Autor:

Mateusz Prajsnar

Autor:

Mateusz Prajsnar

Wielosił

błękitny

Polemonium coeruleum

L.

Wielosił

błękitny

Polemonium coeruleum

L.

Systematyka

Systematyka

Domena: jądrowce
Królestwo: rośliny
Podkrólestwo: naczyniowe
Nadgromada: nasienne
Gromada: okrytonasienne
Klasa: Rosopsida
Rząd: psiankowce
Rodzina: wielosiłowate
Rodzaj: wielosił
Gatunek: wielosił błękitny

Domena: jądrowce
Królestwo: rośliny
Podkrólestwo: naczyniowe
Nadgromada: nasienne
Gromada: okrytonasienne
Klasa: Rosopsida
Rząd: psiankowce
Rodzina: wielosiłowate
Rodzaj: wielosił
Gatunek: wielosił błękitny

W Karpatach polskich gatunek
wymarły (EX); w Polsce
narażony na wyginięcie (VU).

W Polsce rośnie wyłącznie
podgatunek typowy P.
coeruleum subsp. coeruleum.
Taksony niższej rangi
(odmiany i formy) opisane na
podstawie zróżnicowania
długości liści odziomkowych,
kształtu listków, ogruczolenia
łodygi oraz długości pręcików,
nie mają większej wartości
taksonomicznej.

W Karpatach polskich gatunek
wymarły (EX); w Polsce
narażony na wyginięcie (VU).

W Polsce rośnie wyłącznie
podgatunek typowy P.
coeruleum subsp. coeruleum.
Taksony niższej rangi
(odmiany i formy) opisane na
podstawie zróżnicowania
długości liści odziomkowych,
kształtu listków, ogruczolenia
łodygi oraz długości pręcików,
nie mają większej wartości
taksonomicznej.

Status i

uwagi

taksonomicz

ne

Status i

uwagi

taksonomicz

ne

Hemikryptofit. Bylina z mięsistym kłączem, osiągająca

100 (wyjątkowo 120) cm wysokości. Łodyga słabo

rozgałęziona, w górnej części nieco ogruczolona. Liście

długoogonkowe, z wyjątkiem górnych siedzących,

nieparzystopierzastosieczne, złożone najczęściej z 2-7

par lancetowatych listków. Kwiaty o średnicy do 3 cm,

zebrane w szczytowy wiechowaty kwiatostan. Korona

błękitna, rzadko biała, szeroko dzwonkowata, do 2,5

razy dłuższa od kielicha. Liczba chromosomów 2n =

18. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Owocem jest

szerokojajowata torebka otoczona przez dłuższy od

niej kielich. Nasiona około 3mm długości.

Hemikryptofit. Bylina z mięsistym kłączem, osiągająca

100 (wyjątkowo 120) cm wysokości. Łodyga słabo

rozgałęziona, w górnej części nieco ogruczolona. Liście

długoogonkowe, z wyjątkiem górnych siedzących,

nieparzystopierzastosieczne, złożone najczęściej z 2-7

par lancetowatych listków. Kwiaty o średnicy do 3 cm,

zebrane w szczytowy wiechowaty kwiatostan. Korona

błękitna, rzadko biała, szeroko dzwonkowata, do 2,5

razy dłuższa od kielicha. Liczba chromosomów 2n =

18. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Owocem jest

szerokojajowata torebka otoczona przez dłuższy od

niej kielich. Nasiona około 3mm długości.

Morfologia i biologia

Morfologia i biologia

Zasięg ogólny, rozmieszczenie w

Polsce i w Karpatach

Zasięg ogólny, rozmieszczenie w

Polsce i w Karpatach



Gatunek eurosyberyjski. Jego
zwarty zasięg obejmuje
wschodnią część Europy
Środkowej, Europę Wschodnią
oraz Syberię. Ponadto występuje
w Skandynawii, Wielkiej Brytanii,
Pirenejach, Alpach i na obszarach
przyległych.



