KRYZYS I NOWE

MIEDZYNARODOWE

REGULACJE FINANSOWE

PROF. DR HAB. JAN W.BOSSAK

MIEDZYNARODOWY KRYZYS

FINANSOWY



KRYZYS SUBPRIME W USA



INSTRUMENTY POCHODNE,SEKURYTYZACJA I
AMERYKANSKI WIRUS



KRYZYS PLYNNOSCI SYSTEMU BANKOWEGO



OPERACJE RATUNKOWE



REFORMY



WZROST ZADLUZENIA FINANSOW PUBLICZNYCH



WZROST MIEDZYNARODOWEGO ZADLUZENIA
FINANSOW PUBLICZNYCH KRAJOW
SRODZIEMNOMORSKICH



PROBLEM FINANSOWY WEGIER

DŁUG PUBLICZNY.PROCENT PKB

BAZYLEJSKI KOMITET NADZORU

BANKOWEGO



BAZYLEJSKI KOMITET NADZORU BANKOWEGO POWSTAŁ W 1974
ROKU. JEGO POWOŁANIE BYŁO ODPOWIEDZIĄ NA UPADEK DWÓCH
BANKÓW – NIEMIECKIEGO BANKHAUS HERSTATT I
AMERYKAŃSKIEGO FRANKLIN NATIONAL BANK. KOMITET PRACOWAŁ
NAD PROPOZYCJAMI REGUŁ DLA SYSTEMU BANKOWEGO, KTÓRE
MIAŁY ZAPEWNIAĆ STABILNE FUNKCJONOWANIE KREDYTODAWCÓW.



PRZEŁOMOWYM MOMENTEM BYŁA UMOWA KAPITAŁOWA (BASEL I) Z
1988 ROKU. JEJ ROZWIĄZANIA NOWELIZOWANO PIĘCIOKROTNIE W
LATACH 1991-1998.



W 2004 ZOSTAŁA PRZYGOTOWANA II UMOWA KAPITAŁOWA, CZYLI
BASEL II. JEJ POSTANOWIENIA BYŁY IMPLEMENTOWANE W
KOLEJNYCH LATACH. NIE ZDOŁAŁY JEDNAK ZAPOBIEC KRYZYSOWI Z
2008 ROKU.



W 2010 ROKU PRZYGOTOWANO PROPOZYCJĘ BASEL III.

REGULY BAZYLEJSKIE



ZOBOWIĄZUJĄ BANKI DO TWORZENIA REZERW
KAPITAŁOWYCH ZAPEWNIAJĄCYCH OSIĄGNIĘCIE
WYMAGANEGO POZIOMU WSPÓŁCZYNNIKA WYPŁACALNOŚCI



KONIECZNOŚĆ REGULACJI BANKU BIERZE SIĘ ZE SPECYFIKI
DZIAŁALNOŚCI KREDYTODAWCÓW. BANK CZERPIE SWOJE
ZYSKI Z ZARZĄDZANIA RYZYKIEM FINANSOWYM. RYZYKO TO
POCHODZI Z NIEDOPASOWANIA ZAPADALNOŚCI CZASOWEJ
AKTYWÓW I PASYWÓW. BANK FINANSUJE SIĘ
KRÓTKOTERMINOWYMI DEPOZYTAMI. NA TEJ PODSTAWIE
UDZIELA DŁUGOTERMINOWYCH KREDYTÓW.



REGUŁY BAZYLEJSKIE MAJĄ GWARANTOWAĆ, ŻE BANKI NIE
BĘDĄ ANGAŻOWAĆ SIĘ W NIEBEZPIECZNE INWESTYCJE,
KTÓRE MOGĄ ZAKOŃCZYĆ SIĘ NIEPOWODZENIEM
PROWADZĄCYM DO UTRATY PŁYNNOŚCI I UPADŁOŚCI.



WYZNACZAJĄ GÓRNĄ GRANICĘ KREACJI KREDYTU.

