Zdrowie i choroba

jako pojęcia

społeczne

Justyna Ogonowska
Aleksandra Krajewska
Ewelina Olesińska
Dominika Rotuska
Katarzyna Kuźmicz
Karolina Kłodzińska

Plan prezentacji



Zdrowie

›

definicje zdrowia

›

sposoby rozumienia zdrowia psychicznego

›

zdrowie jako zjawisko społeczne

›

promocja zdrowia



Choroba

›

choroba jako zjawisko socjologiczne

›

choroba jako dewiacja

›

choroba jako płaszczyzna konfliktu

›

choroba jako piętno

›

choroba jako źródło zależności

Zdrowie – definicja WHO



Zdrowie jest stanem pełnego
dobrego samopoczucia fizycznego,
psychicznego i społecznego,
a nie tylko brakiem choroby
lub niedomagania
(ułomności).

Socjologiczna definicja

zdrowia



Zdrowie to stan, w którym jednostka
wykazuje optymalną umiejętność
efektywnego pełnienia ról i zadań
wyznaczonych
jej przez proces
socjalizacji.

Kliniczna i potoczna

definicja zdrowia



Zdrowie to brak choroby,
dolegliwości i bólu – jest to
niewłaściwa definicja.



Zdrowie to dobrostan psychiczny.



Zdrowie to możliwość dobrego
funkcjonowania w codziennym życiu.

Definicja zdrowia wg R.Dubois



Zdrowie to nie tylko brak
choroby, lecz zespół cech
pozytywnych pozwalających
człowiekowi na wykorzystanie
wszelkich możliwości twórczych
oraz osiągnięcie siły i szczęścia.

Definicja zdrowia

wg M. Kacprzak



Zdrowie to proces dynamiczny, który
oznacza nie tylko brak choroby czy
niedomagania, lecz także dobre
samopoczucie oraz taki stopień
przystosowania się biologicznego i
społecznego do środowiska jaki jest
osiągalny dla danej jednostki w
najkorzystniejszych warunkach.

Definicja zdrowia

wg R. Bures



Zdrowie to potencjał zdolności
przystosowania się
organizmu do
wymogów
środowiska.

Negatywne definicje zdrowia



Zdrowie = brak choroby



Zdrowie = stan przeciwny chorobie

9 sposobów rozumienia zdrowia psychicznego wg J.

Sowe



Zdrowy jest każdy u którego nie występują objawy chorób

psychicznych



Zdrowy jest każdy, kto jest taki, jak większość ludzi w danej

zbiorowości



Zdrowy jest każdy , kto jest przystosowany do kultury, w której żyje



Zdrowy jest ten, kto jest przystosowany w sensie ogólnobiologicznym

do utrzymania pomyślnej egzystencji indywidualnej przez

umiejętność zaspokajania potrzeb swego organizmu



.Zdrowy jest ten, kto rozwija w pełni możliwości swojej osoby i

aktualizuje je



.Zdrowy jest ten, kto postrzega rzeczywistość i myśli o niej w sposób

realistyczny



Zdrowy jest ten, kto potrafi realizować swoje własne, zależne od

niego cele życiowe



Zdrowy jest ten, kto nie ma defektów w strukturze psychicznej i w

funkcjach psychicznych



Zdrowy jest ten, u którego elementarne procesy psychiczne i

fizjologiczne mieszczą się w granicach odpowiedniej ich siły i

wzajemnego ustosunkowania

Zdrowie jako zjawisko

społeczne



Socjologiczne sposoby badania
problematyki zdrowotnej



Badanie postaw



Badanie zachowań



Perspektywy badań nad zdrowiem

Czym jeszcze może być

zdrowie?



Zdrowie = poziom dobrego
samopoczucia



Zdrowie = wartość

Promocja

zdrowia

Europejska definicja promocji

zdrowia



Proces umożliwiający każdemu
człowiekowi zwiększenie oddziaływania
na własne zdrowie, w sensie jego
poprawy i utrzymania.

Amerykańska definicja

promocji zdrowia



Połączenie działań edukacyjnych oraz
różnego rodzaju wsparcia:
środowiskowego, politycznego,
społecznego, ekonomicznego i
prawnego sprzyjających zdrowiu.

Cele promocji zdrowia



ma na celu kształcenie u ludzi
zachowań zdrowotnych, stylu i
warunków życia sprzyjających dobremu
samopoczuciu i poprawie zdrowia



kształtowanie, wzmacnianie oraz
optymalizacja statusu zdrowotnego
jednostki i populacji

Zasady i metody promocji

zdrowia



Promocja zdrowia obejmuje
WSZYSTKICH ludzi, a nie tylko chorych
bądź zagrożonych chorobą (grupą
ryzyka)



Promocja zdrowia zajmuje się
wszystkimi czynnikami zwiększającymi
potencjał zdrowia

Współczesne strategie

promocji zdrowia



Podejście medyczne



Podejście behawioralne



Podejście edukacyjne



Podejście marketingowe



Podejście zmiany społecznej

Wnioski



Perspektywy dalszego rozwoju promocji zdrowia
są dobre, zwłaszcza gdy rozpatrujemy je w
kategoriach „myślenia życzeniowego”. Oceniając
je bezstronnie i realistycznie można się
spodziewać, iż w miarę jak rozszerzający się
sektor prywatny będzie przejmował część usług
naprawczych (leczniczych), rządy i resorty
publiczne w naturalny sposób będą skupiały
uwagą i koncentrowały środki na działanie
prewencyjne oraz promocyjne – co daje nadzieję
na istotną poprawę stanu zdrowia jednostki i
zbiorowości.

