szybkie uczenie się i zdolność intelektualnej
adaptacji. Koreluje również z takimi cechami jak: skłonność do intelektualnych zainteresowań,
bardziej krytyczny sąd i wytrwałość w przeciwnościach.

(B-) - oznacza małe zdolności intelektualne, nieumiejętność operowania pojęciami abstrakcyjnymi.
Łączy się z takimi cechami jak: mniejsze zdolności organizacyjne, mniejsza umiejętność krytycznej
oceny i łatwość rezygnacji w obliczu trudności.

CHARKTERYSTYKA CZYNNIKÓW

CZYNNIK

INTERPRETACJA

C

STABILNOŚĆ -

BRAK STABILNOŚCI

EMOCJONALNEJ

 

Osoby C+ są emocjonalnie dojrzałe, stabilne, spokojne, unikają niepotrzebnych sporów, w sposób
powściągliwy starają się unikać trudności, nie wykazują zmiennych zainteresowań, łatwo się
przystosowują w nowych sytuacjach.

W dynamice grupowej zaobserwowano, że grupy złożone z osób C+ tworzą lepsze morale
grupy w porównaniu z grupami złożonymi z osób C-.

C- charakteryzują osoby, które łatwo ulegają zniecierpliwieniu ludźmi i problemami. Wykazują
niezadowolenie z tego, co się dzieje w świecie, w rodzinie. Denerwują ich ograniczenia swobody życia,
mają przekonanie, że nie poradzą sobie w życiu.

Często u tych osób spotyka się dolegliwości psychosomatyczne (zaburzenia snu i inne objawy
neurotyczne).

Osoby C- łatwiej angażują się w spory środowiskowe, trudniej znoszą frustrację, są zmienne
emocjonalnie, łatwiej zmieniają swoje postawy, unikają odpowiedzialności i często są czymś
zatroskane.

 

CHARKTERYSTYKA CZYNNIKÓW

CZYNNIK

INTERPRETACJA

E

DOMINACJA - SUBMISJA

(E+) Osoby DOMINUJĄCE są asertywne, myślą samodzielnie nie ulegając innym, przyjmują niekiedy
postawę wrogą wobec ludzi, są niekonwencjonalne, wojownicze, wymagające uznania przez innych i
okazywania im tego uznania. Są władcze, z trudem ustępujące innym, oczekują respektowania
swojego zdania.

(E-) Osoby SUBMISYJNE charakteryzują się zależnością od innych, konwencjonalizmem,
konformizmem, łatwością wyrażania swoich uczuć, uległością wobec autorytetów, małą inicjatywą,
preferencją zajmowania stanowiska podrzędnego, choćby dla tzw. świętego spokoju.

F

SURGENCJA -

DESURGENCJA

 

(F+) Osoby SURGENTNE są rozmowne, łatwe w kontaktach społecznych, przeważa u nich radosny
nastrój, są beztroskie, mają bogatą ekspresję uczuć, liczą się z potrzebami grupy, działają szybko i
szybko podejmują decyzje.

(F-) Osoby DESURGENTNE są milczące, małomówne, mają zdolność do introspekcji i nadmiernego
analizowania swoich doznań i przeżyć, zawsze są pełne trosk o siebie i innych, mają trudny kontakt z
innymi, stoją raczej na uboczu, są ostrożne i niepewne. Wszystkie te cechy, choć mogą przypominać
depresję, stanowią wyraz ostrożności i nieufności

CHARKTERYSTYKA CZYNNIKÓW

CZYNNIK

INTERPRETACJA

G

SIŁA CHARAKTERU

 

Zachowania związane z

czynnikiem G+ mają w

sobie duży ładunek troski o

moralność i umiejętność

rozróżnienia tego co dobre

od tego co złe w sensie

moralnym

Osoby G+ charakteryzują się wytrwałością w radzeniu sobie z przeciwnościami, mają wyraźne plany na
przyszłość, są emocjonalnie opanowane, wykazują harmonijne zachowanie, mają poczucie obowiązku i
dbają o zachowanie moralnych standardów. Wykazują zainteresowanie analizowaniem zachowania innych
ludzi, są ostrożne w wydawaniu sądów o innych.

