LEKI UKŁADU ODDECHOWEGO

Zasadnicza czynność układu oddechowego polega na dostarczeniu tlenu do krwi i usuwaniu z niej CO_2. Wymiana O₂ i CO₂ zachodzi wskutek dyfuzji tych gazów przez błonę pęcherzykowo – włośniczkową. Proces ten jest uzależniony od wentylacji płuc dostosowanej do aktualnego zapotrzebowania na tlen, proporcjonalnego rozdziału powietrza wdychanego w płucach oraz prawidłowego doprowadzenia i przepływu krwi przez naczynia płucne. Dlatego też sprawność wymiany gazów w płucach ulega zmniejszeniu przy upośledzeniu drożności dróg oddechowych, zmniejszeniu światła oskrzeli, zmianach chorobowych w płucach, zahamowaniu czynności ośrodka oddechowego, a także niewydolności układu krążenia, przy zmniejszeniu sprawności mięśni oddechowych i zmianach składu krwi.

Przy leczeniu chorób układu oddechowego należy pamiętać o:

• usunięciu czynników drażniących błonę śluzową dróg oddechowych lub powodujących zakażenie oraz ustaleniu przyczyn infekcji

• ograniczeniu wzmożonego wydzielania gruczołów śluzowych oskrzeli

• usunięciu stanu spastycznego mięśniówki gładkiej oskrzeli i obrzęku zapalnego błony śluzowej, które łącznie przyczyniają się do wystąpienia duszności i odruchu kaszlu

• ograniczeniu napadów suchego kaszlu

W leczeniu chorób układu oddechowego stosowane są następujące grupy leków:

W leczeniu przyczynowym:

1. chemioterapeutyki (przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwpasożytnicze)

2. leki cucące

3. leki pobudzające czynność serca (beta-adrenomimetyki)

W leczeniu objawowym:

1. broncholityki

2. leki przeciwzapalne

3. leki zapobiegające uwalnianiu mediatorów reakcji alergicznej

4. leki przeciwkaszlowe

5. leki wykrztuśne (sekretolityczne i mukolityczne)

Kaszel kenelowy

syndrom kaszlu kenelowego, zakaźne zapalenie tchawicy i oskrzeli psów czy wreszcie zakaźne zapalenie górnych dróg oddechowych psów

zakaźna i zaraźliwa choroba, wywołana jest przez adenovirus typu 2, wirus parainfluenzy i bakterię krztuśca (Bordetella bronchiseptica).

DYSTRYBUCJA LEKÓW PRZECIWBAKTERYJNYCH.

Przechodzenie leków do wydzielin oskrzeli odbywa się głównie drogą biernej dyfuzji. Leki o korzystnych właściwościach fizjochemicznych – takich jak wysokie powinowactwo do tłuszczów i niski ciężar cząsteczkowy są zazwyczaj bardziej skuteczne. Mało leków osiąga w tkankach układu oddechowego stężenie równe ich stężeniu w osoczu. Tak więc uzyskiwanie przy zwalczaniu bakterii zakażających drogi oddechowe stężeń nie wyższych niż MIC (minimalna dawka hamująca) w osoczu może kończyć się niepowodzeniem terapeutycznym. Docelowe stężenie leku w osoczu musi być wystarczająco duże, aby w miejscu zakażenia osiągnęło ono poziom minimalnej dawki hamującej.

Spośród leków przeciwbakteryjnych antybiotyki z grupy penicylin charakteryzują się tym, że mają jeden z najgorszych stosunków stężenia oskrzela/osocze (średnio 9%), chociaż istnieją różnice między poszczególnymi przedstawicielami tej grupy. Przykładowo doustnie podana amoksycylina osiąga 4-5 x większe stężenie w wydzielinie oskrzeli niż ampicylina podana w tej samej dawce. Cefalosporyny mają ten wskaźnik nieco lepszy niż penicyliny – ok.. 15%. Aminoglikozydy przechodzą lepiej do wydzieliny oskrzeli niż związki beta-laktamowe osiągając tam ok.. 30%..

