Europejska Wyższa Szkoła

Informatyczno Ekonomiczna w

Warszawie

Prowadzący:

mgr Wojciech Osuchowski

Podstawy Zarządzania

Wprowadzenie

W 1902r. Frederick W. Taylor opublikował „Zarządzanie
zakładem wytwórczym” – uznawana jest za pierwszą na
świecie

pracę

w

całości

poświęconą

zarządzaniu

przedsiębiorstwem, dlatego od tego momentu przyjmuje się
powstanie nauki o organizacji i zarządzaniu.
Początki jednak sięgają do XVIII w. gdyż ok roku 1733 zaczęto
stosować
w produkcji maszyny włókiennicze, a później silniki parowe
1774r. i inne wynalazki rewolucjonizujące wytwórczość.

Dalszy dynamiczny rozwój technologii i nowych metod
produkcji wymusił zapotrzebowanie na nowe metody
organizacji produkcji i zarządzania.
Rozwój produkcji przemysłowej spowodował, ze konieczne
stało się odejście od tradycyjnych metod organizacji pracy i
szukanie rozwiązań naukowych.
Współcześnie na naukę o organizacji i zarządzaniu składa się
zbiór reguł, pojęć oraz zasad postępowania.

Wprowadzenie

cd.

W obrębie nauki można wyróżnić trzy poziomy:

- Poziom praktycznego doświadczenia:

opis konkretnego

przedsiębiorstwa, procesów i zjawisk w nim zachodzących oraz jego
związków z otoczeniem (praktyka zarzadzania, doświadczenia)

- Poziom rozważań teoretycznych i generalizacji:

zbiór

uniwersalnych zasad i pojęć sformułowanych dzięki uogólnieniu
praktycznego doświadczenia (teoria organizacji i zarzadzania)

- Poziom praktycznego zastosowania zasad teoretycznych:

zbiór materialnych (maszyny i urządzenia) i konceptualnych
(metody
i techniki) instrumentów organizacji i zarządzania stworzonych na
podstawie koncepcji teoretycznych.

Podstawy zarzadzania i organizacji

Definicja zarządzania

Def. zarządzania.
Źródłosłów- etymologia:
- z łac. manus, agere- uruchamiać, napędzać
 
I def: Zarządzanie określa się jako działalność lub
proces polegający na stałej koordynacji i integracji
użytkowanych zasobów dla osiągnięcia celów
organizacji przy zachowaniu zasady racjonalnego
gospodarowania.

 

Definicja zarządzania cd.

II def:
W najbardziej ogólnym pojęciu zarządzanie polega na utrzymywaniu równowagi między
organizacją a jej otoczeniem oraz równowagi między składniami tej organizacji czyli
różnymi rodzajami użytkowanych przez nią zasobów.
Utrzymywanie równowagi w stosunkach organizacji z otoczeniem polega na
zapewnieniu odpowiednich zasileń, które pozwolą organizacji zachować swa odrębność
w tym otoczeniu i integralność oraz zdolność do formowania własnych celów i strategii
ich osiągnięcia. Ponieważ zarządzanie jest procesem stałej koordynacji i integracji
użytkowanych

w

organizacji

zasobów,

które

zwykle

występują

w niedoborze, stąd zarządzanie oznacza także stałe dążenie do:
- orientacji posiadanych zasobów na pojawiające się przed organizacją okazje ze
względu na racjonalny użytek zasobów. Kreowanie okazji poprzez lobbing gospodarczy
– oddziaływanie na dysydentów poprzez organizowaniu warunków i środków
zapewniających im ekspansję gospodarczą na rynku krajowym i zagranicznym
- nieustannego rekombinowania zasobów, tzn. takiego ich organizowania aby zapewnić
możliwie duży stopień elastyczności działania wymagany z powodu niepełnej
przewidywalności zjawisk, zwłaszcza gospodarczych, czyli istnienia ryzyka prowadzenia
działalności gospodarczej.
- reorganizowania użytkowanych zasobów z punktu widzenia wyboru takiej ich
kombinacji, która w danych warunkach zapewnia możliwie najwyższą produktywność.