ADEKWATNOSC KAPITAŁOWA



SŁUŻY DO OCENY ZDOLNOŚCI ODPORNOŚCI BANKU
NA RÓŻNEGO RODZAJU RYZYKA .OBLICZA SIĘ JĄ
STOSUNKIEM KAPITAŁÓW WŁASNYCH DO
AKTYWÓW WAŻONYCH RYZYKIEM.



WARTOŚĆ LICZNIKA OBLICZA SIĘ NA PODSTAWIE
PASYWÓW ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W BILANSIE BANKU.
WŚRÓD NICH WYRÓŻNIA SIĘ DWIE KATEGORIE
KAPITAŁÓW.



PIERWSZĄ Z NICH JEST KAPITAŁ TIER 1, CZYLI
FUNDUSZE PODSTAWOWE. NAJWAŻNIEJSZYM
SKŁADNIKIEM TEJ KLASY JEST W PEŁNI OPŁACONY
KAPITAŁ AKCYJNY.



DRUGA KATEGORIĄ JEST KAPITAŁ TIER 2, CZYLI
FUNDUSZE UZUPEŁNIAJĄCE.

WAGI RYZYKA BANKOWEGO



OBLICZAJĄC MIANOWNIK, WYKORZYSTUJE

SIĘ WAGI RYZYKA PRZYPORZĄDKOWANE
POSZCZEGÓLNYM KLASOM AKTYWÓW.



IM WYŻSZE PRAWDOPODOBIEŃSTWO

SPŁACENIA KREDYTU, TYM NIŻSZA WAGA
RYZYKA



IM NIŻSZE PRAWDOPODOBIEŃSTWO

SPŁACENIA KREDYTU TYM WAGA RYZYKA
WIĘKSZA .

METODA WYLICZANIA CAR



OPIERAJĄC SIĘ NA BILANSIE MOŻNA OBLICZYĆ WSPÓŁCZYNNIKI
ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ DLA KAŻDEJ KATEGORII KAPITAŁU.
PRZY WYLICZANIU WIELKOŚCI AKTYWÓW WAŻONYCH RYZYKIEM
WYKORZYSTUJE SIĘ WAGI :

5 · 0% (GOTÓWKA) + 50 · 0% (OBLIGACJE) +
100 · 35% (KREDYTY)



WIELKOŚĆ KAPITAŁÓW TIER 1 I TIER 2 TO ODPOWIEDNIO 5 ORAZ 15.
WSKAŹNIK DLA KATEGORII TIER 1 WYNOSI ZATEM 6,3 PROC. A DLA
KATEGORII TIER 2 TO 18,8 PROC. MINIMALNE WYMOGI, ZGODNIE Z
REGUŁAMI BASEL II, TO ODPOWIEDNIO 4 PROC. ORAZ 8 PROC. NA
TEJ PODSTAWIE MOŻEMY POWIEDZIEĆ, ŻE „PRZYKŁADOWY BANK”
JEST BARDZO DOBRZE DOKAPITALIZOWANY, MOŻE WIĘC
KONTYNUOWAĆ AKCJĘ KREDYTOWĄ.

WAGI RYZYKA KREDYTOWEGO

SPOSOBY OBNIZANIA WAG RYZYKA BANKU



BANKI DĄŻĄ DO OBNIŻENIA WAG RYZYKA KREDYTOWEGO
DLA POSZCZEGÓLNYCH AKTYWÓW, BEZ ZMNIEJSZENIA
EKSPOZYCJI NA RYZYKO.



JEST TO MOŻLIWE DZIĘKI STOSOWANIU KREDYTOWYCH
INSTRUMENTÓW POCHODNYCH I SEKURYTYZACJI.



POZWALA TO KONTYNUOWANIE AKCJI KREDYTOWEJ, PRZY
ZACHOWANIU WYSOKIEGO POZIOMU WSPÓŁCZYNNIKÓW
ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ.



