ZARZĄDZANIE

dr inż. Agata Szeptuch

WYKŁAD 16

ZARZĄDZANIE WIEDZĄ

KAPITŁA INTELEKTUALNY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

2

ZARZĄDZANIE

Nakłady z
otoczenia:
- zasoby

ludzkie

- zasoby

finansowe

- zasoby

materiałow
e

- zasoby

informacyj
ne

Sprawni

e

osiągnię

te cele

ORGANIZACJA

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

MENEDŻ
ER

Planowan

ie i

podejmo-

wanie

decyzji

3

OTOCZENIE

Organizo-

wanie

Przewo-

dzenie

(kierowani

e ludźmi)

Kontrolo-

wanie

AGENDA

1.

Era wiedzy

2.

Wiedza: definicje, klasyfikacja,
cechy

3.

Zarządzanie wiedzą: definicje,
procesy, cele

4.

Kapitał intelektualny: definicje,
składowe, znaczenie

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

4

ERA WIEDZY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

5

Informacja i wiedza stały się zasadniczymi
elementami tego co produkujemy, robimy,
kupujemy i sprzedajemy
W ostatnich latach informacja i wiedza stały
się towarem, produktem opakowanym i
sprzedawanym tak, jak dobra materialne kilka
lat temu
Inwestycje w sprzęt do przekazywania
informacji coraz częściej przewyższają
wydatki na maszyny i urządzenia produkcyjne

REWOLUCJA INFORMACYJNA

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

6

Rewolucja informacyjna końca dwudziestego
wieku spowodowała, że podstawowe zasady
konkurowania w erze industrialnej są już
dzisiaj przestarzałe, nieaktualne i niewarte
rozwijania
Przedsiębiorstwa produkcyjne nie są w stanie
zagwarantować sobie przewagi
konkurencyjnej tylko dzięki szybkiemu
wdrażaniu nowych technologii produkcyjnych
lub zarządzaniu finansami

REWOLUCJA WIEDZY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

7

Wpływ rewolucji wiedzy ma jeszcze większe znaczenie
dla przedsiębiorstw usługowych i znacznie bardziej
determinuje ich zachowanie
Wiedza i informacja stały się dla nich kluczowym
czynnikiem sukcesu w połączeniu ze zdolnością do
ciągłej zmiany
Warunki działania przedsiębiorstw usługowych wieku
informacji wymagają nowych umiejętności dla
osiągnięcia sukcesu rynkowego
Zdolność takiego przedsiębiorstwa do zdobycia
i wykorzystania informacji i wiedzy stała się
ważniejsza niż inwestycje i zarządzanie aktywami
materialnymi

NIEBEZPIECZEŃSTWO

W SPOŁECZEŃSTWIE WIEDZY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

8

Niebezpieczeństwo generowane przez
społeczeństwo wiedzy związane jest
z niebezpieczeństwem ignorancji
Powstaje ono na bazie opartych o wiedzę
technologii takich jak technologie biologiczne,
chemiczne, atomowe czy informacyjne
Towarzyszy im trudne do skalkulowania ryzyko
techniczne, które często daje o sobie znać dopiero
wówczas, gdy już zostały wdrożone i zapobieganie
negatywnym skutkom ich występowania wymaga
ogromnych nakładów finansowych lub jest wręcz
niemożliwe

ROZWÓJ SYSTEMÓW GOSPODARCZYCH

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

9

Ustrój

społeczny

Dominują

cy sektor

produkcji

Dominujący

czynnik

produkcji

Dominujący

problem

społeczny

Infrastruktu

ra społeczna

oparta na:

Społeczeńst

wo Feudalne

rolnictwo

ziemia i praca

władza/przemo

c

władzy

Społeczeńst

wo

Industrialne

przemysł

kapitał i praca

bieda

kapitale

Społeczeńst

wo Wiedzy

usługi

wiedza

ignorancja

wiedzy

DANE A INFORMACJE 1

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

10

Definiując pojęcie wiedzy, w pierwszej
kolejności należy rozróżnić wiedzę od
informacji czy danych

Informację definiuje się jako dane
zaprezentowane w sposób mający znaczenie
lub wiadomość, zwykle w formie dokumentu,
albo pod postacią komunikacji dźwiękowej lub
wizualnej

