ZASADY PROWADZENIA

MEDYCZNYCH CZYNNOŚCI RATUNKOWYCH

W RÓŻNYCH FAZACH AKCJI RATUNKOWEJ



Wypadek masowy

– dowolne, nagłe zdarzenie

powodujące powstanie wystarczająco dużej liczby
ofiar, aby zakłócić normalny tryb pracy służb
ratowniczych i szpitali.



Katastrofa

– zdarzenie, które powoduje tak wiele

szkód i ofiar, że wysiłki i środki objętej nią
społeczności nie wystarczają do jej opanowania,
konieczna jest pomoc z zewnątrz.



Katastrofy są stanami niezwykłymi. Przekraczają
granice normalnej działalności człowieka, burzą
infrastrukturę, zaopatrzenie, wprowadzają chaos i
panikę.



Działanie służb ratowniczych musi prowadzić do
uporządkowania tej sytuacji, do szybkiego i
logicznego wdrożenia pomocy i środków, które są
dostępne i zgromadzone na taki wypadek.



W

tym

celu

niezbędne

są

przedsięwzięcia

przygotowane

wcześniej

przez

kompetentnych

fachowców, dotyczące oceny zagrożeń, organizacji
pomocy, transportu oraz zadań logistycznych.



Odpowiednia lokalizacja zespołów ratowniczych.



Określenie optymalnych rejonów ich działania.



Rozpoznanie i opisanie ewentualnych zagrożeń.



Opisanie informacji o charakterze zagrożeń oraz o

warunkach, w jakich mogą się one nasilić.



Opisanie informacji o liczbie ludności i jej

przestrzennym rozmieszczeniu.



Opisanie informacji o elementach środowiska

naturalnego i infrastrukturze.



Stworzenie kompletnej bazy danych sił i środków

zawierającej informacje o lokalizacji i wyposażeniu

CPR, oraz SOR, jak również lokalizację i rejon

operacyjny zespołów ratownictwa medycznego,

śmigłowców ratowniczych, jednostek Straży Pożarnej

oraz

jednostek

ratownictwa

specjalistycznego:

chemicznego, wysokościowego, wodnego itp.

Przygotowanie sił i środków służb
ratowniczych



Zarządzanie i utrzymanie porządku



Zapewnienie bezpieczeństwa



Przekazywanie informacji



Segregacja medyczna



Dekontaminacja



Leczenie na miejscu zdarzenia



Ewakuacja

Etapy postępowania na
miejscu katastrofy:

I faza - minuty

„Izolacja”

II faza - godziny

„Ratunek”

III faza - dni

„Odbudowa”

Ograniczenie szkód:
•rozpoznanie,
•ocena położenia,
•uruchomienie systemu

powiadamiania.

Przywrócenie normalnego
życia:

•

dążenie do opanowania

chaosu,

•

planowe prowadzenie akcji

ratunkowej,

•

permanentna ocena

sytuacji.

Kierownictwo
administracji rządowej i
samorządowej:
•przygotowanie planów

restauracji,
•organizacja i

nadzorowanie odbudowy.

Walka o przeżycie:
•samopomoc,
•pomoc koleżeńska,
•zabiegi

natychmiastowe,
•pierwotna ewakuacja z

rejonu zdarzenia do
PPM.

Pomoc przedszpitalna:

•

segregacja wstępna i

właściwa,

•

medyczne czynności

ratunkowe wykonywane
przez ZRM,

•

przygotowanie do ewakuacji

wtórnej.

Leczenie szpitalne:
•specjalistyczne leczenie

według skali pilności i
poziomu referencyjnego
szpitali.

Fazy akcji ratunkowej

Postępowanie w miejscu zdarzenia obejmuje
zespół

przedsięwzięć

organizacyjno

-

ratowniczych mających na celu udzielenie
maksymalnej pomocy poszkodowanym według
wskazań życiowych.



Ograniczenie szkód:

◦

rozpoznanie i ocena położenia;

◦

proces alarmowania;

◦

pierwsza pomoc.