Jest dość rzadkim gatunkiem w
Polsce, reliktem glacjalnym.
Występuje na Pomorzu
Zachodnim i Wschodnim,
Podlasiu, w Puszczy Białowieskiej
oraz na Lubelszczyźnie. Część
stanowisk ma już charakter
historyczny. Gatunek ten jest
uprawiany w ogrodach i niekiedy
dziczeje, stąd status niektórych
stanowisk jest niepewny.



Wielosił błękitny podany był tylko
z jednego, prawdopodobnie
naturalnego stanowiska w
Karpatach, na szczycie Jaworzyny
Krynickiej, na wysokości 1116 m
n.p.m.



Gatunek eurosyberyjski. Jego
zwarty zasięg obejmuje
wschodnią część Europy
Środkowej, Europę Wschodnią
oraz Syberię. Ponadto występuje
w Skandynawii, Wielkiej Brytanii,
Pirenejach, Alpach i na obszarach
przyległych.



Jest dość rzadkim gatunkiem w
Polsce, reliktem glacjalnym.
Występuje na Pomorzu
Zachodnim i Wschodnim,
Podlasiu, w Puszczy Białowieskiej
oraz na Lubelszczyźnie. Część
stanowisk ma już charakter
historyczny. Gatunek ten jest
uprawiany w ogrodach i niekiedy
dziczeje, stąd status niektórych
stanowisk jest niepewny.



Wielosił błękitny podany był tylko
z jednego, prawdopodobnie
naturalnego stanowiska w
Karpatach, na szczycie Jaworzyny
Krynickiej, na wysokości 1116 m
n.p.m.

Siedliska i fitocenozy

Siedliska i fitocenozy

Na niżu wielosił

błękitny rośnie w lasach
łęgowych i zaroślach ze
związku Alno-Padion, na
torfowiskach niskich
oraz na mokrych łąkach
z rzędu Molinietalia.
Brak jest bliższej
informacji na temat
siedliska, na jakim
występował na
Jaworzynie Krynickiej.
Wołoszczak podaje
jedynie, że gatunek rósł
„wśród Polytrichum”.

Na niżu wielosił

błękitny rośnie w lasach
łęgowych i zaroślach ze
związku Alno-Padion, na
torfowiskach niskich
oraz na mokrych łąkach
z rzędu Molinietalia.
Brak jest bliższej
informacji na temat
siedliska, na jakim
występował na
Jaworzynie Krynickiej.
Wołoszczak podaje
jedynie, że gatunek rósł
„wśród Polytrichum”.

Zagrożenia i ochrona

Zagrożenia i ochrona



Przyczyny

wyginięcia
Polemonium
coeruleum w
Beskidzie Sądeckim
nie są znane.



W Polsce wielosił

błękitny jest objęty
ścisłą ochroną
gatunkową.



Roślina tu i ówdzie

uprawiana w
ogrodach; niekiedy
lokalnie i
przejściowo
dziczejąca.



Przyczyny

wyginięcia
Polemonium
coeruleum w
Beskidzie Sądeckim
nie są znane.



W Polsce wielosił

błękitny jest objęty
ścisłą ochroną
gatunkową.



Roślina tu i ówdzie

uprawiana w
ogrodach; niekiedy
lokalnie i
przejściowo
dziczejąca.



Jako roślina uprawna



Sposób uprawy : jest łatwy w uprawie, wymaga jednak gleb
żyznych i wilgotnych. Woli miejsca słoneczne, ale rośnie też
w półcieniu. Może być uprawiany przez siew z nasion
bezpośrednio do gleby (rozstaw rzędów 45-60 cm). Nasiona
wysiewa się wczesną wiosną na głębokość 1 cm. Pędy
kwiatowe wytwarza dopiero w drugim roku po zasianiu.
Uprawiany na dobrej glebie i nawożony rośnie znacznie
bujniej, niż na naturalnych stanowiskach, a co
najważniejsze zawiera dużo więcej czynnych substancji
leczniczych. Jest mrozoodporny. Podczas suszy niezbędne
jest podlewanie.



Historia uprawy : po raz pierwszy został wprowadzony do
uprawy w Bułgarii i na terenie byłego ZSRR.



