Szwajcari

a

Szwajcaria

to państwo w Europie Zachodniej.

Jest jednym z niewielu państw, w których
obowiązuje demokracja bezpośrednia.
Szwajcaria jest od wielu lat państwem
neutralnym. Do Narodów Zjednoczonych
przystąpiła dopiero w 2002 r. po przegłosowaniu
tej decyzji w referendum. Szwajcaria to
parlamentarna republika związkowa.

Powierzchnia kraju wynosi 41 285 km2
Ludność 7,2 mln, 174osoby/km2
Języki urzędowe - niemiecki, francuski, włoski,
retoromański
Stolica kraju - Berno

zasady ustrojowe

Szwajcaria to przede wszystkim kraj
alpejski. Obszary górskie zajmują 60 %
powierzchni tego kraju. Położona
pomiędzy Alpami a Jurą Wyżyna
Szwajcarska ciągnie się pasmem od
jeziora Genewskiego w części południowo
- zachodniej, do Jeziora Bodeńskiego na
północnym wschodzie. Kraj jest bardzo
wysoko rozwinięty, jeden z najbogatszych
w świecie. Długotrwała neutralność i
zasada nienaruszalności tajemnicy
bankowej sprawiły, że Szwajcaria stała się
finansowym centrum Europy i świata.

Ewolucja ustroju politycznego – tradycje
związkowe

W XVI wieku, Konfederacja Szwajcarska składała się
z 13. niezależnych państewek, protoplastów
obecnych kantonów. Formalnie biorąc stanowiły one
część Rzeszy Niemieckiej i były nazywane przez
administrację Rzeszy kantonami. Były one dzielone
na kantony "leśne" i kantony "miejskie". Kantony te
uzyskały praktyczną niezależność po wspólnym
pokonaniu cesarza Niemiec Maksymiliana w 1499 r.
W sześciu "leśnych" kantonach funkcjonowała
demokracja bezpośrednia, polegająca na
podejmowaniu wszelkich wspólnych decyzji na
wiecach kantonalnych. Siedem kantonów
"miejskich" było zarządzanych formalnie przez rady
miast, które były kontrolowane przez oligarchiczne
układy tworzone przez najbogatszych kupców i
rzemieślników.

Obecna Konfederacja Szwajcarska składa się 26
odrębnych organizmów państwowych - kantonów.
Trzy z nich podzielone są na dwa półkantony. Pół
kantony podobnie jak kantony mają dużą autonomię
i posiadają własne instytucje. Każdy kanton jest w
dużej mierze autonomiczny, posiada swoją
konstytucję parlament i rząd, a także posiada
suwerenność w sprawie finansów i ma prawo
ustanawiania swoich podatków. Decyzję co do
wysokości podatków podejmuje społeczeństwo
podczas referendum. Kantony mają prawo
stanowienia własnych praw odnośnie wszystkich
spraw, które nie zostały uregulowane na szczeblu
federalnym. Jeśli prawo w kantonie jest sprzeczne z
federalnym moc obowiązuje tam prawo federalne.
Oprócz obowiązku przestrzegania własnych praw
kantony maja obowiązek przestrzegania praw
federalnych.

Najmniejszy element administracji
państwowej stanowią gminy. Gminy istniały
jeszcze zanim powstało państwo i były
pierwszym członkiem konfederacji
szwajcarskiej. Później na drodze zakupu lub
podboju połączone gminy tworzyły kantony.
Na szczeblu gminnym zachowały jednak
pewna autonomie, a ich samorządność
została zagwarantowana przez konstytucję.
Gminy mogą decydować o większości spraw z
nimi związanych, takich jak budowanie ulic,
szkół, pomoc charytatywna, sprawy
organizacji policji, czy też wyboru nauczycieli.

W miejscowościach zamieszkałych przez niewielką
liczbę mieszkańców decyzje w tych sprawach
podejmowane są na walnych zebraniach
mieszkańców, na których odbywa się dyskusja i
głosowanie. (demokracja bezpośrednia) Na terenach
zamieszkiwanych przez większą ilość osób wybiera
się rade miejską, której obowiązkiem jest
przedstawienie ważniejszych decyzji obywatelom,
którzy mają prawo je zaakceptować bądź odrzucić w
tajnym głosowaniu.

O wyborze systemu - walne zebranie czy rada miejska
i głosowanie decyduje organ gminy. Do kompetencji
gminy należy także ważna decyzja dotycząca
przyznawania obywatelstwa cudzoziemcom. W
Szwajcarii każdy obywatel Szwajcarii jest obywatelem
gminy i nie może utracić tego prawa. Ma również
prawo być obywatelem dwóch gmin naraz.

