Jeśli nie wiesz,

dokąd zmierzasz,

zajdziesz

gdzie indziej

i nawet się o tym

nie dowiesz

Struktura wykładu:

1. Pojęcie celów kształcenia
2. Funkcje celów kształcenia
3. Źródła i uwarunkowania celów

kształcenia

4. Sposoby porządkowania i

zapisywania celów kształcenia

• Taksonomie celów edukacyjnych.

• Cele ogólne i operacyjne

• Budowa celu operacyjnego

Co to jest cel kształcenia?

Celem nazywamy zdarzenie

zamierzone przez podmiot

działania.

Ma ono zatem:

- charakter

kierunkowy

- wskazuje

drogę

- charakter

intencjonalny

- zamiar,

jako wyobrażenie tego, co chcemy

osiągnąć

Co opisują cele kształcenia?

Cele kształcenia opisują

zmianę,

jaka zachodzi w podmiocie

kształcącym się

w sferze jego

wiedzy,

umiejętności

i

właściwości

podmiotowych

Jakie funkcje pełnią cele

kształcenia?

 regulacyjną

- co oznacza, że

ustalają stosunek celów do zadań

i środków, wyznaczają układy

czynności nauczycieli i uczniów

 probabilistyczną

(prospektywną)

- opisują stan przyszły,

rzeczywistość, która nadejdzie

 organizacyjną

- cele nadają

strukturę treściom, metodom,

środkom oraz wszelkim

działaniom

 motywacyjną

- pobudzają do

działania (stąd ważna świadomość

i podmiotowe stanowienie celów)

 integrującą –

stanowią płaszczyznę

odniesienia a także swoistą spoinę

czynników i warunków

 aksjologiczną

- zapewniają

przenoszenie pewnych wartości w

nich zawartych, trwanie wartości

Formułowanie celów służy zatem:

planowaniu

działań

śledzeniu przebiegu ich realizacji i

podejmowaniu

działań korektywnych

określaniu

wzorców dla pomiaru

przebiegu

i skutków działań i efektów realizacyjnych

formułowaniu

kryteriów oceny

efektywności pracy dydaktyczno-

wychowawczej

Źródła stanowienia celów kształcenia

Antropolog

ia

człowieka

Antropolog

ia

człowieka

Aksjologia

pedagogicz

na

Aksjologia

pedagogicz

na

Teorie

psychologi

czne,

socjologicz

ne,

pedagogicz

ne

Teorie

psychologi

czne,

socjologicz

ne,

pedagogicz

ne

Ideologie

filozoficzne

,

edukacyjne

Potrzeby

gospodarcz

e,

kulturalne

kraju

Osiągnięcia

nauk

szczegółowyc

h

Jak opisywane są cele

kształcenia?

1. ujęcie tradycyjne

- bez określenia

poziomu ważności i wzajemnych
relacji

2.

klasyfikacja opisowa

- typologia -

indeks uporządkowanych celów wg
przyjętego kryterium np. ogólności

3.

ujęcie taksononomiczne

-

hierarchiczny schemat
klasyfikacyjny

Taksonomie

• Wzorowane na przyrodoznawstwie
• Układ

hierarchiczny – od kategorii

najniższych do najwyższych

• Rozłączne traktowanie celów i sfer,

które opisują (sfera poznawcza,
motoryczna, emocjonalna)

• Propozycje: B.S.Bloom, J.P.Guilford,

B.Niemierko

Taksonomia celów poznawczych

ABC

B.Niemierko

Poziom

Kategoria

I. WIADOMOŚCI

A.Zapamiętanie
wiadomości
B. Zrozumienie
wiadomości

II.

UMIEJĘTNOŚCI

C. Stosowanie
wiadomości w
sytuacjach typowych
D. Stosowanie
wiadomości w
sytuacjach
nietypowych
(problemowych)

Poziom umiejętności

kategoria D

Poziom umiejętności

kat. C

Poziom wiedzy kat.