W OKRESIE POPRZEDZAJĄCYM KRYZYS Z 2008 ROKU
AMERYKAŃSKIE BANKI STOSOWAŁY TAKIE METODY
OBCHODZENIA REGULACJI. W PROCEDERZE BRAŁY UDZIAŁ
AGENCJE RZĄDOWE FANNIE MAE AND FREDDIE MAC.

WYMOGI KAPITALOWE BAZYLEI III

SKUTKI BAZYLEI III



BAZYLEA III NAŁOŻYŁA NA BANKI OBOWIĄZEK

PODWYŻSZENIA POZIOMU KAPITAŁÓW
WLASNYCH W STOSUNKU DO AKTYWÓW CELEM
ZMNIEJSZENIA RYZYKA UTRATY PŁYNNOŚCI
FINANSOWEJ



PODWYŻSZONE WYMOGI KAPITAŁOWE MAJA

ZWIĘKSZYĆ STABILNOŚĆ SYSTEMU
BANKOWEGO



WYŻSZE WYMOGI KAPITAŁOWE OGRANICZĄ

SKALĘ AKCJI KREDYTOWEJ BANKÓW

NOWE REGULACJE



WSPÓŁCZYNNIKI WYPŁACALNOŚCI
NAJWIĘKSZYCH EUROPEJSKICH I
AMERYKAŃSKICH BANKÓW, WIELKICH INSTYTUCJI
FINANSOWE SPEŁNIAJĄ LUB SĄ BLISKIE
SPEŁNIENIA NOWYCH KRYTERIÓW BAZYLEJSKICH



PO KRYZYSIE BANKOWYM W 2008
ZWOLENNIKAMI NAJBARDZIEJ
RYGORYSTYCZNEGO PODEJŚCIA SĄ ZNANI DOTĄD
Z LEKKIEJ RĘKI AMERYKANIE, NATOMIAST SŁYNNI
Z RYGORYZMU NIEMCY DOMAGALI SIĘ
ROZMIĘKCZENIA NOWYCH WYMOGÓW

SŁABOSC REGUL BAZYLEJSKICH



W CZASIE BOOMU GOSPODARCZEGO PRZEDSIĘBIORSTWA ORAZ RZĄDY
OTRZYMUJĄ OD AGENCJI RATINGOWYCH NAJWYŻSZE MOŻLIWE OCENY



SKUTKUJE TO NIŻSZYMI WAGAMI RYZYKA, JAKIE SĄ PRZYPORZĄDKOWANE
POSZCZEGÓLNYM KLASOM AKTYWÓW. Z TEGO POWODU BANKI, MOGĄ
ANGAŻOWAĆ SIĘ W PRZEDSIĘWZIĘCIA INWESTYCYJNE NA WIĘKSZĄ SKALĘ



PRZECIWNIE WYGLĄDA SYTUACJA W FAZIE SPOWOLNIENIA. AGENCJE
RATINGOWE GORZEJ OCENIAJĄ WYPŁACALNOŚĆ POSZCZEGÓLNYCH
PAŃSTW I PRZEDSIĘBIORSTW, CO SKUTKUJE SPADKIEM WSPÓŁCZYNNIKA
ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ. W REZULTACIE PROWADZI TO DO
ZNACZNEGO OGRANICZENIA AKCJI KREDYTOWEJ, CO ZAOSTRZA KRYZYS W
GOSPODARCE



NAJPOWAŻNIEJSZĄ LUKĄ W REGUŁACH BAZYLEJSKICH JEST FAKT, ŻE
POZWALAJĄ NA STOSOWANIE TAK ZWANEGO „ARBITRAŻU
REGULACYJNEGO”. PO PIERWSZE DEFINICJE KAPITAŁU TIER 1 ORAZ TIER 2
SĄ NIEPRECYZYJNE I POZWALAJĄ BANKOM NA DUŻĄ DOWOLNOŚĆ PRZY
SZACOWANIU WSKAŹNIKÓW ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ. BANKI
POSZUKUJĄ LUK W REGUŁACH I STARAJĄ SIĘ JE WYKORZYSTYWAĆ NA
WŁASNĄ KORZYŚĆ