Tetracykliny (szczególnie doksycyklina i minocyklina) mogą osiągać 30-60% stężenia osocza po jednorazowym podaniu. Ogólnie dobrze rozchodzą się w wydzielinie oskrzeli makrolidy, najlepiej z tej grupy erytromycyna. Najlepiej z leków przeciwbakteryjnych sprawdzają się fluorowane chinolony osiągając w wydzielinie oskrzeli 70% stężenia osocza. Sulfonamidy różnie przechodzą do układu oddechowego. Podczas gdy trimetoprim osiąga w płynie oskrzelowym 100% stężenia surowicy to składowa sulfonamidowa osiąga znacznie niższe stężenia. Dobrze przechodzi do wydzieliny oskrzeli sulfadiazyna.

Pewne drobnoustroje, które są fagocytowane przez makrofagi i neutrofile są zdolne do przeżywania wewnątrz tych komórek. Spośród drobnoustrojów wywołujących zakażenia dróg oddechowych do obligatoryjnie wewnątrzkomórkowych zalicza się Mycoplasma spp., a do fakultatywnie wewnątrzkomórkowych Staphylococcus aureus. Skuteczna antybiotykoterapia takich zakażeń wymaga, aby antybiotyki były zdolne do penetrowania zakażonej komórki i odporne na rozkład przez enzymy komórki fagocytującej. Spośród antybiotyków używanych do leczenia zakażeń dróg oddechowych antybiotyki beta-laktamowe nie kumulują się w tkankach i nie są zdolne do przechodzenia przez błony komórkowe w stężeniach dostatecznych do zabicia wewnątrzkomórkowych drobnoustrojów. Również aminoglikozydy nie przechodzą dobrze przez błony komórkowe. Makrolidy szybko kumulują się w krwinkach białych i wydają się zachowywać skuteczność wewnątrz komórki, podobnie jak fluorochinolony.

Śluz wytwarzany w odpowiedzi na bakteryjne zakażenie w drogach oddechowych może także wpływać na skuteczność terapii przeciwbakteryjnej. Skuteczność aminoglikozydów może być obniżana przez chelatowanie ich w śluzie przez Mg i Ca. Antybiotyki mogą łączyć się z glikoproteinami i śluz może stanowić barierę dla biernej dyfuzji. Dodatkowo niektóre antybiotyki mogą zaburzać czynność błony śluzowej dróg oddechowych, albo przez zwiększanie lepkości śluzu, albo zmniejszanie aktywności ruchowej rzęsek (np. tetracykliny). Dlatego stosuje się dodatkowo leki wykrztuśne aby ułatwić leczenie antybiotykami.

LEKI PRZECIWKASZLOWE

ANTITUSSICA

Kaszel jest złożonym odruchem obronnym mającym na celu usunięcie ciała obcego lub zalegającej wydzieliny. Występuje w wyniku podrażnienia „punktów kaszlowych” występujących na błonie śluzowej – głównie górnych dróg oddechowych – lub przez bezpośrednie pobudzenie ośrodka kaszlu.

Kaszel może być szkodliwy ze względu na ogólny stan pacjenta, np. po operacji w obrębie klatki piersiowej lub jamy brzusznej, przy współistniejącej ciężkiej niewydolności krążenia.

Leki przeciwkaszlowe są to leki hamujące odruch kaszlu, ale nie likwidujące jego przyczyny, np. stanu zapalnego. Przy obecności zapalnej wydzieliny w drogach oddechowych zahamowanie kaszlu może spowodować przejście zapalenia na tkankę płucną.

Kaszel występuje po zranieniu płuc i opłucnej, zapad tchawicy

(yorkshire teriery, pudle miniaturowe, chihuahua, pomeraniany) towarzyszy zawsze nowotworom i gruźlicy płuc, schorzeniom układu krążenia (powiększenie lewego przedsionka) We wszystkich tych sytuacjach kaszel grozi niebezpiecznym krwotokiem i musi być hamowany.

Jest kilka rodzajów kaszlu, które świadczą o różnych przypadłościach zwierzęcia:

• kaszel szorstki, urywany, suchy występuje przy schorzeniach górnych dróg oddechowych, głównie tchawicy (np. ostre zapalenie tchawicy i oskrzeli)

• kaszel „szczekający” - brzmi dosyć głośno i spotykamy go przy zapaści tchawicy albo przy dostaniu się ciała obcego do oskrzeli

• kaszel cichy - nie powoduje faktycznego odkrztuszenia zalegających substancji, świadczy o zajęciu chorobą dolnych dróg oddechowych.

