SYSTEMOWA -
KOMUNIKACYJNA TERAPIA
RODZIN

Kamila Jochna
Agnieszka Kachnowicz

Praca socjalna rok 3 gr.1

SYSTEMOWA TERAPIA RODZIN



Systemowe ujęcie zjawisk jakie zachodzą
pomiędzy członkami rodziny stało się na swój
sposób rewolucyjne ze względu na nowy
sposób pojmowania patologii i możliwości
terapii.



Klasyczne założenia dotyczące istoty
systemów, które stały się podstawą nowego
rozumienia patologii jako zaburzenia całego
systemu rodzinnego, nie pojedynczej osoby.



System to uporządkowana całość składająca się z
elementów, które pozostają w interakcjach między sobą.
System nie jest prostą sumą składających się na nią
elementów, ale poszczególne jej składowe pozostają we
wzajemnych związkach. Systemu rodzinnego nie można
dobrze opisać i zrozumieć używając języka opisującego
poszczególne osoby. Języki opisu stworzone przez
wiodące szkoły teoretyczne pozwalają opisywać zjawiska
intrapsychiczne, są jednak nieprzydatne do ujmowania
zjawisk występujących w systemie rodzinnym.
Niezbędne jest odwołanie się do kategorii
umożliwiających opis wzajemnych relacji. Elementy
tworzące całość wzajemnie na siebie oddziałują,
pozostając w dynamicznej równowadze. Ważnymi
cechami systemu są więc całościowość i wzajemne
powiązania między jej składowymi.



Elementy oraz relacje między nimi stanowią
strukturę systemu. Wyznacza ona funkcje wraz z
ograniczeniami, czyli możliwy dla danego systemu
zbiór działań.



Systemy mogą być zamknięte lub otwarte.
Zamknięte- nie wymieniają informacji, energii lub
materii z otoczeniem. Działają one w obrębie
własnych, nieprzenikalnych granic, np. urządzenia
mechaniczne. Otwarte- tu zaliczamy takie systemy
jak: ożywione, biologiczne, społeczne. Wymieniają
one informację z otoczeniem, ponieważ ich granice
są przynajmniej częściowo przenikalne. Systemem
otwartym może być np. rodzina.



Systemy otwarte charakteryzuje ekwifinalność i
ekwipotencjalność.

Ekwifinalność

oznacza, że

ten sam stan końcowy może być osiągnięty przy
różnych warunkach początkowych i różnymi
drogami.

Ekwipotencjalność

wyraża się tym, że

system może osiągnąć różne stany końcowe
przy tych samych warunkach początkowych.
Systemy zamknięte nie posiadają takich
właściwości, ponieważ ich stan końcowy jest
zdeterminowany warunkami początkowymi.



Wystarczające jest bieżące diagnozowanie
wzorów interakcji między członkami rodziny.



Systemy utrzymują równowagę na zasadzie
homeostazy. Kontrola równowagi polega na włączaniu
do systemu rezultatów przeszłych działań. Istnieją dwa
rodzaje sprzężeń zwrotnych- ujemne (,, im bardziej,
tym mniej”) i dodatnie (,, im bardziej, tym bardziej”)



Sprzężenie zwrotne dodatnie prowadzi do nasilania
zmian, a w skrajnym przypadku prowadzić może do
jego zniszczenia. Mechanizm ten jest zwany
morfogenezą – dzięki temu mechanizmowi równowaga
w rodzinie nie jest przywracana na dawnych zasadach.
Możliwa staje się adaptacja do nowych warunków, jakie
stwarza otoczenie społeczne, lub takich, które wynikają
ze zmian rozwojowych. System, aby zachować
tożsamość, musi podtrzymać określoną stałość.



Linowy model przyczynowo skutkowy-
gdzie ,,a” powoduje ,,b”, które wywołuje ,,c”.
Ten sposób ujmowania przyczynowości jest w
podejściu systemowym traktowany jako
błędny. W podejściu tym zakłada się, że
przyczynowość ma charakter kołowy.



Systemy zawsze istnieją w otoczeniu, czyli
współistnieją z innymi systemami, tworząc
uporządkowaną hierarchię.



Między systemami istnieją granice, tak jak
półprzepuszczalne błony, określające stopień
przepływu informacji między nimi. Rodzina jest
systemem komunikującym się z innymi systemami
społecznymi i nadrzędnym systemem społeczności
lokalnej. Ilość informacji, która będzie docierała do
rodziny, a także zostanie przekazana poza nią, będzie
zależała od przepuszczalności jej granic.



Zgodnie z przedstawionymi powyżej założeniami
teoretycznymi rodzina definiowana jest jako otwarty
system społeczny z członkami pozostającymi w
relacjach między sobą, otoczony półprzepuszczalną
granicą, komunikujący się z innymi systemami
społecznymi.