Osoby G- są niewytrwałe, łatwo rezygnują z wysiłków w razie napotkanych trudności, są niecierpliwe w
dążeniu do celów, trudno na nich polegać, zaniedbują swoje obowiązki wobec innych ludzi, są nierówne i
pracują zrywami.

UWAGA!!!



Niskie wyniki mogą świadczyć, że osoba znajduje się w sytuacji stresowej, kryzysowej, albo w okresie
wahań co do wyboru jakiejś wartości moralnej, albo w okresie „pokusy” bycia niewiernym jakimś
wartościom moralnym, albo w sytuacji wymagającej jakiegoś poświęcenia, na które trudno się
zdobyć.



Niskie wyniki są charakterystyczne dla osób, które choć stawiają sobie bardzo wysokie wymagania
moralne, to jednak mają przekonanie, że pomimo wysiłków nie potrafią tych standardów osiągnąć.

 
 
 

CHARKTERYSTYKA CZYNNIKÓW

CZYNNIK

INTERPRETACJA

H

ŚMIAŁOŚĆ -

NIEŚMIAŁOŚĆ

Osoby H+ są bardzo śmiałe w każdej sytuacji, także w sytuacjach trudnych, natomiast nie dostrzegają
sygnałów jakiegoś zagrożenia. Nie mają trudności w nawiązywaniu nowych kontaktów społecznych, są
przyjaźnie nastawione do ludzi. Są zorientowani na wykonanie zadania. Są aktywne, czasem ponad miarę,
lubią przygody, są emocjonalne i łatwo ujawniają swoje uczucia.

PARMIA - oznacza brak, albo małą wrażliwość, przez co osoby H+ są niekiedy charakteryzowane jako
„gruboskórne”, czyli przejawiające małą wrażliwość. W sytuacjach stresowych – skłonność do
chorób układu krążenia.

Osoby H- są bardzo nieśmiałe, mają niczym nieuzasadnione poczucie małej wartości, mają trudności w
opisywaniu swoich doznań i przeżyć, nie lubią zawodów, które wymagają kontaktów z ludźmi. Preferują
kontakty z kilkoma przyjaciółmi, natomiast źle się czują w większych grupach. Gubią się w
skomplikowanej sytuacji, są ostrożne w okazywaniu uczuć. Są przywiązane do etykiety towarzyskiej, mają
zawężone zainteresowania, są staranne, dokładne i szybko dostrzegają niebezpieczeństwo.

THRECTIA - oznacza dużą wrażliwość fizjologiczną na zagrożenie, co się przejawia np. pod postacią
zmęczenia, wyczerpania, dolegliwości somatycznych. W sytuacjach stresowych osoby tego typu
wykazują skłonność do zaburzeń schizoidalnych (z tendencją do izolowania się od otoczenia)
oraz choroby wrzodowej.

CHARKTERYSTYKA CZYNNIKÓW

CZYNNIK

INTERPRETACJA

I

WRAŻLIWOŚĆ

EMOCJONALNA

 

 

 

Osoby I+ cechuje niechęć do szorstkości i prozaiczności życia. Osoby te lubią romantyzm podróży i
nowych, nieznanych doświadczeń; są labilne emocjonalnie, nierealistyczne, pogrążone w marzeniach, o
żywej wyobraźni i estetycznych zainteresowaniach. Są niepraktyczne życiowo. Kierują się w życiu
uczuciami, oczekują emocjonalnego wsparcia od innych, kierują się w życiu także intuicją. Chcą na siebie
zwracać uwagę, bo jest im to potrzebne dla zmniejszenia nieśmiałości. Zwracają nadmierną uwagę na
funkcjonowanie swego organizmu, w związku z czym wykazują szereg cech hipochondrycznych.

