Podstawy Finansów

Finanse ubezpieczeń

społecznych

Finanse Ubezpieczeń Społecznych

• System repartycyjny

/ w Polsce do

końca 1998 /

a. Powszechny i obowiązkowy
b. System umowy pokoleniowej
c. Prawo do świadczeń niezależne od płacenia

składek a od faktu zatrudnienia

/ brak motywacji

do płacenia składek/

d. Pobór składek łącznie do budżetu państwa
e. Wypłata rent i emerytur przez budżet państwa
f. Brak powiązania pomiędzy wysokością

płaconej składki a wysokością wypłacanych
świadczeń

g. Zagrożenie , starzenie się społeczeństwa

2

Podstawy Finansów - Finanse

Ubezpieczeń Społecznych

Finanse Ubezpieczeń Społecznych

• System mieszany /repartycyjno -

kapitałowy

w Polsce od 1999

roku /

a. Trzy filary
b. Zmniejszona rola państwa /

nadzór

/

c. Zróżnicowanie żródeł finansowania emerytur /

bieżące

składki i procenty od kapitału /

d. Zwiększenie indywidualnego udziału w planowaniu

emerytury

e. System o zdefiniowanej składce
f. Niezależny od zmian demograficznych
g. Niezależny od budżetu państwa

/ teoretycznie/

3

Podstawy Finansów - Finanse

Ubezpieczeń Społecznych

Finanse Ubezpieczeń Społecznych

• Fundusz ubezpieczeń społecznych

Zakład ubezpieczeń społecznych /

ZUS /

zbiera składki dokonuje rozliczeń i

transferuje część środków do
następujących Funduszy :

a. Otwarte Fundusze Emerytalne / OFE /
b. Narodowy Fundusz Zdrowia / NFZ /
c. Fundusz Pracy / składkę płaci

pracodawca /

d. Fundusz Gwarantowanych Świadczeń

Pracowniczych / składkę płaci pracodawca
/

4

Podstawy Finansów - Finanse

Ubezpieczeń Społecznych

Finanse Ubezpieczeń Społecznych

• Składniki ubezpieczenia społecznego:

A. Ubezpieczenie emerytalne - 19,52%

p.w. płacą po połowie ubezpieczony i
płatnik /pracodawca /

B. Ubezpieczenie rentowe - 6,0% p.w.

płacą , ubezpieczony – 1.5% , płatnik –
4,5%

C. Ubezpieczenie chorobowe – 2,45% p.w.

płaci całość ubezpieczony

D. Ubezpieczenie wypadkowe – od 0,40%

do 8,12% p.w. płaci w całości płatnik

p.w. - podstawa wymiaru składki = ?

wynagrodzenie

5

Podstawy Finansów - Finanse

Ubezpieczeń Społecznych

Finanse Ubezpieczeń Społecznych

• I Filar

- zarządza nim ZUS

– Charakter publicznoprawny,

repartycyjny

– Obowiązkowy, przymusowy
– Powszechny
– Gwarantowany przez Państwo
– Wysokość składki zależy od zapisów

Ustawy

/

procent od wynagrodzenia /

– Wysokość emerytury zależy od zapisów

Ustawy /

zależy od wysługi lat plus procent od

kapitału /

6

Podstawy Finansów - Finanse

Ubezpieczeń Społecznych

Finanse Ubezpieczeń

Społecznych

• System repartycyjny , mechanizm

działania

A. Wszyscy pracujący płacą składkę rentową do

ZUS

B. ZUS wypłaca emerytury wszystkim emerytom
C. Wysokość składki i emerytury określa Ustawa
D. Zmniejszanie się liczby pracujących /

niż

demograficzny, przywileje emerytalne /

a zwiększanie się liczby emerytów /

rośnie średni

wiek emerytów/ powoduje:

1. Konieczność coraz większej dopłaty z budżetu lub
2. Konieczność podniesienia wysokości składek

emerytalnych lub

3. Obniżenie wypłacanych emerytur i tak już niskich

Podstawy Finansów - Finanse

Ubezpieczeń Społecznych

7

Finanse Ubezpieczeń Społecznych

• II Filar -

zarządza nim OFE

/otrzymuje

część składki ubezpieczonego z ZUS 7,3% pw ,
od maja 2011 2,3% pw /

–

Charakter prywatny, kapitałowy

–

Obowiązkowy dla osób do 30 roku życia / w 1999 r. /

–

Dobrowolny dla osób pomiędzy 30 a 50 rokiem życia

–

Dowolny wybór Funduszu

–

Wysokość emerytury zależy od wysokości i okresu
wpłacania składek – staż pracy , oraz przyrostu kapitału

–

Wypłacana przez ZUS łącznie z emeryturą z I Filaru

8

Podstawy Finansów - Finanse

Ubezpieczeń Społecznych

Finanse Ubezpieczeń

Społecznych

• OFE - Otwarte Fundusze Emerytalne

Otrzymywały z ZUS 7,3% składki z przeznaczeniem

do inwestowania na rynku kapitałowym, Ustawa
określa w jakie walory, głównie krajowe / obligacje do
55% /

System nie w pełni dopracowany, powoduje wzrost

zadłużenia państwa

/brak dofinansowania poza

budżetowego, zbyt wysokie marże i prowizje funduszy /

od maja 2011 – zmniejszono składkę do 2,3%

aby więcej pieniędzy pozostało w ZUS na finansowanie

bieżących emerytur - mniejsze dofinansowanie z budżetu
czyli mniejszy deficyt budżetu, i mniejszy wzrost długu

