Biomedyczne podstawy rozwoju i

wychowania - literatura

 

1. Bartel H.: Embriologia. Podręcznik dla studentów.
PZWL, Warszawa 2007.
2. Malinowski A.: Auksologia. Rozwój osobniczy
człowieka w ujęciu biomedycznym. Uniwersytet
Zielonogórski , Zielona Góra 2007.
3. Malinowski A., Tatarczuk J., Asienkiewicz R.:
Antropologia dla pedagogów z wybranymi
zagadnieniami z chronobiologii i ergonomii.
Uniwersytet Zielonogórski , Zielona Góra 2014.
4. Mięsowicz I. (red.): Auksologia. Rozwój biologiczny
człowieka i metody jego oceny od narodzin do
dorosłości. Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii
Grzegorzewskiej, Warszawa 2001.
5. Osiński W.: Antropomotoryka. AWF, Poznań 2003.

6. Tatarczuk J., Asienkiewicz R., Wandycz A.:
Struktura somatyczna i aktywność motoryczna
w ujęciu rytmów sezonowych wśród młodzieży
akademickiej Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra 2009.
7. Wolański N.: Rozwój biologiczny człowieka.
Podstawy auksologii, gerontologii i promocji
zdrowia. PWN, Warszawa 2005.
8. Woynarowska B.: Edukacja zdrowotna.

Podręcznik dla studentów. PWN, Warszawa
2008.

Literatura uzupełniająca:

1.Izdebski Z. (red.): Zagrożenia okresu dorastania.
Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra 2008.
2. Wolański N.: Ekologia człowieka. PWN, Warszawa
2008.

WYKŁAD 1.

Podstawowe pojęcia ontogenezy człowieka

 

W naukach przyrodniczych

pod

pojęciem rozwoju

rozumiemy

określony proces zmian jakim
podlega materia, a prowadzących do
powstawania ciągle nowych form.
Ponieważ nie stwierdzamy powrotu
do stanu wyjściowego , możemy z
tym pojęciem łączyć stały postęp.
 

Z kolei, za słownikiem terminów
genetycznych

pod pojęciem rozwoju

rozumiemy

„proces uporządkowanego

wzrostu i różnicowania będącego
wynikiem współdziałania genomu,
cytoplazmy, środowiska wewnętrznego i
zewnętrznego. Jest on
zaprogramowanym następstwem zmian
genotypowych, nieodwracalnych lub
trudno odwracalnych w normalnych
warunkach. Całość tych przemian
stanowi cykl życiowy organizmu”.

 

 

Mówiąc o rozwoju w takim rozumieniu
wyróżniamy w nim

cztery procesy:

1/ replikację genetyczną,

tj.

podwojenie się zawartej w
chromosomach informacji genetycznej
w trakcie mitozy;

2/ wzrost,

czyli powiększanie się masy

organizmu, zjawisko związane z
aktywnością metaboliczną komórek;

3/ różnicowanie

komórek pod

względem struktury i funkcji, dające
początek morfologicznie i funkcjonalnie
zróżnicowanym grupom komórek;

4/ histogeneza i organogeneza,

czyli proces tworzenia tkanek,
charakteryzujących się
określoną funkcją. Tkanki te
tworzą następnie organy.

Genom

– haploidalny

(pojedynczy) zespół
chromosomów występujący w
jądrze komórkowym zawierający
jednostki dziedziczne (geny).

 

Rozwój osobniczy

(ontogenetyczny),

rozumiemy

pod tym pojęciem

zespół

procesów kierowanych ,
nieodwracalnych, powiązanych
wzajemnie ze sobą,
kształtujących organizm
osobnika od zapłodnienia aż
do śmierci.

Proces ten możemy

ujmować w aspektach – np.
biologicznym (rozwój
morfologiczny, fizjologiczny,
motoryczny), psychicznym czy
też społecznym.

Rozwój osobniczy (ontogenetyczny),

Przemiany zachodzące w

poszczególnych właściwościach są
wzajemnie uwarunkowane,
zazębiają się i uzupełniają co ma
szczególne znaczenie w
przypadku rozwoju człowieka.
Stąd też wszelkie ich rozdzielanie
(przy omawianiu bądź przy opisie,
celem łatwiejszego zrozumienia)
ma tylko umowne znaczenie.

Rozwój fizyczny

–

kompleks

morfofunkcjonalnych właściwości
organizmu , stanowiących miarę jego
fizycznych zdolności ujmowanych
jako proces biologiczny.

Morfogeneza

– rozumiemy, że jest to

proces wykształcania określonej
formy, prowadzący do powstania
nowego kształtu.

 
 
 

ASPEKTY ROZWOJU

 

I. JAKOŚCIOWE

 

1. Wzrastanie

– powiększanie

się ciała:
a/ rozrost – zwiększanie się
wymiarów i masy tkanek;
b/ rozplem – mnożenie się
liczby komórek na drodze
podziałów.

2.Różnicowanie

– doskonalenie

struktury (budowy):

a/ cytogeneza i histogeneza

–

przebudowa struktur komórek i
tkanek;

b/ organogeneza

– grupowanie się

tkanek w określone układy i narządy;

c/ typogeneza

– dostrajanie się

poszczególnych układów i narządów
do pozostałych i formowanie się
ogólnych kształtów i proporcji
organizmu.

3. Dojrzewanie

– doskonalenie

się funkcji:

a/ specjalizacja

– kształtowanie

się funkcji i narządów;

b/ integracja

– dostrajanie się

funkcji w ramach całego
organizmu.

4.Postęp

– doskonalenie

organizacji organizmu jako
systemu.

II. ILOŚCIOWE

 

1.Kinetyka rozwoju

– poziom na jakim

przebiega rozwój danego osobnika
(np. normalny, niższy, wyższy).

2.Dynamika rozwoju

– wielkość

przyrostów danej cechy w jednostce
czasu.

3. Rozmach

– wielkość zmian

względem wyjściowej urodzeniowej lub
maksymalnej wielkości cechy.

4.Rytmiczność

– różne tempo rozwoju

w poszczególnych okresach
ontogenezy.

III. ENERGETYCZNO - INFORMACYJNE

 

1. Energetyka

– wykorzystanie źródeł

energii i koszt energetyczny procesów
rozwojowych.

2. Informatyka

– źródła, charakter i

mechanizmy przekazywania informacji.

3. Metabolika

– mechanizmy stymulacji

i charakter przemiany materii
(anabolizmu, katabolizmu).

4. Dystrybucja

– sposób wykorzystania

energii i przemiany materii przez
ustrój (różna w zależności od fazy
ontogenezy).