Dane, to zestaw pojedynczych, obiektywnych

faktów o jakimś wydarzeniu

DANE A INFORMACJE 2

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

11

Dane stają się informacją, gdy zostaną:
 włożone w kontekst - w jakim celu dane

zostały zgromadzone

 skategoryzowane - znane są jednostki

analizy lub kluczowe komponenty danych

 skalkulowane - zostały poddane analizie

matematycznej lub statystycznej

 skorygowane - z danych usunięto błędy
 skondensowane - dane podsumowane w

bardziej precyzyjnej i przejrzystej formie

WIEDZA

DAVENPORT, PRUSAK

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

12

To płynna kompozycja ukierunkowanego
doświadczenia, wartości, użytecznych
informacji i fachowego spojrzenia,
stwarzająca podstawy do oceny i
przyswojenia nowych doświadczeń
i informacji
Wiedza rodzi się i plonuje w ludzkich
umysłach
W organizacjach często jest zapisana nie
tylko w dokumentach i bazach danych,
lecz także w zwyczajach, normach
i procedurach

WIEDZA

PROBST, RAUB I ROMHARDT

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

13

To ogół wiadomości i umiejętności
wykorzystywanych przez jednostki
do rozwiązywania problemów
Obejmuje ona zarówno elementy
teoretyczne, jak i praktyczne,
ogólne zasady i szczegółowe
wskazówki postępowania

WIEDZA

GOŁUCHOWSKI

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

14

To pewien byt abstrakcyjny, tworzący
się poprzez gromadzenie wiadomości
(informacji) o rzeczywistości,
powstający w świadomości człowieka
(ludzi)

Informacja jest strumieniem wiadomości,
podczas gdy wiedza jest jego wytworem,
zakorzenionym w przekonaniach i
oczekiwaniach odbiorcy

SEMIOTYCZNE ROZRÓŻNIENIE POJĘĆ:

DANE, INFORMACJA I WIEDZA 1

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

15

Pojęci

e

Poziom

analizy

Relacja

Treść pojęcia

Dane

Syntaktyk

a

Między

znakami

Rozpatruje się związki
znaków ze sobą
abstrahując od związków
znaków z ich
odpowiednikami w
świecie
Istotna jest więc tylko
relacja między znakami
Relacja ta jest zatem
relacją jednowymiarową

SEMIOTYCZNE ROZRÓŻNIENIE POJĘĆ:

DANE, INFORMACJA I WIEDZA 2

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

16

Pojęcie

Poziom

analizy

Relacja

Treść pojęcia

Informacj

a

Semantyk

a

Między

znakami

a ich

znaczeniam

i

Uwzględnia się
znaczenie znaków, tzn.
treść, którą niosą znaki
(dane) w komunikacie
(przekazie)
Istotny jest związek
zbioru znaków
o określonej strukturze
ze znakowaną
rzeczywistością (treścią
przekazu)

SEMIOTYCZNE ROZRÓŻNIENIE POJĘĆ:

DANE, INFORMACJA I WIEDZA 1

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

17

Pojęci

e

Poziom

analizy

Relacja

Treść pojęcia

Wiedza

Pragmatyk

a

Między

znakami a ich

użytkownikam

i i ich użyciem

w określonym

kontekście

Uwzględnia się
użytkowników, którzy
ustalają cele wymaganych
działań w określonej sytuacji
(kontekście podejmowanych
działań)
Bierze się pod uwagę trzeci
wymiar analizy
znaków ‑ celowość ich użycia
oraz zależność ich sensu od
kontekstu i użytkowników
znaków

HIERARCHIA WIEDZY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

18

L
U
D
ZI
E

IT

4,3
0
PL
N

Kurs
waluty
1 EUR -
4,30 PLN

Mechanizm
rynkowy
rynku
walutowego

DANE

INFORMA

CJE

WIEDZA

niezróżnicowane
niepowiązane
fakty bez
kontekstu

dane, którym poprzez
kategoryzację i
klasyfikację nadano
strukturę i które zostały
umieszczone w kontekście

informacje posiadające osobiste i
subiektywne odniesienie i
zintegrowane z dotychczasowymi
doświadczeniami
jest to subiektywne wyobrażenie
o rzeczywistości zawsze
umiejscowione w określonym
polu działania

KATEGORIE WIEDZY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

19

know – what
know – why
know - how
know - who

KNOW - WHAT

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

20

Odnosi się do faktów i przybiera postać danych,
które mogą być łatwo przechowywane i
przesyłane
Jest to wiedza związana z określaniem liczb,
wielkości, czasu, przestrzeni

