SEKTY JAKO SUBKULTURA-
WYBRANE ZAGADNIENIA

Wykład 4

PROBLEMY DEFINICYJNE

Już samo pochodzenie słowa sekta budzi

pewne wątpliwości, co do nazewnictwa,
do którego się odnosi.

Istnieje kilka różnych perspektyw, które

tłumaczą pochodzenie tego terminu w
zależności od zapatrywań danego
autowa.

Sekta z języka łacińskiego:



Secta- oznacza kierunek, zasady,
sposób życia, szkoła myślenia,
stronnictwo.



Secare- odcinać, obrąbywać- dotyczy
grupy, która odłączyła się od
macierzystej formacji społecznej,
wyznaniowej czy kulturowej.



Sequi- iść za kimś, naśladować.

A zatem pierwsza forma wywodząca się od

secta wskazuje na nową formę w zakresie
zasad, myślenia, sposobu życia itp.

W drugim przypadku dotyczy to odłamu

religijnego lub schizmy w obrębie danej
grupy wyznaniowej (kościoła).

W trzecim przypadku mamy do czynienia z

guru, który swoim działaniem stanowi
spoiwo dla swoich wyznawców.

Stąd też trudno jest w sposób

wyczerpujący jednoznacznie
zdefiniować zjawisko sekty.

Ujęcie socjologiczne:
P. Nowakowski
Sekta to grupa społeczna izolująca się od

reszty społeczeństwa, mającą własną
hierarchię wartości i zespół norm
zachowania się, z silnie akcentowaną
rolą przywódcy

Religioznawcze
Sekta to grupa lub ruch religijny,

wyodrębniony z jakiejś religii lub
związek wyznaniowy, który oderwał się
od któregoś z kościołów czy wspólnot
religijnych i przyjął własne zasady
doktrynalne, kultyczne oraz struktury
organizacyjne

MSWiA
Za sektę można uznać każdą grupę, która

posiadając silnie rozwiniętą strukturę władzy,
jednocześnie charakteryzuje się znaczną
rozbieżnością celów deklarowanych i
realizowanych oraz ukrywaniem norm w sposób
istotny regulujących życie członków; która
narusza podstawowe prawa człowieka i zasady
współżycia społecznego, a jej wpływ na
członków, sympatyków, rodzinę i społeczeństwo
ma charakter destrukcyjny.

Na gruncie religijnym sekty traktuje się jako

ruch bądź grupę osób, które wyodrębniły się z
danej wspólnoty wyznaniowej i utworzyły
własną doktrynę wyznaniowa, własny kult oraz
stworzyły własne struktury organizacyjne.

W ujęciu socjologicznym sekty postrzegane są

poprzez ogólne ujęcie danej zbiorowości
społecznej posiadającej pewne cechy
charakterystyczne, których to wystąpienie
wskazuje, że mamy do czynienia z sektą.

Cechami takimi są:
-przekonanie członków danej grupy o swojej

wyjątkowości i wyłączności,

-izolowanie się od świata zewnętrznego,
-postępowanie nacechowane woluntaryzmem

(wyższość woli nad rozumem),

-całkowite i bezkrytyczne podporządkowanie się

kierownictwu grupy,

-fanatyzm w wyznawaniu własnych przekonań,
-zamknięcie na dialog z osobami z poza grupy.

Sektą w ujęciu socjologicznym będzie grupa

społeczna, charakteryzująca się ostrą
izolacją względem otoczenia wynikającą z
własnej odrębności, a czasem nawet z
opozycyjności wobec światowych systemów
wartości oraz z mocno akcentowaną rolą
przywódcy.

Cechuje ją bardzo silna więź wewnętrzna,

często dla członków jedyna, a także
bezwzględna lojalność.

Kto najczęściej staje się ofiarą sekt:
-osoby młode szczególnie w okresie

intensywnego rozwoju
psychofizycznego.

Osoby takie to zazwyczaj ludzie, którzy

poszukują pracy lub podjęli naukę w
szkole wyższej.

Nauka lub poszukiwanie pracy są

związane z częstymi podróżami, a co za
tym idzie z dużą ilością czasu spędzaną
poza domem

Wyalienowanie ze środowiska sprzyja

zawieraniu różnych znajomości.

Poza tym młodzi ludzie są zazwyczaj

żądni wrażeń, ciekawi świata oraz
posiadają w sobie dużo pozytywnego
ładunku emocjonalnego. Chcą zmieniać
świat na lepsze.