I. LEKI PRZECIWKASZLOWE O DZIAŁANIU OŚRODKOWYM

Niezależnie od podziału wszystkie działają przeciwkaszlowo w wyniku depresyjnego wpływu na ośrodek oddechowy w rdzeniu przedłużonym, powodując jednocześnie osłabienie czynności oddechowej (wyjątek dekstrometorfan)

A. LEKI PRZECIWKASZLOWE POCHODNE ALKALOIDÓW OPIUM

1. Leki wykazujące działanie euforyzujące i wywołujące szybkie uzależnienie:

• morfina – dawki przeciwkaszlowe są mniejsze niż przeciwbólowe. Źle wchłania się z przewodu pokarmowego. Stosowana w sytuacjach zagrożenia życia- krwotok z płuc, zranienie klatki piersiowej; zaleta działanie przeciwbólowe i uspokajające

• oksykodon (Eudocal)

• bezytramid

• hydrokodon (Dicodid)

1. Leki nie wykazujące wyraźnego działania euforyzującego o słabych właściwościach uzależniających:

• kodeina – łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego. Działanie przeciwkaszlowe mniejsze niż przeciwbólowe.

• normetadon – działanie identyczne jak kodeina

• butorfanol (Butorphanol, Torbugesic tartrate, Torbutarol) – lek o charakterze zarówno agonisty, jak i antagonisty opioidowego. Działa silne przeciwbólowo i przeciwkaszlowo. Działanie przeciwkaszlowe 100x silniejsze od kodeiny i 4-7x silniejsze od morfiny. Charakteryzuje się szerokim marginesem bezpieczeństwa. Stosowany przy napadach suchego kaszlu. Po podaniu dożylnym działanie przeciwbólowe pojawia się po 15 minutach i trwa prawie 3 godziny. Butorfanol nie wywołuje groźnej depresji ośrodka oddechowego, nie powoduje zahamowania aktywności jelit.

1. Leki nie wywołujące uzależnienia:

• dekstrometorfan (Dextrometorphan, Acodin) – półsyntetyczna pochodna opium, pozbawiona właściwości narkotycznych. Nie działa przeciwbólowo, nie wywołuje depresji ośrodka oddechowego. Siła działania przeciwkaszlowego równa kodeinie. Wchłania się dobrze po podaniu p.o. i w ciągu 30 minut tłumi kaszel. Dekstrometorfan zmniejsza tolerancję na takie narkotyki, jak kokaina, heroina, nikotyna i alkohol. W dużych dawkach działa narkotycznie

• falkodyna (Neocodin) – syntetyczna pochodna kodeiny.

• noskapina – inaczej narkotyna (Noscapine, Tussilinat) – naturalny, izochinolinowy alkaloid opium, który oprócz działania przeciwkaszlowego działa słabo spazmolitycznie. Badacze z University of California odkryli że noskapina, zredukowała u myszy tempo wzrostu guza przy raku prostaty o 60% i ograniczyła jego rozwój o 65%.

B. LEKI PRZECIWKASZLOWE NIEOPIOIDOWE O DZIAŁANIU OŚRODKOWYM

1. Estry kwasów organicznych:

• okseladyna (Oxeladin) – słabsze działanie przeciwkaszlowe niż leki opioidowe. Także słabe działanie wykrztuśne

• oksolamina

• pentoksyweryna (Toclase) – działa przeciwkaszlowo zarówno ośrodkowo, jak i obwodowo oraz miejscowo znieczulająco i cholinolitycznie

• glaucyna – alkaloid występujący w zielu siwca żółtego (Glaucium flavum)

• bekanteks

• dioteksedryna (Bexol) – mieszanka kodeiny z prometazyną

1. Pochodne fenotiazyny:

• dimetoksanat (Cotrane) – działanie przeciwkaszlowe słabsze od kodeiny.