PREMSIA - oznacza usposobienie zależne, poddające się nadopiekuńczości przez innych. Duża
emocjonalna wrażliwość jest wynikiem działania mechanizmu projekcji, za pomocą którego świat i ludzi
postrzega się z ogromną emocjonalną wrażliwością i lękiem. Z takich postaw może zrodzić się
neurotyczne zachowanie jawiące się pod postacią nieprzystosowania, szczególnie często przejawia się to
w formie syndromu histerii konwersyjnej i hipochondrii.

Osoby I- nie są sentymentalne, niewiele oczekują od życia, podejmują odpowiedzialność za swoje
działania, nie są marzycielskie, są natomiast bardziej realne i praktyczne.

HARRIA - oznacza osobowość o cechach męskości, dojrzałości, praktyczności, realistycznego spojrzenia
na świat.

CHARKTERYSTYKA CZYNNIKÓW

CZYNNIK

INTERPRETACJA

L

NIEUFNOŚĆ WOBEC

INNYCH

 

L+ PROTENSION –
oznacza projekcję i napicie
wewnętrzne.
 

L- to ALAXIA – oznacza

stan odprężenia, spokoju,

relaksu, ale także brak

ambicji i brak wysiłku w

dążeniu do czegoś.

 

 

L+ charakteryzuje ludzi, którzy są zazdrośni, nieufni, podejrzliwi, doznający często frustracji, wymagający
dużo od innych a mniej od siebie, oskarżający innych za własne niepowodzenia i wymagający od innych,
aby każdy ponosił odpowiedzialność za popełnione błędy. Przewaga nastroju rozdrażnienia.

Szerokie zainteresowania, pogarda dla przeciętności, starają się być zawsze correct, podchodzą nieufnie
do szlachetnych motywów zachowania innych ludzi.

Ważną cechą tych osób jest wysokie napięcie psychiczne charakterystyczne dla osób lękowych z
głębokim poczuciem społecznej niepewności. Odczuwany niepokój i napięcie jest kompensowane
zachowaniem agresywnym skierowanym na zewnątrz.

Osoby L- wykazują następujące cechy: akceptacja swojej małej wartości, łatwe zapominanie o
przeżywanych trudnościach, wyrozumiałość, tolerancyjność wobec inności drugiego człowieka, brak
tendencji korygowania zachowania innych ludzi, ufność a czasem nawet naiwna ufność wobec drugiego
człowieka.

Osoby te odznaczają się łatwością kontaktów społecznych, pewną beztroską, poczuciem odprężenia, ale
także małą ambicją i małym wysiłkiem w dążeniu do celu.

CHARKTERYSTYKA CZYNNIKÓW

CZYNNIK

INTERPRETACJA

N

NAIWNOŚĆ - BYSTROŚĆ

N+ charakteryzuje osobę prezentującą dobre maniery towarzyskie, myślącą i refleksyjną, inteligentną,
ambitną, lecz niepewną siebie, posiadającą dobry wgląd we własne problemy i problemy innych ludzi,
posiadającą zainteresowania estetyczne i zmienne poglądy. (czynnik ten dość wysoko koreluje z
inteligencją i dominacją).

N- charakteryzuje osobę towarzyską, o bogatej i gorącej emocjonalności, romantyczną, łatwo angażującą
się w kontakty osobiste, spontaniczną w działaniu, o małym wglądzie, zawsze zadowoloną, z naiwną
ufnością w stosunku do ludzi i tolerancyjnością.