Stąd też stanowią łatwą zdobycz dla

sekt.

-Osoby przechodzące kryzys wieku

średniego, poszukujące własnej
tożsamości, sensu życia.

Dotyczy zazwyczaj osób, w których życiu

pojawił się jakiś przełom. Może to być
przejście na emeryturę, osiągnięcie
pewnej granicy wiekowej czy przeżycie
traumatyczne.

Zazwyczaj jednak dotyczy potrzeby

samookreślenia się w danej
społeczności.

Do sekt trafiają osoby zarówno z rodzin

patologicznych, dysfunkcyjnych jak i z tzw.
„porządnych rodzin”.

Zazwyczaj motorem ,który kieruje człowiekiem

jest zaspokojenie potrzeb: akceptacji,
miłości, przynależności i bezpieczeństwa.

Istotna jest zatem rola rodziny (bliskich),

którzy mogą w porę dostrzec niepokojące
przejawy działalności sekt.

Niektóre organizacje wyznaniowe

organizują wszelkiego rodzaju zajęcia
psychomanipulacyjne. Są to przeróżne
formy aktywności np. ćwiczenia
relaksacyjne, medytacyjne, seanse
hipnotyczne itp.

Osoby bardziej podatne i wpływowe na

tego rodzaju techniki dużo łatwiej
uzależniają się od danej grupy.

Predyspozycje osobowościowe:
-osoby o obniżonym krytycyzmie,
-mające potrzeby zależności,
-o niskiej samoocenie i poczuciu własnej

wartości,

-niedojrzałe emocjonalnie –naiwny

idealizm.

Sekta destruktywna
Ruch totalitarny najczęściej podszywający się pod

grupę religijną, kulturalną lub terapeutyczna.

Grupa wymaga od swoich członków całkowitego

posłuszeństwa, oddania się idei, darmowej pracy
dla grupy i przywódców.

Odpowiednio rozbudowany system kontroli, zakazów

i kar oraz wsparty technikami psychologicznymi
prowadzi do całkowitej zależności od grupy oraz
zniszczenia więzi rodzinnych i społecznych.

Co wskazuje, że dana sekta prowadzi

działalność destruktywną:

-podczas werbunku brak jest bliższych informacji na

temat celów i pracy grupy,

-grupa lub jej przywódcy czerpią zyski z zagarnięcia

pieniędzy członków lub poprzez zmuszanie do pracy
za darmo lub za niewielkie wynagrodzenie,

-członkowie grupy są przekonani, że inne poglądy i

postawy są błędne,

-skrzywdzeni są członkowie rodziny, znajomi a w

efekcie także i sami członkowie sekty.

KILKA PRZYKŁADÓW SEKT DESTRUKCYJNYCH

Świątynia Słońca - wspólnota skupiona

wokół Luca Joureta i Jo Di Mambro.

W roku 1994 i 1997 w czterech

zbiorowych aktach samobójczych na
terenie Francji, Kanady i Szwajcarii
śmierć poniosło 74 członków wspólnoty.

 

Świątynia Ludu - apokaliptyczna sekta

złożona w Indianapolis w 1950 roku
przez Jima Jonesa.

W 1978 roku 913 członków grupy

popełniło zbiorowe samobójstwo w
założonym przez wspólnotę mieście
Jonestown w Gujanie

 Aum Shinri Kyo (Najwyższa Prawda) -

terrorystyczna grupa religijna założona
w 1984 roku przez Shoko Asahare.

W zorganizowanych przez grupę

zamachach z użyciem gazu bojowego
sarin w japońskich miastach
Matsumoto i Tokio zginęło 20 osób a
prawie 6000 odniosło obrażenia.

PODZIAŁ SEKT ZE WZGLĘDU NA IDEOLOGIĘ

1.

Millenarystyczne-oczekujące końca
świata. Odwołują się do Apokalipsy św.
Jana (Ap 20,4).
Jako widome znaki zbliżającego się
końca świata upatrują we
współczesnych kataklizmach,
katastrofach i innych dramatycznych
wydarzeniach.

Należą do nich:
-Kościół Adwentystów Dnia Siódmego,
-Kościół Chrześcijan Dnia Sobotniego,
-Świadkowie Jehowy,
-Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego,
-Świecki Ruch Emisyjny „Epifania”,
-Świecki Ruch Przyjaciół Człowieka,
-Nowoapostolski Kościół w Polsce.