• pipazetat (Selvigon)

• oksomemazyna (Oxomemazine, Toplexil) – mieszanka gwajakolu, gliceryny, benzoesanu sodowego i acetylparaaminofenolu

• alimemazyna – stosowana w premedykacji chirurgicznej jako lek przeciwkaszlowy

• flubron – ułatwia wykrztuszanie oraz zmniejsza częstotliwość napadów kaszlu

II. LEKI PRZECIWKASZLOWE O DZIAŁANIU OBWODOWYM

• benzonatat (Tessalon) – działanie miejscowo znieczulające. Po podaniu p.o. działanie przeciwkaszlowe pojawia się po 0,5h i utrzymuje się 8h. Poraża zakończenia czuciowe w oskrzelach. Stosowany wyłącznie w anestezjologii, w premedykacji, np. przed bronchoskopią i bronchografią

• śluzy roślinne – ich działanie przeciwkaszlowe polega na działaniu osłaniającym błony śluzowe. Podawane doustnie łagodzą odczucie drażnienia w obrębie gardła i działają osłaniająco w obrębie błony śluzowej żołądka, co wstrzymuje odruchowe wydzielanie śluzu w oskrzelach, hamując występowanie bodźców kaszlowych
  korzeń prawoślazu (Radix Althaceae), liście podbiału (Folium Farfarae), kwiat dziewanny (Flos Verbasci), liście i kwiat malwy (Folium et Flos Malvae).

STOSOWANIE LEKÓW PRZECIWKASZLOWYCH

Przy ostrym i przewlekłym zapaleniu oskrzeli, jak również przy przewlekłych stanach spastycznych dróg oddechowych, stosowanie leków przeciwkaszlowych ma miejsce stosunkowo rzadko, ponieważ wielu tym stanom towarzyszy występowanie w oskrzelach obfitej wydzieliny zapalnej. Przyczyny wyzwalające odruch kaszlu stanowią w pierwszym rzędzie podstawę do stosowania broncholityków i leków wykrztuśnych.

Ogólnie polecane są one przy suchym, wyniszczającym kaszlu w przebiegu zapalenia krtani i gardła, przy nowotworach, w początkowym stadium zapalenia oskrzeli bez towarzyszącego gromadzenia się wydzieliny zapalnej, a także w napadach kaszlu pochodzenia pozapłucnego.

Przeciwwskazania do stosowania leków przeciwkaszlowych:

• kaszel z obfitą, płynną wydzieliną

• obecność ropnej wydzieliny w plwocinie

• dychawica oskrzelowa

• rozstrzeń oskrzelowa

LEKI WYKRZTUŚNE

EXPECTORANTIA

Ułatwiają oczyszczanie dróg oddechowych z zalegającej wydzieliny.

Aby wydzielina mogła być usunięta w odruchu kaszlowym musi stać się bardziej płynna, co zmniejsza jej lepkość. Wydzielinę można upłynnić nie tylko stosując leki, ale również obficie nawadniając drogi oddechowe. Można to osiągnąć zwiększając ilość płynów podawanych doustnie i należy pamiętać, że bez odpowiedniej podaży płynów większość leków z tej grupy ma niewielką skuteczność. Obfite podawanie płynów drogą doustną może być jednak przeciwwskazane, np. w zaawansowanej niewydolności krążenia lub ciężkiej niewydolności nerek. Nawadnianie dróg oddechowych można prowadzić drogą wziewną, stosując aerozole roztworów izotonicznych. Roztwory hipotoniczne nie są odpowiednie, ponieważ mogą powodować skurcz oskrzeli.

Na podstawie różnicy w działaniu dzielimy je na 2 grupy:

• leki sekretolityczne (środki zwiększające wydzielanie płynnej wydzieliny oskrzeli)

• leki mukolityczne (środki zmniejszające lepkość śluzu)

I. LEKI SEKRETOLITYCZNE

Działanie sekretolityczne jest wynikiem albo bezpośredniego, albo pośredniego pobudzania gruczołów oskrzelowych do wydzielania zwiększonych ilości płynnego śluzu.

Bezpośrednio działają leki wydalane przez gruczoły błony śluzowej oskrzeli, powodując zwiększenie wydzielania bardziej upłynnionej wydzieliny.