METODY LICZENIA ADEKWATNOSC

KAPITALOWEJ I WAGI RYZYKA



WEDŁUG SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH NAJWIĘKSZYCH
EUROPEJSKICH I AMERYKAŃSKICH BANKÓW
WSPÓŁCZYNNIKI TIER1 SĄ ŚREDNIO NA POZIOMIE 9,3% I
PONAD DWUKROTNIE PRZEWYŻSZA NOWE BAZYLEJSKIE
MINIMUM (4,5% OD 2015 ROKU). TAKŻE NA POZIOMIE
REGULACYJNYM WSZYSTKO WYGLĄDA BEZ ZARZUTU:
TYLKO TRZY BANKI NIE DYSPONUJĄ WYMAGANYM W
2019 ROKU WSPÓŁCZYNNIKIEM 10,5%.



PROBLEM POWSTAJE, GDY ZAMIAST AKTYWÓW
WAŻONYCH RYZYKIEM PRZYJMIEMY NOMINALNĄ
WARTOŚĆ SALDA BILANSÓW. WÓWCZAS ŚREDNI
WSPÓŁCZYNNIK ADEKWATNOŚCI TO TYLKO 4,5%. AŻ
POŁOWA NAJWIĘKSZYCH BANKÓW NIE SPEŁNIAŁABY
TEGO KRYTERIUM I WYMAGAŁABY PODNIESIENIA
KAPITAŁU.

WAGI RYZYKA A RZECZYWISTE RYZYKO

W LATACH 2008-2010



KOMITET BAZYLEJSKI USTALIŁ STOSUNKOWO NISKIE WAGI RYZYKA
DLA POSZCZEGÓLNYCH GRUP AKTYWÓW.



ZEROWĄ WAGĘ RYZYKA MAJĄ WIĘC OBLIGACJE PAŃSTW O
NAJWYŻSZYCH RATINGACH (NP. USA, WIELKA BRYTANIA, JAPONIA)



REGUŁY BAZYLEJSKIE PREFERUJĄ TEŻ AKTYWA SEKURYTYZOWANE
(JAKIMI DO PEWNEGO CZASU BYŁY NP. OBLIGACJE HIPOTECZNE
SEGMENTU SUBPRIME), DLA KTÓRYCH WAGA RYZYKA TO TYLKO 20%



TAKĄ SAMĄ „KAPITAŁOCHŁONNOŚĆ” MAJĄ OBLIGACJE PAŃSTW O
RATINGU INWESTYCYJNYM



KOLEJNĄ ULGĘ OD WYMOGÓW REGULACYJNYCH DOSTAŁY KREDYTY
HIPOTECZNE DLA OSÓB FIZYCZNYCH, KTÓRYCH WAGA RYZYKA TO
TYLKO 35%. TYMCZASEM TO WŁAŚNIE PĘKNIĘCIE BAŃKI
SPEKULACYJNEJ NA RYNKU NIERUCHOMOŚCI MIESZKANIOWYCH BYŁO
ŹRÓDŁEM NIEWYPŁACALNOŚCI BANKÓW AMERYKAŃSKICH,
IRLANDZKICH CZY NIEMIECKICH

ZARZADZANIE RYZYKIEM BANKOWYM



SEKURYTYZACJA, KREDYTOWE INSTRUMENTY POCHODNE CZY
INWESTOWANIE W „BEZPIECZNE” (PATRZ: GRECJA) PAPIERY
SKARBOWE I KREDYTY HIPOTECZNE (PATRZ: USA)
UMOŻLIWIAJĄ BANKOWCOM POKAZANIE LEPSZYCH
WSPÓŁCZYNNIKÓW ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ



UMIEJĘTNE DOBIERANIE PORTFELA KREDYTOWEGO
AMORTYZOWANEGO POZYCJAMI POZABILANSOWYMI
UMOŻLIWIA ZANIŻENIE MIANOWNIKA, CZYLI POZYCJI O
NAZWIE „AKTYWA WAŻONE RYZYKIEM”.



