Charakterystyka wad postawy ciała:

PLECY WKLĘSŁO-OKRĄGŁE

(łac. dorsum rotundo -

concavum)

I

PLECY PŁASKIE

(łac. dorsum planum).

Katarzyna Kawiorska,

gr3 ,Fizjoterapia rok II.

Postawa ciała i jej zadania:

Postawa ciała jest to zharmonizowany układ poszczególnych
odcinków ciała względem siebie oraz w odniesieniu do osi
mechanicznej ciała, utrzymywanej w minimalnym napięciu
układu mięśniowego i nerwowego (Ambros, 1962).

Prawidłowa postawa ciała:

zapewnia optymalną stabilność,
wymaga minimalnego wysiłku układu mięśniowego do

utrzymania postawy,

stwarza warunki do optymalnego ułożenia narządów

wewnętrznych (Bąk, 1965).

Cechy charakteryzujące

prawidłową postawę ciała:

Proste ustawienie głowy,
Fizjologiczne wygięcie kręgosłupa w płaszczyźnie

strzałkowej oraz prosty kręgosłup w płaszczyźnie
czołowej,

Przednia ściana klatki piersiowej jest najdalej

wysuniętym elementem ciała( nie dotyczy małych
dzieci, u nich najdalej wysuniętym punktem jest
brzuszek),

Dobre podparcie miednicy na głowach kości

udowych,

Proste kończyny i prawidłowe wysklepienie stóp.

Wady postawy- definicja,

podział:

Wady postawy są to wszelkie odchylenia w wyprostnej
postawie ciała zdrowego człowieka i związane z tym
niedostatki sprawności fizycznej, swobody ruchów czy
zwykłego chodu.
Strukturalne oraz różnorodne deformacje w obrębie
narządu ruchu nazywane są wadami budowy.
Wady postawy i budowy ciała na dwie zasadnicze
grupy:

Wady wrodzone

–kości,
–mięśni.

Wady nabyte

–rozwojowe,
–nawykowe.

Wady postawy- podział:

Wady wrodzone – należą tu przypadki z

odchyleniami prawidłowej budowy ciała w
następstwie czynników, które zadziałały w okresie
płodowym.
Przyczyny powstawania tych wad są różne.
Niektóre z nich są przekazywane dziedzicznie.

Wady nabyte – mogą być wywoływane przebytymi

chorobami, te określamy terminem wady
rozwojowe lub powstają na skutek zaburzenia
nawyku prawidłowej postawy ciała, te określamy
terminem wady nawykowe.

Czynniki rozwoju wad postawy:

Trafnie źródło etiologii wad postawy ujęła
Maria Kutzner-Kozińska (1981).Wyodrębniła
ona trzy sfery czynników, w następstwie
których dochodzi do rozwoju wad, są to:

 Czynniki fizjologiczne.

 Czynniki morfologiczne.

 Czynniki środowiskowe.

Czynniki rozwoju wad postawy:

Istotą zaburzeń w sferze czynników
fizjologicznych jest nawyk prawidłowej
postawy. Dla dziecka z wadą postawy nawykowa
postawa nieprawidłowa jest czymś naturalnym,
zwykłym i nie wymagającym wysiłku
(przyjmowanym podświadomie).
U podstaw tego rodzaju wad postawy leżą:

 zaburzenia czucia głębokiego,
 osłabienie słuchu,
 krótkowzroczność,
 stan psychiczny dziecka.

Czynniki rozwoju wad postawy:

Zaburzenia w sferze morfologicznej
najczęściej polegają na:

 występowaniu dystonii mięśniowej zespołów

współdziałających na nierównomiernie
rozłożonych siłach nacisku i pociągania w
zakresie układu kostnego kręgosłupa,

 nadmiernym napięciu i rozciągnięciu pewnych

grup wiązadeł oraz części torebek stawowych.

Czynniki rozwoju wad postawy:

Warunki środowiska zewnętrznego, w jakim
żyje człowiek, stają się coraz częściej przyczyną
niekorzystnych zmian w postawie ciała.
Na pierwsze miejsce wysuwają się:

Nieunormowany tryb życia,
Złe warunki higieniczne i bytowe,
Nie przebywanie na świeżym powietrzu,
Brak ćwiczeń ruchowych, hipokinezja,
Przyjmowanie jednorodnych i długotrwałych

pozycji w szkole i w pracy, jak i podczas
odpoczynku (niedostosowane ławki szkolne,
nieodpowiednie noszenie teczki).