Interpretacja zarządzania

Proces zarządzania jest trudny do jednoznacznego zdefiniowania, stąd też istota
zarządzania może być rozpatrywana przez analizę 3 podstawowych interpretacji
zarządzania:

interpretacji ekonomicznej -

pozwala na postrzeganie procesu zarządzania jako jednego

z czynników produkcji równoważnie obok kapitału, pracy i zasobów naturalnych.
Interpretacja

ekonomiczna

stanowi

uzasadnienie

do

stosowania

i

rozwijania

menedżerskiego systemu zarządzania organizacjami.

interpretacji administracyjnej zarządzania -

pozwala wysunąć na plan pierwszy

system autorytetu którego działalność zasadza się na regule hierarchii. Autorytet oznacza
potwierdzone prawnie pełnomocnictwo do wydawania decyzji kierowniczych. Zarządzanie
to zatem proces sprawowania władzy, a sprawność tego procesu pozostaje uzależniona od
rozłożenia uprawnień władczych pomiędzy różnymi szczeblami hierarchii organizacyjnej.

Interpretacji społecznej (socjologicznej) -

pozwala na postrzeganie tego procesu jako

uwikłanego
w system grup społecznych i prestiżów przypisywanych każdej z nich. Kadry kierownicze w
każdej organizacji są zazwyczaj szczególna grupą osób, bowiem to właśnie kierownicy
reprezentują organizację na zewnątrz oraz organizują i koordynują prace w jej wnętrzu. Są
zatem

nieustannie

w centrum zainteresowania skupiającym uwagę wszystkich ludzi związanych z organizacją.

Proces zarządzania

Możemy go rozpatrywać na dwóch płaszczyznach:
 
1) Na płaszczyźnie

strukturalnej

odnoszonej do

uczestników tego procesu, której analizie poddawani
są uczestnicy zarządzania, czyli osoby na stanowiskach
zarządczych wszystkich szczebli, którym powierzono
uprawnienie do wydawania decyzji i poleceń oraz ich
podwładnych.

2) Na płaszczyźnie

funkcjonalnej

- odnoszona do

działań zarządczych (ich logiki, struktury, natężenia)
podejmowanych przez kierujących ze względu na cele
jakie maja być osiągnięte w organizacji

Ujęcie strukturalne procesu

zarządzania

Ujęcie strukturalne wymaga wyeksponowania 3 ważnych elementów:

• Podmiot zarządzający -

to jest taki element wyposażony we władzę oraz

niezbędne umiejętności, element stosujący adekwatny do sytuacji
zarządczych styl kierowania, dysponujący odpowiednimi metodami
i

technikami

zarządzania.

Sposób

oddziaływania

zarządczego

determinowany jest generalnie przyjętym przez organizację programem
rozwoju, czyli misja i wizja, strategia i wynikającymi z niej celami.
Podmiotem zarządzania jest zawsze człowiek lub grupa ludzi pełniących
funkcje elementu uzależniającego, np. dyrektor, prezes zarządu, kierownik
odpowiedniego szczebla, a także zarząd czy rada nadzorcza.

• Podmiot zarządzany -

jest to element procesu okazujący przyzwolenie do

sprawowania władzy przez zarządzającego. Element dysponuje również
niezbędnymi umiejętnościami, zgłaszający wobec organizacji aspiracje
wynikające z chęci, ale i z konieczności zaspokojenia różnorodnych potrzeb.
Podmiot zarządzany oddziałuje na zasoby organizacji dla uzyskania
oczekiwanego przez zarządzających stanu obiektu zarządzania.

Ujęcie strukturalne procesu

zarządzania cd.

Informacyjno decyzyjne sprzężenie zwrotne
-

polega to generalnie na istnieniu koniecznej

relacji

podmiot

zarządzający-

podmiot

zarządzany

polegającej

na

wzajemnie

zdeterminowanej

dwustronnej

wymianie

informacji
i

jednostronnym

(od

zarządzającego

do

zarządzanego)

podejmowaniu

decyzji

zarządczych.

Podmiot zarządzający  Podmiot zarządzany

Ujęcie funkcjonalne procesu

zarządzania

Funkcje zarządzania są to

względnie stale powtarzające się czynności

wykonywane

przez podmiot zarządzający w drodze podejmowania decyzji dotyczących działania
podporządkowanych jemu podmiotów zarządzanych(podwładnych na różnych
szczeblach).
Wyróżniamy 4 funkcje zarządzania:

• Funkcja planowania -

polega na przewidywaniu przyszłego układu warunków

i środków działania oraz na formułowaniu celów działania dostosowanych do tego
układu. To planowanie uruchamia proces zarządzania.

• Funkcja organizowania -

polega na wykonywaniu powtarzających się czynności

mających na celu powiązanie różnorodnych działań członków organizacji w pewne
bardziej lub mniej trwałe zespoły działań.

