STRATEGIA

FEDERACJI

ROSYJSKIEJ

1

Federacja Rosyjska

• Ustrój - republika federalna.
• To największy kraj na świecie - rozciąga się na

obszarze 17 075 200 km.

• Liczba obywateli Rosji wynosi obecnie ok. 140 mln
• Budżet militarny 35 mld $

• W skład Federacji Rosyjskiej wchodzi 83

podmiotów: 21 republik, 46 obwodów, 9 krajów, 2
miasta wydzielone (o znaczeniu federalnym), 1
obwód autonomiczny, 4 okręgi autonomicznych.

2

System polityczny

• Władza ustawodawcza

- Zgromadzenie
Federalne, czyli
parlament, składa się z
dwu izb: Rady Federacji
(izba wyższa) i Dumy
Państwowej (izba niższa).

• Władza wykonawcza –

prezydent i rząd

• Władza sądownicza

3

Skutki rozpadu Związku

Radzieckiego

Rozpad imperium wpłynął na

powstanie

nowego

układu

sił

międzynarodowych.

Przede

wszystkim

pogorszyła

się

międzynarodowa pozycja Rosji, bo
przy

narastających

dążeniach

mocarstwowych USA i rozbudowie
NATO

w

kierunku

wschodnim

przerwana została część jej powiązań
gospodarczych

i

układów

politycznych. Ograniczona została też
rosyjska strefa wpływów „bliskiej
zagranicy”.

4

Skutki rozpadu Związku
Radzieckiego

• Powstanie WNP
• Utrata ponad 5 mln km

2

powierzchni

kraju

• Strata 48% ludności ZSRR
• Powstanie Federacji Rosyjskiej

5

Wspólnota Niepodległych Państw

• Powstała w 1991 roku jako luźny związek republik

uznający zwierzchność władzy centralnej. Do jej
najważniejszych zadań należy współpraca
gospodarcza, w dziedzinie polityki obronnej,
ochrony zdrowia, polityki społecznej, migracyjnej i
ochrony środowiska wspólna polityka celna, walka z
przestępczością

• Należące państwa: Rosja, Białoruś, Ukraina,

Gruzja, Azerbejdżan, Armenia, Kazachstan,
Uzbekistan, Turkmenistan, Tadżykistan, Kirgistan,
Mołdawia.

6

Redefinicja bezpieczeństwa

(M. Gorbaczow)

• Zachód postrzegany nie jako wróg

lecz jako główny sojusznik polityczny i
ideologiczny;

• Wielowymiarowe postrzeganie

bezpieczeństwa;

• Rezygnacja z wyścigu zbrojeń;
• Wycofywanie wojsk z obcych państw.

7

Dokumenty składające się na

strategie Federacji Rosyjskiej:

• Koncepcja bezpieczeństwa

narodowego

• Doktryna wojenna
• Koncepcja polityki zagranicznej

8

Siły Zbrojne Federacji

Rosyjskiej

Siły Zbrojne Federacji Rosyjskiej zostały

utworzone na bazie Armii Radzieckiej po
rozwiązaniu ZSRR. W dniu 7 maja 1992 na mocy
ustawy prezydenta Borysa Jelcyna utworzone
zostało rosyjskie Ministerstwo Obrony, któremu
podlegają wszystkie rodzaje wojsk.

Głównodowodzącym Sił Zbrojnych
Federacji Rosyjskiej jest prezydent Rosji
(obecnie Dmitrij Miedwiediew), któremu
podporządkowany jest Minister Obrony
(obecnie Anatolij Sierdiukow).

9

Wojska rosyjskie dzielą się na 6

rodzajów:

• Strategiczne Wojska Rakietowe,
• Wojska Kosmiczne,
• Wojska Powietrzno-Desantowe,
• Siły Powietrzne,
• Marynarkę Wojenną,
• Wojska Lądowe.