Przebieg rozwoju wad postawy:

W przebiegu rozwoju wad postawy wyróżniamy
trzy okresy:

 I okres - zmian czynnościowych

Jedne grupy mięśni ulegają osłabieniu i
rozciągnięciu, w innych występuje wzmożone
napięcie i ich skrócenie. Czas trwania tego okresu
może być różny w zależności od czynników, które
powodują powstawanie wad. Może on wynosić od
kilku tygodni do kilku miesięcy.

Przebieg rozwoju wad postawy:



II okres - powstawania przykurczy

W tym okresie wprowadzenie ćwiczeń

korekcyjnych może być jeszcze całkowicie
skuteczne. Okres ten może trwać przez
kilka tygodni, miesięcy a nawet lat.

 III okres - zmian strukturalnych ,

czyli utrwalonych przykurczy
Wady postawy
w tym okresie określamy jako
patologiczne. Ćwiczenia korekcyjne
pozwalają zapobiec dalszemu
postępowaniu wady, jednak całkowita jej
likwidacja jest już niemożliwa i często
wymaga złożonego postępowania
rehabilitacyjnego (w tym zabiegu
chirurgicznego).

Cztery zasadnicze typy

wadliwej postawy wg

Wiles’a:

I.

Pogłębienie kifozy piersiowej, tzw.
plecy okrągłe (dorsum rotundum ).

II.

Pogłębienie lordozy lędźwiowej, tzw.
plecy wklęsłe (dorsum concavum ).

III. Pogłębienie kifozy piersiowej i lordozy

lędźwiowej ,tzw.

plecy

okrągło –wklęsłe ( dorsum rotundo-
concavum ).

IV. Brak fizjologicznych wygięć

kręgosłupa,tzw.
plecy płaskie (dorsum planum ).

Plecy okrągło wklęsłe

( dorsum rotundo –

convacum)

Nazywane też bywają hiperkifolordozą,
plecami wklęsło-wypukłymi. Jest to wada,
w której występują równocześnie cechy
charakterystyczne dla pleców okrągłych i
wklęsłych.
Istotą tej wady jest pogłębiona
zarówno kifoza odcinka piersiowego

kręgosłupa, jak i lordoza odcinka

lędźwiowego kręgosłupa.

Plecy okrągło-wklęsłe-

charakterystyka:

W sylwetce tej stwierdza się :
zwiększoną lordozę lędźwiową i kifozę piersiową.
zazwyczaj głowa jest pochylona ku przodowi,
klatka piersiowa spłaszczona,
łopatki są wysunięte i odstają od klatki piersiowej

(łopatki skrzydłowate),

pośladki uwypuklają się,
brzuch jest wypięty(przodujący),
w wyniku zbliżania się żeber do siebie dochodzi do

spłycenia oddechu, z czasem zmniejsza się ruchomość
klatki piersiowej.

zwiększony kąt przodopochylenia miednicy (zwiększa się

lordoza lędźwiowa i na drodze odcinkowej kompensacji
dochodzi do pogłębienia kifozy piersiowej).

Prawidłowe wymiary krzywizn

kręgosłupa:

Na rysunku kolorem czerwonym zaznaczyłam odległość
od pionu odcinka szyjnego (na wysokości 7 kręgu
szyjnego) i szczytu lordozy lędźwiowej.
Zdaniem francuskiego eksperta L. Charriere'a

obie odległości te powinny być podobne i wynosić:
u niskich dzieci: 20-25 mm,
u wysokich dzieci: 30-35 mm,
u niskich dorosłych: 25-30 mm,
u wysokich dorosłych: 40-45 mm.
Większe odległości wskazują na zbyt
duże wygięcie w odcinku piersiowym
i odcinku lędźwiowym kręgosłupa.

Wpływ wady na aparat mięśniowy:

Do mięśni osłabionych i zbyt rozciągniętych należą:
- mięsień prostownik grzbietu odcinka piersiowego,
- mięsień najszerszy grzbietu,
- mięsień
równoległoboczny większy i mniejszy,
- mięsień czworoboczny grzbietu,
- mięśnie pośladkowe
wielkie, średnie, małe,

-

mięśnie kulszowo- goleniowe:

m.półbłoniasty, m.półścięgnisty, m.dwugłowy uda,
- mięśnie brzucha: m. prosty, m. skośny
zewnętrzny, m. skośny wewnętrzny, m.poprzeczny
(zwiększona lordoza przesuwa narządy jamy brzusznej ku
przodowi- upośledza to ruchy oddechowe przepony, co w
konsekwencji prowadzi do zaburzeń oddychania i
krążenia).