Wstępne określenie stref bezpieczeństwa:

◦

bezpieczeństwo ratowników i poszkodowanych;

◦

zarządzanie i utrzymanie porządku;

◦

stanowisko dowodzenia.



Poszukiwanie i ratownictwo;



Segregacja medyczna;



Punkt pomocy medycznej;



System ewakuacji poszkodowanych.

P

rzedsięwzięcia organizacyjno - ratownicze



Przyjmowanie powiadomień o zdarzeniach, ustalanie priorytetów i

niezwłoczne dysponowanie zespołów ratownictwa medycznego na

miejsce zdarzenia, zgodnie z przepisami – rozporządzenie ministra

właściwego do spraw zdrowia;



Przekazywanie niezbędnych informacji osobom udzielającym

pierwszej pomocy;



Przekazywanie osobie kierującej akcją prowadzenia medycznych

czynności ratunkowych, niezbędnych informacji ułatwiających

prowadzenie medycznych czynności ratunkowych na miejscu

zdarzenia;



Zbieranie aktualnych informacji o dostępnych na obszarze

działania dysponenta jednostki jednostkach systemu, ich

gotowości

oraz

przekazywanie

tych

informacji

lekarzowi

koordynatorowi ratownictwa medycznego;



Zbieranie i archiwizowanie bieżących informacji o zdarzeniach i

prowadzonych medycznych czynnościach ratunkowych;



Powiadamianie o zdarzeniu szpitalnych oddziałów ratunkowych

lub, jeżeli wymaga tego sytuacja na miejscu zdarzenia, jednostek

organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania

świadczeń

zdrowotnych

niezbędnych

dla

ratownictwa

medycznego;



Powiadamianie o zdarzeniu jednostek współpracujących z

systemem, jeżeli wymaga tego sytuacja na miejscu zdarzenia.

Zadania dyspozytorów medycznych



W przypadku wystąpienia katastrof naturalnych i
awarii technicznych lub gdy w ocenie lekarza
koordynatora

ratownictwa

medycznego

skutki

zdarzenia

mogą

spowodować

stan

nagłego

zagrożenia zdrowotnego znacznej liczby osób, lekarz
ten informuje niezwłocznie wojewodę o potrzebie
postawienia

w

stan

podwyższonej

gotowości

wszystkich

lub

niektórych

zakładów

opieki

zdrowotnej, działających na obszarze danego
województwa.

Stan podwyższonej gotowości ZOZ



Wojewoda

może

nałożyć,

w

drodze

decyzji

administracyjnej, na zakłady opieki zdrowotnej
obowiązek pozostawania w stanie podwyższonej
gotowości w celu przyjęcia osób znajdujących się w
stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego.



Decyzji tej nadaje się rygor natychmiastowej
wykonalności.



Wojewoda może upoważnić lekarza koordynatora
ratownictwa medycznego do wydawania tej decyzji.

Stan podwyższonej gotowości ZOZ

STREFY OBSZARU KATASTROFY:

- STREFA BEZSPOŚREDNIEGO ZAGROŻENIA (ZNISZCZENIA)

PAŃSTWOWA STRAŻ POŻARNA, RATOWNICTWO CHEMICZNE



STREFA POTENCJALNIE NIEBEZPIECZNA



- STREFA BEZPIECZNA



STREFA BAZOWA

PUNKTY POMOCY

MEDYCZNEJ I

OCZEKIWANIE



- STREFA TRANSPORTU



OBSZAR ZNISZCZENIA

- PPM LUB

RATOWNICY



PUNKTY ZBIÓRKI POSZKODOWANYCH

-

PRZEDLEKARSKA, OGÓLNOLEKARSKA,

KWALIFIKOWANA



RUCHOME JEDNOSTKI SŁUŻBY ZDROWIA

-

KWALIFIKOWANA, SPECJALISTYCZNA

ZAKRES UDZIELONEJ POMOCY
MEDYCZNEJ:



W rejonie objętym katastrofą lub wypadkiem
masowym wyróżnia się trzy koncentryczne strefy, w
których działają służby ratownicze.