• Funkcja motywowania -

to jest zespół czynności polegających na takim

oddziaływaniu w procesie zarządzania na pracownika (podwładnego), aby
ukierunkować jego działanie na realizację celów organizacji.

• Funkcja kontrolowania -

to zespół czynności polegających na nieustannym

porównywaniu stanu rzeczywistego z zaprojektowanym wzorcem oraz ustaleniu
odchyleń od wzorca i ich przyczyn.

Podstawy zarzadzania i organizacji

Definicja organizacji

Pojęcie organizacji:
Źródłosłów:
(łac.) organella- wyspecjalizowana część komórki biologicznej
organisatio- system
(gr.) organikos- wytworzony za pomocą narzędzia
organon- narzędzie, instrument, przyrząd, organ
 
Uniwersalna definicja organizacji i def. organizacji społecznej:
prof. Tadeusz Kotarbiński, Jan Zieleniewski
- Organizacja jest to system, którego uporządkowanie polega przede wszystkim
na tym, że funkcjonalnie zróżnicowane jego części w zasadzie współprzyczyniają
się do powodzenia całości a powodzenie całości jest istotnym warunkiem
powodzenia części.

- Organizacja społeczna jest to względnie trwały system zróżnicowanych
i skoordynowanych działań ludzkich wykorzystujących, przekształcających
i zespalających celowo ustrukturyzowany zbiór zasobów ludzkich, kapitałowych,
ideowych i naturalnych, pozostająca we wzajemnym oddziaływaniu z innymi
systemami działalności ludzkiej i zasobami otoczenia.

Cechy organizacji:

Organizacja jest instrumentem pozwalającym na dokonanie
racjonalnej ekonomicznie kombinacji dostępnych zasobów i
umożliwia np. wytwarzanie na skalę przemysłową rozmaitych dóbr
i świadczenia różnorodnych usług. Realizowana działalność jest
ściśle

związana

z kalkulacją ekonomiczną - chodzi o wybór z pośród dostępnych
czynników produkcji takiej kombinacji, która okaże się najbardziej
wydatna lub też najbardziej oszczędna. Organizacja jest
systemem techniczno-ekonomicznym.

Organizacja może być i jest rozpatrywana jako system kulturowy.

Peter Drucker - „To ludzie konstytuują działalność organizacji,
powodują, że zostaje osiągnięty sukces lub zdarza się porażka”.

Aspekty organizacji:

Najważniejszym celem działalności każdej organizacji jest tworzenie
rezultatów, które można z jakiegoś punktu widzenia ocenić jako
wartościowe.

a) aspekt techniczno-ekonomiczny

Aby zrealizować ów cel konieczne jest dokonanie kombinacji i transformacji
zbioru zasobów, który w przypadku organizacji gospodarczej nazywamy
czynnikami produkcji, w zbiór dóbr i usług lub innych wartościowych
rezultatów. Aspekt ten dotyczy organizacji gospodarczych. W szczególności
organizacja gosp. jest jednostką techniczną, w której odbywa się proces
fabrykacji dóbr i usług, polegający na wykorzystaniu przestrzeni, w której
dokonuje

się

transformacja

o

charakterze

mechanicznym

lub

fizykochemicznym, wykorzystując budowle, budynki, maszyny, urządzenia
i narzędzia używane przez pracowników. Ponieważ działalność taka
musi/ma przebiegać w zgodzie z zasadą racjonalnego gospodarowania to
konieczne jest mierzenie- pomiar przebiegów procesu fabrykacji przez
badanie jego kosztochłonności i zdolności do tworzenia zysków.

Aspekty organizacji cd.:

b) aspekt kulturowy

Wg. Najbardziej znanej def. E. Scheina kultura jest zespołem
podstawowych założeń, które dana grupa ustanowiła w
trakcie pokonywania problemów adaptacji do otoczenia i
budowania wewnętrznej integracji. Tworzenie kultury jest
procesem zdobywania doświadczeń grupowych i ustalania,
które z nich godne są zachowania i kontynuacji. Kultura jest
systemem który łączy osobiste doświadczenie życiowe ze
zbiorową mądrością. W odniesieniu do specyficznej grupy,
jaką jest przedsiębiorstwo kulturę definiuje się jako
osobowość , duszę przedsiębiorstwa tworzącą jej tożsamość
i odróżniającą ją od innych organizacji.