Wpływ wady na aparat

mięśniowy:

Do mięśni nadmiernie napiętych,
przykurczonych należą:

- mięsień prostownik grzbietu odcinka

lędźwiowego, - mięśnie nadkolcowe
odcinka lędźwiowego, - mięśnie
piersiowe większe i mniejsze,

- mięśnie zębate przednie,

- mięśnie międzyżebrowe

zewnętrzne i wewnętrzne, - mięsień
biodrowo- lędźwiowy,
- mięsień prosty
uda,
- mięsień
krawiecki,

- mięsień

czworoboczny lędźwi.

Cel leczenia rehabilitacyjnego:

Zapobieganie narastaniu deformacji,
Zmniejszenie objawów bólowych,
Przywrócenie zaburzonej równowagi mięśniowej

przez rozciągnięcie przykurczonych, a wzmocnienie
osłabionych mięśni,

Poprawa zakresu ruchomości klatki piersiowej,
Kształtowanie i utrzymanie nawyku prawidłowej

postawy ciała

Przywrócenie prawidłowych wzorców ruchowych dla

obręczy barkowej, miednicy i tułowia.

Kinezyterapia:

Należy pamiętać o zasadzie stabilizacji
odcinkowej! Mówi ona o tym, że ruch korekcyjny
jednego odcinka kręgosłupa nie powinien być
przenoszony na odcinki sąsiednie, gdyż może być dla
nich szkodliwy. Np. korekcja nadmiernej kifozy
piersiowej przeniesiona na odcinek lędźwiowy będzie
sprzyjała pogłębianiu lordozy i na odwrót. Należy więc
uniemożliwić przenoszenie ruchu na odcinki sąsiednie.
Można to osiągnąć przez: -ograniczenie
zakresu ruchu, np. w leżeniu na brzuchu uniesienie
głowy i rąk bez odrywania klatki piersiowej,
-pozycje
ustalające odcinki sąsiednie, np. skulne ustawienie
nóg zabezpiecza odc. L kręgosłupa, -
przybory, np. laska gimnastyczna umieszczona na
wysokości łopatek zabezpiecza odc. Th kręgosłupa.

Kinezyterapia:

- ćw. wzmacniające gorset mięśniowy,
- ćw. czynne wolne w pozycjach izolowanych,
- ćw. posturalne, - ćw.
elongacyjne, - ćw. Antygrawitacyjne,
- ćw. rozciągające, - ćw. autoredresyjne,
- ćw. z przyborami i przyrządami,
- ćw. oddechowe, - ćw.
w wodzie, pływanie( styl grzbietowy)
- ćw. zwiększające ruchomość kręgosłupa,
- ćw. zwiększające siłę i wytrzymałość mm.
brzucha - ćw.
reedukacji przed lustrem,
- ćw. w domu pod opieką rodziców,
- poizometryczna relaksacja mięśni

Fizykoterapia:

 elektrostymulacja mięśni grzbietu-

zwiększenie siły i masy mięśnia,

 diatermia krótkofalowa- rozluźnienie

mięśni (dzieci powyżej 7 r. ż.),

 okłady parafinowe

Masaż:

Masaż segmentarny: grzbiet, miednica, klatka

piersiowa, kark, głowa.

Masaż klasyczny składający się z 3 części:

Część I: 5 zabiegów; delikatny
masaż grzbietu i kręgosłupa, powolne rozcieranie,
ugniatanie podłużne, roztrząsanie.

Część II: 5 zabiegów; masaż rozluźniający klatki
piersiowej, masaż grzbietu i kręgosłupa pobudzający-
rozcieranie, ugniatanie poprzeczne, delikatne
oklepywanie.
Część III: 5 zabiegów; masaż pobudzający obręczy
biodrowej i pośladków

Powikłania:

Nie leczona wada może doprowadzić do:

Zniekształcenia klatki piersiowej

Uciskania narządów wewnętrznych prowadząc do

upośledzenia wydolności krążenia i oddychania

Zmniejszonej sprawności fizycznej

Duszności

Plecy płaskie ( dorsum planum)

Ta wada charakteryzuje się spłaszczeniem
lub brakiem fizjologicznych wygięć
kręgosłupa. Brak fizjologicznych krzywizn
kręgosłupa powoduje wypadnięcie funkcji
amortyzacyjnej kręgosłupa. Poszczególne
elementy kręgosłupa ulegają przeciążeniu i
prowadzą do zmian zwyrodnieniowych.
Istnieje skłonność do powstawania bocznych
skrzywień kręgosłupa.
Pojemność i ruchomość klatki
piersiowej są upośledzone.

