Émile

Durkheim



Ur. 15

kwietnia

1858r.



Zm. 15

listopada

1917r.

Biografia:



Francuski filozof, socjolog i pedagog



Pochodził z ortodoksyjnej rodziny
żydowskiej i początkowo przeznaczony
był do zawodu rabina



Był profesorem w Bordeaux, gdzie w
1895 roku objął pierwszą w Europie
katedrę socjologii, od 1902 roku
wykładał na Sorbonie.



Stworzył oryginalną koncepcję
socjologiczną, którą zastosował w
badaniach empirycznych.



W roku 1885/1886 rozpoczął prace nad
swoją pracą doktorską „O podziale
pracy społecznej”



1887 – objął pierwszą we Francji
katedrę socjologii



Przez całe życie był skoncentrowany na
pracy nauczycielskiej i naukowej, w
okresie I wojny światowej prowadził
także działalność społeczną

Poglądy pedagogiczne

:



Socjologia w ujęciu Durkheima to
najważniejsza i najbardziej podstawowa
spośród nauk społecznych.



Rzeczywistość społeczna jest
rzeczywistością sui generis (swoistą).



Ogólną koncepcję socjologii Durkheim
oparł na tzw. pozytywistycznej teorii
nauki

Definicja socjologii wg

Durkheima:

socjologia to nauka o tzw. faktach

społecznych, a nie nauka o

społeczeństwie i jego strukturze

oraz rozwoju, ale to zespół

różnorodnych teorii wyjaśniających

określone fakty społeczne i ich

dziedziny .



Ostro krytykował poglądy
utylitarystów

, którzy udowadniali, iż

podział pracy oraz rozwój społeczeństwa
wywoływany jest dążeniem danych
jednostek do osiągania większych zysków.



Religię uznawał za podstawowy
składnik życia społecznego

- odrzucał

jednocześnie wszelkie teorie definiujące
religię jako wiarę w jedynego Boga bądź
siły nadprzyrodzone.

Poglądy pedagogiczne

cd…



Żadna z istot nie może żyć i być
szczęśliwa, jeśli jej potrzeby nie będą
istniały w odpowiednich proporcjach do
środków.



Krytykuje dualizm natury ludzkiej Kanta
oraz biologizm Spencera i Milla,
zarzucając im uniwersalizm i aprioryzm.

Wychowanie…

„Wychowanie

jest to oddziaływanie

pokoleń dorosłych na te, które nie

dojrzały jeszcze do życia społecznego.

Zmierza ono do wywołania i rozwinięcia w

dziecku pewnej liczby stanów fizycznych,

umysłowych i moralnych, jakich

domagają się od niego i społeczeństwo

polityczne w całości, i środowisko, do

którego jest ono szczególnie

przeznaczone”



Zadaniem wychowania jest
ukształtowanie w każdym z nas

istoty

społecznej



Wychowanie polega na ciągłym
wysiłku narzucania dziecku
sposobów widzenia, myślenia i
działania, do których nie doszłoby
ono spontanicznie.



Istotą wychowania według Durkheima
jest przygotowywanie do zadań
szczegółowych, związanych z danymi
zawodami, przewidywanymi rolami.

Durkheimowska teoria

wychowania

moralnego…

OGÓLNY POGLĄD NA

WYCHOWANIE I NATURĘ DZIECKA



„(…) przeznaczeniem człowieka jest wypełnić
specjalną funkcję w organizmie społecznym i
w konsekwencji trzeba, aby nauczył się on
naprzód wypełnić role organu; ponieważ
wychowanie jest potrzebne tak samo do tego
celu, jak i dla wypełnienia, jak to się mówi, roli
człowieka”.



Durkheim uważał, że „nie należy
przedwcześnie wychowywać dziecka dla tego
czy innego rzemiosła, lecz że trzeba nauczyć
je kochać określone zadania i horyzonty”.

TEORIA MORALNOŚCI

LAICKIEJ



Durkheim swoje konstrukcje myślowe
dotyczące moralności opierał na
zasadzie, że twórcą norm moralnych w
społeczeństwie nie są jakieś siły
transcendentne, lecz samo
społeczeństwo.



Zasługą jego jest dążenie do
zbudowania moralności opartej na
podstawach naukowych (racjonalnych).

Moralność opiera się na

trzech elementach:



Duch dyscypliny:

•

Autorytet

- cecha osoby realnej lub idealnej w

stosunku do określonych osobników.