O

SKŁONNOŚĆ DO

OBWINIANIA SIEBIE

O+ osoby te mają poczucie, że brak im stabilności, czują się bardzo zmęczone uczestniczeniem w wielu
angażujących sytuacjach, częste zatroskanie utrudnia im sen, czują się niezdolne do stawiania czoła
trudnościom dnia codziennego, łatwo ulegają zniechęceniu i mają niejasne poczucie winy, są skłonne do
litowania się nad sobą samym. Uważają, że ludzie nie żyją moralnie, wolą czytać książki i spokojne
zajęcia. Często to ludzie religijni i pobożni. Spotyka się w tej grupie różne cechy hipochondryczne albo
neurasteniczne z dominującym lękiem i niepokojem.

Osoby O+ czują się nieakceptowane przez grupę, uważa się ich za ludzi nieśmiałych, nie są efektywnymi
mówcami. Wybierają niewielu przyjaciół i starają się uzyskać korzyści z konformizmu.

Wysokie O+ pojawia się w sytuacji przekraczania prawa lub w kryzysach, szczególnie w kryzysach
religijnych.

O- osoby te mają zaufanie do siebie, są radosne, spokojne, nie mają nadmiernej wrażliwości , nie
zwracają uwagi na to czy są akceptowane czy nie, są obojętne, mało troskliwe, nie mają lęków i preferują
podejmowanie prostych zadań. Są z siebie zadowolone

 

CHARKTERYSTYKA CZYNNIKÓW

CZYNNIK

INTERPRETACJA

Q

1

KONSERWATYZM -

RADYKALIZM

Q

1

+ RADYKAŁOWIE – mają przewagę myślenia analitycznego i charakteryzują się swobodą wyrażania

niepopularnych poglądów, lubią eksperymentować.

Mają dużo wiadomości, mają mniejsze tendencje do moralizowania, lecz są bardziej skłonni do
rewolucyjnych poglądów. Częściej łamią tradycyjne poglądy i zasady, mają tendencje przywódcze, są
bardziej aktywni w dyskusjach, ale są jednocześnie bardziej krytyczni.

Q

1

- to osoby konserwatywne, charakteryzują się respektowaniem zastanych poglądów, postawą

tolerancyjną wobec tradycjonalnych poglądów.

Q

2

SAMOWYSTARCZALNOŚ

Ć I NIEZALEŻNOŚĆ

Q

2

+ to osoby samowystarczalne, które wolą podejmowanie własnych decyzji niż podporządkowanie się

decyzjom innych. Są spostrzegane jako przyzwyczajone do samodzielnego kierowania sobą i kierowania
się własnym zdaniem. Źle czują się w grupie, nie integrują się z grupą, podejmują niezależnie własne
decyzje nie licząc się z innymi, dlatego często są odrzucane.

Q

2

- cechują się łatwością nawiązywania kontaktów społecznych i łatwością poddawania się woli

przywódcy. Charakteryzują się uzależnieniem od grupy, liczą się z opinią innych.

CHARKTERYSTYKA CZYNNIKÓW

CZYNNIK

INTERPRETACJA

Q

3

WEWNĘTRZNA

INTEGRACJA

OSOBOWOŚCI

 Czynnik ten reprezentuje

siłę z jaką człowiek

troszczy się o siebie

samego, czy człowiek ma

właściwą postawę wobec

siebie samego, czy siebie

akceptuje, czy dba o

zdobycie dobrego imienia

w społeczności.

Q

3

+ wykazują społecznie aprobowane cechy osobowości, mają silną wolę oraz samokontrolę, odznaczają

się szacunkiem i troską wobec innych, dbają o dobrą opinię społeczną, zachowują poprawną etykietę
towarzyską.

Utrzymują bliskie kontakty z osobami, które są kandydatami na liderów grupy, trzymają się blisko osób
odnoszących sukcesy. Czynnie udzielają się w rozmaitych komitetach, stowarzyszeniach, przyczyniają się
do rozwiązywania trudnych problemów, chętnie udzielają porad innym, przez co zyskują zwolenników.