Konstytucja

Konstytucja szwajcarska uchwalono 18 grudnia 1998
roku. 18 kwietnia 1999 roku jej dokument poddano pod
referendum i wprowadzono ją w życie 1 stycznia 2000
roku. Historia konstytucji jest w Szwajcarii bardzo duża,
poprzednia konstytucja była najstarszą w Europie, a
wprowadzono ją w życie w 1848 roku. Prawo
konstytucyjne jest w Szwajcarii bardzo "sztywne".
oznacza to, że jej zmiana jest bardzo trudna, trudniejsza
niż zmiana ustawy zwykłej. Ponadto istnieje prawo
mówiące o tym, że nie można do konstytucji
wprowadzać poprawek, można ja zmienić tylko w
całości.
Dzięki prawu konstytucyjnemu i narzędziom jakimi są
referenda i inicjatywy naród szwajcarski jest
prawdziwym suwerenem i posiada prawo głosu w
każdej ważnej sprawie. Począwszy od spraw na
poziomie gminnym aż po możliwość zabrania głosu na
temat zmian w konstytucji na poziomie federacyjnym.

Władzę ustawodawczą sprawuje Zgromadzenie
Federalne czyli szwajcarski parlament
składające się z dwóch izb:

Izba niższa - Rada Narodowa liczy 200 członków. Każdy z
kantonów może mieć w niej taką liczbę deputowanych, w
zależności od liczby jego mieszkańców (1 poseł przypada na 22
000 mieszkańców). Wybory do Rady odbywają się raz na cztery
lata. Radę Narodowa można nazywać także Izba Ludowa, gdyż
jest ona reprezentantem całego społeczeństwa. Wybory do Rady
Narodowej odbywają się w ordynacji bezpośredniej.

Izba wyższa- Rada Kantonów jest reprezentantem
poszczególnych kantonów. Ma w niej miejsce 46 deputowanych,
przypada po dwóch z każdego kantonu. Wybierani są na okres od
1 do 4 lat (w zależności od kantonu) przez zgromadzenie
ustawodawcze kantonów. Pół kantony mają prawo wystawić tylko
jednego kandydata. Obydwie izby parlamentu posiadają takie
same prawa. Każda z ustaw musi zostać przyjęta przez jedną i
drugą izbę. Do zadań Rady należy wybieranie członków rządu
szwajcarskiego do Rady Związkowej. Zgromadzenie Federalne ma
niezwykle szerokie uprawnienia.

Wyróżnia się szereg funkcji Zgromadzeni
Federalnego. Najważniejsze to:

•Funkcja ustawodawcza - może dokonywać
zmian w konstytucji

•Funkcja elekcyjna wybiera rząd - tzw. Radę
Federalną, prezydenta i wiceprezydenta, Kanclerza
Federalnego, przewodniczącego i
wiceprzewodniczącego Trybunału Federalnego oraz
generała (stojącego na czele armii),

•Funkcja kierownicza - kieruje pracami rządu

•Funkcja kontrolna - jego zadaniem jest
sprawowanie nadzoru nad rządem, nad stosunkami
z zagranicą, kontrola nad sprawami finansowymi
państwa, jeśli to konieczne do jego zadań należy
także formowanie parlamentarnych komisji
śledczych,

•Funkcja sądowa - w kompetencji Zgromadzenia
Federalnego jest rozstrzyganie sporów
kompetencyjnych o ważności inicjatywy ludowej, a
także może udzielać łaski osobom skazanym.

Każdą z dwóch izb Zgromadzenia
Federalnego kieruje przewodniczący,
który sprawuje swój urząd przez okres
1 roku, po tym czasie, nie ma on prawa
powtórnego wyboru.
Przewodniczącemu pomagają dwie
osoby na stanowiskach
wiceprzewodniczących. Do zadań
przewodniczącego każdej z izb należy
kierowanie pracami izby. Jeżeli
głosowanie kończy się równością
głosów głos przewodniczącego jest
rozstrzygający.

Władza wykonawcza należy do Rady Związkowej.

Jest to odpowiednik rządu. Rząd liczy 7 osób co jest
ustawowo zagwarantowane przez konstytucję. Skład
Rządu wybiera Zgromadzenie Federalne. Istnieje
zasada iż przedstawicielami rządu muszą być osoby
pochodzące z różnych kantonów. Ponadto osoby
zasiadające w rządzie powinny być dla siebie obce w
sensie pokrewieństwa i powinowactwa. Dodatkowo
struktura językowa i wyznaniowa Szwajcarii sprawia,
ze w rządzie zasiadają przedstawiciele głównych grup
językowych oraz wyznaniowych Szwajcarii.

Ponadto muszą w rządzie zasiadać
przedstawiciele pochodzący z trzech
największych kantonów: Berna, Zurychu i
Vaud.