W PKO BP WAGA RYZYKA TO OKOŁO 100%, A W BRYTYJSKIM
BARCLAYS JUŻ TYLKO 25%.



INŻYNIERIA FINANSOWA POZWALA NA PODEJMOWANIE
WYSOKIEGO (I DOCHODOWEGO) RYZYKA PRZY
JEDNOCZESNYM UTRZYMYWANIU JEGO NISKICH MIAR.

REGULACJE ZWIEKSZAJACE

STOPIEN BEZPIECZENSTWA

MIEDZYNARODOWEGO SYSTEMU

BANKOWEGO



NOWE AKTY PRAWNE I NOWA ARCHITEKTURA
NADZORU FINANSOWEGO W UE



WZROST WYMOGÓW KAPITAŁOWYCH DLA
BANKÓW,



POSZERZENIE GWARANTOWANIA DEPOZYTÓW,



TWORZENIE PUBLICZNYCH AGENCJI
RATINGOWYCH



ZMIANY W POLITYCE WYNAGRODZEŃ W
SEKTORZE USŁUG FINANSOWYCH



OGRANICZENIA WYSOKOŚCI PREMII DLA
ZARZĄDÓW BANKÓW

KIERUNKI ZMIAN W BANKOWOSCI



W NADCHODZĄCYCH LATACH MOŻEMY MIEĆ DO CZYNIENIA
Z NAWROTAMI WOJNY DEPOZYTOWEJ, BO BANKI BĘDĄ
STALE POTRZEBOWAŁY NOWEGO KAPITAŁU (WYMUSZĄ TO
REGULACJE EUROPEJSKIE, JAK NP. UMOWA BAZYLEA III
ZAKŁADAJĄCA WZROST SIŁY KAPITAŁOWEJ BANKÓW)



W LATACH 2011-20 DEPOZYTY GOSPODARSTW
DOMOWYCH BĘDĄ ROSŁY W TEMPIE ŚREDNIO 7 PROC.
ROCZNIE, CO OZNACZA, ŻE Z OBECNEGO POZIOMU 408
MLD ZŁ ZA DZIEWIĘĆ LAT WSKOCZĄ NA POZIOM 839 MLD
ZŁ. MIMO TO BANKI BĘDĄ CIERPIAŁY Z POWODU LUKI
MIĘDZY DEPOZYTAMI I KREDYTAMI DLA OSÓB
FIZYCZNYCH. W 2020 R. WYNIESIE ONA JUŻ 180 MLD ZŁ.

MIFID

MARKETS IN FINANCIAL

INSTRUMENTS

prof dr hab Jan W.Bossak

Markets in Financial
Instruments Directive (MiFID)

[



DYREKTYWA „RYNEK INSTRUMENTOW

FINANSOWYCH” PO NOWELIZACJACH STALA SIĘ
OBOWIĄZUJACYM PRAWEM UNIJNYM



MIFID REGULUJE I HARMONIZUJE USLUGI

FINANSOWE W EUROPEJSKIEJ STREFIE
EKONOMICZNEJ (30 KRAJOW CZLONKOWSKICH)