KNOW - WHY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

21

Jest to wiedza o związkach przyczynowo -
skutkowych dotyczących praw natury, człowieka
i społeczeństwa
Ten rodzaj wiedzy staje się najczęściej
produktem rynkowym i jest bardzo trudny do
przechowywania
Niezwykle istotny w przemyśle chemicznymi,
elektronicznym i doradczym
Dostęp do tego rodzaju wiedzy przyśpiesza
postęp techniczny

KNOW - HOW

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

22

Odnosi się do umiejętności, czyli zdolności
robienia czegoś, jest podstawą praktycznego
działania i uzewnętrznia się w postaci
kwalifikacji i umiejętności
Nie powinno się jednak klasyfikować wiedzy
know - how jako typowo praktycznej, dotyczy to
w szczególności tworzenia wiedzy przez
naukowców
Nawet znalezienie złożonego rozwiązania dla
problemów matematycznych wymaga intuicji i
umiejętności rozpoznania prawidłowości
opartych o doświadczenie

KNOW - WHO

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

23

Jest najczęściej domeną jednostki, zespołu lub
organizacji i jest to wiedza o tych, którzy
posiadają wspomniane wyżej rodzaje wiedzy
Najcenniejszym elementem tego rodzaju wiedzy
jest to, że za jej pomocą możemy odnaleźć
wiedzę istotną dla przedsiębiorstwa
Jest to najważniejszy rodzaj wiedzy z punktu
wiedzenia ekonomicznego
Wyzwaniem jest zidentyfikowanie posiadaczy
wiedzy, dotarcie do nich i spożytkowanie ich
wiedzy dla celów przedsiębiorstwa

KLASYFIKACJA WIEDZY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

24

Ze względu na miejsce występowania
wiedzy i jej dostępność wyróżniamy:
 wiedzę formalną/jawną (explicite

knowledge)

 wiedzę cichą/ukrytą (tacit knowladge)

WIEDZA JAWNA

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

25

 uzewnętrzniona, a więc jasno sprecyzowana i

usystematyzowana

 można ją przedstawić w sposób formalny za

pomocą słów, liczba, znaków i symboli - stanowią ją
głównie dokumenty, bazy danych i inne rodzaje
zapisanych informacji

 jest to każda forma informacji, którą można

szczegółowo wyartykułować, skodyfikować, uznać
za trwałą i upowszechniać

 wiedza formalna charakteryzuje się łatwą

dostępnością i możliwością wykorzystania

 w każdej chwili możemy odczytać coś ze

zgromadzonej dokumentacji, zapisanych baz
danych i innych nośników

WIEDZA UKRYTA

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

26

 z której istnienia zdajemy sobie sprawę i

którą wykorzystujemy w codziennym
działaniu, ale nie potrafimy jej do końca
określić, a przez to jej przekazywanie innym
osobom jest bardzo utrudnione

 wiedza cicha gromadzi się wraz z

doświadczeniem w każdym człowieku, a
mimo to nie potrafimy jej jasno sprecyzować i
wyjaśnić

WIEDZA JAWNA, A UKRYTA 1

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

27

Zidentyfikowanie i wykorzystanie wiedzy jawnej
i ukrytej jest fundamentalną sprawą w
procesie kreowania wiedzy przez
przedsiębiorstwo
Wiedza cicha jest utożsamiana z poznaniem
zmysłowym (opiera się na subiektywnym
odczuciach), zaś wiedzę formalną
charakteryzuje podejście racjonalne oparte na
umyśle (znacznie większy obiektywizm)

WIEDZA JAWNA, A UKRYTA 2

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

28

Wiedza cicha charakteryzuje się większą
praktycznością zbudowaną na podstawie
doświadczenia jej „nosiciela”
Zidentyfikowanie obszarów występowania i
zakresu oddziaływania wiedzy cichej i ukrytej
w przedsiębiorstwie może w znacznym stopniu
doprowadzić do wzrostu efektywności jej
wykorzystania

CECHY WIEDZY 1

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

29

1. Wiedza jest strategicznym zasobem

organizacji i najważniejszym źródłem jej
konkurencyjności

2. Wiedza jest niewyczerpywalna – wartość

wiedzy wzrasta w procesie jej użytkowania,
gdyż w ten sposób stwarza się jej możliwość
bycia użyteczną oraz generowania nowej
wiedzy

3. Wiedza jest niematerialna – nie da się jej

dotknąć i jedynie drobną jej część jest się
w stanie skodyfikować, przechować i
udostępnić w formie dokumentów