Podstawy Finansów - Finanse

Ubezpieczeń Społecznych

9

Finanse Ubezpieczeń Społecznych

• III Filar

– Charakter prywatny kapitałowy
– Dobrowolny
– Zapewnia ponadstandardowe

świadczenia za dodatkową składkę

– Formy unormowane ustawowo to

• Pracownicze programy emerytalne
• Indywidualne programy emerytalne

10

Podstawy Finansów - Finanse

Ubezpieczeń Społecznych

Konstrukcja polskiego systemu

emerytalnego

Cechy

systemu

Filar I

Filar

II

Filar III

Uczestnictwo w

systemie

Obowiązkowe

Obowiązkow

e

Dobrowolne

Źródło

finansowania

Składka

ubezpieczone

go i

pracodawcy

Składka

ubezpieczon

ego

Składka

pracodawcy i

ewentualnie

ubezpieczonego

Mechanizm

finansowania

Repartycja

Kapitalizacja

Kapitalizacja

Wysokość

świadczeń

Emerytura

podstawowa

Emerytura

podstawowa

Emerytura

dodatkowa i

emerytura

uzupełniająca

Zarządzanie

systemem

Publiczne

/ZUS

/

Prywatne

/OFE/

Prywatne

Gwarancja

Państwa

Do poziomu najniższej

emerytury

Brak

Nadzór Państwa

Ścisły

Finansowy i

formalny

Finansowy

Charakter

Bazowy , publiczny

Dodatkowy,

uzupełniający

11

Podstawy Finansów - Finanse

Ubezpieczeń Społecznych

Finanse Ubezpieczeń

Społecznych

Kasa Rolniczych Ubezpieczeń

Społecznych

/ KRUS /

tym ubezpieczeniem objęci są
wszyscy rolnicy czyli posiadający ziemię
powyżej 1 ha

 Ubezpieczenie rentowe

– składkę /niską - ok. 20%/

płaci rolnik, świadczenie wypłaca państwo - państwo
pokrywa różnicę pomiędzy wysokością składek a
wypłacanym świadczeniem

 Ubezpieczenie zdrowotne

- składkę w całości

opłaca państwo / 17,5 zł za 1 ha / [

wyrok Trybunału

Konstytucyjnego uznał ten zapis za niezgodny z Konstytucją ]

Podstawy Finansów - Finanse

Ubezpieczeń Społecznych

12

Finanse Ubezpieczeń

Społecznych

ZUS
• Liczba ubezpieczonych

ok. 17 mln

• Wysokość składki

emerytalnej i
rentowej –
przedsiębiorca ok.
600 zł

• Dopłata z budżetu

rocznie około 38 mld
zł

• Procent dopłaty z

budżetu do emerytury
ok. 30 %

KRUS

• Liczba ubezpieczonych

ok. 2,4 mln

• Wysokość składki

emerytalnej i rentowej -
rolnik ok. 180 zł

• Dopłata z budżetu

rocznie około 15,5 mld zł

• Procent dopłaty z budżetu

do emerytury ok. 92 %

Podstawy Finansów - Finanse

Ubezpieczeń Społecznych

13

Finanse Ubezpieczeń

Społecznych

Przywileje rolników :
• Nie płacą podatku dochodowego ,

tylko podatek rolny

/zależy od ilości

hektarów a nie wysokości dochodów /

• Nie płacą składki na ubezpieczenie

zdrowotne

/

decyzja Trybunału Konstytucyjnego /

• Korzystają z ubezpieczenia

emerytalnego w KRUS

/ mocno

dotowane przez państwo /

Podstawy Finansów - Finanse

Ubezpieczeń Społecznych

14

Finanse Ubezpieczeń

Społecznych

Służby mundurowe są to :
1. Resort Obrony / MON /- żołnierze
2. Resort Spraw Wewnętrznych / MSWiA /

1)

Policja

2)

Straż pożarna

3)

Straż graniczna /celna /

4)

Straż więzienna / SW /

5)

Agencja wywiadu i kontrwywiadu wojskowego / AW /

6)

Agencja bezpieczeństwa wewnętrznego / ABW /

7)

Centralne biuro antykorupcyjne / CBA /

8)

Biuro ochrony rządu / BOR /

9)

Urząd ochrony państwa / UOP /

Podstawy Finansów - Finanse

Ubezpieczeń Społecznych

15

Finanse Ubezpieczeń

Społecznych

Służby mundurowe liczą obecnie :
• Żołnierze - 105 tys. emerytów byłych

wojskowych –

emerytury wypłaca z

budżetu państwa MON

• Funkcjonariusze wszystkich służb

łącznie – 135 tys. emerytów -

emerytury z budżetu państwa wypłaca
MSWiA

Podstawy Finansów - Finanse

Ubezpieczeń Społecznych

16

Finanse Ubezpieczeń

Społecznych

Przywileje służb mundurowych :
 prawo do emerytury po 15 latach, bez

limitu wieku

 praca w cywilu przed służbą zlicza się do

stażu

 łączenie emerytury z rentą
 emerytura to 75% ostatniej pensji
 można dorabiać do 70% średniej pensji

/

od 1 VI 2011 to 2450 zł /

bez zmniejszenia

emerytury

Podstawy Finansów - Finanse

Ubezpieczeń Społecznych

17

Finanse Ubezpieczeń

Społecznych

Proponowane przez Rząd zmiany

/ wiosna

2011 /

1. Wszyscy mundurowi od 2012 roku znajdą się

w powszechnym systemie emerytalnym –

brak zgody Federacji Związków Zawodowych
Służb Mundurowych

2. Powołano zespół ekspertów - propozycje :

• 25 lat służby i skończone 55 lat
• Częściowe łączenie renty z emeryturą
• Emerytura to maksymalnie 75% średniej pensji za 12 m-cy
• System obejmie nowowstępujących , starzy mogą wybierać

stary lub nowy system

Podstawy Finansów - Finanse

Ubezpieczeń Społecznych

18