CHOROBA

JAKO ZJAWISKO SOCJOLOGICZNE

Choroba jest przedmiotem

zainteresowań trzech nauk:



Socjologii



Psychologii



Medycyny

Wymiar socjokulturowy

Wymiar psychologiczny

Wymiar biomedyczny

Czynniki socjokulturowe wpływające na

interpretację objawów choroby i rodzaj

zachowań w chorobie, sposobu leczenia,

ocenę przebiegu schorzenia i opinię

rokowania:



wiek chorego



Płeć chorego



Typ osobowości



Pozycja ekonomiczna
chorego

WSPÓŁCZESNE, KLASYCZNE

UJĘCIA CHOROBY

CHOROBA JAKO DEWIACJA



Talcott Parsons (1951)

Zalicza chorobę do

klasy zjawisk

socjologicznych ujmując

ją jako rodzaj dewiacji

społecznej. Choroba

jest tu traktowana jako

swoisty rodzaj

zakłócenia porządku

społecznego, w którym

„normę” wyznaczają

pojęcia sukcesu i

aktywizmu.

T. Parsons, twórca teorii strukturalno-funkcjonalnej

określa jednocześnie cztery podstawowe cechy roli

społecznej chorego :



Osoba chora nie jest odpowiedzialna za

swoją chorobę



Choroba może być podstawą do zwolnienia z

normalnych zadań i ról społecznych



Obowiązkiem osoby chorej jest uznanie

swego stanu zdrowia za niepożądany i

dążenie( dzięki współdziałaniu z innymi

osobami-otoczeniem społecznym) do celu,

jakim jest pełne wyzdrowienie



W celu powrotu do zdrowia chory ma

obowiązek szukania kompetentnej,

profesjonalnej pomocy medycznej.

CHOROBA JAKO PŁASZCZYZNA

KONFLIKTU

Eliot Freidson (1961; 1970)

Pojęcie dewiacji jest

jednym z głównych

elementów jego analizy.

Posługiwał się

określeniami:



dewacji pierwotnej-

Zakłócenia zdrowia

modyfikują sposób

pełnienia normalnych ról

społecznych



dewiacji wtórnej- do

społecznych konsekwencji

chorób o ciężkim

przebiegu, gdy pacjent

jest zmuszony do podjęcia

roli społecznie chorego.

Źródłem konfliktu między

chorym a terapeutą może

być:



niezgodność potocznych wyobrażeń o chorobie w
konfrontacji z charakterem specjalistycznej
wiedzy,



fakt uwikłania lekarza w wymogi współczesnej,
zbiurokratyzowanej, zorientowanej na zysk
medycyny naprawczej.

Przyczyną napięć w relacji chory-lekarz, która

wpływa na efektywność procesu leczenia,
bywają także odmienne „rzeczywistości
kulturowe” stron tej interakcji.

CHOROBA JAKO PIĘTNO

(stigma)



Piętno odnosi się do każdego stanu, atrybutu

lub cechy, która określa jednostkę jako

gorszą pod względem kulturowym.



Analizy socjologów medycyny prowadzą do

wniosku, że czynnikami wpływającymi na

stopień i charakter stygmatyzacji są miedzy

innymi: zakres domniemanej winy chorego za

swój stan, widoczność kalectwa,

nieprzewidywalność zachowań społecznych

chorego oraz nieodwracalność kalectwa.

CHOROBA JAKO ŹRÓDŁO

ZALEŻNOŚCI

W przypadku osób przewlekle chorych i

niepełnosprawnych możemy wyróżnić dwa rodzaje

zależności:



Zależność fizyczną- występuje wtedy, gdy pomoc i

wsparcie udzielane ze strony innych osób determinują

egzystencję chorego,



Zależność psychiczną- powoduje uruchomienie stosunków

zależność psychiczna zaś jest efektem przyjaźni, sympatii

czy miłości ze strony otoczenia w społecznych opierających

się na rytualizacji, etykietowaniu i izolacji

Charakter i stopień zależności psychicznej i fizycznej od

innych osób są postrzegane jako zasadniczy element

jakości życia przewlekle chorych.

INNE PERSPEKTYWY W SOCJOLOGICZNEJ

INTERPRETACJI CHOROBY



ADAPTACJA - dynamiczna zdolność

przystosowania się jednostek i grup ludzkich

do zmieniających się warunków życia w celu

zaspokajania potrzeb życiowych.



UJĘCIE SOCJOEKOLOGICZNE - przedmiotem

zainteresowań stają się dominujące choroby

przewlekłe, a zwłaszcza sposób ich unikania

dzięki profilaktyce i promocji zdrowia.

Kluczową rolę w zapobieganiu chorobom

odgrywają środowisko społeczne pacjenta i

grupa społeczna, w której żyje.