CECHY WIEDZY 2

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

30

4. Wiedza jest symultaniczna – wiedza może

być wykorzystywana przez wiele organizacji
i osób jednocześnie oraz w wielu miejscach
naraz

5. Wiedza ma charakter nieliniowy,

nieciągły – oznacza to, że mała ilość wiedzy
może skutkować olbrzymimi
konsekwencjami i odwrotnie – duża ilość
wiedzy może okazać się bezużyteczna

ta sama wiedza może również - zastosowana

w różnych momentach czasu - przynosić
różne efekty

CECHY WIEDZY 3

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

31

6. Wiedza szybko się dezaktualizuje –

wiedza wykorzystana w odpowiednim
momencie, staje się dla organizacji
strategiczną okazją na uzyskanie przewagi
konkurencyjnej

7. Wiedza musi być odnawiana – konieczne

jest zadbanie o przypływ nowej wiedzy
poprzez podejmowanie działań związanych z
wyszukiwaniem nowej wiedzy,
generowaniem nowej wiedzy oraz uczynienia
części wiedzy ukrytej wiedzą jawną

CECHY WIEDZY 4

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

32

8. Wiedza jest złożona - złożoność jej

związana jest z dokonywanym podziałem
wiedzy na: know – what (pozyskanie
informacji, znajomość faktów), know ‑ how
(pozyskanie zdolności realizacyjnych,
kwalifikacji), know – why (pozwala
zrozumieć rzeczywistość), car – why
(motywuje do doskonalenia)

9. Wiedza uzależniona jest od procesu

uczenia się - proces uczenia się dotyczy
pojedynczych pracowników, zespołów
pracowników i całej organizacji

CECHY WIEDZY 5

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

33

10.Wiedza nabiera wartości dopiero w

chwili jest zastosowania

11.Wiedza jest względna i wieloznaczna,

przez co może być różnie wykorzystana

12.Wiedza sama w sobie może stanowić

produkt

13.Najbardziej wartościowej wiedzy nie da

się przenieść i zastosować w innej
organizacji

CEL ZARZĄDZANIA WIEDZĄ 1

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

34

Przedsiębiorstwa posiadają niesamowite zasoby
wiedzy, ale nie zawsze potrafią je skutecznie i
efektywnie wykorzystać
Jest to wyzwanie dla systemu zarządzania,
który pozwoli maksymalizować stopień
wykorzystania wiedzy posiadanej przez
przedsiębiorstwo
Należy stworzyć zasady i mechanizmy
wspomagające ludzi pracujących
w przedsiębiorstwach, którzy dzięki swoim
kompetencjom i umiejętnościom, są głównymi
twórcami produktów

CEL ZARZĄDZANIA WIEDZĄ 2

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

35

Aby przedsiębiorstwo mogło rzeczywiście
korzystać z wiedzy i dzięki niej zdobywać
przewagę konkurencyjną, wiedza jednostek
powinna stać się wiedzą przedsiębiorstwa
Do takiego stanu rzeczy ma doprowadzić
proces zarządzania wiedzą

ZARZĄDZANIE WIEDZĄ

DEVENPORT, PRUSAK

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

36

Ogół

procesów

umożliwiających

tworzenie,

upowszechnianie

i wykorzystywanie wiedzy do realizacji
celów organizacji

KORZYŚCI Z ZARZĄDZANIA WIEDZĄ

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

37

Zarządzanie wiedzą obejmuje środki rzeczowe,
ludzi, technologie oraz procesy organizacyjne
Korzyści z zarządzania wiedzą:
 rozwój
 ugruntowanie przewagi konkurencyjnej
 zwiększona elastyczność organizacji
 zmniejszenie niepewności decyzyjnej
 generowanie oszczędności czasowych
 efektywniejsze wykorzystanie kapitału ludzkiego,

rzeczowego i finansowego

 zwiększenie innowacyjności
 zmniejszenie ryzyka utraty wiedzy

WYRÓŻNIKI ZARZĄDZANIA WIEDZĄ

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

38

 jest oparte na strategii – strategia ma na celu

utrwalenia wiedzy jako zasobu szczególnego i
koniecznego do osiągnięcia celów biznesu

 wykorzystuje proces – polega on na przetwarzaniu

danych, informacji, gromadzeniu faktów poprzez
ich analizę i syntezę, do tworzenia
wiedzy i w końcowym etapie udostępniania wiedzy
użytkownikom

 tworzy wartości kulturowe – wnoszą one nowe

zasady etyczne

uzasadniające konieczność

dzielenia się zamiarami, wartościami i wiedzą
w całym przedsiębiorstwie w celu osiągnięcia
zgodnej i skutecznej współpracy

