O ŚLĄSKIEJ

POBOŻNOŚCI

SOCJOLOGICZNYCH

UWAG KILKA

ks. dr Arkadiusz Wuwer

Katowice, 2009

GENIUS SILESIAE

„Genius Silesiae” realizuje się najpełniej
w jednaniu żywiołów. Z nich, z
różnorodnych i wielorakich żywiołów, jest
Śląsk – ziemia o konsystencji szmaragdu,
kamienia, który jest tym szlachetniejszy i
mocniejszy, im z większej ilości
domieszek się składa. A podstawowe
składniki nadające szlachetność
kamieniowi tej ziemi to: polskość,
niemieckość, morawskość…

Jerzy Szymik za Mühlpfortem

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Archidiecezja katowicka
(terytorium od 1992):

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

RELIGIJNOŚĆ:

Termin psychologiczny:

Przez religijność rozumie się indywidualne,

podmiotowe ustosunkowanie się człowieka wobec

Boga i nadprzyrodzoności, czyli jak ja to

osobiście przeżywam. To ustosunkowanie wyraża

się w sferze pojęć i przekonań, uczuć oraz

zachowań jednostki. Sprowadza się do

subiektywnego odniesienia człowieka do

rzeczywistości opisywanej i wyjaśnianej w religii.

Jest strukturą złożoną z wielu elementów (sądy

przekonania, przeżycia, stany emocjonalne,

predyspozycje do zachowań, same zachowania).

Elementy te są zapodmiotowane w człowieku i

spolaryzowane do przedmiotu religii. Religijność

nie stanowi struktury wyizolowanej z całokształtu

życia psychicznego człowieka, jest czymś

wkomponowanym, co konstytuuje osobowość

człowieka, przenika ją. Zawiera w sobie

odniesienie do transcendencji.

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

RELIGIJNOŚĆ:

Termin socjologiczny:
• Religijność

instytucjonalna

i religijność

operatywna

•

Podzielany i spełniany przez grupę ludzi zbiór

instytucjonalnych wierzeń, wartości i symboli oraz
związanych z nimi zachowań, które wynikają z
rozróżnienia rzeczywistości empirycznej i
pozaempirycznej oraz z przyporządkowania co do
znaczenia spraw rzeczywistości empirycznej
rzeczywistości pozaempirycznej.

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

POBOŻNOŚĆ:

Termin religijny:
Pobożność jest zewnętrznym
ukazaniem zażyłości z Bogiem. Życie
PO BOŻEMU - a więc życie Boga w
człowieku i człowieka z Bogiem,
według prawa i woli Bożej.

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

RELIGIJNOŚĆ
„PESYMISTYCZNA”:

„Bardzo wielu wieśniaków nie wiedzą

co krzyż znaczy, czyli Odkupiciel
nasz Jezus Chrystus i czem się różni
wiara żydowska od chrześcijańskiej”

„Tygodnik Katolicki” Piekary,1849

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

RELIGIJNOŚĆ
„OPTYMISTYCZNA”:

„Ludność miejscowa, rzymsko-
katolicka, jest bardzo przywiązana
do religii i wszystkiego, co z nią jest
połączone. Wynika to z głębokiego
jej przekonania i wielowiekowej
tradycji. Praktyki religijne spełnia
ludność gorliwie, uczęszczając co
niedzielę i święta do kościoła na
nabożeństwa. Nawet popołudniowe
nieszpory są licznie odwiedzane…”

Hübner (1937)

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

RELIGIJNOŚĆ
„REALISTYCZNA”:

Elementy religijności:
A. postawy wobec wiary;
B. zachowania religijno-moralne;
B. wypływający z religijności obraz

Kościoła, parafii, rodziny czy narodu.

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

A. POSTAWY WOBEC WIARY

*

:

Czy uważa się Pan/Pani za wierzącego katolika?

*

Na podstawie badań przeprowadzonych przez PBS DGA (http://www.pbssopot.com.pl/) na zlecenie tygodnika „Gość Niedzielny” w roku

2006.

Czy uważa się Pan/Pani za wierzącego katolika?

PŁEĆ

WIEK

WYKSZTAŁCENIE

MIEJSCE ZAMIESZKANIA

%

%

%

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy wyraża Pan/Pani zgodę na udział w badaniu?

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy wyraża Pan/Pani zgodę na udział w badaniu?

PŁEĆ

WIEK

WYKSZTAŁCENIE

MIEJSCE ZAMIESZKANIA

%

%

%

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy zastanawia się Pan/Pani nad prawdami wiary

głoszonymi przez Kościół i stara się je zrozumieć?

