*

Socjologia ogólna

pielęgniarstwo

*

Literatura podstawowa:

*

Skrypt AHE: „Socjologia ogólna”

*

I.Taranowicz, A,Majchrowska,
Z.Kawczyńska – Butryn „Elementy
socjologii dla pielęgniarek. Czelej, 2000.
Lublin

*

Literatura do zajęć, preznetacje

Zagadnienia do prac

indywidualnych i

zbiorowych

Zagadnienia do projektów
grupowych:

*

Globalizacja i
MacDonaldyzacja kultury
polskiej. (28.03)

*

Interakcje i rytuały w
środowisku medycznym.
(18.04)

*

Miejskość jako styl życia,
przejawy i konsekwencje.
(25.04)

*

Symbole statusu zawodowego
w środowisku medycznym.
(09.05)

*

Przemiany ról płciowych. Czy
kryzys męskości? (16.05)

Zagadnienia do prac w ramach
samokształcenia (prace
indywidualne).

*

Śmierć w społeczeństwie
tradycyjnym i współczesnym.

*

Zmiana społeczna, jako źródło
stresu w świecie późno
nowoczesnym.

*

Choroba, jako czynnik
nierówności społecznych.

*

Rodzina o choroba, rola rodziny w
kontekście występowania choroby
oraz jej przezwyciężania.

*

Rola społeczna lekarza w kulturze
masowej.

*

Narodziła się w XIX wieku, ale właściwy jej

rozwój przypada na przełom XIX i XX w.

*

Ojcowie

:

*

-

Francuzi

: Auguste Comte i Emil Durkheim,

*

-

Brytyjczyk

Herbert Spencer

*

-

Niemcy

Max Weber, Ferdynand Toennies, Georg

Simmel, także Karol Marks,

*

- z badaczy o polskich korzeniach – m.in.

Ludwik

Gumplowicz

(teoria konfliktu ras)

*

Socjologia;
dynamika i statyka

*

Teoria
organicystyczna

*

Założenia nauki
pozytywnej

(opartej

na faktach i
zależnościach, a nie na
religii czy magii)

August Comte

*

Fakty społeczne

(moralność, religia)

*

Empiria

(badania nad

samobójstwami:
altruistyczne,
egoistyczne, anomijne,
fatalistyczne)

*

Typy więzi społecznej

*

Teoria socjologizmu

*

Teoria zmiany cyklicznej
(społeczeństwa militarne,
społeczeństwa industrialne)

*

Teoria ewolucji (integracja,
dyferencjacja, specjalizacja)

*

Społeczeństwo przemysłowe

Herbert Spencer

*

Typy idealne

*

Teoria biurokracji

*

Religia a

gospodarka (etyka
protestancka)

*

Władza – typy

panowania

*

Odczarowanie

świata
(racjonalizacja)

Max Weber

*

Demokracja w
Ameryce:

teoria

uczestnictwa obywatelskiego

*

Wspólnota i zrzeszenie

*

Gemeinschaft (wola
organiczna) i
Gesellschaft (wola
arbitralna)

*

Teoria rewolucji

Ferdynad Tonnies

*

Materializm
historyczny
(stosunki społeczne
są wytworem walki
o byt)

*

Klasy społeczne,
konflikt interesów

*

Baza, nadbudowa

*

Socjalizm

Karol Marks

*

Czynniki

sprzyjające

powstaniu

socjologii

Czynniki zewnętrzne;

*

Zmiana społeczna (powstanie
społeczeństwa przemysłowego)

*

Demokracja (wolność słowa)

*

Upowszechnienie oświaty

*

Idea racjonalizmu – wzrost znaczenia
wiedzy naukowej

Czynniki wewnętrzne

*

Potrzeba doskonalenia aparatury
pojęciowej, narzędzi badań, metodologii

*

Instytucjonalne (katedry, instytuty
badawcze, czasopisma itd.)

*

Socjologia jako

nauka

*

Teoria – zbiór uporządkowanych praw tworzących
związki przyczynowo – skutkowe, zespół pojęć

*

Empiria – badania potwierdzające ich prawdziwość

*

Metodologia – zespół procedur służących
weryfikacji praw teoretycznych

Nauka, czyli

– w odróżnieniu od wiedzy

zdroworozsądkowej, często powierzchownej,
ograniczonej jednostkowym doświadczeniem, a
więc fragmentarycznej –

wiedza oparta na

faktach stwierdzonych empirycznie, zgodnie z
regułami metodologicznymi

.

*

Typy teorii

socjologicznych

a.

Socjologia historyczna

(zmierzała do

wykrycia prawideł rządzących rozwojem
społeczeństw, odkrycia etapów tego
rozwoju – jak w organizmie)

b.

Socjologia analityczna

(nastawiona na

badanie aspektów, elementarnych zjawisk
społecznych, ustalanie prawideł
rządzących ich pojawianiem się, trwaniem,
zmianą)

Typy teorii

socjologicznych

2

a.

Teorie normatywne (scjentologicze)

*

Założenie o obiektywności świata społecznego – nie
zależy on od naszej woli

*

Założenie o poznaniu naukowym, w znaczeniu
pozytywnym

*

Założenie determinizmu społecznego (jednostka tylko
odtwarza kulturę)

b.