Q

3

- charakteryzuje niski poziom integracji wewnętrznej powodujący zachowania niekontrolowane,

kierowanie się własnymi zachciankami, nie liczenie się z normami społecznymi.

Ten brak wewnętrznej integracji jest czynnikiem stanowiącym genezę lęku i niepokoju. Obserwuje się to
głównie w stanach kryzysu osobowościowego, kryzysu wartości i religijnego. W ostrej fazie takiego
kryzysu poziom Q

3

jest bardzo niski i łączy się z nasileniem całego drugorzędnego czynnika niepokoju.

  

Q

4

NAPIĘCIE PSYCHICZNE

Q

4

+ charakteryzuje ludzi z irracjonalnymi troskami, brakiem zdolności odprężenia się, drażliwością,

lękiem i chaosem myślenia. Osoby te rzadko uzyskują jakieś role kierownicze i przywódcze, nie mają
umiejętności oceny zawartości grupy. Pobudzenie i napięcie w tym czynniku jest związane ze
sfrustrowanym albo źle zaspokajanym lub nadmiernie i zbyt surowo kontrolowanym libido.

Czynnik ten może się wiązać również z innymi popędami, takimi jak popęd ucieczki, asertywności, walki.
Każda frustracja tych popędów może zwiększać poziom napięcia.

Spośród wszystkich 16 czynników Q

4

najsilniej wiąże się z kliniczną depresją

Q

4

- charakteryzuje osoby nie przeżywające w okresie badania frustracji, spokojne, zrelaksowane,

odprężone, stateczne, ale także mało zaangażowane w cokolwiek.

Obliczanie czynników– wg wyników stenowych:

•

Współczynnik ekstrawersji

E= (2A + 3E + 4F + 5H – 2Q2 -11) : 10=

Interpretacja: wyniki podobnie interpretujemy jak skalę stenową. W Polsce przesunięcie w
kierunku introwersji, rzadko 10, często poniżej 1.

Wyniki wysokie: osoba otwarta w kontaktach społecznych, ekspansywna, łatwo nawiązuje i
podtrzymuje kontakty interpersonalne. Korzystna cecha w zawodach: np. sprzedawcy, nie do
końca korzystna cecha dla naukowca
Niskie wyniki: osoba nieśmiała, samowystarczalna, zahamowana w kontaktach
interpersonalnych, duża precyzja w pracy

A F H – przy określaniu temperamentu na to zwracamy uwagę, głównie F
A- F- H- bardzo głęboka introwersja, może uchodzić za samotnika, z trudnym kontaktem w
grupie rówieśniczej, lojalny, potrzebuje wejść w głęboki związek
M+ Q2+ introwertyk

Obliczanie czynników– wg wyników stenowych:

•

Współczynnik niepokoju

N= (38 + 2L + 30 + 4Q4 – 2C – 2H – 2Q3) : 10=

Wyniki w granicach: 0-10; w Polsce poziom niepokoju jest wyższy i dlatego rzadko występuje
wynik bliski 0, często zaś przekracza 10)

Wyniki wysokie: osoba nie musi być neurotykiem, bo niepokój może być sytuacyjny albo
charakterologiczny i nie jest to nerwica, istnieje prawdopodobieństwo, że osoba jest w
pewnym stopniu nieprzystosowana, np. nie jest zadowolona z tego, w jakim stopniu potrafi
spełniać wymagania życia i dawać sobie w nim radę oraz spełniać to czego pragnie. Bardzo
wysoki niepokój wpływa zaburzająco na zdolność do osiągania celów i sprzyja występowaniu
zaburzeń fizycznych.
Niskie wyniki: życie takiej osoby jest ogólnie satysfakcjonujące , zdolna do osiągania tego, co
uważa za ważne, chociaż bardzo niskie wyniki mogą świadczyć o braku motywacji do
wykonywania bardzo trudnych zadań.