B

Poziom wiedzy

kat. A

Taksonomia celów praktycznych

Kategoria taksonomiczna

A. Naśladowanie działania

B. Odtwarzanie działania

C. Sprawność działania w stałych warunkach

D. Sprawność działania w zmiennych

warunkach

Taksonomia B.Blooma

1.

Wiedza

(knowledge)

2. Rozumienie

3. Zastosowanie

4. Analiza

5. Synteza

6. Ocena

Kategorie 2-6 „

sprawności

intelektualne

” (intellectual abilities and

skills)

Klasyfikacja celów

ze względu na kryterium ogólności:

• Cele

ogólne

- dalekiego czasu

• Cele

naczelne

-

opisują

poszczególne dyspozycje psychiczne
po zakończeniu edukacji

• Cele

etapowe

- opis dyspozycji

psychicznej w odniesieniu do wieku
rozwojowego

• Cele

operacyjne

– cele konkretnych

działań

Formułowanie celów

w postaci

ogólnej

:

- Kierunki dążeń pedagogicznych –

„Kształtowanie indywidualnych

uzdolnień pedagogicznych i

trwałego zainteresowania

nowatorstwem w pracy szkolnej”

Rzeczowniki odczasownikowe:

rozwijanie, kształtowanie,
wyposażanie uczniów …

Przymiotniki:

naukowy, wszechstronny,
nowoczesny, twórczy, …

Określenia:

wiedza, umiejętności, zdolności,
przekonania, postawy …

Zalety

ogólnego formułowania

celów:

• Bogactwo znaczeniowe
• Akcentuje ważne wartości społeczne

Wady

ogólnego formułowania

celów:

• Wieloznaczność, niedokreśloność
• Założenia idealizujące
• Deklaratywność
• Niejasny adresat

Formułowanie celów

w postaci

operacyjnej

- Opis zachowań, jakie ma

przejawiać uczący się po

zakończeniu nauki -

„student potrafi samodzielnie na

zajęciach

w postaci pisemnej wymienić i omówić

przynajmniej trzy szkoły alternatywne

okresu progresywizmu wskazując

nowatorskie rozwiązania procesu

dydaktycznego

w każdej z nich”

Zalety

operacyjnego formułowania

celów:

• jednoznaczne
• wskazują sposób

zademonstrowania, iż cel został
osiągnięty

Wady

operacyjnego formułowania

celów:

• rozłączne traktowanie sfer

poznawczych i motywacyjnych

• poszatkowanie przedmiotu
• pracochłonność

Operacyjny cel kształcenia -

budowa

Zachowanie końcowe

+

Warunki przejawiania

zachowania

+

Standard osiągania

zachowania końcowego

Zachowanie końcowe

Zamierzony efekt nauczania

• Obserwowalne, mierzalne

zachowanie wyrażające to, co
uczeń ma zrobić, by wykazać, ze
cel osiągnął,

• wyrażane za pomocą

czasowników

operacyjnych

Warunki przejawiania

zachowania

Opis konkretnej sytuacji dydaktycznej,

w której zachowanie końcowe ma

nastąpić.

1. rodzaje środków materialnych

(narzędzia, materiały), którymi
uczeń może się posłużyć.

2. ograniczenia czasu
3. sposób przedstawienia informacji

(ustnie, pisemnie)

Standard osiągania

zachowania końcowego

• Określa minimalny poziom

realizacji celu.

• Zawiera najczęściej zgodność z

normą, dokładność, liczbę
dopuszczalnych błędów, czas
min/max, ilość koniecznych
elementów

W domu student do

podanego celu ogólnego

poprawnie skonstruuje

trzy cele operacyjne i

wskaże

co najmniej dwa ich

elementy

składowe

W domu

student

do

podanego celu ogólnego

poprawnie

skonstruuje

trzy

cele operacyjne i

wskaże

co najmniej dwa

ich elementy składowe.