10

Siły zbrojne podzielone są na okręgi

wojskowych:

• Leningradzki Okręg Wojskowy,
• Moskiewski,
• Północnokaukaski,
• Nadwołżańsko-Uralski,
• Syberyjski,
• Dalekowschodni,
• Kaliningradzki Okręg Specjalny.

11

Liczebność Sił Zbrojnych Federacji

Rosyjskiej w latach 1992-2003

1992

2,720 mln

1993

2,030 mln

1994

1,714 mln

1995

1,520 mln

1996

1,270 mln

1997

1,240 mln

1998

1,159 mln

1999

1,004 mln

2000

1,004 mln

2001

0,977 mln

2002

0,988 mln

2003

0,960 mln

12

Siły Zbrojne Federacji Rosyjskiej

• Na początku 2008 r. wojsko rosyjskie

liczyło ok. 900 tys. żołnierzy oraz
1,037 mln rezerwistów. Liczbę
ludności zdolną do służby wojskowej
szacuje się na 50,2 mln.

13

Doktryna wojenna Federacji

Rosyjskiej

• Piątego lutego 2010 r. prezydent

Dmitrij Miedwiediew zatwierdził
Doktrynę wojenną Federacji
Rosyjskiej.

• Dokument koncentruje się na kwestii

zapewnienia bezpieczeństwa FR w
wymiarze wojskowym, będąc
rozwinięciem

i uzupełnieniem Strategii

bezpieczeństwa narodowego FR z
maja 2009 r.

Doktryna wojenna Federacji

Rosyjskiej

•

Za najpoważniejsze wyzwanie uznano próby
„przyznania NATO globalnych funkcji, realizowanych z
naruszeniem norm prawa międzynarodowego” oraz
przybliżenie wojskowej infrastruktury członków NATO i
rozszerzenie Sojuszu.

•

Wzmocnienie systemów zbiorowego bezpieczeństwa z
udziałem Rosji staje się jednym z głównych zadań w
ramach powstrzymywania i zapobiegania konfliktom.

•

Doktryna zakłada rozwój stosunków z UE oraz NATO.
Rosja będzie dążyć do uzyskania większego wpływu na
decyzje Sojuszu w kwestiach mających dla niej
priorytetowe znaczenie,w zamian oferując współpracę w
obszarach strategicznych zainteresowań NATO.

Doktryna wojenna Federacji

Rosyjskiej

W odniesieniu do sił konwencjonalnych,

priorytetami będą:

• doskonalenie systemów dowodzenia, łączności, walki

radioelektronicznej i zwiadu,

• doskonalenie współdziałania między poszczególnymi

rodzajami sił zbrojnych i wojsk,

• wyposażenie w nowoczesne uzbrojenie,
• Stworzenie zintegrowanej obrony powietrzno-kosmicznej,
• rozwój bazy mobilizacyjnej,
• zabezpieczenie niezbędnego stopnia ukompletowania,

wyposażenia i wyszkolenia jednostek stałej gotowości.

Doktryna wojenna Federacji

Rosyjskiej

Rosja nie zrezygnuje z powszechnego

obowiązku służby wojskowej, ale będzie
dążyć do tego, by żołnierze zawodowi
stanowili większość, także w korpusie
podoficerskim i szeregowców. Zachowanie
służby z poboru ma zapewnić odpowiednie
rezerwy mobilizacyjne. Doktryna zakłada, że
rodzimy przemysł wojenny pozwoli zachować
technologiczną niezależność Rosji w obszarze
produkcji uzbrojenia strategicznego i
konwencjonalnego.

Rosja bierze pod uwagę użycie sił zbrojnych wychodząc z

następujących zasad:

• użycie wszystkich posiadanych sił i środków,

włącznie z bronią jądrową, w razie konieczności
odparcia agresji zbrojnej, jeżeli wyczerpane
zostaną lub okażą się nieskuteczne inne metody
rozwiązania sytuacji kryzysowej;

• użycie sił zbrojnych wewnątrz kraju ściśle

zgodnie z Konstytucją i prawami federacyjnymi
w razie pojawienia się zagrożenia życia
obywateli, całości terytorialnej kraju, a także
groźby obalenia siłą ustroju konstytucyjnego.