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy zastanawia się Pan/Pani nad prawdami wiary

głoszonymi przez Kościół i stara się je zrozumieć?

PŁEĆ

WIEK

WYKSZTAŁCENIE

MIEJSCE ZAMIESZKANIA

%

%

%

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Kościół mówi, że Bóg jest autorem Pisma Świętego

w tym sensie, że natchnął ludzi, którzy je napisali.

Czy wierzy Pan/Pani, że Pismo Święte zawiera

prawdziwe słowo boże?

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Kościół mówi, że Bóg jest autorem Pisma Świętego

w tym sensie, że natchnął ludzi, którzy je napisali.

Czy wierzy Pan/Pani, że Pismo Święte zawiera

prawdziwe słowo boże?

PŁEĆ

WIEK

WYKSZTAŁCENIE

MIEJSCE ZAMIESZKANIA

%

%

%

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Jaka, zdaniem Pana/Pani, jest relacja między wiarą a

rozumem?

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Jaka, zdaniem Pana/Pani, jest relacja między wiarą a

rozumem?

PŁEĆ

WIEK

WYKSZTAŁCENIE

MIEJSCE ZAMIESZKANIA

%

%

%

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy wierzy Pan/Pani w Boga, który jest osobą, czyli

istotą rozumną, obdarzoną wolną wolą i zdolną do

miłości?

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy wierzy Pan/Pani w Boga, który jest osobą, czyli

istotą rozumną, obdarzoną wolną wolą i zdolną do

miłości?

PŁEĆ

WIEK

WYKSZTAŁCENIE

MIEJSCE ZAMIESZKANIA

%

%

%

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy wierzy Pan/Pani, że Bóg jest w trzech osobach?

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy wierzy Pan/Pani, że Bóg jest w trzech osobach?

PŁEĆ

WIEK

WYKSZTAŁCENIE

MIEJSCE ZAMIESZKANIA

%

%

%

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Kto, zdaniem Pana/Pani, stanowi Trójcę Świętą?

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Kto, zdaniem Pana/Pani, stanowi Trójcę Świętą?

PŁEĆ

WIEK

WYKSZTAŁCENIE

MIEJSCE ZAMIESZKANIA

%

%

%

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy wierzy Pan/Pani, że Bóg stworzył świat?

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy wierzy Pan/Pani, że Bóg stworzył świat?

PŁEĆ

WIEK

WYKSZTAŁCENIE

MIEJSCE ZAMIESZKANIA

%

%

%

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy wierzy Pan/Pani, że Bóg stworzył człowieka?

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy wierzy Pan/Pani, że Bóg stworzył człowieka?

PŁEĆ

WIEK

WYKSZTAŁCENIE

MIEJSCE ZAMIESZKANIA

%

%

%

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy zdaniem Pana/Pani teoria ewolucji wyklucza

wiarę w Boga, który stworzył świat i człowieka?

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy zdaniem Pana/Pani teoria ewolucji wyklucza

wiarę w Boga, który stworzył świat i człowieka?

PŁEĆ

WIEK

WYKSZTAŁCENIE

MIEJSCE ZAMIESZKANIA

%

%

%

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy, zdaniem Pana/Pani, Jezus był postacią

historyczną, tzn. czy faktycznie żyła taka osoba w

pierwszym wieku naszej ery w Palestynie?

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy, zdaniem Pana/Pani, Jezus był postacią

historyczną, tzn. czy faktycznie żyła taka osoba w

pierwszym wieku naszej ery w Palestynie?

PŁEĆ

WIEK

WYKSZTAŁCENIE

MIEJSCE ZAMIESZKANIA

%

%

%

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy wierzy Pan/Pani, że Maryja z Nazaretu jako

dziewica poczęła Jezusa bez udziału mężczyzny, a

jedynie dzięki działaniu Ducha Świętego?*

*Na to pytanie odpowiadali wyłącznie ci respondenci, którzy uważają, że Jezus był
postacią historyczną

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy wierzy Pan/Pani, że Maryja z Nazaretu jako

dziewica poczęła Jezusa bez udziału mężczyzny, a

jedynie dzięki działaniu Ducha Świętego?*

PŁEĆ

WIEK

WYKSZTAŁCENIE

MIEJSCE ZAMIESZKANIA

*Na to pytanie odpowiadali wyłącznie ci respondenci, którzy uważają, że Jezus był
postacią historyczną

%

%

%

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy wierzy Pan/Pani, że Jezus był obiecanym w

Starym Testamencie Mesjaszem, Zbawicielem

świata?

