WIELOTORBIELOWATE

ZWYRODNIENIE NEREK

Klinika Nefrologii, Nadciśnienia Tętniczego i

Medycyny Rodzinnej Uniwersytetu

Medycznego w Łodzi

Dr n. med. Piotr Bartnicki

WIELOTORBIELOWATE ZWYRODNIENIE NEREK



Wielotorbielowate zwyrodnienie nerek
dziedziczone w sposób autosomalny
dominujący (ADPKD) – WZN typu dorosłych



Ryzyko wystąpienia w populacji ogólnej:
1:1000, choruje 4-8 mln ludzi na świecie



Istota choroby: tworzenie i wzrost torbieli w
nerkach i innych narządach (wątroba,
trzustka, śledziona, jajniki, mózgowie)



Choroba ujawnia się w 3 lub 4 dekadzie życia



50% chorych z ADPKD rozwija schyłkową
niewydolność nerek w wieku 60 lat



Chorzy z ADPKD stanowią 5-10% populacji
chorych leczonych nerkozastepczo

WIELOTORBIELOWATE ZWYRODNIENIE NEREK



Mutacja genu dla policystyny 1 (ADPKD typu 1) lub
rzadziej dla policystyny 2 (ADPKD typu 2)



Policycytyny to białka powierzchniowe komórki
biorące udział w różnicowaniu, proliferacji i
apoptozie



Teoria „podwójnego uderzenia” – do rozwoju
choroby oprócz dziedziczonej mutacji genowej
niezbędna spontaniczna mutacja w komórkach
cewek nerkowych mogąca wynikać z nasilonego
metabolizmu tlenowego cewek nerkowych (ok. 5 %
nefronów – druga mutacja i rozwój torbieli)



Dochodzi do: obniżenia wewnątrzkomórkowego
stężenia wapnia, wzrostu stężenia cAMP, aktywacji
białek enzymatycznych i receptorów o aktywności
kinazy tyrozynowej, wzrostu apoptozy co prowadzi

WIELOTORBIELOWATE ZWYRODNIENIE NEREK

do zwiększonej proliferacji komórkowej i sekrecji

płynu do światła cewek. Skutkuje to powstawaniem
torbieli i ich powiększaniem.



Postawa rozpoznania ADPKD jest wywiad rodzinny i
badania obrazowe



U rodzeństwa i potomstwa osoby chorych 50%
ryzyko zachorowania



Podstawowe badanie obrazowe – usg, należy
wykonać najpóźniej w 30 roku życia u osoby z
grupy ryzyka bez objawów klinicznych



m

WIELOTORBIELOWATE ZWYRODNIENIE NEREK



Charakterystyczne dla ADPKD jest powiększenie
nerek



CT, MRI: rozstrzyganie przypadków wątpliwych u
osób młodych, diagnostyka powikłań



MRI: ocena postępu choroby na podstawie
pomiaru objętości nerek (objętości torbieli), która
koreluje z filtracją kłębuszkową



W codziennej praktyce do oceny postępu
choroby stosuje się wyliczany eGFR



Postęp choroby ocenia się na ubytek filtracji
kłębuszkowej 4-5 ml/min/rok



U pacjentów bez nadciśnienia tętniczego i
niewydolności nerek ubytek filtracji wolniejszy 2-
3 ml/min/rok

WIELOTORBIELOWATE ZWYRODNIENIE NEREK

WIELOTORBIELOWATE ZWYRODNIENIE NEREK



Wielotorbielowate zwyrodnienie nerek
dziedziczone recesywnie (ARPKD)



Ujemny wywiad rodzinny



Schyłkowa niewydolność nerek w dzieciństwie
lub młodości



Włóknienie wątroby (biopsja)



Nabyta torbielowatość nerek



Ujemny wywiad rodzinny



Małe rozmiary nerek



Brak torbieli pozanerkowo



Torbielowatość dysplastyczna



Osoby dorosłe



Zmiany jednostronne



Zwapnienia w ścianach torbieli

WIELOTORBIELOWATE ZWYRODNIENIE NEREK



Przebieg choroby i rokowanie modyfikują
czynniki genetyczne i środowiskowe, nie do
końca poznane



Przebieg wśród członków tej samej rodziny
może być różny



Lepsze rokowanie w ADPKD typ 2



Średni wiek rozpoczynania dializ w typie 1 –
54 lata, w typie 2 – 73 lata



Prawie 30% chorych z ADPKD umiera przed
wejściem w program dializ z powikłań
sercowo-naczyniowych



Planowanie rodziny – uwzględnienie 50%
ryzyka przekazania choroby

WIELOTORBIELOWATE ZWYRODNIENIE NEREK

WIELOTORBIELOWATE ZWYRODNIENIE NEREK



Obecnie nie istnieje leczenie przyczynowe
ADPKD



Leczenie nadciśnienia tętniczego



IKA, ARB, blokery układu współczulnego



Leki moczopędne mogą wpływać na wzrost
torbieli



Leczenie nefroprotekcyjne



Dieta bezkofeinowa, niepalenie tytoniu



Prawidłowa waga ciała, aktywność fizyczna



Zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej i
WNP (PTH podwyższa cAMP)



Hamowanie stresu oksydacyjnego



Leczenie ZUM

- Leki penetrujące do torbieli: biseptol,

WIELOTORBIELOWATE ZWYRODNIENIE NEREK



Fluorochinolony, wankomycyna, cefalosporyny III
generacji, klindamycyna, , metronidazol



Parenteralne podawanie leku, leczenie 4 tygodnie



Leczenie bólu



Leki p/bólowe



Przezskórna igłowa aspiracja pod kontrolą USG,
fenestracja torbieli, nefrektomia laparoskopowa
lub klasyczna



Wskazania do nefrektomii



Rak nerki, zespół ciasnoty brzusznej, zaburzenia
oddychania, krwawienie, ciężkie infekcje
powikłane ropniami, przygotowanie do
przeszczepu nerki, duży zespół bólowy



Leczenie nerkozastępcze: hemodializy, przeszczep

WIELOTORBIELOWATE ZWYRODNIENIE NEREK



Nerki, ograniczenia do dializy otrzewnowej



Leczenie zmniejszające proliferację komórek
torbieli



Aktualnie prowadzone badania kliniczne kilku
grup leków, głównie zmniejszających
wewnątrzkomórkowe stężenie cAMP



Antagoniści receptora dla wazopresyny
(akwaretyki) – badanie TEMPO



Analogi somatostatyny – objawy uboczne



Inhibitory kinazy proteinowej (mTOR)- korzystne
wyniki na modelu zwierzęcym sirolimus i
everolimus, brak zaleceń dla ludzi



Inhibitory dla receptorów o aktywności kinazy
tyrozynowej – korzystne wyniki na modelu
zwierzęcym

WIELOTORBIELOWATE ZWYRODNIENIE NEREK

Opracowano na podstawie:

1.

Nefrologia. Pod redakcją Andrzeja Książka i
Bolesława Rutkowskiego. Wydawnictwo Czelej,
2004

2.

Rozpoznawanie i leczenie chorób nerek –
wytyczne, zalecenia i standardy postępowania.
Pod

redakcją

Bolesława

Rutkowskiego

i

Stanisława

Czekalskiego.

Wydawnictwo

Termedia, 2008.