2.

Inspirowane mądrością dalekiego wschodu-
stanowią istotny element New Age.

Powiązane z hinduizmem:
-Światowy Uniwersytet Duchowy Brahma Kumaris,
-Towarzystwo Świadomości Kryszny,
-Instytut Wiedzy Transcendentalnej,
-Tantra Joga,
-Joga Oddechowa,
-Ruch Świadomości Baba Ji.

Powiązane z buddyzmem:
-Zen Czogie,
-Karma Kagyu,
-Zen Soto,
-Kandzeon
-Centrum Zen Kannon,
-Szkoła Zen Kuan Um.

3.

Inspirowane mądrością zachodniej
Europy:
Jest to tzw. nowa religijność oparta o
gnozę, antropozofię (duchowa droga
poznawcza współczesnego człowieka),
ezoteryzm, okultyzm,

4.

Odwołujące się do nowego mesjasza i
nowego objawienia.

-Ruch Pod Wezwaniem Ducha Świętego

dla Zjednoczenia Chrześcijaństwa
Światowego,

-Maryjne Dzieło Pokuty,
-Kościół Katolicki Mariawitów.

PODZIAŁ SEKT

Sekty religijne:
Wywodzą się ze znanych religii o zasięgu

światowym jak religii chrześcijańskiej,
buddyzmu, hinduizmu, islamu, a także
z praktyk neopogańskich np.
prasłowiańskich.

Zalicza się tutaj takie sekty jak

neodeistyczne, satanistów,
różokrzyżowców, teozofów.

Sekty pozareligijne:
Formacje te bazują na wierze w

szczególne zdolności człowieka.

Są to grupy terapeutyczne, ekonomiczne,

edukacyjne, polityczne, uzdrowicielskie.

Sekty synkretyczne:
Ich doktryna zawiera w sobie różne formy

aktywności religijnej i pozareligijnej.

Są wynikiem społecznego

zapotrzebowania oraz aktualnych
potrzeb społeczeństwa.

Inny podział proponuje jezuita o.

Aleksander Posacki:

-biblijne,
-orientalne,
-gnostyczno-magiczne,
-terapeutyczne.

Jak wynika z badań, do najbardziej

niebezpiecznych zalicza się sekty
orientalne i gnostyczno-magiczne.

Ich działanie degraduje człowieka,

odrzuca godność oraz przysługujące
mu prawa.

Jak poznać, że człowiek jest

indoktrynowany przez sektę:

1.

Nagła zmiana osobowości,

2.

Nieobecność- stan zbliżony do transu,

3.

Tajemniczość, zamknięcie się w sobie,

4.

Posługiwanie się nowym zwrotami-
żargon sekty,

5.

Nagła zmiana w sposobie żywienia się,

6.

Nowe kontakty towarzyskie,

7.

Utrata poczucia humoru,

8.

Utrata zdolności krytycznego myślenia,

9.

Przesadny krytycyzm,

10.

Przyjmowanie agresywnej postawy obronnej,

11.

Zmiana naturalnej mimiki twarzy,

12.

Utrata umiejętności abstrakcyjnego myślenia
nieużywanie metafor, utrata płynności
wypowiedzi i zmiana dotychczasowego sposobu
formułowania myśli,

13.

Ograniczenie zdolności zawierania związków
intymnych,

14.

Brak uczuć i chłód w stosunkach z rodziną i
przyjaciółmi,

15.

Zmiany fizyczne-nagły spadek lub przyrost
masy ciała,

16.

Zachowania neurotyczne, psychotyczne,
skłonności samobójcze,

17.

Niezwykłe podniecenie i witalność,

18.

Fascynacja nową literaturą.

JAK LEKCEWAŻYMY PIERWSZE
OZNAKI

- Zaczął czytać Biblię - to dobrze, widocznie zainteresował

się bardziej wiarą.

- Zaczął medytować - ta medytacja go rzeczywiście

uspokaja.

- Zgolił głowę - widocznie wszyscy koledzy tak robią.
- Przestał jeść mięso - dzisiaj wegetarianizm jest w modzie.
- Znalazł nowych znajomych - to dobrze, nie jest samotny.
- Ci znajomi są trochę dziwni - dzisiaj wszyscy młodzi

ludzie są dziwni.

- Opuszcza zajęcia w szkole, nie wraca na noc do domu -

to wina wieku dojrzewania.