TRZY SZKOŁY TERAPI RODZINNEJ WEDŁUG KURTA
LUDEWIGA



Strukturalna- koncentruje się na znaczeniu
struktury rodziny, z wyraźnym podziałem
kompetencji i jasnymi granicami
międzypokoleniowymi dostosowanymi do
cyklu rozwojowego rodziny



Strategiczna- wskazuje na niewłaściwe
strategie rozwiązywania problemów
stosowane przez rodzinę (np. udawanie że nie
ma problemu). Terapeuta stosując interwencję
strategiczną, doprowadza do zaprzestania
błędnych rozwiązań podtrzymujących problem

TRZY SZKOŁY TERAPI RODZINNEJ
WEDŁUG KURTA LUDEWIGA



Systemowa- autor zalicza to szkołę Mary
Selvivni- Palazzoli, która zakłada, że
zaburzone rodziny stosują patologiczne gry
zmuszające do stosowania patologicznych
form interakcji. Terapeuta ma sprowokować
zmianę tych reguł gry.

ZAŁOŻENIA TEORETYCZNE
KOMUNIKACYJNEJ TERAPII RODZINY



Szkoła komunikacyjna powstawała w drugiej połowie lat
pięćdziesiątych XX wieku. Zespół rozwijający podstawy
teorii komunikacji składał się z Dona Jacksona, Julesa
Riskina, Virginii Satir, Jaya Haleya, Johna Weaklanda,
Paula Watzlawicka. Gregorego Batesona który został
włączony do zespołu jako nauczyciel.



Rodzina traktowana jest jako system otwarty, zdolny do
utrzymania homeostazy. Użyteczne jest pominięcie
procesów intrapsychicznych poszczególnych członków
rodziny. Istotne jest natomiast to, co dzieje się
pomiędzy mini, a mianowicie przebieg komunikacji.
Podstawą do zrozumienia zdarzeń w rodzinie jest
analizowanie pragmatycznego aspektu komunikacji,
czyli efektów porozumiewania się.

AKSJOMATY KOMUNIKACJI



Pierwszy aksjomat głosi, że ludzie pozostając
ze sobą w kontakcie, nie mogą nie
porozumiewać się. Każde zachowanie
werbalne i niewerbalne ma znaczenie
komunikacyjne. Nie można powiedzieć, że
porozumiewanie się występuje wtedy, gdy
jest świadome, zamierzone i udane.
Patologiczne są próby uniknięcia
porozumiewania się.

AKSJOMATY KOMUNIKACJI



Drugi aksjomat zakłada, że każdy komunikat pełni
funkcję sprawozdawczą (aspekt treściowy) i
relacyjną (aspekt ustosunkowania). Inaczej można
powiedzieć, że każdy komunikat przekazuje treść
explicite, ale równocześnie implicite, określa
charakter relacji między osobami
porozumiewającymi się. Definiowanie relacji
odbywa się nie tylko przez to, kto do kogo, z czym
się zwraca, ale także poprzez przekazy
niewerbalne. Osoba odbierająca komunikat może
zgodzić się ze sposobem zdefiniowania relacji
przez nadawcę lub w kolejny, komunikacie
,,zaproponować” własne określenie tej relacji.

AKSJOMATY KOMUNIKACJI



Trzeci aksjomat komunikacji głosi, że istotą
relacji pomiędzy dwiema osobami jest
przypadkowa punktacja sekwencji wydarzeń.
Dwie osoby pozostające w związku
wymieniają między sobą nieprzerwaną
sekwencję komunikatów skierowanych
nawzajem do siebie.



Czwarty aksjomat mówi o tym, że proces
komunikacji międzyludzkiej może mieć
charakter cyfrowy i analogowy. Te dwa typy
komunikatów związane są z odmiennymi
przekaźnikami, używaniem różnych sygnałów
i znaków.

AKSJOMATY KOMUNIKACJI



Piąty aksjomat zakłada, że wszystkie
interakcje mają charakter komplementarny
albo symetryczny.



Relacją komplementarną jest taka, w której
jedna osoba inicjuje akcję, wymaga, poucza,
opiekuje się, kontroluje związek lub pewne
jego obszary, druga zaś ulega,
podporządkowuje się, korzysta z opieki.



W relacji symetrycznej partnerzy dążą do
wzajemnego odzwierciedlania zachowań. Jest
to pozycja równości obu osób.

RELACJE KOMPLEMENTARNE I SYSTEMOWE
MOGĄ BYĆ ZABURZONE I NIEZABURZONE



Niezaburzony system rodzinny jest zdolny do
utrzymania integralności w stosunku do
szerszego systemu społecznego.



Negatywne sprzężenie zwrotne minimalizuje
zmiany, przywracając systemowi zachwianą
równowagę. System rodzinny nie mógłby
przetrwać bez ustanowionej struktury i reguł
kierujących interakcjami.