GLOWNYM CELEM MIFID JEST POBUDZENIE

KONKURENCJI I OCHRONA KLIENTOW W ZAKRESIE
USLUG FINANSOWYCH



MIFID PO 2007 ZASTĄPIL DYREKTYWE O

USLUGACH INWESTYCYJNYCH

MiFID



MiFID JEST NAJWAZNIEJSZA CZESCIA REFORM

LAMFALUSSY’ EGO



REFORMY TE MAJA PRZYSPIESZYC

WPROWADZENIE W UE SWOBODY
OFEROWANIA USLUG FINANSOWYCH W TYM



PASZPORTU EUROPEJSKIEGO



NADUZYC FINANSOWYCH



PRZEJRZYSTOSCI

MIFID



WPROWADZA INSTYTUCJE PSZAPORTU

EUROPEJSKIEGO



ZWIEKSZA ZNACZENIE NARODOWEGO

SYSTEMU NADZORU FINANSOWEGO



ZNOSI OGRANICZENIA DOTYCZACE

KONCENTRACJI DZIALALNOSCI
FINANSOWEJ



MIFID ZWIEKSZA ZAKRES LIBERALIZACJI

USLUG FINANSOWYCH

ZAKRES MIFID



MIFID WYROZNIA INSTYTUCJE DLA KTÓRYCH
DZIALANOSC INWESTYCYJNA I USLUGI FINANSOWE
SA PODSTAWOWYM PRZEDMIOTEM DZIALANOSCI
ORAZ TE DLA KTÓRYCH MAJA ONE CHARAKTER
POMOCNICZY



INSTYTUCJE FINANSOWE SWIADCZACE USLUGI
INWESTYCYJNE I FINANSOWE MAJA PRAWO DO
PASZPORTU W KRAJACH ESG .



MIFID OBEJMUJE NIEMAL WSZYSTKIE PRODUKTY
FINANSOWE Z WYJĄTKIEM USLUG TOWAROWYCH I
INSTRUMENTOW POCHODNYCH ZWIAZANYCH Z
PRZEWOZAMI, CERTYFIKATAMI KLIMATYCZNYMI
KTÓRE NIE SA OBJETE ISD

MIFID PASPORT I ZASADY



FIRMY POUZYSKANIU OD WLADZ KRAJU POCHODZENIA
PASZPORTU MIFID UPRAWNIONE SĄ DO OFEROWANIA
SWOICH USLUG W KRAJACH CZLONKOWSKICH UE



UPRAWNIENIA SWIADCZENIA USLUG ZA GRANICA
PRZYZNAJA KRAJE WYDAJACE PASZPORT



MIFID DZIELI KLIENTOW NA TRZY PODSTAWOWE GRUPY
PODMIOTY FINANSOWE, KLIENCI PROFESJONALNI I
DETALICZNI .DLA KAZDEJ GRUPY OBOWIAZUJA
ODPOWIEDNIE PROCEDURY



MIFID WYMAGA PRZY PRZYJMOWANIU ZLECEN
INFORMOWNIA KLIENTOW W SPOSÓB
ZAPEWNIAJZGODNYMZ JEGO NAJLEPSZYM INTERESEM

WYMOGI MIFID



MIFID WYMAGA BY OPERATORZY USLUG FINANSOWYCH
DZIALAJACY W SYSTEMIE CIAGLYCH ZLECEN
PRZEKAZYWALI ZAAGREGOWANA INFORMACJE NA TEMAT
PLYNNYCH AKTYWOW MOŻLIWYCH DO POZYSKANIA NA
RYNKACH KTÓRYCH MOZNA UZYSKAC NAJLEPSZE OFERTY



MIFID NAKLADA OBOWIAZEK PUBLIKOWANIA WSZYSTKICH
CEN,VOLUMENTOW I CZASU TRANSAKCJI GIELDOWYCH I
POZAGIELDOWYCH



MIFID WYMAGA BY FIRMY PODEJMOWALY WSZYSTKIE
MOŻLIWE DZIALANIA MAJACE ZAPEWNIC REALIZACJE
ZLECENIA KLIENTOW NA MOZLIWIE NALEPSZYCH
WARUNKACH

INNE ZMIANY INSTYTUCJONALNE



PROBY POWOLANIA AGENCJI RATINGOWEJ PRZY
KE



OGRANICZENIA WYNAGRODZEN OSOB
ODPOWIEDZIALNYCH ZA RYZYKO W BANKACH
(CRD-3 I CRD-4)



STRESS TESTY



ZALECENIA PODWYZSZENIA KAPITALOW BANKOW
W KRAJACH UNII NA PONAD 140 MLD EURO



„SZESCIOPAK”



WSPÓŁPRACA KRAJOW UNII EUROPEJSKIEJ Z MFW