Działania szwajcarskiego rządu opierają
się na zasadzie kolegialności, co wyznacza
bardzo jasne reguły. Aby jakikolwiek akt
rządowy mógł wejść w życie musi zostać
uchwalony na posiedzeniu rządu z
udziałem wszystkich członków. Najpierw
musi zostać jednak poddany dyskusji, a
następnie głosowaniu.

Władza sądownicza należy do Trybunału
Federalnego który ma swoją siedzibę w Lozannie. W
skład Sądu Federalnego wchodzi 26-28 członków,
którzy są wybierani przez Zgromadzenie Federalne na
czas 6 lat.

Do kompetencji sądu są należy rozpatrywanie skarg
dotyczących takich spraw jak:

-naruszanie praw konstytucyjnych
-
naruszanie autonomii gmin i praw kantonów
-
naruszanie umów międzynarodowych i kantonalnych

- rozpatrywanie sporów między Federacją a
kantonami
- rozpatrywanie sporów pomiędzy kantonami.

Aby zachować ład i porządek w pracach rządu, prawo
konstytucyjne nakazuje powołanie "departamentów
federalnych" (odpowiedniki ministerstw). Na ich czele stoją
kierownicy departamentów, a każdy z nich jest jednocześnie
członkiem Rady Federalnej.
Departamenty:

•spraw zagranicznych,

•spraw wewnętrznych,

•wymiaru sprawiedliwości i policji,

•finansów i ceł,

•gospodarki, komunikacji

Do Trybunału może zwrócić się każdy kto uzna że jego prawa
obywatelskie lub publiczne zostały naruszone. Do Trybunału
składa się także rewizje od wyroków wydanych przez sądy
niższych instancji. Trybunał nie ma jednak prawa skontrolować
czy ustawa na poziomie federalnym jest zgodna z prawem
konstytucyjnym, takie działanie należy do społeczeństwa,
które decyduje na ten temat w nieobowiązkowym referendum.
Działania szwajcarskich sądów mają bardzo istotny wpływ na
rozwój i funkcjonowanie prawa w Szwajcarii.

System partyjny

W życiu politycznym Szwajcarii największą rolę
odgrywają trzy duże partie, które są niemal
takie same. Są to Szwajcarska Partia Radykalno-
Demokratyczna, Chrześcijańsko-Demokratyczna
Partia Ludowa Szwajcarii i Socjaldemokratyczna
Partia Szwajcarii. Wybory odbywają się co 4 lata
i zazwyczaj nie wprowadzają większych zmian w
stosunku do poprzednich kadencji. Szwajcarskie
partie nie są bardzo liczne i nie są posiadaczami
dużych majątków. Zrzeszonych w partii jest
zaledwie około jednej piątej obywateli.

W Szwajcarii funkcjonuje system wielopartyjny. W
każdym z kantonów spotyka się inny zestaw działających
partii a także inne postawy polityczno-programowe w
obrębie jednej partii.

Po ostatnich wyborach w Szwajcarii w grudniu 2003 r. w
Radzie Narodowej mandaty zdobyły następujące partie:
Partia Ludowa - 56, Partia Socjaldemokratyczna - 52,
Partia Radykalno-Demokratyczna - 40, Chrześcijańsko-
Demokratyczna Partia Ludowa - 27, Partia Zielonych - 14,
Ewangelicka Partia Ludowa/Unia Federalno-
Demokratyczna - 5, pozostałe 5 mandatów zdobyli
kandydaci niezrzeszeni. W skład Rady Kantonów
wchodzą: Chrześcijańsko-Demokratyczna Partia Ludowa
posiadająca 15 mandatów, Partia Radykalno-
Demokratyczna - 14, Partia Socjaldemokratyczna -9 oraz
Partia Ludowa z 8 miejscami.

System wyborczy

System wyborczy Szwajcarii opiera się nieco na
podziale administracyjnym państwa. Każdy z
kantonów jest okręgiem wyborczym, gdzie odbywają
się wybory do Rady Narodu. W zależności od wielkości
danego kantonu i liczby jego mieszkańców, może on
wystawić do wyborów proporcjonalna liczbę
deputowanych. W Radzie Narodu musi zasiadać
przynajmniej jeden deputowany z każdego kantonu.
Aby zgłosić obywatela na kandydata, musi się zebrać
15 osobowa grupa wyborców i zgłosić kandydata w
rządzie kantonalnym. Prawo do zgłaszania mają też
oczywiście partie zgłaszające całe listy kandydatów
ze swojej partii.

Wybory do Rady Kantonów są wyborami
powszechnymi opartymi o zasadę
większości. Odbywają się w dwóch turach. W
pierwszej turze wymagana jest większość
bezwzględna, w drugiej wystarczająca jest
większość zwykła.