PROCESY ZARZĄDZANIA WIEDZĄ

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

39

 pozyskiwanie wiedzy
 lokalizowanie wiedzy
 zachowywanie wiedzy
 wykorzystywanie wiedzy
 dzielenie się wiedzą i

rozpowszechnianie jej

 rozwijanie wiedzy

POZYSKIWANIE WIEDZY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

40

Oznacza importowanie różnego rodzaju
kompetencji i związane jest najczęściej z
pozyskiwaniem nowych pracowników,
przejęciem innych firm, czy analizą wiedzy
pochodzącej od głównych grup uczestników
rynku

LOKALIZOWANIE I ZACHOWANIE

WIEDZY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

41

Lokalizowanie wiedzy
określenie kto posiada jaką wiedzę, a także
szukanie i odkrywanie wiedzy ukrytej,
Zachowywanie wiedzy
wiąże się z możliwością wykorzystywania
zgromadzonej wiedzy i z organizacyjnym
uczeniem się
zachowywanie wiedzy ma miejsce w tzw.
„pamięci organizacyjnej”, gdzie pamięć, to
zdolność do zachowywania i przechowywania
spostrzeżeń i doświadczeń, które już się nabyło,
po to, by można było do nich wrócić w
przyszłości

WYKORZYSTYWANIE WIEDZY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

42

Oznacza wykorzystanie wiedzy grup i
jednostek dla osiągnięcia celów
przedsiębiorstwa

DZIELENIE SIĘ WIEDZĄ I

ROZPOWSZECHNIANIE JEJ

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

43

Dzięki temu informacje lub doświadczenia
pojedynczych osób mogą być wykorzystywane
przez wszystkich członków organizacji, co
stanowi dla niej wielką korzyść
Najważniejsze pytania związane z
zarządzaniem tym procesem brzmi
następująco:
 kto i w jakim zakresie powinien dysponować

wiedzą?

 czego ta widza dotyczy?
 jak udoskonalić proces dzielenia się wiedzą?
Warunkiem koniecznym jest tu istnienie
wiedzy

ROZWIJANIE WIEDZY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

44

Polega na powiększaniu zestawu umiejętności
wprowadzaniu nowych produktów,
korzystniejszych rozwiązań i bardziej
efektywnych mechanizmów
Obejmuje wszystkie świadome działania
kierownictwa zmierzające do pozyskania
brakujących kompetencji lub do stworzenia
całkiem nowych, nieistniejących jeszcze, ani w
firmie, ani poza nią

PROCES ZARZĄDZANIA WIEDZĄ

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

45

Cele

zarządzania

wiedzą

Ocena

wiedzy

Lokalizowanie

wiedzy

Zachowywanie

wiedzy

Pozyskiwanie

wiedzy

Wykorzystywan

ie

wiedzy

Rozwijanie

wiedzy

Dzielenie się

wiedzą i

rozpowszechnianie

jej

INFORMAC
JA

CELE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

46

Głównym celem zarządzania wiedzą jest
takie przekształcenie zasobów wiedzy
przedsiębiorstwa i jego otoczenia, aby uzyskać
trwałą wartość dla klientów, pracowników,
właścicieli, oraz samego przedsiębiorstwa
Przekształcanie zasobów wiedzy związane jest
z realizacją procesów zaprezentowanych na
poprzednim slajdzie

ZNACZENIE CELÓW

ZARZĄDZANIA WIEDZĄ

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

47

Cele nadają kierunek zarządzaniu wiedzą – określają
założenia, plany i konkretne zadania wpływające na stopień
rozwoju wybranych umiejętności
Cele zarządzania wiedzą powinny być formułowane na
wszystkich trzech poziomach struktury organizacyjnej,
czyli na poziomie:
 normatywnym (stworzenie warunków sprzyjających

zarządzaniu wiedzą)

 strategicznym (określenie przyszłych potrzeb

przedsiębiorstwa w zakresie zasobów wiedzy)

 operacyjnym (sprowadzenie założeń i planów do

poziomu wykonawczego)

Cele zarządzania wiedzą uzupełniają ogólne cele firmy
na wszystkich poziomach struktury organizacyjnej