Zazwyczaj, kiedy występują „objawy”

przynależności do sekty destrukcyjnej,
rodzina poszukuje przyczyn wszędzie,
tylko nie widzi prawdziwego powodu.

Oddziaływanie sekty często jest

bagatelizowane i postrzegane jako
irracjonalne.

W momencie, kiedy wreszcie dochodzi do

ujawnienia prawdziwego powodu,
następuje próba wymuszeniu myślenia
zdroworozsądkowego.

Wszelkie jednak gwałtowne działania

mają skutek odwrotny do
zamierzonego, gdyż sekta wcześniej
przygotowała nowego członka na atak
ze strony rodziny.

W. Bożejewicz –model tworzenia się

nowego człowieka w instytucji totalnej:

1.

Unieważnienie dotychczasowych
znaków tożsamości:

-ciała-nie jesteś tym ciałem,
-wieku-rodzisz się na nowo,
-życiorys-zapomnij o przeszłości.

2.

Oddziaływanie odpowiednich treści,
metod i technik powoduje degradację
starej tożsamości:

-piętnowanie przeszłości, ambicji,

pragnień, uczuć,

-poniżanie i dryl

3.

Pozbawienie samodzielności,

4.

Uniformizacja:

-języka,
-stroju,
-stylu.

CECHY WSPÓŁCZESNYCH SEKT

1.

Nadmierna gorliwość,
niekwestionowane zobowiązanie dla
identyfikacji i kierownictwa grupy,

2.

Eksploatująca manipulacja członkami
grupy,

3.

Szkodzenie lub groźba szkodzenia
członkom, ich rodzinom,
społeczeństwu

Metody działania sekty poprzez

sterowanie:

1.

Zachowaniem,

2.

Informacją,

3.

Myśleniem,

4.

Emocjami.

Sekty charyzmatyczne (ekskatolickie):
Ruch Zielonoświątkowców
Członkowie tej grupy wyznaniowej są

związani głównie z działaniem trzeciej
osoby Trójcy Świętej-Duchem Świętym.

Nazwa zielonoświątkowcy odnosi się do

pięćdziesiątego dnia po Wielkiej Nocy,
kiedy nastąpiło zesłanie Ducha Świętego
(święto zielone świątki).

Grupa wyznaniowa pojawiła się w 1901r

w Topeka (USA), gdzie kilkunastu
studentów doznało chrztu w Duchu
Świętym.

Duży wpływ na ideę zielonoświątkowców

wywarł Thomas Ball Barrat, który
twierdził, że doznał gwałtownego chrztu
Duchem Świętym, w wyniku którego
otrzymał dar mówienia obcymi
językami.

Dogmaty:
-wiara w nieomylność Pisma Świętego,
-wiara w zbawienie przez Krew

Chrystusa,

-nadzieja na bliski powrót Pana,
-konieczność otwarcia się na działanie

Ducha Świętego.

Kościół Katolicki jest utożsamiany z

Wielką Nierządnicą z Apokalipsy Św.
Jana i duchowym babilonem.

Lansowana jest teza, że Kościół Katolicki

stał się pogański, a jego nauka,
wierzenia i praktyki demoniczne.

Cechą charakterystyczna jest to, że

porzucenie wiary katolickiej i przejście
do sekty charyzmatycznej dotyczy
zwykle grup, a nie pojedynczych osób:

KILKA PRZYKŁADÓW

Wspólnota Nowe Jeruzalem-Nowy Sącz
-nie uznają Eucharystii,
-kwestionują oddawanie czci Maryi,
-nie uznają papieża,
-koncentrują się na egzorcyzmach i

wypędzaniu demonów.

Wspólnota Wieczernik- Kielce
Działalność rozpoczęto grupowym

chrztem w jeziorze .

Duży wpływ na wspólnotę wywarł prorok

i uzdrowiciel Augustyn Alcala

Działalność grupy skupia się na

egzorcyzmach i wypędzaniu demonów.

SEKTY JAKO ODNOWA MORALNA

W zasadniczej większości sekty starają

się zanegować moralność opartą o
judaizm i chrześcijaństwo.

Ich celem jest zbudowanie nowej

moralności, która da szczęście
pojedynczej jednostce oraz
społeczeństwu.

