Rozwój myślenia – teoria J. Piageta c.d.

MYŚLENIE PRZEDOPERACYJNE

(PRELOGICZNE)

2 – 7 rok życia

Rodzaje REPREZENTACJI:

• Naśladownictwo odroczone (akomodacja),
• Zabawa symboliczna (asymilacja),
• Rysunek,

• Obraz umysłowy,
• Mowa.

Przejawy funkcji symbolicznej

OBRAZ UMYSŁOWY

• To narzędzie wiedzy typu kopia,
• Wywodzi się z naśladownictwa odroczonego

(odróżnicowanego)

• W tym stadium zachowuje czynnościowy

charakter;

• To zinterioryzowana kopia;
• Ma charakter: ewokacyjny

(przypomnieniowy), zarysowy, indywidualny;

• Wyrażany za pomocą gestów, przedmiotów

zastępczych, rysunków, słów;

FORMY OBRAZÓW UMYSŁOWYCH

•

Kryteria podziału:

▫Uprzednie doświadczenia;



REPRODUKCYJNE



ANTYCYPACYJNE

•Operacyjność myślenia;



stanów (statyczne),



ruchów (kinetyczne),



przekształceń (transformacyjne);

•

Kierunki rozwoju obrazów umysłowych:



Od reprodukcyjnych do antycypacyjnych;



Od statycznych do transformacyjnych;

Cechy myślenia

przedoperacyjnego



EGOCENTRYZM – dziecko nie jest w stanie przyjąć punktu
widzenia, perspektywy innej osoby;



Bezpośredni:



Czasowy – przekonanie, że czas jest zależny od ja;



Przestrzenny – ja punktem odniesienia (trzy góry);



Przyczynowy – ja przyczyną wszystkich zdarzeń;



Pośredni:



ANIMIZM – przypisywanie przedmiotom cech życia i intencji;



ANTROPOMORFIZM – przypisywanie przedmiotom i zwierzętom
cech ludzkich;



ARTYFICJALIZM – człowiek to budowniczy świata;



FINALIZM – wszystko zmierza do celu (rozumienie pytania
„dlaczego?” – jako pytania o przyczynę i cel jednocześnie)



REALIZM – przekonanie, że zjawiska psychologiczne mają
rzeczywiste, materialne odniesienie.

• Myślenie transdukcyjne (od

szczegółu do ogółu; skupienie na
elementach a nie na
przekształceniach);

• CENTRACJA
• Niezdolność do ODWRACALNOŚCI
• Brak ukształtowania większości

niezmienników;

• Percepcja > Poznanie
• Intuicyjność myślenia

CZYNNOŚCI MYŚLOWE:

• PORÓWNYWANIE – zestawianie

obiektów, dostrzeganie relacji między
nimi;

• SZEREGOWANIE – seriacja,

dostrzeganie różnic;

• KLASYFIKOWANIE – dostrzeganie

podobieństw;

Rozwój umiejętności szeregowania

I

II

II-III

III

IV

Brak
uporząd
kowania

MAŁE SZEREGI Poziom

pośredn
i

SZEREGOWANIE
EMPIRYCZNE

SZEREGOWANIE
SYSTEMATYCZNE

< 4 r. ż. 4-5 rok życia

5 r. ż.

5-6 rok życia

6 -7 rok życia

Układanie
parami

Wyrów
nanie
patycz
ków w
jednej
linii i
pomini
ęcie
drugiej
;

Losowy wybór
elementów;
metoda prób i
błędów;
Dwoistość
stanów i
przekształceń;
Przewidywanie
ogólnego
obrazu w
rysunku;

Ujmowanie
relacji mniejszy –
większy w obu
kierunkach
jednocześnie;
systematyczny
wybór patyczków
ze zbioru;
wstawianie
dodatkowych
elementów;
rozumienie
przechodniości
A<B i B<C =>
A<C

Rozwój umiejętności klasyfikowania

I

II

III

IV

ZBIORY

FIGURATYWN

E

ZBIORY

NIEFIGURATY

WNE

KLASY

MULTIPLIKAC

YJNE

KLASYFIKACJ

A

HIERARCHIC

ZNA

3 rok życia

4 rok życia

5 rok życia

6 – 7 rok życia

Tworzenie

układów na

zasadzie

użytku lub

występowania

w bliskiej

przestrzeni

(talerz i łyżka)

Wyodrębniani

e małych grup

o wspólnej

cesze i

łączenie ich w

większe;