Szczeble kulturowe:

Widoczne ale wymagające interpretacji

Systemy symboli

Język, rytuały, ubrania

Częściowo widoczne, Częściowo nieświadome

Normy standardy

Maksymy ideologie

Wytyczne zachowań, zakazy

Niewidoczne najczęściej nieświadome

Stosunek do otoczenia

Prawda

Natura człowieka

Natura ludzkich działań

Kultura organizacji:

Kultura organizacji może być wzbogacona o następujące elementy:

1) Historyjki, anegdoty i legendy o założycielach firmy lub innych ważnych
wydarzeniach.
2) Święta i rytuały o charakterze integracyjnym, np. jubileusz.
3) Widoczne składniki kultury np. architektura, ubiór itd.

Każda z organizacji ma odrębną, własną kulturę.
 
Typologia idealna Kennedy’ego – „Czterech kultur” (od najlżejszego do
najcięższego modelu):

1) Kultura „wszystko albo nic”
Jest to świat idealistów, poszukiwani są gwiazdorzy z wielkimi ideami- pokaż mi górę,
a zdobędę ją- wysoko cenione są zachowania bogate w tempo oraz wizja
młodzieżowa, łatwo wyłamująca się z ram. Język jest niekonwencjonalny, pełen
nowych zwrotów. Nowi muszą być bojowi, jeśli mają zyskać uznanie. Sukces
wyznacza wszystko: poważanie, dochód i władzę. Sukcesy świętuje się
entuzjastycznie. Niepowodzenia zaś są bezlitośnie obnażane. Mężczyźni i kobiety są
równouprawnieni(gwiazda jest gwiazdą). Talizmany, horoskopy i inne przesądy
odgrywają dużą role, mają pomóc w redukcji dużego ryzyka.

Kultura organizacji cd.:

2) Kultura „chleba i igrzysk”
Na pierwszym planie znajduje się orientacja na zewnątrz według dewizy- otoczenia
jest pełne różnych możliwości a ty musisz je tylko wykorzystać- kładzie się nacisk na
ujmujące i przyjazne zachowania. Szczególna wartość to aktywność, kto jest
spokojny, ten jest podejrzany, że nic nie robi. Świętuje się przede wszystkim wesołe
uroczystości, częste są odznaczenia i nagrody np. sprzedawca roku czy najlepsza
wystawa miesiąca. Kto potrafi sprzedać Eskimosom chłodziarkę, ten jest bohaterem.
Problemy stwarzają głównie trudni klienci. Język jest zwięzły, pełen zagadkowych
skrótów, np. ściemniasz.

3) Kultura analityczna, kultura przedsięwzięć
Chybione decyzje stanowią duże zagrożenia dla wielu firm. Wszystko jest
skoncentrowane na podjęciu właściwej decyzji. Otoczenie traktowane jest jako
zagrożenie. Poprzez analizy i długookresowe prognozowanie udaje się w pewnej
mierze nad nim zapanować. Ufa się naukowo-technicznej racjonalności.
Podstawowym rytuałem jest narada, która łączy różne poziomy hierarchiczne.
Perspektywa czasowa jest długoterminowa, wszystko ma być dobrze i starannie
przemyślane i rozważone. Ideałem jest osobowość stateczna, dojrzała, bez zbędnych
emocji, nie ma błyskawicznych karier. Jeżeli ktoś pracuje 3 lata w organizacji,
uważany jest ciągle za nowego. Ubiór jest porządny i dyskretny a język cechuje
uprzejmość.

Kultura organizacji cd.:

4) Kultura procesu
Wszystko koncentruje się na procesie, cel ogólny odgrywa rolę
podrzędną, na czele wartości stoi perfekcyjna i dyskretna realizacja
zadania. Nie wolno popełnić błędów, wszystko jest rejestrowane
i udokumentowane. Wzorce postaw to nieufność. W każdej chwili
trzeba liczyć się z tym, że ktoś z zewnątrz lub wewnątrz zechce
wytknąć błąd. Bohaterami są ludzie, którzy pracują bezbłędnie, nawet
jeśli są niesprzyjające okoliczności, np. po niesprawiedliwym
potraktowaniu przez przełożonego. Współżycie układa się według
porządku hierarchicznego, określa on wszystko: ubiór, krąg
partnerów, sposób bycia, płace itp. Każdy pracownik wie, jakie
przywileje

związane

są

z awansem: gabinet, parkiet, sekretariat. Awans jest też głównym
tematem rozmów. Krążą wokół niego plotki i intrygi. Święta i imprezy
nie odgrywają zbytniej roli. Emocje odczuwa się jako zakłócenia. Język
jest poprawny i drobiazgowy.