Plecy płaskie - charakterystyka:

zmniejszenie kąta przodopochylenia miednicy,
zmniejszenie wszystkich krzywizn kręgosłupa( kifoza

piersiowa silnie spłaszczona)

nienaturalne wyprostowanie sylwetki,
głowa umieszczona bezpośrednio nad tułowiem,
pozorne wydłużenie szyi,
barki obniżone,
łopatki odstające( skrzydłowate),
horyzontalne ustawienie żeber,
przeprost w stawach kolanowych,
spłaszczenie klatki piersiowej,
kręgosłup traci walory amortyzacyjne ( częste bóle głowy,

zawroty głowy),

obniżenie narządów wewnętrznych.

Plecy płaskie występują w dwóch krańcowo różnych

przypadkach:

W astenicznej budowie ciała, o słabej, wiotkiej

muskulaturze, gdzie zrównoważenie ciała
osiągane jest w znacznej części dzięki
biernemu usytuowaniu jego segmentów.

U dzieci silnie umięśnionych, wcześnie i

intensywnie ćwiczących.

Prowadzenie sedenteryjnego trybu życia,

charakterystycznego nie tylko w pracy, ale i
podczas odpoczynku. Wpływa on nie tylko na
ograniczenie i zubożenie praktycznych form
ruchowych, lecz także na osłabienie mięśni.

Wpływ wady na aparat

mięśniowy:

W plecach płaskich nadmiernie rozciągnięte są: 
- mięsień prostownik grzbietu odcinka

lędźwiowego,

- mięsień czworoboczny lędźwi,
- mięsień biodrowo- lędźwiowy. 

Mięśniami nadmiernie napiętymi są: 
- mięsień prostownik grzbietu odcinka

piersiowego,

- mięsień czworoboczny grzbietu,
- mięsień równoległoboczny mniejszy i większy.

Cel leczenia rehabilitacyjnego:

zwiększenie krzywizn kręgosłupa,
wzmocnienie i skrócenie mięśni grzbietu w odcinku Th
zwiększenie lordozy lędźwiowej(skracanie mięśni w części

piersiowej może spowodować plecy płaskie na całej
długości),

wzmocnienie i skrócenie mięśni unoszących barki –mięśnie

naramienne, górna część mięśni czworobocznych (uzyskanie
lepszego wysklepienia klatki piersiowej i wyższego
ustawienia opadających w dół barków);

skrócenie mięśni zginających udo i wydłużenie mięśni

prostujących je ( zwiększenie przdopochylenia miednicy);

wydłużenie mięśni brzucha;
zwiększenie ruchomości kręgosłupa zwłaszcza do przodu w

odcinku piersiowym (ćwiczenia kifotyzujące),

ogólne, wszechstronne wzmocnienie mięśni grzbietu,

brzucha oraz mięśni pośladkowych.

Kinezyterapia:

 ćw. ogólnorozwojowe, ćw. czynne z oporem
 ćw. oddechowe,
 ćw. w wodzie, pływanie,
 ćw. wzmacniające gorset mięśniowy,
 ćw. wzmacniające siłę mięśni brzucha i mięśni

pośladkowych,

 ćw. w domu pod opieką rodziców.

Nie są wskazane ćwiczenia elongacyjne,
wyciągi, zwisy a więc wszystko to, co prowadzi
do spłaszczenia krzywizn kręgosłupa.

Fizykoterapia:

• Elektrostymulacja mięśni grzbietu,
• DKF ( dzieci powyżej 7 r.ż.),
• Okłady borowinowe.

Masaż:

Masaż segmentarny przez cały okres prowadzonej rehabilitacji.

Kolejność postępowania: opracowanie grzbietu, miednicy, klatki
piersiowej, karku i głowy.

Masaż klasyczny:

I Etap :podczas 3, 4 pierwszych zabiegów wykonujemy delikatny
masaż grzbietu, odcinka piersiowego kręgosłupa i powłok
brzusznych. Stosujemy dużo głaskań, powolne rozcierania,
ugniatanie podłużne i delikatne roztrząsanie.
II Etap-I faza: wykonujemy masaż o charakterze rozluźniającym
(głaskania, rozcierania, ugniatania podłużne) mięśni grzbietu,
zginaczy podudzia i powłok brzusznych. Można wykonywać uciski na
wyrostki poprzeczne kręgów lędźwiowych. II faza :opracowujemy
odcinek lędźwiowy kręgosłupa, mięśnie okolicy lędźwiowej i klatkę
piersiową.
wykorzystujemy techniki pobudzające (intensywne rozcierania,
ugniatania poprzeczne, oklepywania, wibrację podłużną i
roztrząsanie).

Bibliografia:

• Wiktor Dega „Ortopedia i

rehabilitacja”, PZWL Warszawa 1968

• Tadeusz Szymon Gaździk „Ortopedia i

traumatologia”, PZWL Warszawa
1998

• T.Kasperczyk „ Wady postawy ciała.

Diagnostyka i leczenie”, Kraków 1994