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy wierzy Pan/Pani, że Jezus był obiecanym w

Starym Testamencie Mesjaszem, Zbawicielem

świata?

PŁEĆ

WIEK

WYKSZTAŁCENIE

MIEJSCE ZAMIESZKANIA

%

%

%

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Jaką rolę w Pana/Pani życiu odgrywa osoba Jezusa

Chrystusa?

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Jaką rolę w Pana/Pani życiu odgrywa osoba Jezusa

Chrystusa?

PŁEĆ

WIEK

WYKSZTAŁCENIE

MIEJSCE ZAMIESZKANIA

%

%

%

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Kim, zdaniem Pana/Pani, jest Jezus Chrystus?

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Kim, zdaniem Pana/Pani, jest Jezus Chrystus?

PŁEĆ

WIEK

WYKSZTAŁCENIE

MIEJSCE ZAMIESZKANIA

%

%

%

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy wierzy Pan/Pani, że Jezus umarł na krzyżu, aby

zbawić wszystkich ludzi?

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy wierzy Pan/Pani, że Jezus umarł na krzyżu, aby

zbawić wszystkich ludzi?

PŁEĆ

WIEK

WYKSZTAŁCENIE

MIEJSCE ZAMIESZKANIA

%

%

%

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy wierzy Pan/Pani, że Jezus Chrystus

zmartwychwstał?

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy wierzy Pan/Pani, że Jezus Chrystus

zmartwychwstał?

PŁEĆ

WIEK

WYKSZTAŁCENIE

MIEJSCE ZAMIESZKANIA

%

%

%

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Kim, zdaniem Pana/Pani, jest Duch Święty?

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Kim, zdaniem Pana/Pani, jest Duch Święty?

PŁEĆ

WIEK

WYKSZTAŁCENIE

MIEJSCE ZAMIESZKANIA

%

%

%

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czym, zdaniem Pana/Pani, jest Kościół?

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czym, zdaniem Pana/Pani, jest Kościół?

PŁEĆ

WIEK

WYKSZTAŁCENIE

MIEJSCE ZAMIESZKANIA

%

%

%

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy wierzy Pan/Pani w Sąd Ostateczny?

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy wierzy Pan/Pani w Sąd Ostateczny?

PŁEĆ

WIEK

WYKSZTAŁCENIE

MIEJSCE ZAMIESZKANIA

%

%

%

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy wierzy Pan/Pani, że po śmierci oczekuje

człowieka wieczna nagroda (niebo) lub wieczna kara

(piekło)?

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Czy wierzy Pan/Pani, że po śmierci oczekuje

człowieka wieczna nagroda (niebo) lub wieczna kara

(piekło)?

PŁEĆ

WIEK

WYKSZTAŁCENIE

MIEJSCE ZAMIESZKANIA

%

%

%

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Co, według Pana/Pani, czeka ludzi po śmierci?

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Co, według Pana/Pani, czeka ludzi po śmierci?

PŁEĆ

WIEK

WYKSZTAŁCENIE

MIEJSCE ZAMIESZKANIA

%

%

%

%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

B. ZACHOWANIA WOBEC
WIARY:

1. DOMINICANTES

oblicza się dla każdej parafii jako odsetek wiernych
uczęszczających na niedzielną mszę św., w odniesieniu do
ogólnej liczby zobowiązanych. Dla wszystkich parafii przyjęto to
samo założenie, że zobowiązani do uczęszczania na niedzielną
mszę św. stanowią 82% wiernych. Pozostałe 18% to dzieci do
lat siedmiu, chorzy, ludzie starsi itp. – nie zobowiązani do
uczestnictwa w niedzielnej mszy św. 

2. COMMUNICANTES

Ponieważ wśród osób uczestniczących w niedzielnej mszy św.
jest zawsze grupa wiernych, którzy przystępują również do
komunii św., jest możliwość ustalenia  drugiego wskaźnika
religijności: jest to liczba tych wiernych odniesiona do liczby
zobowiązanych, wyrażona w odsetkach.