•

Stałość postępowania

- tendencja do

powtarzania podobnych aktów działania w
jednakowych warunkach. Wiąże się z
autorytetem.



Przywiązanie do grupy



Autonomia woli

BURŻUAZYJNY KOLEKTYWIZM

PEDAGOGICZNY



Wg rozważań Durkheima swoboda indywidualna i
możliwości osobistego rozwoju członków
społeczeństwa zwiększa się wraz z rozwojem
społecznym i wzrostem podziału pracy.



Durkheim występuje przeciw automatyzacji i
upodleniu jednostki w nowoczesnej organizacji
produkcji a także przeciw zamykaniu horyzontów
myślowych robotnika w ramach pełnionej przez
niego funkcji.



Durkheimowski kolektyw opiera się na wrodzonym
dziecku altruizmie, stanowiącym jedną z podstaw
moralności i objawiającym się u dziecka w
przywiązaniu do grupy.

DYSCYPLINA SZKOLNA I

TEORIA KAR



Wychowanie moralne nie może obejść
się bez stosowania kar.



Wg Durkheima „dziecko przychodząc
do szkoły nie jest już istotą neutralną
lecz posiada piętno moralne rodziny i
środowiska z których pochodzi”.



Obowiązkiem szkoły jest zetknąć
dziecko z surowością obowiązków i z
prawdziwym życiem.



Durkheim jest zwolennikiem starej ale
słusznej zasady wychowawczej:
„ wpierw obowiązek, a później prawa.
Postępowanie odwrotne musi zawsze
doprowadzić do opłakanych skutków
wychowawczych”.



Wg niego dzieci lubią dyscyplinę i są z
niej dumne, lubią być dobrze
rządzonymi. Dyscyplina daje klasie
humor i zdrowie.



Warunkiem wpojenia dziecku właściwej
dyscypliny jest autorytet nauczyciela, a
nie strach przed karą.



Organ wymierzający kary w szkole wg
Durkheima: „ można zaproponować
utworzenie z klasy rodzaju trybunału
sądzącego postępowanie swych
członków, gdzie wychowawca pełniłby
tylko rolę przewodniczącego”



Kara, jeśli ma zachować charakter

wychowawczy, musi być wymierzana
dość szybko.

PODSUMOWANIE



Pedagogika Durkheima posiada
wartości nieprzemijające, których
poznanie może i dzisiejszemu
wychowawcy pomóc w rozwiązywaniu
wielu trudności w pracy



Jeśli chodzi o problem wolności
przymusu w wychowaniu Durkheim
usiłował rozwiązać go na tej samej
drodze co Engels - rozwiązania jego są
bez wątpienia wartościowe dla nauki.



System wychowania moralnego
zbudowany na fundamentach socjologii
Durkheima jest bezwzględnie wrogi.



Wielką zasługą Durkheima jest protest
przeciw przerostowi indywidualizmu w
wychowaniu.

Durkheima można

uznać za:



SOCJOLOGA

– który podjął jedną z pierwszych prób

uczynienia swojej nauki „pozytywną” i „obiektywną”



IDEOLOGA

– szukającego wyjścia z impasu, w

jakim u progu epoki imperializmu znalazło się
francuskie społeczeństwo mieszczańskie



REFORMATORA MORALNOŚCI

– świadomego

załamania się tradycyjnych wiar i kodeksów oraz
próbującego rozwiązań nowych



FILOZOFA

– rozczarowanego od dawnych systemów

gnozeologicznych i spodziewającego się od
socjologii rozstrzygnięcia nieomal odwiecznych
dylematów

CYTATY:

„Tam, gdzie wystarczają normy

społeczne, niepotrzebne są

prawa. Tam, gdzie nie

wystarczają społeczne normy,

praw nie da się wprowadzić w

życie”.

DZIEŁA:



„O podziale prac społecznych”,



„Zarys metody socjologicznej”,



„Samobójstwo” (1897),



„Elementarne formy życia religijnego”

Bibliografia



„Klasyczne teorie socjologiczne” red.

Marta Bucholc, Jarosław Kilias, Paweł

Śpiewak; wyd. naukowe PWN;

Warszawa 2006r.



„Studia nad pedagogiką XX wieku„

Wincenty Okoń

Dziękujemy

za uwagę