Pośrednio zaś leki, które podane doustnie drażnią błonę śluzową żołądka i na drodze odruchowej wzmagają wydzielanie wodnistego śluzu w oskrzelach.

A. LEKI WYKRZTUŚNE O DZIAŁANIU ODRUCHOWYM

Leki z tej grupy po podaniu doustnym drażnią błonę śluzową żołądka, wywołując na drodze odruchu wzrost wydzielania wodnistego śluzu przez gruczoły oskrzelowe. Nie powinny być stosowane u chorych z chorobą wrzodową, gdyż mogą wywołać dolegliwości bólowe.

• korzeń wymiotnicy (Radix Ipecacuanhae) – stosowany w postaci odwarów, wyciągów, nalewek, najczęściej z innymi lekami wykrztuśnymi. Działanie wynika z obecności alkaloidu – emetyny, która w większych dawkach powoduje działanie wymiotne

• saponiny – występują w wielu roślinach i wykazują działanie podobne do emetyny. Znajdują się w korzeniu senegi (Radix Senegae), korzeń lukrecji (Radix Glycyrrhizae), korzeń pierwiosnka (Radix Primulae) i korzeń żywokostu (Radix Symphyti)

• benzoesan sodu – podawany doustnie drażni błonę śluzową żołądka, co wywołuje odruchowy wzrost wydzielania gruczołów oskrzelowych

• jodek potasu i związki kreozotu

B. LEKI WYKRZTUŚNE DZIAŁAJĄCE BEZPOŚREDNIO NA GRUCZOŁY OSKRZELOWE

Leki należące do tej grupy po podaniu doustnym wydzielają się przez gruczoły oskrzelowe pobudzając je do zwiększonego wydzielania płynnego śluzu. Drażnią również błonę śluzową dróg oddechowych, co dodatkowo zwiększa to wydzielanie. To działanie jest najwyraźniejsze przy stosowaniu tych leków drogą wziewną. Zwiększenie ilości bardziej płynnej wydzieliny po zastosowaniu tych leków ułatwia jej przesuwanie w świetle oskrzeli i ułatwia wykrztuszenie.

• jodek potasu (Kalium iodatum) – Po wchłonięciu z przewodu pokarmowego jod gromadzi się nie tylko w gruczołach śluzowych oskrzeli, ale także w tarczycy, śliniankach, gruczołach śluzowych żołądka i gruczole sutkowym. Wydalając się przez gruczoły oskrzelowe jod powoduje uwodnienie śluzu oraz indukuje enzymatyczną hydrolizę białek. Oprócz działania bezpośredniego wykazuje też działanie odruchowe, podobne do emetyny.

• związki kreozotu – kreozot jest produktem destylacji smoły z drzewa bukowego. Ma podwójny mechanizm działania, podobnie jak jodek potasu. Polecany w ostrych stanach zapalnych oskrzeli

• sulfogwajakol (Apitussic)

• gwajafenazyna (Guajazyl) – ester glicerynowy gwajakolu

• chlorek amonowy (Ammonium chlorid) – wydziela się częściowo przez gruczoły oskrzelowe, zwiększając ich wydzielanie. Upłynnia wydzielinę oskrzeli w wyniku jej zakwaszenia

• olejki eteryczne (Aetherea olea) – ciecze występujące w wielu roślinach, lotne, aromatyczne, zawierające głównie terpeny. Po podaniu p.o. Są częściowo wydalane przez gruczoły oskrzelowe. Wykazują działanie drażniące błonę śluzową oskrzeli. Najskuteczniej działają w formie inhalacji.
  Doustnie podaje się owoc anyżku (Anisi fructus), korzeń żywokostu (Radix Symphyti) i ziele tymianku (Thymi herba)
  Do inhalacji natomiast stosuje się: olejek sosnowy (Pini oleum), olejek terpentynowy (Therbenthinae oleum), olejek eukaliptusowy (Eucalypti oleum), olejek miętowy (Menthae piperitiae oleum)

II. LEKI MUKOLITYCZNE

Ich mechanizm działania polega na zmniejszeniu zawartości mukoprotein w wydzielinie dróg oddechowych. Skuteczność tych leków podawanych doustnie jest podobna do leków sekretolitycznych. Nie zwiększają ilości wody w wydzielinie oskrzeli ani nie zmieniają jej pH, lecz wywołują zmianę składu wydzieliny.