Niezaburzone rodziny mogą działać także na
zasadzie dodatniego sprzężenia zwrotnego.
Są otwarte na nowe informacje z zewnątrz, a
także związane z kolejnymi cyklami
rozwojowymi życia rodziny. Okresowo
pozostają w stanie braku równowagi.
Członkowie rodziny są w stanie potwierdzać
perspektywę prezentowaną przez inną osobę
i adekwatnie, w niezafałszowany sposób
interpretować przekazy innych

TEZY WYJAŚNIAJĄCE ZABURZENIA W
KOMUNIKACYJNEJ TERAPII RODZIN



Odnosząc się do pierwszego aksjomatu
komunikacji, można powiedzieć, że każda próba
uniknięcia komunikacji jest patologiczna.
Haley1963

wyróżniał cztery podstawowe

elementy w każdym komunikacie

: ja-coś mówię-

do ciebie-w danej sytuacji.



Można uznać, że wszy scy członkowie rodziny
schizofreniczne mają udział w dyskwalifikowaniu
komu nikatów własnych i innych członków
rodziny. Taki sposób porozumiewania się
znacznie utrudnia im podjęcie decyzji, tworzenie
czasowych koalicji, wykonanie zadania

TEZY WYJAŚNIAJĄCE ZABURZENIA W
KOMUNIKACYJNEJ TERAPII RODZIN



Zgodnie z drugim aksjomatem, ludzie komunikując
się nie tylko przekazują sobie treści, ale określają
wzajemne ustosunkowania. Znaczna część
nieporozumień i walk między ludźmi dotyczy nie
dosłownych treści przekazywanych werbalnie, lecz
charakteru relacji między nimi. Kiedy jedna z osób
usiłuje zdefiniować relację, druga stara się ją określić
odmiennie.



W rodzinach zaburzonych aspekt relacyjny przeważa
nad treściowym. Jackson uważa, że najbardziej
zaburzające są związki nieustabilizowane,
niesatysfakcjonujące, w których partnerzy nie
osiągnęli zgody co do tego, kto kontroluje układ.

TEZY WYJAŚNIAJĄCE ZABURZENIA W
KOMUNIKACYJNEJ TERAPII RODZIN



W drugiej kolejności pod względem stopnia
zaburze nia są związki nieustabilizowane,
satysfakcjonujące. Partnerzy osiągają w nich
krótkie okresy zgody co do charakteru relacji i są
z nich zadowoleni. W związkach ustabilizowa
nych, niesatysfakcjonujących dwie osoby
wprawdzie osiągnęły zgodę na to, kto kontrolu je
układ, unikają jednak problemów, które mogłyby
być przyczyną niestabilności. Związki te są
niesatysfakcjonujące, ponieważ partnerzy mało
dają sobie wzajemnie. Zdrowe są jedynie związki,
w których partnerzy osiągnęli porozumienie na
temat tego kto, jakie ob szary związku kontroluje i
jest to dla nich satysfakcjonujące.

TEZY WYJAŚNIAJĄCE ZABURZENIA W
KOMUNIKACYJNEJ TERAPII RODZIN



Specyficznym zaburzeniem komunikacji jest użycie
paradoksu, który zwykle przyj muje formę
paradoksalnego nakazu. Paradoksalnym nakazem
jest wymaganie zachowa nia, które ze swej natury
może być tylko spontaniczne. Jedyną drogą rozwiąza
nia dylematu zawartego w paradoksalnym nakazie
jest wyjście poza kontekst sytuacyjny i
skomentowanie sprzeczności w nim zawartej. Taki
rodzaj metakomunikacji bardzo rzadko występuje w
rodzinach. Paradoksalne komunikaty pojawiają się
także w codziennym życiu. Szczególnie niszczące są
paradoksalne komunikaty typu double-bind.
Przeciwstawne przekazy występują tu na różnych
poziomach abstrakcji i do datkowo pojawia się trzeci
nakaz zabraniający komentowania sprzeczności.

CELE KOMUNIKACYJNE TERAPII
RODZIN



Ogólnym celem terapii komunikacyjnej rodzin
jest zmiana wzorów komunikowania w rodzi
nie. Jackson kładł nacisk na to, aby reguły
komunikacji stały się jasne, a w dalszej
kolejności uległy zmianie. Haley natomiast
był zainteresowany szybką zmianą
powtarzających się, zaburzonych sekwencji
komunikacji. Według Satir zmiana
dysfunkcjonalnych wzorów komunikacji w
rodzinie oznacza konieczność osiągania w
toku te rapii wielu szczegółowych celów.

CELE KOMUNIKACYJNE TERAPII
RODZIN



Po to, by jasno przekazywać innym członkom
rodziny własne komunikaty, każda osoba powinna
przekazywać to, co wie, czego oczekuje od
innych, jakie zachowania innych podobają się jej,
a jakie nie, jak interpretuje to, co robią inni, jak
ich postrzega. Powinna nauczyć się dokładnie
precyzować swoje komunikaty, unikając
nadmiernych uogólnień i posługiwania się
wieloznacznymi określeniami. Nie może również
zakładać, że inni, używając wieloznacznych
określeń, posługują się takimi samymi
znaczeniami jak ona. Warto więc często prosić o
informacje zwrotne i samemu także ich udzielać.

CELE KOMUNIKACYJNE TERAPII
RODZIN



Kolejnym celem terapii jest nauczenie
wszystkich członków rodziny przekazywania
własnych intencji w sposób spójny.