ONKOLOGIA – npl głowy i szyi

Zwyczajowo nowotwory głowy i szyi
ujmuje się jako jedną grupę ze względu na
zbliżoną etiopatogenezę, patomorfologię
i przebieg kliniczny.
Większość nowotworów tej grupy
cechuje wzrost głównie miejscowo-
regionalny, względne małe ryzyko
wystąpienia odległych przerzutów.

ONKOLOGIA - npl głowy i szyi

Do tej grupy zalicza się:



Raki górnej części układu pokarmowego

i oddechowego ( jamy ustnej, języka,

wargi, gardła, krtani, jamy nosowej, zatok
obocznych nosa)



Nowotwory ucha, gruczołów ślinowych

i tarczycy.



Nowotwory układu chłonnego, mięsaki, a
także nowotwory swoiste dla tej
lokalizacji: nerwiak węchowy, szkliwiak,
przyzwojak.

ONKOLOGIA –npl głowy i szyi

Stanowią około 12,6% ogółu

nowotworów,

w tym 6% to raki.
Raki te są przyczyną 5% zgonów

nowotworowych.

Najczęstszym rakiem tej okolicy jest rak

krtani - 6-7 miejsce wśród zapadalności

i umieralności na nowotwory złośliwe u

mężczyzn.

Mężczyźni chorują znacznie częściej.

ONKOLOGIA – npl głowy i szyi

Etiologia:



Długotrwałe narażenie na dym tytoniowy



Nadużywanie alkoholu



Nawyki dietetyczne – brak witamin owoców

i warzyw.



przewlekłe drażnienie ( źle dopasowana
proteza)



Zakażenia wirusowe (EBV) – rak nosowej
części gardła



Przewlekłe stany zapalne i polipy – rak zatok
obocznych nosa.

ONKOLOGIA – npl głowy i szyi

Patomorfologia

Zmiany przedrakowe:
-rogowacenie białe („zmiana biała”-leukoplakia)- błona

śluzowa jamy ustnej , ustnej części gardła, wargi lub
krtani.

-erytroplakia („zmiana czerwona”)- jama ustna ,

gardło – charakteryzuje się wysokim odsetkiem
przemian złośliwych.

-nadmierne rogowacenie wargi (hiperkeratoza).
-brodawczaki krtani – bardzo rzadko złośliwieją.
-pachydermia krtani – rozrost nabłonka.
- dysplazja – bezpośrednia histologiczna zmiana

przedrakowa.

ONKOLOGIA – npl głowy i szyi

Objawy – zależą od umiejscowienia zmiany pierwotnej.

Niekiedy jednak pierwszym objawem jest
powiększenie przerzutowych węzłów chłonnych szyi.



Jama ustna – owrzodzenie, naciek, dolegliwości bólowe
przy jedzeniu, ograniczenie ruchomości języka.



Warga – stwardnienie, owrzodzenie.



Dziąsło – owrzodziały naciek.



Język – owrzodzenie, naciek, unieruchomienie.



Policzek – obraz leukoplakii, owrzodzenia, naciek.



Podniebienie twarde - naciek ,owrzodzenie.



Szczęka i żuchwa – zniekształcenie twarzy, zaburzenia
widzenia , objawy neurologiczne, zaburzenia
drożności przewodów nosowych, bóle.

ONKOLOGIA – npl głowy i szyi

Objawy – cd.
Gardło :



Część ustna – bóle przy przełykaniu, bóle
samoistne promieniujące do ucha, uczucie
obecności ciała obcego, owrzodzenie, naciek.



Część nosowa – guz w obrębie szyi, bóle-głównie
głowy, uczucie „zatkania” ucha, krwawienia z
nosa, ubytki neurologiczne w zakresie nerwów
czaszkowych, zaburzenia widzenia.



Część krtaniowa –objawy jak w przypadku raka
krtani.



Objawy ogólne – spadek masy ciała, stany
podgorączkowe.

ONKOLOGIA – npl głowy i szyi

Diagnostyka:



Wywiad



Badanie przedmiotowe



Badanie laryngologiczne (w tym endoskopowe).



Biopsja podejrzanej zmiany (chirurgiczna
podejrzanej zmiany i igłowa węzłów chłonnych )



Badania obrazowe : KT, NMR, proste badania rtg
mają ograniczone znaczenie z wyjątkiem
pantomogramu żuchwy.