GRUPY CELÓW

ZARZĄDZANIA WIEDZĄ

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

48

 Odnalezienie wiedzy w repozytoriach

organizacji

 Retencja kompetencji
 Mistrzostwo operacyjne
 Podnoszenie kwalifikacji i rozwój

pracowników

 Podnoszenie innowacyjności

ODNALEZIENIE WIEDZY

W REPOZYTORIACH ORGANIZACJI

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

49

Grupa celów

Charakterystyka celów

Odnalezienie

wiedzy

w repozytoriac

h organizacji

Rozproszenie wiedzy, zwłaszcza w

dużych korporacjach, nadal sprawia
trudność pomimo inwestycji w
infrastrukturę informatyczną

Podejmowane inicjatywy zarządzania

wiedzą umożliwiają wyszukiwanie
ekspertów oraz ekspertyz

RETENCJA KOMPETENCJI

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

50

Grupa celów

Charakterystyka celów

Retencja

kompetencji

Utrata wiedzy następuje wraz z

odejściem pracownika, szczególnie w
okresie recesji, gdy ograniczenie
popytu zmusza przedsiębiorstwa do
redukcji zatrudnienia

Podejmowane inicjatywy zarządzania

wiedzą umożliwiają ujawnianie wiedzy
i jej gromadzenie w bazach wiedzy

MISTRZOSTWO OPERACYJNE

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

51

Grupa celów

Charakterystyka celów

Mistrzostwo

operacyjne

Warunkiem uzyskania efektywności

dającej przewagę na rynku jest ciągłe
uczenie się organizacji: unikanie
błędów i powtarzanie sukcesów

Podejmowane inicjatywy zarządzania

wiedzą umożliwiają zwiększenie
skuteczności i efektywności obsługi
klienta i poprawę jego satysfakcji ze
współpracy z danym
przedsiębiorstwem

PODNOSZENIE KWALIFIKACJI I

ROZWÓJ PRACOWNIKÓW

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

52

Grupa celów

Charakterystyka celów

Podnoszenie

kwalifikacji i

rozwój

pracowników

Lepszy dostęp do wiedzy jest

czynnikiem motywującym i
wspierającym retencję pracowników

Podejmowane inicjatywy zarządzania

wiedzą umożliwiają efektywne
kształcenie pracowników

PODNOSZENIE INNOWACYJNOŚCI

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

53

Grupa celów

Charakterystyka celów

Podnoszenie

innowacyjności

Kluczowym

wyzwaniem

jest

innowacyjność produktów i procesów
obsługi klienta

Podejmowane inicjatywy zarządzania

wiedzą umożliwiają przyspieszenie
cyklu od powstania pomysłu do jego
komercjalizacji

Przykładem działań zarządczych jest

tworzenie lub wspieranie społeczności
(nieformalnych grup dyskusyjnych) w
obrębie organizacji

DZIAŁANIA SPRZYJAJĄCE

ZARZĄDZANIU WIEDZĄ

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

54

Realizacja celów zarządzania wiedzą wymusza na
organizacji podjęcie następujących działań:
 wymiana wiedzy tkwiącej w ludziach oraz w

strukturach wewnętrznych i zewnętrznych
organizacji

 budowanie struktur organizacyjnych

zorientowanych na tworzenie nowej wiedzy i jej
efektywne zagospodarowanie

 polityka personalna uznająca wiedzę posiadaną

przez pracowników za strategiczny zasób
organizacji

 przekształcanie tradycyjnej, często

zbiurokratyzowanej kultury w taką, dla której
podstawową wartością jest wiedza i sposoby jej
wykorzystania dla dobra organizacji

KAPITAŁ INTELEKTUALNY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

55

Kapitał intelektualny stanowi różnicę
pomiędzy rynkową, a księgową
wartością przedsiębiorstwa i tworzy
niefinansowe, niewidzialne aktywa
przedsiębiorstwa, które najczęściej
nie

są

ujmowane

w

sprawozdawczości bilansowej

KAPITAŁ INTELEKTUALNY, A WIEDZA

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

56

Kapitał intelektualny jest oparty na wiedzy,
chociaż obejmuje jeszcze inne wymiary
tworzenia wartości przedsiębiorstwa
Jest więc czymś więcej niż wiedza - jest sumą
wiedzy posiadanej przez ludzi tworzących
społeczność przedsiębiorstwa oraz
praktycznym przekształceniem tej wiedzy
w składniki jego wartości, co ma miejsce w
procesie zarządzania wiedzą
Stąd wartość kapitału intelektualnego jest
w dużym stopniu odzwierciedleniem
skuteczności procesu zarządzania wiedzą