Budowa organizacji:

Organizację gospodarcza tworzą następujące zasoby:

1)

zasoby kapitałowe -

budynki (zamknięte, hala, szkoła), budowle

(most, rurociąg, komin), rzeczowe postacie: maszyny, środki
transportu, czyli środki trwałe, środki obrotowe takie jak zapasy,
papiery wartościowe, gotówka

2)

zasoby pracy wykonawczej -

pozwalają tworzyć nową wartość

i transformować pozostałe zasoby w dobra i usługi możliwe do nabycia
na rynku

3)

zasoby menadżerskie -

reprezentuje je personel zarządzający,

charakteryzujące

się

wizją

działalności,

przedsiębiorczością,

kreatywnością, zajmujący się organizacją, koordynacją i kontrolą
działalności organizacji

Budowa organizacji cd.:

4)

zasoby wiedzy -

która pozwala organizacji wykorzystać osiągnięcia nauki,

technologii, całość osiągnięć myśli ludzkiej

5)

zasoby opanowania stosunków handlowych, międzyludzkich,

przemysłowych, politycznych

itp., zapewniające org. zdolność do integracji

z otoczeniem ekonomicznym i społecznym

6)

zasoby naturalne -

przestrzeń, czas. Te zasoby są niezwykle

rzadkie(występują w niedoborze) i nie mogą być zdobyte bez wysiłku,
a niektórych zasobów nie da się kupić, np. czas. Konsekwencja tej rzadkości
jest konieczność racjonalnego ich użytkowania, co pociąga za sobą
niezbędność prowadzenia rachunku ekonomicznego w organizacji. Niektóre
z zasobów posiadają charakter kumulatywny, tzn., że zaczynają one przynosić
profity dopiero wówczas, gdy posiadają co najmniej minimalną wielkość, wraz
z opanowaniem zasobów kumulatywnych wzrasta potencjał innowacyjny
i konkurencyjny organizacji(dotyczy zasobów menedżerskich).

Cele organizacji:

Najbardziej ogólnym, uniwersalnym celem działalności każdej
organizacji

jest

dążenie

do

maksymalnego

powodzenia.

Najważniejszą wartością działania w sposób zorganizowany jest
osiąganie tzw. efektu organizacyjnego. Jest on przypadkiem efektu
synergicznego, czyli takiego zestawienia dwóch lub większej liczby
elementów by ich oddziaływanie dawało skutek większy nić suma
skutków wywołanych przez każdy z elementów oddzielnie.

W odniesieniu do organizacji społecznych efektem organizacyjnym
jest nadwyżka korzyści przypadająca na jednego członka grupy w
działaniu zorganizowanym w porównaniu z korzyścią jaką mógłby
osiągnąć podmiot działania indywidualnego.

Cel organizacji oznacza przyjmowany przez podmiot działający stan
jakichś rzeczy pod pewnymi względami cenny i przez to
wyznaczający kierunek i strukturę działania tego podmiotu

Otoczenie organizacji:

Klienci

OTOCZENIE

Kulturow
e

Prawne

Polityczn
e

Społeczn
e

Technologiczn
e

Fizyczne

Ekonomiczn
e

ORGANIZACJA

Sieć

Agencje

rządowe

Klienci

Partnerzy

Konkurenci

Grupy

nacisku

Dostawcy

Związki

Otoczenie organizacji cd:

Każda organizacja jest elementem powiązanych ze sobą sieci
współpracujących i konkurujących.
W skład takich sieci wchodzą:

- agencje rządowe –

nadzorują działalność organizacji

- klienci –

to także liczne przedsiębiorstwa i organizacje zamawiające

różnego rodzaju dobra i usługi

- partnerzy –

realizują różnego rodzaju wspólne przedsięwzięcia, dzieląc się

nakładami, ryzykiem i korzyściami

- konkurenci –

organizacje oferujące te same produkty na tych samych

rynkach, niekiedy będący również partnerami.

- grupy nacisku –

to typowe dla społeczeństwa obywatelskiego

zorganizowane grupy, które dążą do przeforsowania ważnych dla siebie
rozwiązań.

- dostawcy –

to organizacje, które sprzedają dobra i usługi potrzebne dla jej

dalszego funkcjonowania i rozwoju.