Jako roślina uprawna



Sposób uprawy : jest łatwy w uprawie, wymaga jednak gleb
żyznych i wilgotnych. Woli miejsca słoneczne, ale rośnie też
w półcieniu. Może być uprawiany przez siew z nasion
bezpośrednio do gleby (rozstaw rzędów 45-60 cm). Nasiona
wysiewa się wczesną wiosną na głębokość 1 cm. Pędy
kwiatowe wytwarza dopiero w drugim roku po zasianiu.
Uprawiany na dobrej glebie i nawożony rośnie znacznie
bujniej, niż na naturalnych stanowiskach, a co
najważniejsze zawiera dużo więcej czynnych substancji
leczniczych. Jest mrozoodporny. Podczas suszy niezbędne
jest podlewanie.



Historia uprawy : po raz pierwszy został wprowadzony do
uprawy w Bułgarii i na terenie byłego ZSRR.

Zastosowanie

Zastosowanie

Zastosowanie cd.

Zastosowanie cd.



Jako roślina lecznicza :



Surowiec zielarski :
kłącze i korzenie.
Zawierają trójterpenowe
saponiny, kwasy
organiczne, olejki
eteryczne, żywice,
tłuszcze, białka, skrobię,
flawonoidy, kumarynę.



Zbiór i suszenie : kłącze
wraz z korzeniami
wykopuje się w drugim
roku uprawy, jesienią.
Czyści się je z ziemi,
płucze, kroi na
drobniejsze kawałki i
suszy na słońcu, lub w
suszarni w temperaturze
50-60 °C.



Jako roślina lecznicza :



Surowiec zielarski :
kłącze i korzenie.
Zawierają trójterpenowe
saponiny, kwasy
organiczne, olejki
eteryczne, żywice,
tłuszcze, białka, skrobię,
flawonoidy, kumarynę.



Zbiór i suszenie : kłącze
wraz z korzeniami
wykopuje się w drugim
roku uprawy, jesienią.
Czyści się je z ziemi,
płucze, kroi na
drobniejsze kawałki i
suszy na słońcu, lub w
suszarni w temperaturze
50-60 °C.

Zastosowanie cd.

Zastosowanie cd.



Działanie : wykrztuśne,
uspokajające, obniżające
ciśnienie krwi, przyspieszające
jej krzepnięcie, a także
zmniejszające poziom
cholesterolu. W postaci
wywarów, naparów, nalewek
używany jest do leczenia
schorzeń dróg oddechowych,
choroby wrzodowej żołądka i
dwunastnicy, przy drgawkach,
nerwicach, padaczce.
Stwierdzono, że bardzo
pomaga przy zmęczeniu
wiosennym, apatiach, astenii i
zwiększa odporność na
choroby. W celu uniknięcia
drażniącego na układ
pokarmowy działania saponin,
spożywa się go po jedzeniu.
Preparaty mogą być stosowane
przez długi czas.



Działanie : wykrztuśne,
uspokajające, obniżające
ciśnienie krwi, przyspieszające
jej krzepnięcie, a także
zmniejszające poziom
cholesterolu. W postaci
wywarów, naparów, nalewek
używany jest do leczenia
schorzeń dróg oddechowych,
choroby wrzodowej żołądka i
dwunastnicy, przy drgawkach,
nerwicach, padaczce.
Stwierdzono, że bardzo
pomaga przy zmęczeniu
wiosennym, apatiach, astenii i
zwiększa odporność na
choroby. W celu uniknięcia
drażniącego na układ
pokarmowy działania saponin,
spożywa się go po jedzeniu.
Preparaty mogą być stosowane
przez długi czas.

Literatura:

http://onaturzebezkomentarza.blox.pl
http://pl.wikipedia.org/wiki/Wielosi%C5%82_b
%C5%82%C4%99kitny
http://plfoto.com/zdjecia_new2/1860487.jpg
http://static.panoramio.com/photos/original/81
89989.jpg

Literatura:

http://onaturzebezkomentarza.blox.pl
http://pl.wikipedia.org/wiki/Wielosi%C5%82_b
%C5%82%C4%99kitny
http://plfoto.com/zdjecia_new2/1860487.jpg
http://static.panoramio.com/photos/original/81
89989.jpg