SKŁADNIKI KAPITAŁU INTELEKTUALNEGO

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

57

Na kapitał intelektualny składają
się:
posiadana wiedza
doświadczenie
technologia organizacyjna
stosunki z klientami
umiejętności zawodowe

UŻYTECZNOŚĆ

KAPITAŁU INTELEKTUALNEGO

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

58

Wartości te dają przedsiębiorstwu przewagę
konkurencyjną na rynku
Oczywiście nie każda wiedza stanowi element
kapitału intelektualnego, ale jedynie ta, która
jest użyteczna dla przedsiębiorstwa
Nabiera ona cech kapitału dopiero
wówczas, jeśli można ją przetworzyć i
wykorzystać dla dobra firmy

ELEMENTY KAPITAŁU INTELEKTUALNEGO

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

59

Kapitał intelektualny obejmuje zarówno to, co
tkwi w umysłach członków organizacji, jak i to,
co pozostaje w przedsiębiorstwie, kiedy tamci je
opuszczają

Całkowita wartość przedsiębiorstwa
składa się z kapitału materialnego oraz
intelektualnego

Kapitał intelektualny obejmuje kapitał
społeczny, ludzki oraz organizacyjny

ELEMENTY KAPITAŁU

INTELEKTUALNEGO - SCHEMAT

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

60

KAPITAŁ INTELEKTUALNY

KAPITAŁ

SPOŁECZNY

KAPITAŁ

LUDZKI

KAPITAŁ

ORGANIZACYJNY

KAPITAŁ
STRUKTURALNY

WYMIAR
STOSUNKÓW
MIĘDZYLUDZKIC
H

KAPITAŁ
POZNAWCZY

KOMPETENTN
OŚĆ

ZRĘCZNOŚĆ
INTELEKTUAL
NA

MOTYWACJA

STRUKTURA
WEWNĘTRZNA

STRUKTURA
ZEWNĘTRZNA

KAPITAŁ
ROZWOJOWY

KAPITAŁ SPOŁECZNY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

61

KAPITAŁ SPOŁECZNY

KAPITAŁ

STRUKTURALNY

WYMIAR

STOSUNKÓW

MIĘDZYLUDZKIC

H

KAPITAŁ

POZNAWCZY

 powiązania w

sieci

 konfiguracja

sieci

 odpowiedzialno

ść organizacji

 zaufanie
 normy
 zobowiązania
 identyfikacja

 wspólnie

podzielane
słowniki

 wspólny język
 wspólnie

podzielane
opowieści

KAPITAŁ SPOŁECZNY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

62

Obejmuje kapitał strukturalny i poznawczy oraz
wymiar stosunków międzyludzkich
Każdy z wymienionych elementów kapitału
społecznego podlega dalszemu podziałowi
W ramach kapitału strukturalnego wyróżnia
się powiązania w sieci, jej konfiguracje oraz
odpowiedniość organizacji
Kapitał poznawczy jest budowany przez
wspólny język, słowniki i opowieści
W wymiarze stosunków międzyludzkich
istotne znaczenie mają: zaufanie, normy,
zobowiązania oraz identyfikacja

KAPITAŁ LUDZKI

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

63

KAPITAŁ LUDZKI

KOMPETENTNOŚ

Ć

ZRĘCZNOŚĆ

INTELEKTUALNA

MOTYWACJA

 umiejętności

praktyczne

 wiedza

teoretyczna

 talenty

 innowacyjność

ludzi

 zdolność do

naśladowania

 przedsiębiorczo

ść

 zdolność do

zmian

 chęci działania
 predyspozycje

osobowościowe do
określonych zachowań

 zaangażowanie w procesy

organizacyjne

 skłonność do zachowań

etycznych

 władza organizacyjna
 przywództwo menedżerskie

KAPITAŁ LUDZKI

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

64

Tworzony jest przez kompetencje, motywację i
zręczność intelektualną pracowników
Kompetencje wynikają z wiedzy teoretycznej,
doświadczenia oraz talentu
Motywacja jest uzależniona od predyspozycji
osobowościowych członka organizacji, jego
zaangażowania i chęci do działania, skłonności
do zachowań etycznych oraz zakresu władzy
Zręczność intelektualna przekłada się na
innowacyjność pracowników, ich zdolność do
naśladownictwa czy zmian oraz
przedsiębiorczość