- związki –

np. związki zawodowe i inne organizacje skupiające pracowników

wymagające od nich przestrzegania „reguł sztuki”, „etyki zawodowej”, itp.

Otoczenie organizacji cd:

Otoczenie ogólne – określa warunki funkcjonowania organizacji stwarzając
jej bariery, szanse i zagrożenia.

Sektor prawny –

pochodzą z niego normy prawne regulujące

funkcjonowanie organizacji.

Sektor środowiska fizycznego –

obejmuje zarówno środowisko

naturalne
w którym organizacja działa, jak i urbanistykę, architekturę, system
transportowy.

Sektor środowiska ekonomicznego –

to rynki, w których organizacja

uczestniczy: wytwarzanych, nabywanych dóbr i usług, pracy i kapitału.

Sektor środowiska technologicznego –

pochodzą z niego wiedza i

informacja na temat technologii stosowanej w wytwarzaniu produktu
oferowanego przez organizację.

Otoczenie organizacji cd:

Sektor środowiska społecznego –

obejmuje strukturę

społeczną (zawodową, wiekową, dochodową, przestrzenną,
itp.) oraz jej zmiany.

Sektor środowiska politycznego –

jest źródłem zmian

legislacyjnych i zmian polityki rządu istotnych z punktu
widzenia funkcjonowania i rozwoju organizacji.

Sektor środowiska kulturowego –

jest źródłem

obowiązujących w niej norm i wartości oraz rytuałów
i symboli.

Otoczenie między narodowe i globalne.

Potrzeba kierowania w

organizacji:

Przez większość życia jesteśmy członkami rozmaitych organizacji np. uczelni,
drużyn, grup, instytucji, przedsiębiorstwa itp.
Niektóre organizacje mają wysoko sformalizowaną strukturę np. wojsko, duże
korporacje. Inne mogą mieć lżejszą np. drużyna piłkarska. Jednak wszystkie
organizacje bez względu na to czy formalne czy nieformalne powstają na skutek
interakcji grupy ludzi, którzy dostrzegają korzyści wynikające ze wspólnego
działania zmierzającego do osiągnięcia wspólnego celu. Każda organizacja aby
mogła sprawnie funkcjonować musi pozyskiwać i przydzielać zasoby niezbędne do
osiągnięcia celów. Wszystkie organizacje uzyskują swoje zasoby od innych
organizacji.

Kierowanie -

to praktyka świadomego i ustawicznego kształtowania organizacji.

Wszystkie organizacje mają ludzi odpowiedzialnych za pomaganie im w osiąganiu
celów i takie właśnie osoby nazywa się

kierownikami.

Kierownicy – trenerzy, dyrygenci, menedżerowie – są bardziej widoczni w
niektórych organizacjach a mniej w innych, ale bez skutecznego kierowania każda
organizacja prawdopodobnie się rozpadnie.

Potrzeba kierowania w organizacji

cd.:

Niezależnie od stopnia formalizacji kierownicy we wszystkich
organizacjach mają obowiązek pomagać innym członkom
organizacji w ustalaniu i osiąganiu kolejnych celów.
W ramach tego procesu kierownicy mogą nadawać ton,
wpływając na postawy pracowników w pracy.
Na przykład w Southwest Airlines szef firmy, Herb Kelleher,
stworzył lojalną i zaangażowaną załogę dzięki trzem
wartościom:

1. Praca powinna sprawiać przyjemność, może być

zabawą i powinno się czerpać radość z pracy.

2. Praca jest wystarczająco ważna, dlatego nie należy

jej psuć nadmierną powagą.

3. Ludzie są ważni, każdy się liczy.

Kierowanie jako specjalizacja

w kwestiach czasu i stosunków między ludźmi

Kierowanie to specjalizacja w zajmowaniu się
sprawami czasu i stosunków między ludźmi
obejmująca :

-

Zarządzanie jako dążenie do wykreowania
pożądanej

przyszłości

przy

uwzględnieniu

przeszłości i teraźniejszości.

-

Praktykowanie zarządzania w określonej erze
historycznej (jest ono jej odbiciem).

-

Zarządzanie działalnością wywołującą skutki
i zjawiska pojawiające się w miarę upływu czasu.

Kierowanie jako specjalizacja

w kwestiach czasu i stosunków między ludźmi cd.:

1. Kierownicy

uczestniczą

w

stosunkach

dwukierunkowych, każda ze stron wywiera
wpływ na drugą.