• pochodne cysteiny ( acetylocysteina, karbocysteina) – zmniejszają lepkość wydzieliny dróg oddechowych przez rozrywanie wiązań dwusiarczkowych w polipeptydach. Przeciwwskazania: dusznica oskrzelowa, ciąża

  • karbocysteina (Mucodyna)

  • acetylocysteina (Fluimucil, Mucosolvin) – N-acetylocysteina Wydaje się, że pobudza ona sekrecję w drogach oddechowych, prawdopodobnie na drodze odruchu żołądkowo-płucnego. W większych dawkach może wywoływać wymioty. Poprawia wymianę gazową.

• bromheksyna (Eres) – roztwór do wstrzykiwań dla bydła, świń, koni, psów i kotów; oprócz właściwości mukolitycznych ma również działanie wykrztuśne; pobudza bezpośrednio i pośrednio wydzielanie gruczołów drzewa oskrzelowego. Zwiększa wydzielanie śluzu i zmniejsza jego lepkość wskutek zmniejszenia zawartości mukopolisacharydów i albumin, a także zwiększenia wytwarzania surfaktantu.

• dembreksyna (Sputolysin) – pochodna bromheksyny. Proszek do podawania doustnego dla koni. Choroby dróg oddechowych z zaburzeniami w wydzielaniu śluzu (nadmierna produkcja śluzu, zwiększenie lepkości) takie jak: zapalenie płuc, ostre, podostre i przewlekłe zapalenie oskrzeli.

• mesna (Mistabron, Mucofluid) – jest to 2-merkaptoetanosulfonian sodu o podobnym mechanizmie działania jak pochodne cysteiny. Podawana miejscowo w postaci aerozolu lub bezpośrednio we wlewie. Stosowana we wszystkich chorobach układu oddechowego, którym towarzyszy trudna do wykrztuszenia lepka wydzielina, w czasie znieczulenia ogólnego i bronchoskopii w celu ułatwienia odessania wydzieliny z dróg oddechowych. Podawana w roztworach 10-20%. Stosuje się ją także jako odtrutkę przy stosowaniu leków przeciwnowotworowych – oksazofosforyn. Wiąże ona bowiem toksyczny metabolit akroleinę powodujący stany zapalne pęcherza moczowego (uroprotektor).

• ambroksol (Mucosolvan) – aktywny metabolit bromheksyny o silniejszym od nie działaniu.

• tyloksapol (Alevaire) – jest to detergent zmniejszający napięcie powierzchniowe i lepkość śluzu. Ułatwia wykrztuszanie wydzieliny i przywraca ruch rzęsek nabłonka oddechowego

• dornaza trzustkowa (Dornavac) – enzym proteolityczny o silnych właściwościach upłynniających wydzielinę ropną

• trypsyna i chymotrypsyna – wykazują działanie głównie w obecności włóknika i śluzu, przy wydzielinie ropnej mało skuteczne

LEKI PRZECIWASTMATYCZNE

ANTIASTHMATICA

Astma jest stanem nagłego, spazmatycznego zwężenia drzewa oskrzelowego powodowanym przez histaminę, acetylocholinę oraz polipeptydy, nadmierną objętością wydzieliny i obrzękiem błony śluzowej.

Leczenie farmakologiczne dychawicy oskrzelowej ma na celu:

• usunięcie objawów duszności

• niedopuszczenie do powikłań w przebiegu duszności (niewydolności oddechowej i krążenia)

• niedopuszczenie do trwałego uszkodzenia tkanki płucnej

W leczeniu stanów astmatycznych poleca się:

1. Leki β₂-adrenomimetyczne

• terbutalina (Bricanyl)

• fenoterol (Berotec)

• salbutamol (Salbutamol, Sultanol)

• klenbuterol (Ventipulmin)

1. Leki hamujące reakcję antygen – przeciwciało, np. ACTH i glikokortykosterydy – zapobiegają napadom duszności, są również skuteczne w samym napadzie duszności. Zapobiegają rozpadowi mastocytów, hamują kaskadę kwasu arachidonowego i nie dopuszczają do syntezy leukotrienów i prostaglandyn, hamują aktywację układu dopełniacza. Nie wykazują bezpośredniego działania na mięśnie gładkie oskrzeli.