Wielkość stref jest zmienna, zależna od charakteru
katastrofy i działania służb ratowniczych.



Określając strefy bezpieczeństwa należy uwzględnić:

◦

miejsce stanowiska dowodzenia;

◦

strefę punktu pomocy medycznej;

◦

obszar ewakuacji;

◦

strefę dla przedstawicieli administracji rządowej,
samorządowej i prasy;

◦

drogi dojazdowe i ewakuacji.

Strefy bezpieczeństwa w miejscu
katastrofy



Ciągła ocena sytuacji;



Mobilizacja dodatkowych sił i środków;



Koordynacja pracy służb ratowniczych;



Zapewnienie opieki grupom ratowniczym;



Nadzorowanie opieki nad poszkodowanymi;



Zapewnienie odpowiedniego zaopatrzenia w sprzęt;



Udzielanie informacji (administracja, media);



Ustalenie zakończenia działań w miejscu zdarzenia.

Stanowisko dowodzenia



Przyjmowanie z PM ofiar do transportu



Dalsze przygotowanie do transportu ( w razie

konieczności)



Sprawdzenie posiadania przez ofiary dokumentacji

leczniczej



Organizacja sprawnego ruchu karetek w sektorze

ewakuacji



Wyznaczenie i obsługa lądowiska dla śmigłowców



Kierowanie karetek i śmigłowców do odpowiednich

szpitali

Sektor ewakuacji:



Powiadamia centrum operacyjne
o potrzebach.



Dowodzi zespołami ratownictwa
medycznego.



Kieruje segregacją medyczna ofiar katastrofy.



Kieruje pracą punktu pomocy medycznej.



Kieruje ewakuacja poszkodowanych z
miejsca zdarzenia.

DOWÓDCĄ CAŁOŚCI AKCJI JEST
OFICER PSP

KOORDYNATOR MEDYCZNYCH
DZIAŁAŃ RATUNKOWYCH:



Lokalizowanie poszkodowanych;



Przenoszenie ofiar z miejsc niebezpiecznych do
punktu zbiorczego;



Ocena stanu ogólnego poszkodowanych;



Segregacja wstępna poszkodowanych;



Pierwsza pomoc;



Transport ofiar do punktu pomocy medycznej.

Poszukiwanie i ratownictwo

1.

Liczba sal operacyjnych i zespołów

chirurgicznych gotowych do udzielania pomocy:
w trybie natychmiastowym
po zmobilizowaniu personelu

2.

Ilość wolnych miejsc w OIT

3.

Ilość respiratorów.

4.

Liczba wolnych łóżek szpitalnych dla pacjentów

nie wymagających natychmiastowego leczenia

chirurgiczna

5.

Możliwość udzielania pomocy ambulatoryjnej.

KOORDYNATOR DZIAŁAŃ
MEDYCZNYCH



Liczby poszkodowanych



Ciężkości obrażeń



Obecności substancji niebezpiecznych



Dostępności środków transportu

medycznego ( karetki i LPR)



Liczby wolnych miejsc w SOR i

szpitalach



Liczby dostępnego personelu i

możliwości uzyskania wsparcia

Ocena działania medycznego na
miejscu wypadku masowego
lub katastrofy pod kątem:



Udzielają pomocy stosownie do
kwalifikacji



Ewakuują poszkodowanych poza strefę
niebezpieczną i przekazują ich pod
opiekę ZRM



Zabezpieczają logistycznie
dekontaminację ofiar



W miarę możliwości pomagają w opiece
medycznej

STREFA NIEBEZPIECZNA-
RATOWNICY-STRAŻACY



PUNKT SEGREGACJI

- JEŚLI OFIARY SĄ

EWAKUOWANE ZE STREFY NIEBEZPIECZNEJ



OBSZAR SEGREGACJI

- JEŚLI MOŻNA WEJŚĆ

W MIEJSCE ZDARZENIA



PUNKT DEKONTAMINACJI



STREFĘ UDZIELANIA POMOCY (PPM)
I OCZEKIWANIA



OBSZAR EWAKUACJI I TRANSPORTU

POZA STREFĄ NIEBEZPIECZNA
NALEŻY USTALIĆ:

A niedrożności dróg oddechowych-3-4

min.