Ultrasonografia węzłów chłonnych szyi i inne
( np. scyntygrafia kości )

ONKOLOGIA – npl głowy i szyi

WSZYSTKIE PODEJRZANE

ZMIANY, ZWŁASZCZA U OSÓB
PALĄCYCH PAPIEROSY I
NADUŻYWAJĄCYCH ALKOHOLU,
POWINNY BYĆ WERYFIKOWANE
MIKROSKOPOWO.

ONKOLOGIA – npl głowy i szyi

Ogólne zasady leczenia.



Leczenie radykalne – chirurgia i radioterapia. We wczesnych
stadiach zaawansowania (T1-2, N0,M0) zwykle wystarczy
tylko jedna z tych metod. Wybór metody zależy lokalizacji.



Leczenie w stadiach bardziej zaawansowanych ( T3-4, N1-3,
M0)- leczenie operacyjne i radioterapia lub wyłącznie
radioterapia . Wskazaniem do pooperacyjnej radioterapii
jest wątpliwy radykalizm resekcji lub obecność przerzutów
do węzłów chłonnych ( zwłaszcza naciekających torebkę)



W nowotworach o niskim stopniu zróżnicowania najczęściej
stosuje się radio- i chemioterapię.



Chemioterapią – jest stosunkowo mało skuteczna. Stosuje się
ją głównie w leczeniu dużych guzów, w celu przygotowania
do zabiegu operacyjnego oraz w przypadku podejrzenia
rozsiewu npl. Nowotwory głowy i szyi są nisko
chemiowrażliwe.

ONKOLOGIA – npl głowy i szyi

RAK KRTANI –najczęstszy npl w tej grupie.

Najczęściej chorują mężczyźni, palacze,
nadużywający alkoholu. Bezpośrednią
przyczyną jest dysplazja dużego stopnia.

W zależności od lokalizacji w obrębie krtani raki

tego narządu różnią się częstością
występowania i objawami klinicznymi.

Rak głośni – ponad połowa wszystkich raków

krtani. Mała dynamika wzrostu i późne
przerzuty. Podstawowym objawem jest chrypka
( do bezgłosu), a późniejszym etapie duszność.

ONKOLOGIA – npl głowy i
szyi

Rak krtani - cd



Rak okolicy nadgłośniowej – szybki rozwój ,
wczesne przerzuty do okolicznych węzłów
chłonnych. Podstawowe objawy to
podrażnienie w gardle i uczucie przeszkody
przy przełykaniu. W zaawansowanych
przypadkach ból i duszność lub przerzuty do
węzłów chłonnych.



Rak okolicy podgłośniowej – najrzadsza
lokalizacja. Niewielka dynamika wzrostu,
późne objawy. Dominuje duszność
wysiłkowa.

ONKOLOGIA – npl głowy i szyi

Diagnostyka raka krtani – jak w przypadku

wszystkich guzów głowy i szyi. Podstawą
rozpoznania jest wynik badania
histopatologicznego.

Leczenie – zależy od zaawansowania

klinicznego guza. Przy wyborze metody
leczenia zawsze rozważ się możliwość
zaoszczędzenia krtani. W stadiach T1-2, N0-
radioterapia.

W wyższych stopniach zaawansowania

laryngiektomia

z ewentualnym usunięciem węzłów

chłonnych szyi z ewentualnych
uzupełniającym napromienianiem i rzadko
chemioterapią.

W zaawansowanych przypadkach lub

nawrotach po wcześniejszym leczeniu
paliatywna chemioterapia.

ONKOLOGIA – npl głowy i szyi



W rakach krtani nierzadkie są

przypadki wieloletniego
przeżycia. Wiąże się to

z potrzebą rehabilitacji mowy u

tych chorych, bowiem jej utrata
stanowi istotny problem
społeczno- psychologiczny.



POGOTOWIE ONKOLOGICZNE –

szukać innych nowotworów

tytoniowrażliwych.

ONKOLOGIA – npl głowy i szyi

Rak ustnej części gardła

: migdałki, podstawa języka, łuki

podniebienne, podniebienie miękkie, tylna ściana gardła.



90% - rak płaskonabłonkowy



Czynniki etiologiczne – tytoń, wysokoprocentowy alkohol.



Szybki wzrost miejscowy, wczesne przerzuty do okolicznych
węzłów chłonnych.



Rozpoznanie – badanie kliniczne, biopsja zmiany npl.