C- L+ O+ Q3- Q4+ oraz Q4+ O+ L+ Q3- H- niepokój

Obliczanie czynników– wg wyników stenowych:

•

Nerwica

C- ; E- ; F- ; H- ; I+ ; L+ ; M+ ; O+ ; Q4+
czasem G- ; Q3 –

• Uzależnienia

C –
Charakterystyczny dla zaburzeń zdrowia psychicznego, warto się
dowiedzieć czegoś więcej o osobie; często występuje też w
psychozach, psychopatii, u osób niedojrzałych, ewentualnie u osób z
zaburzeniami psychoseksualnymi

Obliczanie czynników– wg wyników stenowych:

•Psychopatia

E+ ; F + ( b. wysokie wyniki na poziomie 9 i 10)

F+ lekkomyślność, im niższe F tym człowiek bardziej reflektuje to
co robi
zestawienie F z G dotyczy sfery moralnej, etycznej

Obliczanie czynników– wg wyników stenowych:

•Agresja

E + w granicach 9, 10 stena

•Lęk sytuacyjny

H- reagowanie lękiem w nowych sytuacjach; zahamowanie w
sytuacjach interpersonalnych

Obliczanie czynników– wg wyników stenowych:

• Myślenie autystyczne

M+ (izolacja) przy I- to może wskazywać na myślenie autystyczne,
zamykanie się w sobie, nie pozwala na realizację praktycznych
celów, myślenie błyskotliwe, ale nie realistyczne, niezdolność do
realizowania celów życiowych, trudno to diagnozować u młodzieży
18-20 lat, czy to fantazja młodzieńcza – myślenie idealistyczne czy
już objawy psychotyczne.

• Artystyczna skłonność

M+ ; I+

Obliczanie czynników– wg wyników stenowych:

•

Psychoterapia nerwic

są to cechy konstytucjonalne C, F, E, H; obniża się Q4
najbardziej charakterystyczne dla nerwicy: C- F- O+ Q4 +

C- jądro nerwicy, niskie zrównoważenie, obniżenie pewności siebie, napięcie
F- obniżony optymizm, nastrój, tendencja do nastrojów depresyjnych, duża powaga
życiowa, dopasowanie do roli – robi to co inni uważają za słuszne, sztywność
F+ tendencja do aktywnego działania, który łączy się z brakiem powściągliwości,
brak zahamowań, nieopanowanie, ekspresja, działania takich osób może

charakteryzować odwaga socjalizowana (nadawaliby się na pilotów E+ F+)
F- H- pesymista, introwertyk, poważnie podchodzi do swoich obowiązków
I- trzymanie uczuć na wodzy

Obliczanie czynników– wg wyników stenowych:

•Układ dla chorób psychosomatycznych: Q4+ F- H- I- M+ Q1-

N-

A- N+ G+ skłonność do zaburzeń psychosomatycznych
G+ stawianie sobie wysokich wymagań, perfekcjonizm
F- N+ Q1- Ludzie o dużym napięciu nerwowym
F- nadmiernie poważny stosunek do życia, rzeczywistości; o małej uczuciowości, nastawienie
zadaniowe, skłonność do pesymizmu, nie wesoły i dynamiczny ale z dużym dystansem do
świata i innych ludzi
N+ działanie na zasadzie maski społecznej, ludzie, którzy potrafią zagrać rolę, potrafią się
zachować, trzeba na nich zwracać uwagę przy interpretacji, zachowania cyniczne, manipulują
innymi, silna identyfikacja z rolą społeczną, potrafią zachować się inaczej niż czują, tendencje,
skłonność do nieprzystosowania, wysoki lęk sytuacyjny, niezadowolenie z tego, co ich
spotyka, trudności z wypełnianiem powinności i wymagań i osiąganiem tego, czego pragną,
wysoki wynik nie radzi sobie ze stresem
N-szczerze mówią co czują
Q1- przywiązanie do wartości tradycyjnych

Obliczanie czynników– wg wyników stenowych:

•Układ dla chorób psychosomatycznych: Q4+ F- H-

I- M+ Q1- N-

c.d..