2. Kierownicy

działają

w

ramach

takich

stosunków, których skutki wpływają na innych.

3. Kierownicy żonglują rozmaitymi, równocześnie

istniejącymi stosunkami między ludźmi.

Sprawność i skuteczność:

PETER DRUCKER (1906 – 2005) stwierdził, że
skuteczność jest kluczem do powodzenia. Zatem zanim
skupimy się na sprawności, musimy mieć pewność, że
robimy właściwe rzeczy.

Sprawność:

umiejętność robienia rzeczy we właściwy

sposób – związane jest z nakładami i wynikami. Sprawny
kierownik to taki, który osiąga wyniki współmierne do
nakładów (pracy, materiałów, czasu) zużytych na ich
realizację.

Skuteczność:

to umiejętność wyboru właściwych celów.

Sprawność i skuteczność

cd.:

Kierownik który wybiera nieodpowiedni cel – np.
produkuje głównie duże samochody, gdy gwałtownie
wzrasta popyt na małe – jest kierownikiem
nieskutecznym,

chociażby

duże

samochody

produkowane były maksymalnie sprawnie.

Menedżerowie GM przekonali się o tym w latach
siedemdziesiątych, kiedy wzrósł popyt na mniejsze
samochody o oszczędniejszym zużyciu paliwa. GM
zlekceważyło konkurencję japońską i niemiecką
w przekonaniu, że trend taki jest chwilowy, a
Amerykanie będą lojalni wobec własnej marki.

Proces kierowania

Od końca XIX w. definiuje się
kierowanie
w czterech kategoriach konkretnych
funkcji kierowniczych:
1. Planowanie
2. Organizowanie
3. Przewodzenie
4. Kontrolowanie

1. Planowanie

Oznacza, że kierownicy z góry obmyślają swoje cele i
działania, oraz że ich działania oparte są na jakiejś
metodzie, planie czy logice.
Plany wyznaczają cele organizacji i określają najlepsze
procedury ich realizacji.
Plany są wytycznymi, dzięki którym:
- organizacja uzyskuje i przydziela środki potrzebne do

realizacji celów,

- członkowie organizacji działają zgodnie z wybranymi

celami i procedurami,

- sprawdza się i mierzy postępy w realizacji celów, tak aby

można było podjąć działania korygujące, jeżeli postępy te
są niedostateczne.

Planowanie cd.:

W planowaniu pierwszym krokiem jest
wybór celów organizacji, następnie
określa się cele dla każdej z jednostek i
komórek. Po wyznaczeniu celów ustala się
programy ich systematycznej realizacji.

W każdej organizacji powinno się tworzyć
plany zarówno do bieżącej działalności jak
również długo okresowe kierunki rozwoju.

Organizowanie:

Jest to proces porządkowania i
przydzielania

pracy,

uprawnień

decyzyjnych i zasobów poszczególnym
członkom organizacji w taki sposób
aby mogli zrealizować jej cele.

Różne cele wymagają różnych struktur
(inna

jest

potrzebna

firmie

produkującej spodnie a inna firmie
komputerowej).

Przewodzenie

Polega na kierowaniu pracownikami, wywieraniu na
nich wpływu i motywowaniu uch w taki sposób, aby
wykonywali istotne zadania. W działalności tej
stosunki między ludźmi i czas również odgrywają
centralną rolę. Przewodzenie stanowi główny element
stosunków kierownika z każdym z pracujących dla
niego ludzi. Kierownik przewodzi innym w dążeniu do
zachęcenia ich do wspólnego z nim osiągania celów w
przyszłości, wyłaniających się z etapów planowania
i organizowania. Przez tworzenie właściwego klimatu
kierownicy ułatwiają swoim podwładnym możliwie
najlepsze wykonywanie pracy.

Kontrolowanie

Jest to dopilnowanie, by działania członków
organizacji rzeczywiście prowadziły do
osiągnięcia ustalonych przez nią celów.

Elementy funkcji kontrolnej:
• określenie mierników efektywności
• pomiar bieżącej efektywności
• podjęcie działań korygujących, jeśli
efektywność nie odpowiada miernikom.

Proces zarządzania w praktyce:

W praktyce proces kierowania to nie 4
odrębne lub luźno powiązane części, lecz
układ wzajemnie zależnych od siebie funkcji.

Role kierownicze wg

. Henry-ego

Mintzberga

:

Wszystkie organizacje mają ludzi, którzy pomagają im
w osiąganiu celu.