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Dominicantes

*

:

19

80

19

81

19

82

19

83

19

84

19

85

19

86

19

87

19

88

19

89

19

90

19

91

19

92

19

93

19

94

19

95

19

96

19

97

19

98

19

99

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

07

20

08

20

09

0

10

20

30

40

50

60

70

archidiecezja katowicka

Polska

diecezja sosnowiecka

diecezja gliwicka

*

Wykres autorski na podstawie danych ISKK (Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego)

(http://www.iskk.ecclesia.org.pl/)

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Communicantes

*

:

19

80

19

81

19

82

19

83

19

84

19

85

19

86

19

87

19

88

19

89

19

90

19

91

19

92

19

93

19

94

19

95

19

96

19

97

19

98

19

99

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

07

20

08

20

09

0

5

10

15

20

25

archidiecezja katowicka

Polska

diecezja sosnowiecka

diecezja gliwicka

*

Wykres autorski na podstawie danych ISKK (Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego)

(http://www.iskk.ecclesia.org.pl/)

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Przystępowanie do komunii:

Na wzrost liczby osób przystępujących do
komunii św. mają wpływ co najmniej dwa
czynniki:

• wzrastająca świadomość istoty Eucharystii.

(duże znaczenie ma katecheza i formacja w
parafiach i grupach);

• zmiana wrażliwości moralnej.

(dzisiaj łatwiej przychodzi nam się uznać za
„godnych” przystąpienia do stołu Pańskiego
niż dawniej).

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

INNE ZACHOWANIA
RELIGIJNO-MORALNE (1):

Comiesięczna spowiedź: 26,5% (Polska –

27,4%);

Akceptacja zakazu współżycia seksualnego

przed ślubem: 24,4% (Polska- 28,3%);

Akceptacja zakazu przerywania ciąży: 44,7%

(Polska – 36,7%);

Akceptacja nierozerwalności małżeństwa:

43,1% (Polska – 43,7%);

Akceptacja zakazu stosowania środków

antykoncepcyjnych: 12,5% (Polska- 17,7%).

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

INNE ZACHOWANIA
RELIGIJNO-MORALNE (2):

• Oglądalność katolickich programów

telewizyjnych: 72,7%

• Słuchalność katolickich programów

radiowych: 50,1%

• Czytelnictwo prasy religijnej: 57,5%

(w tym „Gościa Niedzielnego” –
38,8%).

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Sekularyzacja:

• na Śląsku nie przebiega w sposób

gwałtowny. Większy wpływ ma w
miejscach o większej anonimowości i
mobilności mieszkańców, mniejszy -
w okręgach o tradycyjnych więzach
społecznych. Sekularyzacja na
Śląsku ma charakter „wyspowy”.

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

WNIOSKI:

• SUBIEKTYWIZACJA
• INDYWIDUALIZACJA
• PRYWATYZACJA
• NEGACJA ZASAD MORALNYCH
• BRAK NIEZDECYDOWANIA,

OBOJĘTNOŚCI I NIEWIARY

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

C. POSTAWY WOBEC
WARTOŚCI:

• Apolityczność;
• Katolicyzm społeczny;
• Praktycyzm;
• Rola wykształcenia;
• Wielokulturowość;
• …

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Sfery religijności:

• Rodzina (97%);
• Praca (83,6%);
• Kościół (76,8%);
• Czas wolny i wypoczynek

(80%).

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

RODZINA:

Religijność Ślązaków wypływa z rodziny i
przejawia się w rodzinie. Wiele zwyczajów i
obchodów rodzinnych ma charakter religijny.
Charakterystyczne jest np. wspólne, rodzinne
pielgrzymowanie do Piekar, wspólna modlitwa
w rodzinie czy rodzinny udział w
nabożeństwach. Rola rodziny, jako miejsca
formacji religijnej jest nie do zastąpienia. Także
dlatego, że model religijności rodzinnej bywa
zwykle przenoszony na obraz Kościoła. Na
Śląsku większość pytanych uważa, że Kościół
bardziej jest wspólnotą wiary niż instytucją.

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

KOŚCIÓŁ:

• Wspólnota wiary;
• Identyfikacja Kościoła z parafią

(80%);

• Wysokie zaufanie do hierarchii (do

proboszcza - 87,3%) oraz instytucji
życia publicznego (wojsko – 74%);

• (98% zna imię papieża; 74% biskupa,

a 61,9% proboszcza).

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

RELIGIJNOŚĆW SPECYFICE
KULTURY REGIONALNEJ (1):

• Udział w pielgrzymce do Piekar: 15,5%

(kobiety 60%);

• Decydują osobiste przekonania religijne

(47,7%); tradycja (30,8%); chęć

zamanifestowania jedności (8,3%)

• Wysoki odsetek praktykujących mężczyzn.
• Uczestnictwo w nabożeństwach majowych:

56%

• Uczestnictwo w nabożeństwach

różańcowych: 55%;

• Droga Krzyżowa: 49%
• Gorzkie Żale – 37%

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

RELIGIJNOŚĆW SPECYFICE
KULTURY REGIONALNEJ (2):

• Obchodzenie „roczku”: 51%;
• Wspólna modlitwa w rodzinie:

41,5%;

• Rocznice rodzinne świętowane w

kościele: 40%;

• Lektura Biblii: 40%;
• Udział w nowych formach kultu:
• Nabożeństwa fatimskie: 15%
• Miłosierdzia Bożego: 16,7%.