18

Porównanie treści głównych koncepcji polityki

zagranicznej Federacji Rosyjskiej

Dominujące

treści

Euroatlantyck

a

Euroazjatycka Dynamicznej

równowagi

Stosunek do

NATO

Otwarty

Niechętny

„partnerski”

„Europeizowani

e” Rosji

Duże

Ograniczone

Znaczące

Ideologizacja

polityki

rosyjskiej

Ograniczona

Znacząca

Ograniczona

Stosunek do

USA

Pragmatyczny

Niechętny

Pragmatyczny

Stosunek do UE Bliski

Ostrożny

„partnerski”

Dążenie

imperialne

Ograniczone

Rozwinięty

Umiarkowane

Preferowane

kierunki

aktywności

rosyjskiej

polityki

zagranicznej

Wspólnota

Niepodległych

Państw, Europa,

USA

WNP, Chiny,

Indie

WNP i główne

państwa świata

19

Charakterystyczne cechy strategii międzynarodowej  w

latach 1991-2004

• urealnienie rosyjskiej polityki zagranicznej i odstąpienie

od marnotrawienia środków w polityce globalnej:
ograniczenie rozbudowy broni ofensywnych, przerwanie
wspierania w świecie różnych "reżimów rewolucyjnych"
i wysyłania "doradców" do wielu państw;

• demokratyzacja działań w rosyjskiej  polityce

zagranicznej;

• dominacja interesów państwowych ponad racjami

ideologicznymi;

• dążenie do zachowania równowagi

interesów(zachowanie wystarczalności obronnej,
wypełnianie przyjętych zobowiązań rozbrojeniowych).

20

Najważniejsze cele rosyjskiej polityki zagranicznej po roku

2000

• zapewnienie bezpieczeństwa, suwerenności, integralności

terytorialnej kraju;

• tworzenie wokół Federacji Rosyjskiej pasa dobrosąsiedzkiej

współpracy;

• umacnianie wielobiegunowego układu sił międzynarodowych;
• rozwijanie partnerskich stosunków z różnymi państwami;
• tworzenie dogodnych warunków zewnętrznych dla modernizacji

państwa;

• ochrona interesów obywateli
rosyjskich pozostających poza
granicami państwa;
• tworzenie pozytywnego obrazu
Federacji Rosyjskiej w świecie.
 

21

Koncepcja

bezpieczeństwa

narodowego FR z

2000r. składa się z

4 części :

22

1. Pozycja Rosji w środowisku międzynarodowym

Duże znaczenie na arenie

międzynarodowej mają " czynniki
militarne i polityka siłowa" oraz "siła
militarna i stosowanie środków
przemocy". Autorzy koncepcji
dostrzegają świadome osłabianie
pozycji Rosji w dziedzinie politycznej,
ekonomicznej, wojskowej i in., a także
próby ignorowania jej interesów.

23

2. Interesy narodowe

• Nienaruszalność ustroju konstytucyjnego

państwa,

• Suwerenność i integralność terytorialna,
• Stabilność polityczna, gospodarczą i

społeczną,

• Przestrzeganie prawa i utrzymanie

porządku prawnego,

• Rozwój równoprawnej i wzajemnie

korzystnej współpracy międzynarodowej.

24

3. Zagrożenia dla bezpieczeństwa

narodowego

• Osłabienie wpływów Rosji w Europie, na Bliskim

Wschodzie, Zakaukaziu, w Azji Środkowej oraz w
Azji i Pacyfiku,

• Rozszerzanie NATO na wschód,
• Możliwość pojawienia się w bezpośrednim

sąsiedztwie rosyjskich granic obcych baz i dużych
kontyngentów wojskowych,

• Rozprzestrzenianie broni masowego rażenia i

środków jej przenoszenia,

• Osłabianie procesów integracyjnych WNP,
• Roszczenia terytorialne wobec Rosji.