Kierownik

jest osobą odpowiedzialną za pokierowanie

działaniami zmierzającymi do osiągania celów organizacji.

Role interpersonalne kierownika:

- kierownik przewodzi,

- kierownik jest pośrednikiem,

- kierownik jest łącznikiem.

Role kierownicze wg

. Henrego

Mintzberga

:

Role informacyjne kierownika:
- kierownik obserwuje,
- kierownik dzieli się informacjami,
- kierownik jest rzecznikiem pracowników.

Role decyzyjne kierownika:
- kierownik podejmuje inicjatywy,
- kierownik zajmuje się nieporozumieniami,
- kierownik przydziela środki,
- kierownik negocjuje ze współpracownikami.

Rodzaje kierowników:

KIEROWNICY NAJWYŻSZEGO

SZCZEBLA

KIEROWNICY

ŚREDNIEGO SZCZEBLA

KIEROWNICY

NAJNIŻSZEGO

SZCZEBLA

Rodzaje kierowników cd.:

Kierownik najniższego
(pierwszego) szczebla -

kierownik odpowiedzialny
jedynie za prace

pracowników

wykonawczych, nie

nadzorujący

innych kierowników.

Zajmuje

najniższy szczebel

hierarchii

organizacyjnej, np.:

brygadzista,

mistrz, kierownik

pracowni.

Rodzaje kierowników cd.:

Kierownik Średniego
(pierwszego) szczebla

-

kierownik na pośrednich
szczeblach hierarchii
organizacyjnej. Ponosi
odpowiedzialność za innych
kierowników, a także
niekiedy za niektórych
pracowników wykonawczych.
Podlega kierownikowi
wyższego szczebla. Główne
zadanie – sterowanie
działaniami, które prowadza
do realizacji polityki
organizacji

Rodzaje kierowników cd.:

Naczelne

kierownictwo -

składające się ze

stosunkowo niewielkiej

grupy ludzi, ponosi

odpowiedzialność za

ogólne zarządzanie

organizacja. Ustala

politykę operacyjna i

steruje wzajemnymi

oddziaływaniami

organizacji i jej

otoczenia. Spotykane

nazwy stanowisk

najwyższego

kierownictwa: prezes,

wiceprezes, dyrektor

naczelny itd.

Podział kierowników wg.

funkcji:

Kierownik funkcjonalny -

ponosi

odpowiedzialność za jeden tylko
rodzaj działalności np. za produkcje,
marketing, finanse.

Kierownik liniowy –

osoba

odpowiedzialna za wszystkie
działania funkcjonalne w całej
organizacji lub wydzielonej
jednostce.

Poziom zarządzania a

umiejętności:

Henri Fayol na początku XX w. stworzył
koncepcję
w

której

wyróżnił

trzy

podstawowe

umiejętności:
• techniczne,
• społeczne,
• koncepcyjne.

Każdemu kierownikowi są potrzebne te
wszystkie umiejętności.

Poziom zarządzania a umiejętności

cd.:

• UMIEJĘTNOSCI TECHNICZNE - zdolności do

posługiwania się metodami, technikami i wiedza

w wyspecjalizowanej dziedzinie.

• UMIEJETNOSCI

SPOŁECZNE

-

zdolność

współpracy z innymi ludźmi, rozumienia ich i

motywowania zarówno indywidualnie jak i

grupowo.

• UMIEJETNOSCI

KONCEPCYJNE

-

zdolność

koordynowania

i

integrowania

wszystkich

interesów i działań organizacji.

Poziom zarządzania a umiejętności

cd.:

KONCEPCYJNE

TECHNICZNE

SPOŁECZNE

Najwyższy
szczebel

Średni
szczebel

Najniższy
szczebel

Współczesne podejście do umiejętności

kierowniczych:

Podstawowe umiejętności społeczne 90 najwybitniejszych

współczesnych przywódców na świecie według W.

Bennisa:

- umiejętność zaakceptowania ludzi takimi, jacy są;

- umiejętność bazowania na tym, co dzieje się w danej chwili, bez

ciągłego odwoływania się do przeszłości i rozpatrywania błędów;

- umiejętność traktowania najbliższych pracowników z taką samą

uwagą, jak klientów i obcych ludzi;

- umiejętność ufania innym;

- umiejętność obywania się bez stałej aprobaty, poklasku

i potakiwania ze strony podwładnych.