KAPITAŁ ORGANIZACYJNY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

65

KAPITAŁ ORGANIZACYJNY

STRUKTURA

WEWNĘTRZNA

STRUKTURA

ZEWNĘTRZNA

KAPITAŁ

ROZWOJOWY

 struktura

organizacyjna

 systemy działania
 własność

intelektualna

 procesy

wewnętrzne

 kultura

organizacyjna

 zasoby rynkowe
 powiązania z

dostawcami

 powiązania z

udziałowcami

 powiązania z

partnerami
aliansów
strategicznych

 powiązania z

innymi

 innowacyjność

przedsiębiorstwa

 organizacyjne uczenie

się

 zamierzenie

strategiczne

 cele i strategie

przedsiębiorstwa

 procesy tworzenia

strategii

 gotowość do zmian

KAPITAŁ ORGANIZACYJNY

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

66

Kapitał organizacyjny tworzą w omawianym modelu
struktura wewnętrzna i zewnętrzna organizacji oraz
kapitał rozwojowy
Na strukturę wewnętrzną składa się nie tylko
struktura organizacyjna, lecz także cały system
funkcjonowania przedsiębiorstwa, jego kultura
organizacyjna, procesy wewnętrzne oraz własność
intelektualna
W ramach struktury zewnętrznej można wyróżnić
przede wszystkim wszelkie powiązania z dostawcami,
partnerami, udziałowcami oraz innymi podmiotami z
otoczenia przedsiębiorstwa, a także zasoby rynkowe
W kapitale rozwojowym zawierają się natomiast
procesy tworzenia strategii i uczenia się organizacji,
jak również jej innowacyjność i gotowość do zmian

NIEŚWIADOMA I ŚWIADOMA CZĘŚĆ

KAPITAŁU INTELEKTUALNEGO

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

67

Kapitał organizacyjny wraz z kapitałem
społecznym składają się na niewidzialne procesy
i zasoby przedsiębiorstwa
Są one także nazywane nieświadomą częścią
kapitału intelektualnego
Kapitał ludzki, odzwierciedlający wiedzę ludzi,
tworzy natomiast część świadomą

ZNACZENIE

KAPITAŁU INTELEKTUALNEGO

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

68

Wartość i znaczenie kapitału intelektualnego dla
organizacji jest nie do przecenienia, gdyż jest
on:
źródłem informacji przy opracowywaniu

strategii

ułatwia wydłużenie horyzontu czasu, w którym

oczekujemy widocznych efektów
podejmowanych działań

służy odkrywaniu i wykorzystywaniu szans

powiększenia tworzonej w przedsiębiorstwie
wartości dodanej

SPRAWOZDAWCZOŚĆ

KAPITAŁU INTELEKTUALNEGO

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

69

Sprawozdawczość kapitału intelektualnego jest
trudna, gdyż zważywszy na fakt specyfiki
mierzenia aktywów niematerialnych próba
jednoznacznej, precyzyjnej oceny ich
funkcjonowania wydaje się niemożliwa
Stąd bezpieczniej jest mówić o „szacowaniu”
tych aktywów
Szacowanie to ma polegać na zestawieniu
wskaźników i modeli opisowych, które pozwolą
zrozumieć często duże różnice między
wartością księgową a wartością rynkową
spółek, wskazując na rolę tworzenia i
wykorzystania wiedzy oraz na strategiczne
priorytety przedsiębiorstw

METODY SZACOWANIA

KAPITAŁU INTELEKTUALNEGO

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

70

Wśród wypracowanych metod szacowania
kapitału intelektualnego za najistotniejsze
należy uznać metody:
 księgową
 bezpośredniej identyfikacji kapitału

intelektualnego

 zrównoważonej karty wyników
Wyniki przeprowadzonych analiz mogą pomóc
wskazać na zwiększające zdolność
konkurencyjną zakresy działań kierownictwa, na
przykład rozwój kadr, czy rozwój struktur
wewnętrznych – zewnętrznych

PODSUMOWANIE

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

71

 wiedza jest dla organizacji kluczowym

czynnikiem sukcesu

 wiedza nierozłącznie związana jest z

człowiekiem

 proces zarządzania wiedzą ma na celu

zwiększenie zasobów wiedzy organizacyjnej

 efektem skutecznego zarządzania wiedzą jest

kapitał intelektualny

 w ten sposób w możliwy do oszacowania sposób

wiedza przekłada się na zyski firmy

PRZERWA!

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

72