25

4. Sposoby zabezpieczenia

bezpieczeństwa narodowego

• Wczesne prognozowanie i wykrywanie zagrożeń dla bezpieczeństwa

narodowego FR,

• Zapewnienie suwerenności i integralności terytorialnej FR oraz

bezpieczeństwa jej obszaru przygranicznego,

• Rozwój gospodarki kraju w tym: poszerzenie rynków zbytu dla rosyjskich

towarów, stworzenie sprzyjających warunków do międzynarodowej
integracji rosyjskich rynków.

• Zapewnienie równoprawnej i wzajemnie korzystnej współpracy Rosji

przede wszystkim z czołowymi państwami świata.

• Rozwój i utrzymanie na dostatecznie wysokim poziomie potencjału

wojskowego państwa,

• Umacnianie reżimu broni masowej zagłady i środków jej przenoszenia.
• Podjecie skutecznych działań w zakresie wykrywania, uprzedzania i

przerywania działalności dywersyjnej i wywiadowczej obcych państw
przeciwko FR.

• Walka z terroryzmem, narkobiznesem i przemytem.

26

Strategia bezpieczeństwa narodowego Federacji Rosyjskiej do

2020 roku

Zatwierdzona Dekretem Prezydenta Federacji

Rosyjskiej Dmitrija Miedwiediewa z 12 maja 2009 roku

27

У К А З

ПРЕЗИДЕНТА РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ

О Стратегии национальной безопасности Российской Федерации до 2020 года

В целях консолидации усилий федеральных органов исполнительной власти,
органов государственной власти субъектов Российской Федерации, организаций
и граждан Российской Федерации в сфере обеспечения национальной
безопасности
п о с т а н о в л я ю:
1. Утвердить прилагаемую Стратегию национальной безопасности Российской
Федерации до 2020 года.
2. Секретарю Совета Безопасности Российской Федерации:
ежегодно представлять доклад о состоянии национальной безопасности и мерах
по ее укреплению, в том числе о ходе реализации Стратегии национальной
безопасности Российской Федерации до 2020 года;
вносить проекты нормативных правовых актов Президента Российской
Федерации по вопросам реализации Стратегии национальной безопасности
Российской Федерации до 2020 года;
представить предложения по приведению нормативных правовых актов
Президента Российской Федерации в соответствие с настоящим Указом.
3. Признать утратившими силу:
Указ Президента Российской Федерации от 17 декабря 1997 г.
№ 1300 "Об утверждении Концепции национальной безопасности Российской
Федерации" (Собрание законодательства Российской Федерации, 1997, № 52, ст.
5909);
Указ Президента Российской Федерации от 10 января 2000 г.
№ 24 "О Концепции национальной безопасности Российской Федерации"
(Собрание законодательства Российской Федерации, 2000, № 2, ст. 170).
4. Настоящий Указ вступает в силу со дня его подписания.

Президент Российской Федерации                                               
Д.Медведев

 Москва, Кремль
12 мая 2009 года
№ 537

28

• W nowej strategii zawarto zróżnicowane aspekty

jak obrona narodowa, wzrost gospodarczy,
polityka zdrowotna, ekologia, kultura czy
edukacja. Rosyjski dokument strategiczny nie
koncentruje się jedynie na zagrożeniach z
zakresu "twardego bezpieczeństwa", ale porusza
także problematykę "miękkich zagrożeń",
związanych z kwestiami ekonomiczno-
społecznymi i migracyjnymi.

• Takie rozłożenie akcentów wynika z tego iż

pomiędzy poszczególnymi zespołami tworzącymi
strategię coraz częściej do głosu dochodzą
ludzie powiązani z resortami gospodarczymi,
aniżeli związani ze służbami specjalnymi i
resortami siłowymi.

