Planowanie produkcji i

wielkości partii

produkcyjnej

Łukasz Kowalski

Błażej Gawełek

System produkcyjny

System produkcyjny – celowo
zaprojektowany i zorganizowany układ
materialny, energetyczny i
informacyjny służący produkowaniu
określonych produktów (wyrobów lub
usług) w celu zaspokajania
różnorodnych potrzeb klientów.
Produkcja wyrobów odbywa się w
procesie produkcyjnym, który jest
uporządkowanym ciągiem działań w
wyniku, którego konsument otrzymuje
produkty (wyroby lub usługi).

Na proces produkcyjny

składają się:

• proces badan i rozwoju – odpowiada za, np.: projektowanie produktu,

przygotowanie zasobów produkcyjnych, inwestycyjne przygotowanie
produkcji, itd.

• proces wytwarzania,
• proces dystrybucji i obsługi klienta – dotyczy zorganizowania i

funkcjonowania sieci sprzedaży, obsługi serwisowej, badan marketingowych

Planowanie produkcji

• jest programem działań, dotyczących głównie podejmowaniu

decyzji w zakresie wykorzystywania zasobów produkcyjnych i
materiałowych w celu realizacji zleceń produkcyjnych

• podstawowym celem planowania produkcji powinno być spełnienie

wymagań klienta w związku z zamówionymi zleceniami
produkcyjnymi: wielkością i terminem dostawy

• od strony producenta istotne jest racjonalne wykorzystanie

zdolności produkcyjnych i minimalizacji zapasów

• w efekcie chodzi o to, żeby sprecyzować moment rozpoczęcia i

zakończenia zadań oraz ustaleniu, kiedy i z wykorzystaniem, jakich
zasobów produkcyjnych ma ono być wykonywane

• w planowaniu produkcji pojawiają się dwa podstawowe pojęcia:

planowanie zadań w czasie - harmonogramowanie oraz
bilansowanie obciążeń, polegające na koordynacji możliwości
produkcyjnych urządzeń i pracowników realizujących produkcje

Proces planowania jest uzależniony

od:

• struktury wyrobów (wyroby proste

lub złożone),

• realizacji zleceń produkcyjnych

(produkcja na zamówienie, produkcja
na magazyn),

• przebiegu produkcji (produkcja

stacjonarna, w gniazdach, liniach
produkcyjnych),

• ilości zamówień (produkcja

jednostkowa, seryjna, masowa)

•

etap planowania produkcji rozpoczyna przyjęciem zleceń produkcyjnych, dla
których ustala się, które zasoby i w jakim stopniu będą wykorzystywane do ich
wykonywania

•

jest to planowanie zleceń produkcyjnych w postaci planu produkcji – w tym
etapie tym planuje się, które urządzenia produkcyjne będą wykorzystane do
wykonania zadania, jakie i ile środków transportowych trzeba będzie użyć, aby
zapewnić płynną pracę urządzeń, ile osób będzie pracowało przy wykonaniu
zadania i ile potrzeba będzie czasu na wykonanie zadania

•

kolejnym etapem jest planowanie operacyjne, które jest dokładnym
planowaniem czasowym wykonania zadań składających się na zlecenia
produkcyjne

•

w ten sposób jest tworzony harmonogram produkcyjny, będący szczegółowym
planem obciążeń zasobów produkcyjnych

•

precyzowany jest czas rozpoczęcia i zakończenia poszczególnych operacji oraz
czynności związanych z bezpośrednim przygotowaniem produkcji

•

w czasie realizacji procesów wytwórczych według planów operacyjnych,
konieczna jest ich kontrola, co do bez zakłóceniowego ich przebiegu. W
przypadku wystąpienia zakłócenia konieczna jest korekta planów operacyjnych,
aby możliwa była dalsza realizacja procesów wytwarzania. Działania te
wchodzą w zakres sterowania produkcja

Obszary związane z planowaniem

produkcji

Wynika z tego iż konieczna jest koordynacja działań
podejmowanych w obszarach: projektowania
procesów technologicznych, planowania produkcji,
planowania zapotrzebowania materiałowego