Leczenie – zmiany wczesne – teleradioterapia, chirurgia.

- zmiany zaawansowane miejscowo- rozległe wycięcie zmiany

i regionalnych węzłów chłonnych, uzupełnione radioterapią lub
radykalna radioterapia lub radiochemioterapia.

- chorzy bez przerzutów odległych – radykalna lub paliatywna

radioterapia.

- przerzuty odległe – leczenie paliatywne lub objawowe.

ONKOLOGIA – npl głowy i
szyi



Rak krtaniowej części gardła



Miejscowy wzrost z szybkim naciekaniem
struktur sąsiednich i przerzutami do węzłów
chłonnych.



Rozpoznanie – laryngoskopia i biopsja.



Leczenie – jak w raku krtani.

ONKOLOGIA – npl głowy i szyi

Rak nosowej części gardła



Endemiczne występowanie z południowej części Chin

i krajach środkowo-wschodniej Azji. Związek z EBV.



Szybki wzrost i przerzuty do węzłów chłonnych.



Objawy ( bóle głowy, niedrożność nosa, krwawienia) –
późno, najczęściej najpierw pojawiają się przerzuty do
węzłów chłonnych.



Rozpoznanie – badanie lusterkiem lub endoskopowo

i biopsja zmiany.



Leczenie – T1 – radykalna teleradioterapia, zmiany
bardziej zaawansowane bez przerzutów odległych –
radiochemioterapia, przerzuty odległe –
chemioterapia.

ONKOLOGIA – npl głowy i szyi

Rak wargi ( dolnej)



Etiologia – palenie papierosów, narażenie na
promieniowanie słoneczne.



Powolny rozwój miejscowy, późne przerzuty do węzłów
chłonnych



Rozpoznanie – badanie kliniczne i biopsja



Leczenie – zmiany wczesne – wycięcie zmiany i
brachyterapia

- zmiany większe bez przerzutów – rozległe wycięcie z

rekonstrukcją i ewentualne uzupełnienie radioterapią

- przerzuty do węzłów chłonnych – wycięcie

limfadenektomia

i radioterapia uzupełniająca.
- zmiany nie kwalifikujące się do usunięcia – radykalna lub

paliatywna radioterapia.

ONKOLOGIA – npl głowy i szyi

Rak jamy ustnej -najczęściej w obrębie języka i dna jamy

ustnej, rzadziej wyrostek zębodołowy, policzek,
podniebienie twarde.



Etiologia – tytoń, alkohol, zła higiena jamy ustnej,
przewlekłe drażnienie mechaniczne błon śluzowych



Duża skłonność do tworzenia przerzutów do węzłów
chłonnych



Rozpoznanie – badanie kliniczne i biopsja zmiany npl.



Leczenie – zmiany wczesne – wycięcie i brachyterapia.

- zmiany miejscowo-regionalne- usunięcie zmiany i

limfadenektomia z rekonstrukcją i uzupełniającą
radioterapią.

- zmiany niekwalifikujące się do usunięcia – radioterapia.
- zmiany uogólnione paliatywna radioterapia, paliatywna

chemioterapia lub leczenie objawowe.

ONKOLOGIA – npl głowy i szyi

Rak zatok obocznych nosa - najczęściej

szczękowych



Etiologia - przewlekłe stany zapalne i polipy



Różne typy histologiczne, najczęściej raki.



Długotrwały , bezobjawowy przebieg



Objawy – bóle, destrukcja twarzy.



Rozpoznanie – biopsja zmiany.



Leczenie – doszczętny zabieg chirurgiczny z
rekonstrukcją twarzy, a w stanach nie
kwalifikujących się do leczenia operacyjnego
paliatywna radio i chemioterapia.

ONKOLOGIA – npl głowy i szyi

Guzy ślinianek



Najczęściej zmiany łagodne – gruczolaki



Większość guzów dotyczy ślinianki przyusznej i są to
zazwyczaj guzy mieszane



Rzadziej npl występują w innych śliniankach i wtedy
najczęściej są to zmiany złośliwe.



Objawy – guz, bóle, uszkodzenie okolicznych nerwów,
zaburzenia wydzielania śliny.



Rozpoznanie – badanie kliniczne i biopsja
cienkoigłowa.



Leczenie - operacyjne . W przypadku guzów
złośliwych uzupełnia się leczenie radioterapią.
Powikłaniem po operacji ślinianek przusznych może
by uszkodzenie nerwu twarzowego