S T R U K T U R A

I DY N A M I K A

P R O C E S U K S Z TA Ł C E N I A

Plan wykładu:

1.

Proces kształcenia w ujęciu

historycznym.

2.

Proces kształcenia jako interakcja

dwóch podmiotów.

3.

Cechy procesu kształcenia

4.

Model czynnościowy W.Okonia.

5.

Zasady organizujące przebieg procesu

kształcenia.

Szkoła tradycyjna

proces kształcenia =

proces nauczania

J.F.Herbart (1776 - 1841)

Proces nauczania jest procesem

przekazywania

wiedzy, wartości i pożądanych społecznie

postaw

, jest to proces kształtowania,

urabiania, modelowania wychowanka wg

określonych wzorów

Opis procesu kształcenia

Wg J.F.Herbarta

Stopnie formalne

- ogniwa pracy nauczyciela

:

1.

Jasność

2.

kojarzen

ie

3.

system

4.

metoda

I zmodyfikowane

przez W.Reina (1847-1929)

1.

przygotowan

ie

2.

podanie

3.

powiązanie

4.

zebranie

5.

zastosowani

e

Wenn alles schweigt

und einer spricht,

da nennt man so was

Unterrichit

Szkoła progresywna

Proces nauczania =

proces uczenia się

J.Dewey (1859 - 1952)

Nauczanie następuje przez stawianie

ucznia wobec zadań rozwojowych,

uczenie się - przez

rozwiązywanie

problemów poznawczych i

praktycznych

Opis procesu kształcenia

Wg J.Deweya

Stopnie formalne - ogniwa pracy ucznia

1. odczucie trudności
2. wykrycie jej i określenie
3. nasuwanie się możliwego rozwiązania
4. wyprowadzenie przez rozumowanie

wniosków z przypuszczalnego rozwiązania

5. przyjęcie lub odrzucenie rozwiązania

Opis procesu kształcenia

wg J.Deweya

1.

• Odczucie trudności (poznawczej lub praktycznej)

• Wejście w sytuację problemową

2.

• Określenie problemu

• Określenie tego co wiem i tego, czego szukam

3.

• hipoteza

• Rozumowy projekt rozwiązania

4.

• Wyprowadzenie przez rozumowanie wniosków z przypuszczalnego

rozwiązania

• weryfikacja

5.

• Przyjęcie lub odrzucenie rozwiązania

• Przy odrzuceniu ponowne stawianie hipotez rozwiązania

Szkoła współczesna? Dydaktyka

współczesna?

Konstruktywizm psychologiczny i

społeczny

proces kształcenia to zintegrowany

proces nauczania i uczenia się

to proces interakcji dwóch podmiotów

Definicja?

Proces kształcenia to uporządkowany w

czasie ciąg zdarzeń obejmujący takie

czynności nauczycieli i uczniów

,

ukierunkowane przez odpowiedni dobór

celów i treści, oraz takie warunki, metody i

środki, jakie służą wywoływaniu zmian

(rezultatów) w uczniach, stosownie do

przyjętych celów kształcenia

W.Okoń

Sytuacja

dydaktyczn

a

n

Sytuacja

dydaktyczn

a

2

Sytuacja

dydaktyczn

a 1

Cechy procesu kształcenia

•

zaplanowany

, zamierzony, rozłożony w

czasie

•

świadomie podejmowany

ze względu na

powzięte cele

•

systematyczny

ciąg zdarzeń – czynności

nauczania i uczenia się

•

zmierza do osiągnięcia wcześniej
zaplanowanych

rezultatów

(zmian w sferze

poznawczej, emocjonalnej,
psychomotorycznej)

•

najczęściej inicjowany, organizowany i
kierowany przez

nauczyciela

proces nauczania

>

proces uczenia się

proces nauczania

<

proces uczenia się

proces kształcenia

=

proces nauczania

+

proces uczenia się

Czynnościowy model procesu kształcenia

W.Okoń

Czynności

nauczyciela

Czynności ucznia

1. Uświadomienie

uczniom celów i zadań
kształcenia

1. działania służące

wytworzeniu

pozytywnej

motywacji do

nauki.

2. Zaznajamianie

uczniów z nowymi

faktami, rzeczami i

zdarzeniami

.

2. Poznawanie nowych

rzeczy i zdarzeń.

3.

Kierowanie

procesem

nabywania pojęć.

3. Procesy uogólniania

służące wytworzeniu

pojęć

4.

Kierowanie

procesem

poznawania

prawidłowości i

praw naukowych.

4. Poznawanie

prawidłowości i

praw naukowych

oraz

systematyzowanie

wiedzy.

5. Wiązanie teorii z

praktyką.

5. Nabywanie

umiejętności i

nawyków

6. Organizowanie

zajęć praktyczno-

wytwórczych

6. Wykonywanie zadań

praktyczno-

wytwórczych

.

7. Sprawdzanie i

ocena osiągniętych

przez uczniów

kompetencji.

7. Samokontrola

osiągnięć

uzyskiwanych w toku

uczenia się.

Stopnie formalne czy ogniwa?

ZASADY KSZTAŁCENIA

To twierdzenia o charakterze normatywnym,

które wynikają z występujących w procesie

kształcenia

prawidłowości przyczynowo-

skutkowych

To przyjęta

norma

postępowania

dydaktycznego

Lista zasad kształcenia jest

otwarta

-

zasada poglądowości

-

zasada stopniowania trudności

-

zasada systemowości

- zasada samodzielności

- zasada związku teorii z praktyką

-

zasada efektywności

-

trwałości wiedzy i umiejętności

-

indywidualizacji i zespołowości

Zasada poglądowości



wielozmysłowy kontakt ucznia z poznawaną

rzeczywistością



aktywne spostrzeganie



aktywne działanie



reprezentacje enaktywne i ikoniczne, potem

zaś symboliczne (Bruner)

Złota zasada

„Niech to

złotą zasadą

będzie dla uczących,

ażeby co tylko mogą, udostępniali zmysłom, a

więc: rzeczy

widzialne wzrokowi

,

słyszalne

słuchowi

,

zapachy węchowi

,

rzeczy smak

mające smakowi

,

namacalne dotykowi

, a jeśli

coś jest uchwytne dla kilku zmysłów, należy je

kilku zmysłom na raz udostępnić

”

Jan Amos Komeński
Wielka Dydaktyka 1657

Zasada stopniowania trudności

(przystępności)

Reguły:



Od tego

co znane do tego co nieznane



Od tego

co bliskie do tego co dalekie



Od tego

co łatwiejsze do tego co trudniejsze



Uwzględniać

różnice w tempie pracy i

stopniu

zaawansowania poszczególnych

uczniów

Zasada systemowości

(systematyczności)

Reguły:



Realizacja treści zgodnie z logiką przedmiotu



Określenie stanu wiedzy wyjściowej uczniów

oraz systematyczne nawiązywanie do niej



Podkreślanie zagadnień głównych i istotnych



Podzielenie materiału na punkty i podpunkty



Tworzenie sieci,

map mentalnych



Powtarzanie i syntezowanie