B niewydolności oddechowej-k.naście

minut

C niewydolności krążenia/ wstrząs 1 h
D obniżenie progu świadomości-

zapadanie się języka, narastanie ICP

Największe zagrożenia życia
wynikają z:



Udrożnienie i zabezpieczenie drożności dróg

oddechowych



Tlenoterapia, oddech wspomagany i

zastępczy



Odbarczenie odmy prężnej, zamknięcie rany

ssącej klp



Zatamowanie krwotoku zewnętrznego



Wkłucia dożylne i rozpoczęcie przetaczania

płynów



Wyjątkowo odbarczenie tamponady serca



Wyjątkowo amputacje

Zabiegi ratujące życie na miejscu
wypadku:

W PPM OBOWIAZUJĄ

ZASADY

BTLS

1.

Udzielanie pomocy poszkodowanym w wypadkach masowych

lub katastrofach wymaga całkowitej zmiany sposobu

myślenia i odstąpienia od normalnie przyjętych schematów i

norm postępowania lekarskiego.

2.

Wykonanie czynności ratujących życie wszystkim

poszkodowanym równocześnie jest niemożliwe.

3.

W stratach masowych postępowanie lecznicze trzeba

uzależniać od rokowania.

4.

Czynności ratownicze wykonywane są w miejscu, w którym

znajdują się ranni.

5.

W stratach masowych trzeba nieść ulgę umierającym i ciężko

rannym, ale całokształt działalności ratowniczej musi być

skierowany na tych, którzy maja największe szanse przeżycia.

DOKTRYNA POSTĘPOWANIA W
STRATACH MASOWYCH



Wykonać zabiegi stabilizujące

podstawowe czynności życiowe na

miejscu zdarzenia



Transportować poszkodowanych do

wielu szpitali

NIE NALEŻY PRZENOSIC
KATASTROFY DO SZPITALA

Medyczne czynności ratunkowe

- świadczenia

opieki zdrowotnej w rozumieniu przepisów o
świadczeniach

opieki

zdrowotnej

finansowanych

ze

środków

publicznych,

udzielane

przez

jednostkę

systemu,

w

warunkach pozaszpitalnych, w celu ratowania
osoby

w

stanie

nagłego

zagrożenia

zdrowotnego.

Zespół ratownictwa medycznego

- jednostka

systemu, podejmująca medyczne czynności
ratunkowe w warunkach pozaszpitalnych,
spełniająca wymagania określone w ustawie o
Państwowym Ratownictwie Medycznym.



Akcja

prowadzenia

medycznych

czynności

ratunkowych rozpoczyna się w momencie przybycia
zespołu

ratownictwa

medycznego

na

miejsce

zdarzenia.



Zespół ratownictwa medycznego po przybyciu na
miejsce

zdarzenia

niezwłocznie

rozpoczyna

medyczne czynności ratunkowe.



W wypadkach masowych i katastrofach pierwszy
przybyły na miejsce zdarzenia zespół ratownictwa
medycznego zobowiązany jest do rozpoczęcia
segregacji medycznej.

Rozpoczęcie akcji



Akcją

prowadzenia

medycznych

czynności

ratunkowych kieruje wyznaczony przez dyspozytora

medycznego kierujący.



Podczas

prowadzenia

medycznych

czynności

ratunkowych kierujący pozostaje w kontakcie z

dyspozytorem medycznym.



Kierujący może zasięgnąć opinii lekarza wskazanego

przez dyspozytora medycznego.