Składowe czasu realizacji

operacji technologicznych

• czas przygotowawczo – zakończeniowy (Tpz) – przeznaczony jest na takie typowe

czynności (tpz), jak zapoznanie się z dokumentacja zadania roboczego, pobranie
niezbędnych narzędzi, uzbrojenie maszyny, rozliczenie z wykonywanej pracy itp. Cecha tej
kategorii czasu jest to, !e występuje raz na całe zadanie robocze, niezalenie od wielkości
tego zadania. Wielkością zadania roboczego może być liczba sztuk w partii przedmiotów,
czyli czas Tpz jest rozliczany raz na partie

• czas jednostkowy (tj) – czas przeznaczony na wykonanie jednej sztuki wyrobu. Na czas

jednostkowy składają się czas wykonania (tw) oraz czas uzupełniający (tu). W skład czasu
wykonania wchodzą: czas główny (tg) i czas pomocniczy (tp)

• czas główny to czas dokonywania zmian technologicznych na elementach maszyn

zgodnie z celem danego zabiegu obróbkowego. W obliczeniu tego czasu uwzględnia się
kinematykę pracy obrabiarki oraz parametry obróbkowe (prędkość skrawania i posuw)

gdzie:
L – droga skrawania [mm]
n – prędkość obrotowa wrzeciona obrabiarki
[obr/min]
f – posuw [mm/obr]
i – ilość przejść

•  

• czas pomocniczy – to czas trwania czynności, które

towarzysza zmianom technologicznym i umożliwiają lub
ułatwiają ich realizacje, ale tych zmian nie dokonują.
Przykładami tego czasu są: zakładanie przedmiotu w
uchwycie, ustawienia parametrów obróbkowych

• czas uzupełniający jest to uzasadniony czas na: obsługę

techniczna (np. wymiana stępionych narzędzi), obsługę
organizacyjna (np. porządkowanie stanowiska pracy),
potrzeby naturalne

• norma czasu wykonania operacji na partii wyrobów:

• norma czasu wykonania jednej sztuki wyrobu:

•  

Wyznaczanie partii

obróbkowej

• organizacja procesu wytwarzania wymaga podziału zleceń produkcyjnych na

mniejsze zbiory, a mianowicie partie obróbkowe

• partia obróbkowa n

obr

to liczba wyrobów zlecenia produkcyjnego obrabianych

na stanowisku produkcyjnym podlegająca wykonaniu kolejnych operacji
procesu technologicznego bez przerw na wykonanie innych wyrobów

• istnieje wiele kryteriów pozwalających na określanie wielkości partii

produkcyjnej. Można do nich zaliczyć:

- stała wielkości partii – stosowana podczas wykonywania dużych

przedmiotów (np. kontenery, skrzynie),

- „partia na partie” – w metodzie tej wielkość partii jest równa wielkości

zlecenia produkcyjnego,

- techniczno – organizacyjna wielkość partii

• dla obliczenia wielkości partii produkcyjnej według tego kryterium można

posłużyć się wzorem przedstawionym poniżej, w którym występuje
współczynnik q, wyrażający maksymalny udział sumy czasów
przygotowawczo – zakończeniowych operacji technologicznych w całkowitej
przewidzianej normie czasu wykonania partii wyrobów T

N

. Norma czasu

wykonania partii wyrobów jest obliczona ze wzoru:

•  

Wzór na liczebność partii

produkcyjnej

gdzie:
• - liczba sztuk w partii obróbkowej,
• – kolejny czas przygotowawczo – zakończeniowy i-tej operacji

procesu technologicznego,

• – kolejny czas jednostkowy i-tej operacji procesu technologicznego,
• q – współczynnik proporcjonalności
 
• Współczynnik q przyjmuje się w graniach 0,03 – 1, przy czym:

- części o dużych wymiarach, skomplikowanych kształtach,

wykonywanych z drogich materiałów przyjmuje wartości 0,07 – 0,1,

- dla części drobnych o prostych kształtach, wykonywanych z tanich
materiałów przyjmuje wartości 0,03 – 0,06

•