Inny schemat psychosomatyki: G+ A- N+ osoba o sztywnych zasadach
A- nie odreagowuje emocjami, ani też w empatycznym kontakcie, utrudniony
kontakt z innymi, izolacja, większe napięcie. Mechanizm – człowiek dąży do
niezależności, autonomii a emocjonalnie czuje się zależny od innych.

Obliczanie czynników– wg wyników stenowych:

• Homoseksualiści

A+ B- C- E- F- I+ L+ M+ O+ Q1+ Q2+ Q4+ oznacza tu
niezależność od grupy

•

Uzależnienia

Narkomani: N- A+ B- C- E- F- I+ M+ O+

Alkoholicy: B- C- F- I+ M+ 0+ Q4+ jest tu nasilony niepokój –
alkohol łagodzi lęk, mało praktyczności i duża wrażliwość uczuciowa

Obliczanie czynników– wg wyników stenowych:

•

Czynniki zdrowia psychicznego: C+ F+ O- Q4-\

F+ skłonność do działań lekkomyślnych

•

Podejrzenie o zafałszowanie wyników

C+ G+ L- O- Q3+ Q4-

Cechy w kwestionariuszu częściowo wrodzone a częściowo uwarunkowane środowiskowo:
- wrodzone A B H (silnie genetycznie uwarunkowany) M
- środowiskowe i wrodzone C Q3 Q4
- typowo środowiskowe F G L I
- nie ustalone pochodzenie cech Q2

Obliczanie czynników– wg wyników stenowych:

•

Inne

N- I+ sentymentalizm, wzruszenie
I+ M+ typ artysty, zdolności twórcze, duża wrażliwość estetyczna,
B- kojarzenie niekonwencjonalne, humanistyczne, w życiu kieruje się intuicją,
dobrze rozbudowana wyobraźnia
E- podporządkowanie otoczeniu
H- lęk sytuacyjny
Q2+ wewnętrzna wolność w zakresie przekonań, poglądów, postaw – nawet gdy
robi, co inni każą, to wie swoje – zdolny do reakcji biernego oporu, nie zmienia
przekonań, może zmienić tylko zachowanie
M+ porusza się w świecie idei, przeżyć, twórczości, mało praktyczny
C- sugeruje, że ma wahania nastroju, może mieć dolegliwości fizyczne, przy
introwersji jest to niepokojące

Obliczanie czynników– wg wyników stenowych:

•

Inne c.d…

Q3+ dobra integracja i dość wysoka samoocena
N- zdolność do wzruszeń, empatia, rozumienie innych
I+ N- ludzie o dużej wrażliwości intuicyjnej, robią sobie problemy, gdy
wszystko jest ok., ale gdy w rzeczywistości sytuacja jest trudna potrafią się
zmobilizować
F+ G- lekkomyślny człowiek, zachowanie nie jest przemyślane
F- G+ bardziej myśli niż działa
E- Q2+ nie ma potrzeby narzucania własnego zdania, zatrzymuje go dla siebie,
a nie do końca ulega przekonaniom innych, trudno się pokłócić z taką osobą
E+ Q2+ powie wprost co myśli
E- Q2- gdzie się ją pchnie tam idzie
C- Q3- słaba emocjonalnie, kryzys wartości, nie wie czego chce, rozbicie

Sposoby interpretacji profilów osobowości

1. Łączenie czynników w grupy

2. Rozpoczęcie interpretacji od wysokich czynników niepokoju

(jeśli takie są), następnie przejście do czynników pozostałych.

3. Interpretacja wg dziedzin osobowości (sfera emocjonalna,

wolicjonalna, zainteresowania, stosunek do innych ludzi i do
samego siebie, rekcja na konflikty i frustracje, integracja
osobowości, itd..)