W wypadkach masowych i katastrofach pierwszy

przybyły na miejsce zdarzenia dowodzący zespołem

ratownictwa medycznego powinien objąć obowiązki

Kierującego Medycznymi Czynnościami Ratunkowymi

i pełnić je do czasu przybycia osoby posiadającej

uprawnienia do przejęcia dowodzenia.

Kierowanie akcją



Podczas zdarzeń, w których prowadzone są także
działania w zakresie gaszenia pożarów, ratownictwa
chemicznego,

ekologicznego

lub

technicznego,

kierowanie jest prowadzone przez

kierującego

działaniem ratowniczym

w rozumieniu przepisów

ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie
przeciwpożarowej (Art. 42. 1. ustawy o PRM).



W przypadku w/w zdarzeń kierujący koordynuje
medyczne

czynności

ratunkowe

i

wspomaga

kierującego działaniem ratowniczym.

Kierowanie akcją



Punkt Pomocy Medycznej (PPM) należy zorganizować
w miejscu:



bezpiecznym;



z dobrymi dogami dojazdu i ewakuacji;



dobrze widocznym;



łatwym do oznaczenia;



w strefie dobrej łączności radiowej;



umożliwiającym wykorzystanie śmigłowca.

Punkt Pomocy Medycznej - organizacja



Wykonać

zabiegi

ratujące

życie

na

miejscu

zdarzenia, przed podjęciem decyzji o transporcie
poszkodowanych.



Rozwinąć

punkty

pomocy

medycznej

w

bezpośrednim

sąsiedztwie

katastrofy,

poza

obszarem zagrożenia.



Ewakuować poszkodowanych według stopnia pilności
leczenia.



Ewakuować

poszkodowanych

bezpośrednio

do

szpitali wyższego szczebla (Centrum Urazowe).



Wykorzystać

Lotnicze

Zespoły

Ratownictwa

Medycznego.



Kontynuować leczenie podtrzymujące życie podczas
transportu.



Wykonać segregację medyczną poszkodowanych
podczas transportu.

System ewakuacji poszkodowanych -
zadania



Poszkodowanych do transportu należy zawsze
kwalifikować z podaniem:



kolejności i miejsca ewakuacji;



pozycji transportowej;



rodzaju środka transportu medycznego;



szybkości transportu;



rodzaju opieki podczas transportu.

Kwalifikacja poszkodowanych do
transportu



Zespół ratownictwa medycznego transportuje osobę
w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego do
najbliższego,

pod

względem

czasu

dotarcia,

szpitalnego oddziału ratunkowego lub do szpitala
wskazanego przez dyspozytora medycznego lub
lekarza koordynatora medycznego.



Odmowa

przyjęcia

osoby

w

stanie

nagłego

zagrożenia zdrowotnego przez w/w szpitalny oddział
ratunkowy lub szpital, skutkuje zastosowaniem kary
umownej określonej w umowie o udzielanie
świadczeń opieki zdrowotnej lub niezwłocznym
rozwiązaniem tej umowy (Art. 44. 2. ustawy o PRM).

Transport poszkodowanych



W przypadku gdy u osoby w stanie nagłego

zagrożenia zdrowotnego zostanie stwierdzony stan,

który

zgodnie

ze

standardami

postępowania,

wymaga transportu bezpośrednio do jednostki

organizacyjnej szpitala wyspecjalizowanej w zakresie

udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla

ratownictwa medycznego lub, gdy tak zadecyduje

lekarz systemu obecny na miejscu zdarzenia, osobę

taką transportuje się bezpośrednio do wskazanej

jednostki.



W przypadku transportu poza rejon działania

dysponenta jednostki transport koordynuje lekarz

koordynator ratownictwa medycznego.



W przypadku odmowy przyjęcia osoby w stanie

nagłego

zagrożenia

zdrowotnego

przez

w/w

jednostkę, przepis art. 44 ust. 2 stosuje się

odpowiednio.

Transport poszkodowanych

„Right patients in the right time to
the right hospital” - właściwy
pacjent, we właściwym czasie i we
właściwym szpitalu.

D. Trunkey