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Relacje identyfikacji:

• Parafia– 52,6%;
• Katolicyzm – 50,3%;
• Rodzina – 80,8%;
• Naród polski – 69%;
• Ludność rodzima Górnego Śląska –

36,1%;

• Górny Śląsk – 53,7%.

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Praca

Górny Śląsk był i pozostaje przykładem pewnego

fenomenu niespotykanego w innych regionach

przemysłowych. Tutaj robotnicy potrafili połączyć

ciężką pracę z głęboką religijnością. Wpływ na taką

postawę miały niewątpliwie działania duszpasterskie

prowadzone przez wielkich kapłanów - proboszczów

XIX wieku. Dzielili swoje parafie, budowali kościoły,

wychodzili z Ewangelią naprzeciw industrializującej się

rzeczywistości. Z pewnością ma to także związek z

mentalnością mieszkańców regionu, praktyczną i

prostą, zakorzenioną w tradycji. Dla większości

Górnoślązaków praca nie stała się nigdy bożkiem. Może

pracując w ciemnościach, pod ziemią, w ekstremalnych

warunkach, łatwiej im było zrozumieć i zapamiętać, że

chodniki kopalń to nie jest cały świat i cała prawda o

życiu. Że dopiero na powierzchni jest bardziej

prawdziwie: świeci słońce, są ludzie kochani i

przyjaciele, zieleni się trawa, a śledzenie gołębi w locie

każe patrzeć wzwyż i pytać o ład w kosmosie. Praca w

ten sposób nabierała wymiaru religijnego i

metafizycznego, bo prowadziła do refleksji na temat

ładu w kosmosie.

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

Rozrywka

Bawiono się podczas odpustów, czyli świąt

patronów parafii. W te dni przyjeżdżali do rodzin

krewni nawet z dalekich okolic. Pod kościołami

kramy rozkładali rzemieślnicy i cukiernicy, a w

domach urządzano wystawne przyjęcia z roladą i

modrą kapustą na obiad, a makronami na deser.

Zabawa była huczna, bo przybywali też szynkarze

z całej okolicy. W 1919 roku ks. Ludwik

Skowronek, autor cenionego modlitewnika

"Droga do Nieba", nawoływał parafian w

Bogucicach, by nie częstowali swoich gości

alkoholem. Posłuchali go jednak nieliczni. Księża

narzekali też na swawolne zabawy podczas

tradycyjnych barbórek przypadających 4 grudnia

w czasie adwentu.
"Katolik" pisał w 1884 roku:

„Hulali górnicy, a potem ciarali się w błocie

razem z żonami”

.

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009

„Bajka śląska - II”

dawno dawno temu stworzył Pan Bóg raj
pachniało w nim siano
ludzie czarni od węgla o zmierzchu
siadali przed domem
pili z musztardówek herbatę lub wino
pod fioletowym niebem
zatopieni w słońcu jak w bursztynie
dziadek zapalał fajkę a dym mieszał się z mgłami
co wstawały od sadu spopod grusz i wiśni
łagodne nagle z bagien czarnych chaszczy
wychodziły straszydła utopce wądojce
zwabione kręgiem światła ciastem dzwonkiem śmiechu
płonęły seledynem w ciemnościach ich oczy
a oni rozprawiali o zwyczajnym życiu o bolących plecach
krowie co będzie się cielić o zepsutym piecu
i o świecie co ponoć wielki i cudowny
większy niż cała wioska i przyległe strony
czasem przystawał nawet przed chałupą Czas
by skosztować kołocza i napić się piwa
a Śmierć i Miłość objęte odkładały kosy
Bóg przychodził ostatni czesał siwą brodę
zapytywał o zdrowie częstował cukierkiem
i śmiał się aż huczało nad łąkami echo
dawno
bardzo dawno temu
stworzył Pan Bóg raj

Arkadiusz Wuwer, Zatrzymywanie klepsydry, Siemianowice Śl. 1997

ks. dr Arkadiusz Wuwer, O śląskiej pobożności socjologicznych uwag kilka, Katowice 2009