Teorie humanistyczne

*

Założenie o subiektywności świata społecznego

*

Poznanie kultury poprzez zrozumienie ludzkiego
sposobu interpretacji świata

*

Założenie o aktywnej roli jednostki w tworzeniu
kultury

*

Naukowiec może szkodzić!!!!

*

Podstawy

metodologiczne

*

Prawidłowość definiowania pojęć i
stawiania hipotez

*

Prawidłowości doboru wskaźników
badawczych

*

Prawidłowość doboru próby (losowa,
kwotowa, celowa)

*

Prawidłowość doboru narzędzia
badawczego (ilościowe, jakościowe)

*

Analiza statystyczna

Funkcje wiedzy

socjologicznej

a.

Diagnostyczna

(przez analogię do

terminu wykorzystywanego w medycynie –

socjologia diagnozuje, bada i stwierdza stan
„organizmu”, jakim jest społeczeństwo)

b.

Prognostyczna

(socjologia nie tylko

diagnozuje, ale też skupia uwagę na

procesach odpowiedzialnych za dynamikę

społeczeństwa; zob. staruszkowie,

opieka, przyszłość)

c.

Socjotechniczna

(socjologia dostarcza

argumentów, jak niektóre zachowania,

postawy moderować: zmieniać,

podtrzymywać)

d.

Demaskatorska

(s. sprawdza i

weryfikuje przekonania zdroworozsądkowe;

np. kobiety a badania mammograficzne)

Funkcje wiedzy

socjologicznej dla

każdego

*

Umiejętność rozeznania się w gąszczu tabel i badań
opinii publicznej! np.. Czy każde badanie jest
wiarygodne?

*

Poznanie mechanizmów wpływu zbiorowości
społecznych, np. Jak działa na nas życie w mieście?
Jakie rytuały są niezbędne w miejscu pracy?

*

Poznanie innych punktów widzenia i stylów życia,

np. Dlaczego nie wszyscy dążą do bogactwa?

*

Ćwiczenie wyobraźni socjologicznej!

Co nam daje wyobraźnia socjologiczna?

*

Podstawowe orientacje

teoretyczne

we współczesnej socjologii

a. teoria konfliktu
(źródłem m.in. XIX-wieczny Marksizm; w

XX w. Ralph Dahrendorf, Lewis Coser):

konflikt jest cechą każdego systemu, w

którym nieustannie narastają
antagonizmy prowadzące do wybuchu
konfliktu, wytrącającego system ze stanu
równowagi i powodującego jego
rekonstrukcję (

np. relacje dyrekcji

szpitali z personelem

)

14

*

Podstawowe orientacje

teoretyczne

we współczesnej socjologii

b. funkcjonalizm socjologiczny
(

Talcott Parsons

, Robert K. Merton):

społeczeństwo to system utrzymywany w stanie

równowagi przez wewnętrzne mechanizmy

samoregulujące; zjawiska społeczne są postrzegane

przez pryzmat funkcji, jakie pełnią na rzecz systemu

(jego przetrwania;

np. szpital jako system

)

15

*

Podstawowe orientacje

teoretyczne

we współczesnej socjologii

c. teoria wymiany społecznej
(George C. Homans, Peter M. Blau):

zachowania ludzi i funkcjonowanie systemów

społecznych to nieustanna wymiana nagród i kar
między jednostkami (

np. relacje lekarz – pacjent,

pielęgniarka – pacjent, dyrekcja – personel, nauczyciel –
student

)

16

*

5. Podstawowe orientacje

teoretyczne

we współczesnej socjologii

d. interakcjonizm symboliczny (George H. Mead,

Herbert Blumer):

rzeczywistość społeczna jest tworzona i odtwarzana

(rekonstruowana) w procesie interakcji

międzyludzkich, czyli „wzajemnego wysyłania

sygnałów – symboli (język mówiony i język ciała, gest,

ubiór, intonacja głosu), odczytywania ich i w

odpowiedzi wysyłania następnych” (

chory a lekarz

)

17

*

Socjologia i jej subdyscypliny

Socjologia ogólna

dostarcza aparatury pojęciowej,

metod badawczych i zasad ich stosowania;



Jako dyscyplina nadrzędna zajmuje się:



strukturami społecznymi



teorią zmiany



zachowaniami zbiorowości



wpływem zbiorowości na zachowania jednostek

Subdyscypliny

zajmują się wycinkami rzeczywistości

społecznej (socjologia gospodarki, kultury,
miasta, pracy, prawa, rodziny, wsi).

18

*

Socjologia zdrowia i medycyny



Amerykanie Bernard Stern i Robert

Straus:



socjologia medycyny

, tj. instytucji wraz z

jej aktorami



socjologia w medycynie

, tj. „na usługach”

medycyny, jako pomoc w rozstrzyganiu
problemów zdrowia i choroby

19

*

Socjologia zdrowia i medycyny



Poprzedni

paradygmat socjologii

medycyny:



medycyna i jej zaplecze instytucjonalne

odpowiedzialne za zdrowie społeczeństwa i
poszczególnych obywateli.



Od lat 70. XX w.

obowiązuje jako

paradygmat „społeczno-ekologiczny
model zdrowia”.



Ujmuje on „człowieka jako dynamiczny

system wzajemnie ze sobą powiązanych
elementów biopsychospołecznych, wpisany w
rzeczywistość fizyczną, społeczna i
kulturową”

20