(jedna cecha);

potrafią

porównywać

ilościowo

podzbiory;

Stosowanie

więcej niż

jednego

kryterium do

tworzenia

zbiorów;

Porównywanie

zbiorów;

zbioru i

podzbioru;

rozumienie

inkluzji klas;

logiczne

kwantyfikatory

;

Myślenie dziecka

• Transdukcyjne

– Od szczegółu do szczegółu

• Intuicyjne

– Myślenie sensoryczno-motoryczne przeniesione

na płaszczyznę wyobrażeń przedoperacyjnych

– Nieodwracalne, prelogiczne, sztywne
– Umożliwia rekonstrukcję i planowanie działania
– Dominacja statyczności nad zmianą (metafora

wolno puszczonego filmu)

– Nie ujmuje transformacji rzeczywistości
– Ujmowanie związków obiektywnych w

kategoriach związków subiektywnych

OPERACJE KONKRETNE

7-11 rok życia

• Operacja = czynność, która może

być uwewnętrzniona lub może
przebiegać w myśli i jest umysłowo
odwracalna;

Cechy operacji:

•

Zinterioryzowane, których materiałem są obrazy
umysłowe i pojęcia; w stadium operacji
konkretnych zewnętrznymi wspornikami tych
czynności są symboliczne zastępniki;

•

Zintegrowane, występują razem, tworzą grupę
lub sieć; w stadium operacji konkretnych łączone
są czynności tego samego rodzaju;

•

Odwracalne, każda czynność łączy się z
odwrotną, prowadzącą do punktu wyjścia;

•

Podstawą odwracalności są niezmienniki czyli
zasady zachowania stałości, które pozwalają
traktować rzeczy jako stałą mimo zmian w
wyglądzie zewnętrznym, położeniu w przestrzeni;

CECHY MYŚLENIA KONKRETNEGO:

• Decentracja;
• Odwracalność:

– INWERSJA
– WZAJEMNOŚĆ

• Rozumienie niezmienników:

 Zachowanie stałości;
 Aktywne konstruowanie wiedzy;

Niezmiennik

Wiek

LICZBY

5 – 6

MASY

7 – 8

POWIERZCHN

I

7 – 8

ILOŚCI

CIECZY/OBJĘT

OŚCI

7 – 8

CIĘŻARU

9 – 10

ILOŚCI CIAŁ

STAŁYCH

11 - 12

Braki myślenia w stadium operacji

konkretnych:

• Możliwość rozwiązania tylko problemów

konkretnych;

• Trudności w rozwiązywaniu zadań z

wieloma zmiennymi;

• Ograniczenia od strony treści i formy (nie

przenoszą na nową treść oraz nie ma
przejścia od ogólnej definicji do przykładu;

• Dla rozwiązania zadania muszą być

wszystkie dane (nie na hipotezach).

OPERACJE FORMALNE

• Rozumowanie słowno – pojęciowe: na

abstrakcyjnych znakach, niezależnie od
treści;

• Rozumowanie hipotetyczno –

dedukcyjne: wyprowadzanie logicznych
konkluzji z przesłanek, które są hipotezami

• Rozumowanie naukowo – indukcyjne:

dochodzenie od szczegółowych faktów do
ogólnych sformułowań; weryfikowanie
hipotez na drodze systematycznego
eksperymentowania;

– Doświadczenie z bezbarwnymi cieczami;
– Doświadczenie z wahadłem;

•

Abstrahowanie odzwierciedlające:
konstruowanie wiedzy logiczno matematycznej;
wewnętrzna myśl lub refleksja oparta na
dostępnej wiedzy prowadzi do powstania nowej
wiedzy; analogie;

•

Kombinatoryka

▫Na przedmiotach – systematyczne odnajdywanie

wszystkich możliwych rozwiązań;

▫Logika zdań – wyodrębnienie poszczególnych

czynników i interpretacja faktów w oparciu o ich
wielorakie powiązania;

▫Rachunek prawdopodobieństwa;

•

Proporcje, głębokie rozumienie
przyczynowości

INRC – grupa dwóch odwracalności/ 4 przekształceń:

• I – identyczność, tożsamość (brak

przekształcenia),

• N – inwersja (negacja);
• R – wzajemność (zwrotność)
• C – korelatywność (wzajemna

zwrotność)

– Każda operacja jest odwracalna na dwa

sposoby: przez inwersją lub
wzajemność;