29

Rosyjska strategia bezpieczeństwa ma

obrazować powrót Rosji, kluczowego gracza
światowego, na arenę międzynarodową, która
odchodzi już od swojego unilateralnego
charakteru na rzecz wielobiegunowego obrazu
stosunków międzynarodowych. Tym samym na
początku dokumentu jego twórcy przekonują o
wzmacniającej się pozycji Rosji i postępującym
procesie stabilizacji na jej obszarze, co miałoby
być szczególnie widoczne poprzez
przezwyciężenie kryzysu ekonomicznego oraz
uporanie się z separatyzmem i terroryzmem.

30

Strategia bezpieczeństwa narodowego - zewnętrzne

aspekty bezpieczeństwa (1/3)

Jednym z kluczowych fundamentów

nowej strategii bezpieczeństwa jest
katalog zagrożeń dla Federacji Rosyjskiej.
Pierwsze miejsce, niezmiennie od
dziesięcioleci, przyznawane jest
 Sojuszowi Północnoatlantyckiemu,
gdyż istniejąca obecnie architektura
bezpieczeństwa w Europie nie jest
dostosowana do wymogów

współczesnych zagrożeń.

31

Strategia bezpieczeństwa

narodowego - zewnętrzne aspekty

bezpieczeństwa (2/3)

• jednostronne użycie siły w stosunkach

międzynarodowych, przez Stany Zjednoczone i Pakt
Północnoatlantycki

• dążenie niektórych państw do uzyskania dominującej

pozycji militarnej w świecie, głównie w dziedzinie
strategicznych sił nuklearnych.( Niemniej jednak
sama Rosja nie wyrzeknie się użycia broni nuklearnej
dla zapewnienia bezpieczeństwa państwa.)

• militaryzacji przestrzeni kosmicznej przez USA co ma

związek z projektem tarczy antyrakietowej

• proliferacja broni masowego rażenia
• cyberterroryzm
• ksenofobia (wrogość, niechęć w stosunku do obcych,

np. mniejszości narodowych, cudzoziemców)

32

Strategia bezpieczeństwa narodowego -

zewnętrzne aspekty bezpieczeństwa (3/3)

• separatyzm (dążenie do wyodrębnienia się z

jakiejś grupy, całości: narodu, państwa,
wspólnoty religijnej)

• problemy demograficzne
• działalność zorganizowanych grup

przestępczych

• pandemie
• wojen surowcowych, toczonych również w

pobliżu granic Federacji Rosyjskiej

 

33

Strategia bezpieczeństwa narodowego - aspekty

wewnętrzne bezpieczeństwa

Mimo iż w hierarchii zagrożeń na pierwszym

miejscu wciąż pozostaje działalność
wywiadowcza służb obcych państw, co należy
uznać niejako za relikt poprzedniego ustroju,
nowa strategia bezpieczeństwa kładzie nacisk
przede wszystkim na aspekty bezpieczeństwa
wewnętrznego związane z takimi kwestiami
jak rozwój ekonomiczny, bezrobocie, wpływ
globalizacji na społeczeństwo, inflacja czy
zacofanie rosyjskiej gospodarki.

34

1) poziom bezrobocia,
2) poziom nierówności społecznych,
3) stopę inflacji,
4) dług publiczny w relacji do PKB,
5) wydatki na służbę zdrowia, kulturę, edukację

i naukę w relacji do PKB,

6) modernizację systemów wojskowych i

sprzętu wojskowego,

7) dostępność wyszkolonych inżynierów na

potrzeby armii i środowisk naukowych.