SEKTY I WYZNAWCY DLA ŻARTU

Pastafarianie:
Ruch zapoczątkował Bobby Henderson,

który w proteście przeciwko nauczaniu
religii wystosował pismo do Rady
Edukacji (USA)z wnioskiem o
udostępnienie na takich samych
warunkach nauki o Latającym Potworze
Spagetti jako stwórcy wszechświata.

Zagroził on sankcjami prawnymi w

sytuacji, gdy nauczanie innych religii
ma mieć charakter obowiązkowy, a nie
będzie mowy o LPS.

Jest to obecnie jedna z najbardziej

rozwijających się grup wyznaniowych
na świecie.

Jej popularność w dużej mierze jest

związana z internetem.

Na jednym z portali wyznaczono nagrodę

250 tys. dolarów dla osoby, która
udowodni, że Jezus Chrystus nie był
synem LPS.

Ruch ten w dużej mierze polega na

parodiowaniu wyznań związanych z
wersją inteligentnego projektu
stworzenia wszechświata.

Wg wyznawców stwórcą mógł być także

LPS.

WYZNANIE WIARY

1. Niewidzialny i niewykrywalny Latający

Potwór Spaghetti stworzył świat,
zaczynając od góry, drzewa i karła.
Wszystkie dowody na rzecz ewolucji
zostały specjalnie podłożone przez
niego.

2. Potwór stworzył świat pod wpływem alkoholu.

Ludzie wyewoluowali z piratów. Ludzie dzielą
około 95% DNA z małpami, ale ponad 99.9%
DNA z piratami. Globalne ocieplenie, huragany,
trzęsienia ziemi i inne naturalne katastrofy są
bezpośrednią konsekwencją spadku liczby
piratów, począwszy od początków XIX wieku.
Można to zobaczyć na wykresie obrazującym
odwrotnie proporcjonalną korelację między
liczbą piratów a temperaturą.

3. Potwór kontynuuje kierowanie

sprawami ludzkimi poprzez swą
makaronową mackę.

FSM ma wiele zalet, których nie mają

inne religie takich jak: wulkan piwny,
striptiz w niebie czy święto religijne w
każdy piątek.

WYZNANIE WIARY

Jam jest Latający Potwór Spaghetti. Nie

będziesz miał innych potworów przede
Mną. (Potem OK; tylko zabezpiecz się.)

Jedynym Potworem, który zasługuje na

pisanie jego imienia wielką literą
jestem Ja! Inne potwory są fałszywymi
potworami i na to nie zasługują.

Działalność sekt nie jest zjawiskiem

nowym.

Wiele odłamów pojawiło się w ramach

Kościoła Katolickiego na przestrzeni
wieków.

Kościół takie odłamy nazywał schizmą

lub herezją.

Schizma katarów (katharos-czysty)
Największy sukces odnieśli w

południowej Francji i północnych
Włoszech. Zyskali wielu zwolenników,
zwłaszcza wśród szlachty z
Langwedocji, tworząc silny ruch
religijno-społeczny.

Wyznawali dualizm – światu materialnemu

będącemu siedliskiem zła przeciwstawiali
duszę, którą uznawali za wcielenie dobra.
Zadaniem człowieka miałoby być
wyzwolenie duszy i połączenie się z
Bogiem. Propagowali ascezę, narzucali
surowe posty, zabraniali spożywania
mięsa i współżycia płciowego.

Poddawali krytyce Biblię, m.in. odrzucali

bóstwo Jezusa Chrystusa, katolickie
sakramenty, wiarę w Sąd Ostateczny.
Wierzyli w reinkarnację. Postrzegali
Kościół katolicki jako skorumpowaną
organizację, duchowieństwu zarzucali
moralne zepsucie.

W 1244r w wyniku krucjaty zburzono

ostatni bastion katarski Montsegur, a
jego obrońców wyrżnięto w pień.

Skala masakry była tak duża, że

współcześnie niektórzy autorzy
wskazują ją jako pierwsze masowe
ludobójstwo w historii ludzkości.

Działalność reformatorska Marcina Lutra była

spowodowana zepsuciem w Kościele
Katolickim.

Efektem tego była reformacja, która dała

początek wyznaniu ewangelickiemu.

Obecnie w ramach Kościoła Katolickiego

pojawiają się ruchy reformatorskie, które są
wynikiem innego postrzegania dogmatów
wiary, reakcją na postępowanie Kościoła czy
w końcu własnych, niespełnionych ambicji.

Dziękuję za uwagę