Leki układu oddechowego

Katedra Farmakologii

Zakład Farmakologii

Śląski Uniwersytet Medyczny

Kaszel – odruch pozytywny czy

negatywny?

Pozytywny – ponieważ jest
odruchem obronnym
mającym na celu usunięcie
ciała obcego lub wydzieliny z
dróg oddechowych

Negatywny - np. po operacji
w obrębie klatki piersiowej lub
jamy brzusznej czy też przy
ciężkiej niewydolności
krążenia, po zranieniu płuc
lub opłucnej. Wówczas
powinien być hamowany
ponieważ grozi krwotokiem.

1.Leki o działaniu ośrodkowym (hamujące

ośrodek kaszlu w rdzeniu przedłużonym)

A) Leki wykazujące działanie euforyzujące i

wywołujące szybkie uzależnienie (opioidowe):

MORFINA – dawki przeciwkaszlowe są mniejsze niż

przeciwbólowe. Stosowana w sytuacjach
zagrożenia krwotokiem z płuc, np. przy
zranieniach klatki piersiowej

B) Leki niewykazujące działania euforyzujacego o

słabych właściwościach uzależniających
(opioidowe):

KODEINA – wykazuje słabsze działanie

przeciwbólowe w porównaniu z morfiną oraz
szybsze wchłanianie z przewodu pokarmowego

Kodeina- stosowana jest w suchym
kaszlu któremu towarzyszą bóle
śródpiersia

Przeciwwskazania

:

astma oskrzelowa,

dzieci poniżej I roku życia

Preparaty: fosforan kodeiny,
Preparaty złożone: ascodan, thiocodin,

dextrometorfan, noskapina, butamirat

C) Nieopioidowe leki przeciwkaszlowe o

działaniu ośrodkowym

pentoksyweryna – zmniejszająca

wrażliwość ośrodka odruchu
kaszlowego w rdzeniu przedłużonym.
Działanie przeciwkaszlowe
rozpoczyna się po 30 min i utrzymuje
się krótko (pentoxyverin, draż).

Śluzy roślinne: łagodzą odczucie drażnienia w

obrębie gardła, zmniejszają częstotliwość i
nasilenie odruchów kaszlowych, działają
przeciwzapalnie, ułatwiają odkrztuszanie .
Surowce wykorzystywane do sporządzenia
preparatów to:

-korzeń prawoślazu – śluzy zawarte w tej roślinie

pęcznieją w wodzie tworząc roztwory koloidalne
pokrywające błony śluzowe i ułatwiające
regeneracje uszkodzonych fragmentów

UWAGA: stosowane przez dłuższy czas mogą

wywołać niedobory witamin i soli mineralnych
ponieważ zaburzają ich wchłanianie w przewodzie
pokarmowym

2. Leki przeciwkaszlowe

o działaniu obwodowym

- liść podbiału – zawierający: śluzy, olejek

eteryczny, garbniki, flawonoidy, mający
zastosowanie we wspomagającym leczeniu
przewlekłego zapalenia oskrzeli, osłabieniu
odruchu wykrztuśnego, nieżycie gardła (

- kwiat dziewanny – zawierający śluz, saponiny,

flawonoidy, ślady olejków eterycznych o działaniu
przeciwzapalnym w chorobach jamy ustnej,
gardła, przełyku, żołądka i jelit (Flos Verbasci)

Leki wykrztuśne
o działaniu
odruchowym

Leki z tej grupy po podaniu doustnym

drażnią błonę śluzową żołądka,
wywołując na drodze odruchowej
zwiększone wydzielanie wodnistego
śluzu przez gruczoły oskrzelowe. Nie
powinny być stosowane u chorych ze
współistniejącą chorobą wrzodową
żołądka ponieważ mogą wywołać
dolegliwości bólowe

KORZEŃ LUKRECJI- mający

zastosowanie w leczeniu nieżytu
gardła i oskrzeli oraz uporczywym
kaszlu z zalegającą wydzieliną

(tussipect= wyciąg z tymianku +

chlorowodorek efedryny). Ze względu
na obecność efedryny , po
przedawkowaniu wywołuje
pobudzenie psychiczne i wzrost
ciśnienia.

Inne preparaty złożone:

-syrop Pini (z kodeiną), syrop tussipini o

działaniu wykrztuśnym,
przeciwzapalnym, spazmolitycznym
na mięśnie gładkie

3. Leki przeciwkaszlowe działające

bezpośrednio na gruczoły
oskrzelowe

- Jodek potasowy - należący do

najsilniejszych środków wykrztuśnych
o działaniu rozwadniającym
wydzielinę oskrzeli. Podaje się go po
jedzeniu 3x dziennie

- Gwajakosulfonian potasowy – działa

drażniąco na błonę śluzową, zwiększa
produkcję wydzieliny, działa słabo
odkażająco. Wchłania się z przewodu
pokarmowego do krwi.

Preparaty: gwajakosulfonian potasu,

wyciąg z lukrecji

Preparaty roślinne

- Cebula (Alcep – syrop z cebuli) -

przywraca samoistne ruchy nabłonka rzęskowego
i hamuje rozwój drobnoustrojów, zawiera związki
siarkowe

- Czosnek (Cepasmel – syrop

czosnkowo-cebulowy) –

działa silnie

przeciwgrzybiczo i przeciwwirusowo

- Babka lancetowata –

łagodzi kaszel,

ułatwia oddychanie (Plantaginis – syrop)

Title

Olejki eteryczne:

działające wykrztuśnie,

spazmolitycznie i bakteriobójczo, stymulują
sekrecję oskrzeli oraz upłynniają wydzielinę

-olejek anyżkowy, miętowy, sosnowy, eukaliptusowy
Preparat: mentoklar:- żel, sztyft, krople do inhalacji

Środki zmieniające odczyn wydzieliny

oskrzelowej

: chlorek amonowy (upłynnia

wydzielinę poprzez jej zakwaszenie),
wodorowęglan sodowy (alkalizuje wydzielinę).

N- acetylocysteina –

zmniejsza lepkość śluzu

i ułatwia jego usunięcie z oskrzeli

Wskazania: ostre i przewlekłe choroby dróg

oddechowych którym towarzyszy lepka i obfita
wydzielina

Przeciwwskazania: choroba wrzodowa żołądka i

dwunastnicy, ostry stan astmatyczny (preparat:
ACC- 100, 200)

- Tussicom – stosowany w mukowiscydozie,

zapaleniu tchawicy, oskrzeli i płuc a także ostrym
zatruciu paracetamolem

- Bromoheksyna – wykazuje silne działanie

wykrztuśne i mukolityczne, UWAGA: przechodzi
przez bariere krew-łożysko i do mleka matki

- Preparaty: flegamina, deflegamina,

flegamin mite (nie

- podawać na noc!)

Leki mukolityczne

– (zmniejszające

lepkość śluzu)

Title

Ambroksol: mukolityk o silnym

działaniu wykrztuśnym. Przechodzi
przez bariere krew- łożysko i do
mleka matki.

Wskazania: choroby oskrzeli

przebiegające z nadmierną
wydzieliną, przewlekłe zapalnie
oskrzeli, krtani, zapalenie zatok
obocznych nosa

Preparaty: Mucosolvan, Mesna,

Ambroksol