Hierarchia kryteriów, dzięki którym można badać znaczenie i

potencjał zagrożeń dla bezpieczeństwa narodowego:

35

Polityka zagraniczna Rosji a strategia

bezpieczeństwa narodowego

36

Strategia bezpieczeństwa narodowego

Federacji Rosyjskiej jest odbiciem
prowadzonej przez to państwo polityki
zagranicznej. Strategia wyznacza bowiem
tylko takie cele, które już dziś stanowią w
jakimś sensie fundament działań politycznych
Rosji. Jednym z nich jest rosyjskie
przeświadczenie o odzyskaniu statusu
mocarstwa światowego, jak również
determinacja, żeby zachować kontrolę nad
swoją strefą wpływów, co ma związek także z
dostępem do surowców naturalnych i ich
tranzytem.

37

Rosja dąży do

utrzymania

i wzmocnienia swoich

wpływów na
akwenach wodnych,
poprzez zwiększanie
ilości stacjonującej
tam floty np. na
Morzach Kaspijskim

i Czarnym.

38

Aby nie powtórzyła się sytuacja z

„pomarańczowej rewolucji” z przełomu lat
2004/2005 Rosja będzie się starała
zacieśniać stosunki ze swoimi najbliższymi
sojusznikami, głównie poprzez współpracę
wojskową - jak na przykład
zorganizowanie na Białorusi manewrów
"Zachód 2009" czy podpisanie z Abchazją
i Południową Osetią obowiązujących przez
kolejnych 49 lat umów wojskowych.

39

Najważniejsze zadania w zakresie zapewnienia

bezpieczeństwa narodowego Rosji (1/2)

• terminowe prognozowanie i wykrywanie zewnętrznych
i wewnętrznych zagrożeń dla bezpieczeństwa narodowego;
• realizacja operacyjnych i długoterminowych przedsięwzięć w

zakresie zapobiegania i neutralizowania zagrożeń
wewnętrznych i zewnętrznych;

• zapewnienie suwerenności i całości terytorialnej Federacji

Rosyjskiej, w tym bezpieczeństwa jej przestrzeni
pogranicznej;

• ożywienie ekonomiki kraju, prowadzenie niezależnego i

socjalnie zorientowanego kursu ekonomicznego;

• zapewnienie na terytorium Rosji osobistego bezpieczeństwa

człowieka i obywatela, jego konstytucyjnych praw i wolności;

40

• doskonalenie systemu władzy państwowej Federacji

Rosyjskiej;

• zapewnienie równoprawnej i wzajemnie korzystnej

współpracy Rosji zwłaszcza z czołowymi państwami świata;

• podniesienie i utrzymanie na wystarczająco wysokim

poziomie potencjału wojskowego państwa;

• wzmocnienie reżimu nierozprzestrzeniania broni masowego

zniszczenia i środków jej przenoszenia;

• podjecie efektywnych przedsięwzięć mających na celu

wykrycie, zapobieganie i przerwanie działalności
rozpoznawczej i wywrotowej innych państw skierowanej
przeciwko Federacji Rosyjskiej;

• istotne poprawienie sytuacji ekologicznej kraju.

Najważniejsze zadania w zakresie zapewnienia

bezpieczeństwa narodowego Rosji (2/2)

41

Nowa strategia bezpieczeństwa

narodowego Federacji Rosyjskiej do
2020 roku, tak jak i poprzednie
koncepcje i strategie w dziedzinie
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa, jest przede
wszystkim odbiciem aktualnie
prowadzonej przez Rosję polityki
zagranicznej i tylko w niewielkim
stopniu wyznacza nowe cele na
najbliższą dekadę.

42

Bibliografia

• Zięba Ryszard, Bezpieczeństwo międzynarodowe

po zimnej wojnie, Wydawnictwa Akademickie i
Profesjonalne, Warszawa, 2008.

• Czarnocki Andrzej, Topolski Ireneusz, Federacja

Rosyjska w stosunkach międzynarodowych,
Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-
Skłodowskiej, Lublin ,2006.

• Bryc Agnieszka, Cele polityki zagranicznej

Federacji Rosyjskiej, Wydawnictwo Adam
Marszałek, Toruń,2004.

43