• glikokortykosterydy – stosowane są w ciężkich przypadkach dusznicy oskrzelowej. Ich korzystny wpływ jest skutkiem nasilenia działania spazmolitycznego amin katecholowych , prawdopodobnie w wyniku zwiększenia gęstości oskrzelowych receptorów β₂-adrenergicznych oraz działania przeciwzapalnego i przeciwalergicznego. Nie należy stosować przewlekle glikokortykosterydów doustnie, jeżeli możliwe jest podawanie drogą wziewną. Stosowane są: hydrokortyzon, prednizon, prednizolon, deksametazon i miejscowo wziewnie – beklometazon, budezonid.

1. Leki przeciwhistaminowe – stosuje się leki, które stabilizując błonę komórkową mastocytów ograniczają uwalnianie mediatorów zapalenia. Mechanizm działania polega na hamowaniu napływu jonów wapnia do mastocytów i innych komórek immunologicznych, zabezpieczając je przez degranulacją i uwalnianiem histaminy oraz innych mediatorów zapalenia.

• kromoglikan disodowy (Intal, Cromogen) – należy aktualnie do najbardziej bezpiecznych leków stosowanych przy astmie u ludzi. Jego skuteczność u małych zwierząt jest uzależniona od częstotliwości prowadzenia inhalacji, których ilość jest często limitowana koniecznością stosowania przymusu fizycznego.

• ketotifen

1. Metyloksantyny – trzy podstawowe to kofeina, teofilina i aminofilina
   Teofilina jest stosowana doustnie lub w postaci rozpuszczalnej soli, pod nazwą aminofilina (teofilina + etylenodwuamina parenteralnie). Syntetyczne pochodne teofiliny, lepiej rozpuszczalne w wodzie lub o słabszym działaniu to:

• diprofilina (Frecadryl)

• pentoksyfilina (Trental)

Teofilina i jej syntetyczne pochodne rozkurczają mięśniówkę oskrzeli prawdopodobnie przy udziale 2 mechanizmów:

1. hamowania aktywności fosfodiesterazy (enzym rozkładający cAMP)

2. blokowania receptorów adenozynowych.

Ponadto teofilina hamuje degranulację komórek tucznych. Wadę tego leku stanowi wąski margines bezpieczeństwa.

1. Parasympatykolityki – leki te konkurują z Ach o receptory muskarynowe. W układzie oddechowym zmniejszają nadwrażliwość błony śluzowej oskrzeli i antagonizują sterowany przez n. vagus skurcz oskrzeli. Obecnie propaguje się stosowanie parasympatykolityków jako środków rozszerzających oskrzela w postaci preparatów do inhalacji

• atropina

• glikopyrolat

• ipratropium (Atrovent, Berodual) – do aplikacji w formie inhalacji

Leczenie inhalacyjne jest przede wszystkim stosowane u koni ze stwierdzoną nawracającą chorobą obturacyjną (RAO) (dawniej nazywaną COPD), chorobą zapalną dróg oddechowych (IAD), powysiłkowymi krwawieniami z płuc (EIPH), ale znajduje również zastosowanie przy chorobach tła infekcyjnego dolnych dróg oddechowych.

Konie są idealnymi kandydatami do podawania leków w inhalacjach ze względu na wolny oddech, duży przepływ powietrza w drogach oddechowych i fakt że oddychają tylko przez nozdrza.

Leczenie inhalacyjne ma ogromną przewagę nad leczeniem ogólnym jeżeli chodzi o zużycie leku i znikome występowanie efektów ubocznych leczenia. Niestety większość obecnie dostępnych leków inhalacyjnych wymaga co najmniej dwukrotnego podania leku w ciągu doby.

Systemy do inhalacji koni możemy podzielić na systemy do nebulizacji zwykłej tłokowej, nebulizacji ultradźwiękowej i tych do podawania aerozoli wziewnych czyli komór inhalacyjnych.